Why do we, like, hesitate when we, um, speak? - Lorenzo García-Amaya

Tłumaczenie: Katarzyna Byzdra Korekta: Rysia Wand

For as long as we’ve had language, some people have tried to control it.

Odkąd powstał język, chcemy go kontrolować.

And some of the most frequent targets of this communication regulation

Na celowniku tej kontroli

are the ums, ers, and likes that pepper our conversations.

są “eee”, “yyy”, “jakby” i inne dźwięki namysłu.

Ancient Greek and Latin texts warned against speaking with hesitation,

Starożytne greckie i łacińskie teksty ostrzegały przed wahaniem w mowie,

modern schools have tried to ban the offending terms,

współczesne szkoły zakazywały kłopotliwych wyrażeń,

and renowned linguist Noam Chomsky dismissed these expressions as “errors”

a znany językoznawca Noam Chomsky zaliczał je do “błędów”,

irrelevant to language.

zbędnych w języku.

Historically, these speech components had been lumped

Dawniej wkładano te elementy mowy

into the broader bucket of “disfluencies”—

w szersze pojęcie “przerywników”,

linguistic fillers which distract from useful speech.

“wypełniaczy”, które rozpraszają uwagę.

However, none of this controversy has made these so-called disfluencies less common.

Kontrowersje wokół przerywników nie wpłynęły na ich występowanie.

They continue to occur roughly 2 to 3 times per minute in natural speech.

W naturalnej mowie występują około 2 do 3 razy na minutę.

And different versions of them can be found in almost every language,

W prawie każdym języku mają swoje odpowiedniki,

including sign language.

nawet migowym.

So are ums and uhs just a habit we can’t break?

Czy mówienie “yyy” i “eee” to zły nawyk?

Or is there more to them than meets the ear?

A może coś więcej?

To answer this question, it helps to compare these speech components

Żeby poznać odpowiedzieć, należy porównać je

to other words we use in everyday life.

do słów używanych codziennie.

While a written word might have multiple definitions,

Słowo pisane ma wiele definicji,

we can usually determine its intended meaning through context.

ale rozumiemy je poprzez kontekst.

In speech however, a word can take on additional layers of meaning.

Mowa nadaje słowom dodatkowe znaczenia.

Tone of voice, the relationship between speakers,

Ton głosu, relacja między rozmówcami,

and expectations of where a conversation will go

oczekiwania co do celu rozmowy

can imbue even words that seem like filler with vital information.

nadają słowom-wypełniaczom znaczenie.

This is where “um” and “uh” come in.

Tu wkraczją “um” i “uh”.

Or “eh” and “ehm,” “tutoa” and “öö,” “eto” and “ano.”

Lub “eh”, i “em”

“tutoa”, “öö”

“eto” i “ano”.

Linguists call these filled pauses, which are a kind of hesitation phenomenon.

Lingwiści używają określeń pauzy wypełnione lub dźwięki namysłu.

And these seemingly insignificant interruptions

Pozornie nieistotne przerwy

are actually quite meaningful in spoken communication.

są ważne w komunikacji werbalnej.

For example, while a silent pause might be interpreted

Pauza milczenia jest interpretowana

as a sign for others to start speaking,

jako sygnał, by rozmówca mówił,

a filled pause can signal that you’re not finished yet.

a wypełniona pauza informuje, że nie skończyliśmy.

Hesitation phenomena can buy time for your speech to catch up with your thoughts,

Dźwięk namysłu pozwala zebrać myśli

or to fish out the right word for a situation.

lub znaleźć odpowiednie słowo.

And they don’t just benefit the speaker—

Służy nie tylko mówiącemu.

a filled pause lets your listeners know an important word is on the way.

Pauza wypełniona informuje, że następne słowo jest ważne.

Linguists have even found that people are more likely

Lingwiści odkryli, że łatwiej zapamiętujemy słowa

to remember a word if it comes after a hesitation.

gdy poprzedza je wahanie.

Hesitation phenomena aren’t the only parts of speech

Nie tylko dźwięki namysłu

that take on new meaning during dialogue.

nabierają znaczenia podczas dialogu.

Words and phrases such as “like,” “well” or “you know”

Słowa i frazy takie jak “cóż“, “że tak powiem” i “wiesz”

function as discourse markers,

są znacznikami dyskursu.

ignoring their literal meaning to convey something about the sentence

Ignorujemy ich dosłowne znaczenie, by przekazać informację o zdaniu

in which they appear.

w którym się pojawiają.

Discourse markers direct the flow of conversation,

Znaczniki dyskursu kierują rozmową,

and some studies suggest that conscientious speakers

a badania sugerują, że skrupulatni mówcy

use more of these phrases to ensure everyone is being heard and understood.

używają tych fraz, by upewnić się, że wszyscy słyszą i rozumieją.

For example, starting a sentence with “Look...”

Zdanie zaczynające się od “patrz”

can indicate your attitude and help you gauge the listener’s agreement.

może wskazywać na nastrój i sprawdzać, czy słuchacz się zgadza.

“I mean” can signal that you’re about to elaborate on something.

“To znaczy” sygnalizuje, że chcemy rozwinąć temat.

And the dreaded “like” can perform many functions,

a “jakby” może spełniać wiele funkcji,

such as establishing a loose connection between thoughts,

wskazywać związek pomiędzy myślami,

or introducing someone else's words or actions.

lub wprowadzać słowa i czyny innych.

These markers give people a real-time view into your thought process

Znaczniki pozwalają rozmówcy poznać twoje procesy myślowe,

and help listeners follow, interpret, and predict what you’re trying to say.

pomagają nadążać, interpretować i przewidywać, co chcesz powiedzieć.

Discourse markers and hesitation phenomena

Znaczniki dyskursu i dźwięki namysłu

aren’t just useful for understanding language—

ułatwiają zrozumienie

they help us learn it too.

i pomagają się uczyć.

In 2011, a study showed toddlers common and uncommon objects

W 2011 pokazano dzieciom znane i nowe przedmioty

alongside a recording referring to one of the items.

i odtworzono nagranie z nazwami jednego z obiektów.

When a later recording asked them to identify the uncommon object,

Podczas kolejnego nagrania dzieci nazywały poznane obiekty

toddlers performed better if that instruction contained a filled pause.

i radziły sobie lepiej, gdy instrukcję poprzedzał dźwięk namysłu.

This may mean that filled pauses cue toddlers to expect novel words,

Możliwe, że wypełnione pauzy sygnalizują dziecku obecność nowych słów

and help them connect new words to new objects.

i pomagają łączyć słowo z nazwą.

For adolescents and adults learning a second language,

W przypadku młodzieży i dorosłych, uczących się języka obcego

filled pauses smooth out awkward early conversations.

“wypełniacze” poprawiają płynność mowy.

And once they’re more confident,

Kiedy uczeń nabiera pewności,

the second-language learner can signal their newfound fluency

prezentuje swoje umiejętności,

by using the appropriate hesitation phenomenon.

używając odpowiedniego dźwięku namysłu.

Because, contrary to popular belief,

Wbrew popularnej opinii,

the use of filled pauses doesn't decrease with mastery of a language.

ilość pauz wypełnionych nie zmniejsza się wraz z opanowaniem języka.

Just because hesitation phenomena and discourse markers

Dźwięki namysłu i znaczniki dyskursu

are a natural part of communication doesn’t mean they’re always appropriate.

są naturalną częścią komunikacji, ale nie zawsze odpowiednią.

Outside of writing dialogue, they serve no purpose in most formal writing.

Poza dialogami, nie stosuje się ich w pisaniu.

And in some contexts, the stigma these social cues carry

Noszą piętno społeczne,

can work against the speaker.

które działa przeciwko rozmówcy.

But in most conversations, these seemingly senseless sounds

Jednak w większości rozmów, te pozornie nieistotne dźwięki

can convey a world of meaning.

wyrażają bardzo wiele.