What really happened to the Library of Alexandria? - Elizabeth Cox

Translator: tania sarwar Reviewer: Daban Q. Jaff

2,300 years ago,

٢،٣٠٠ ساڵ پێش ئێستا،

the rulers of Alexandria set out to fulfill

فەرمانڕەواکانی ئەلیکساندەریا بۆ بە جێهێنانی

one of humanity’s most audacious goals:

یەکێک لە ئامەنجەکانی مرۆڤایەتی:

to collect all the knowledge in the world under one roof.

بۆ کۆکردنەوەی هەموو زانیارەکان لە جیهان لە ژێر یەک سەقف.

In its prime,

لە سەرۆکەکەیدا،

the Library of Alexandria housed an unprecedented number of scrolls

کتێبخانەی ئەلیکساندەریا چەندین لوولەی بێوێنەی لەخۆ گرتبوو

and attracted some of the Greek world’s greatest minds.

و سەرنجی چەندین مێشکی باشترین و گەورەترینی جیهانی ڕاکێشا.

But by the end of the 5th century CE, the great library had vanished.

لە کۆتایی سەدەی پێنجەم، کتێبخانە گەورەکە لەناوچوو.

Many believed it was destroyed in a catastrophic fire.

زۆربەی باوەڕیان کرد کە لە ئاگرێکی گەورە تێکچوو.

The truth of the library’s rise and fall is much more complex.

ڕاستی بەرزبوونەوەی و نزمبوونەوەی کتێبخانەکە زۆر لەوە ئاڵۆزترە.

The idea for the library came from Alexander the Great.

بیرەوەری کتێبخانەکە لە گەورەی ئەلیکساندەریا هاتووە.

After establishing himself as a conqueror,

دوای ئەوەی خۆی بە داگیرکەر دادەمەزرێنێت،

the former student of Aristotle turned his attention

قوتابی پێشووی ئەرستۆتڵ سەرنجی ڕاکێشایە

to building an empire of knowledge headquartered in his namesake city.

سەر بنیاتنانی ئیمپایەرێکی مەعریفی کە بارەگای سەرەکی لە شاری ناوی خۆیدایە.

He died before construction began,

کۆچی دوایی کرد پێش ئەوەی بنیاتنان دەست پێبکات،

but his successor, Ptolemy I,

بەڵام جێگرەکەی، پتۆلیمی یەک،

executed Alexander’s plans for a museum and library.

پلانەکانی ئەلیکساندەریای تێکدا بۆ مۆزەخانە و کتێبخانە.

Located in the royal district of the city,

دەکەوێتە ناوچەی شاهانەی شارەکەوە.

the Library of Alexandria

کتێبخانەی ئەلیکساندەریا

may have been built with grand Hellenistic columns,

بنیاتراوە لەگەڵ ستوونی مەزنی هێلینیستی،

native Egyptian influences,

کارگەرە ڕەسەنەکانی میسڕ،

or a unique blend of the two--there are no surviving accounts of its architecture.

یان تێکەڵی هەردووکیان-- هیچ ئەکاونتێکی ڕزگاربوو نییە دەربارەی هەندەسەکەی.

We do know it had lecture halls, classrooms, and, of course, shelves.

دەزانین کە هۆڵی وانە وتنەوەی هەبوو، پۆل، و ، بەدڵنیایەوە، ڕەفەکان.

As soon as the building was complete,

کاتێک بنیاتنانەکە کۆتایی پێهات،

Ptolemy I began to fill it with primarily Greek and Egyptian scrolls.

پۆتێلمی یەک دەستی کرد بە پڕکردنی بە سکرۆڵی گریک و میسڕ.

He invited scholars to live and study in Alexandria at his expense.

بانگهێشتی خوێندکارانی دەکرد بۆ ئەوەی بژین و بخوێنن لە ئەلیکساندەریا.

The library grew as they contributed their own manuscripts,

کتێبجانەکە گەورە بوو کاتێک دەتنووسی خۆیان دەست پێکرد،

but the rulers of Alexandria still wanted a copy of every book in the world.

بەڵام فەرمانڕەواکانی ئەلیکساندەریا هێشتا کۆپیەکانی هەموو کتابەکانی دەویست لە جیهان.

Luckily, Alexandria was a hub for ships traveling through the Mediterranean.

بەبەختی، ئەلیکساندەریا چوقێک بوو بۆ کەشتیی بۆ گواستنەوە لە نێو مێدەرتێرییان.

Ptolemy III instituted a policy requiring any ship that docked in Alexandria

پتۆلێمی سێ سیاسەتێکی دروست کرد بە داواکاری کە هەر کەشتییەک گیرا لە ئەلیکساندەریا

to turn over its books for copying.

دەبێت کتێبەکانی بهێنێت بۆ کۆپی کردن.

Once the Library’s scribes had duplicated the texts,

کاتێک نووسراوەکانی کتێبخانە دەقەکانی دووبارە کردەوە،

they kept the originals and sent the copies back to the ships.

ئەسڵییەکانیان دەهێشتەوە و کۆپییەکانی دەبردەوە بۆ ناو کەشتییەکان.

Hired book hunters also scoured the Mediterranean

بەکرێگراوانی کتێبی ڕاوچییەکان هەروەها سەریان هەڵدا لە مێدیتێریان

in search of new texts,

بۆ گەڕان بەدوایی دەقەی نوێ،

and the rulers of Alexandria attempted to quash rivals

و فەرمانڕەوایانی ئەلیکسەندەریا هەوڵدرا بۆ ڕەکابەر بوەشێنن

by ending all exports of the Egyptian papyrus used to make scrolls.

بە کۆتایی هێنانی هەموو پاپیڕۆسی هەناردەکانی میسڕ بۆ دروستکردنی لوولە.

These efforts brought hundreds of thousands of books to Alexandria.

ئەم هەوڵدانە سەدان و هەزارەها کتێبییان هێنا بۆ ئەلیکساندەریا.

As the library grew,

کاتێک کتێبخابەکە فراوان بوو،

it became possible to find information on more subjects than ever before,

دەکرا زانیاری زیاتر بدۆزیتەوە لەسەر یەک بابەت،

but also much more difficult to find information on any specific subject.

بەڵام گران بوو بۆ دۆزینەوەی زانیاری لەسەر بابەتێکی تایبەت.

Luckily, a scholar named Callimachus of Cyrene set to work on a solution,

بەبەختی، خوێندکارێک بەناوی کالیماچووس لە سیرین هەوڵی کارکردن بوو بۆ چارەسەر،

creating the pinakes,

بە دروستکردنی پینێکس،

a 120-volume catalog of the library’s contents,

کەتەلۆکی ١٢٠ قەبارەی ناوەڕۆکی کتێبخانەکە،

the first of its kind.

لەیەکەم جۆر.

Using the pinakes,

بە بەکارهێنانی پینێکس،

others were able to navigate the Library’s swelling collection.

ئەوانی تر توانییان لە کۆکراوەکانی ئاوسانی کتێبخانەکە بگەڕرین.

They made some astounding discoveries.

چەندین دۆزینەوەی سەرنجڕاکێشییان دۆزییەوە.

1,600 years before Columbus set sail,

١،٦٠٠ ساڵ پێش کۆلۆمپۆس دەستی بە کەشتی کرد،

Eratosthenes not only realized the earth was round,

ئیراتۆسسینیس نەک تەنها بۆی دەرکەوت کە زەوی بازنەییە،

but calculated its circumference and diameter

بەڵکو بازنەیی و ئەندازەیی خۆی ژمێریا کرد

within a few miles of their actual size.

لەچەند میلێک لەقەبارەی ڕاستەقینەییان.

Heron of Alexandria created the world’s first steam engine

هیرۆنی ئەلیکساندەریا یەکەم بزوێنەری هەڵمی دروست کرد

over a thousand years before

زیاتر لە هەزار پێشتر

it was finally reinvented during the Industrial Revolution.

لە کۆتاییدا دووبارە نووسراوە لە کاتی شۆڕشی پیشەسازی.

For about 300 years after its founding in 283 BCE, the library thrived.

But then, in 48 BCE, Julius Caesar laid siege to Alexandria

بەڵلام دواتر، ٤٨ ساڵ پێیس ئێستا، جولیۆس سیزاگەمارۆی دا بۆ ئەلیکساندەریار

and set the ships in the harbor on fire.

هەروەها کەشتییەکانیشی لە کەندەرەکەدا ئاگری تێبەردا.

For years, scholars believed the library burned as the blaze spread into the city.

بۆ چەندەها ساڵ، خوێندکاران باوەڕیان وابوو کتێبخانەکە سوتاو ئاگرەکە بۆ شار بڵاوبۆوە.

It's possible the fire destroyed part of the sprawling collection,

وادیارە کە ئاگرەکە بەشێکی لە کۆکراوەکانی لەناو برد،

but we know from ancient writings

بەڵام دەزانین لە نووسراوە کۆنەکانەوە

that scholars continued to visit the library for centuries after the siege.

خوێندکارەکان بەردەوام بوون لە سەردانی کردن بۆ کتێبخانەکە بۆ چەندەها سەدە.

Ultimately, the library slowly disappeared as the city changed from Greek,

کتێبخانەکە بە هێواشی ونبوو و شارەکە گۆڕا لە گریک،

to Roman,

بۆ ڕۆمانی،

Christian,

and eventually Muslim hands.

و لە کۆتایدا دەستەکانی موڵمان.

Each new set of rulers viewed its contents as a threat

هەر کۆمەڵەیەکی نوێی فەرمانڕەواکان ناوەڕۆکەکانی وەکو هەڕەشە دەبینێت

rather than a source of pride.

لەجیاتی شتێک کە شانازی پێوە دەکات.

In 415 CE,

لە ٤١٥ بێش ئێستا،

the Christian rulers even had a mathematician named Hypatia

فەرمانڕەواییە مەسیحییەکان بیرکاریکەرکییان هەبوو بەناوی هیپاشیا

murdered for studying the library’s ancient Greek texts,

کوشتراوە بۆ خوێندنی دەقەکانی گریکی کۆن،

which they viewed as blasphemous.

کە بە قورع سەیریان دەکرد.

Though the Library of Alexandria and its countless texts are long gone,

هەرچەندە کتێبخانەی ئەلکسەندەریا و دەقە زۆرەکانی زۆر لەمێژە ون بوون،

we’re still grappling with the best ways to collect,

هێشتا ئێمە بەباشترین شێواز بۆ کۆکردنەوە دەستپێدەکەین،

access,

and preserve our knowledge.

و زانیاریمان بپارێزن.

There’s more information available today

زانیاری زیاتر دروستە ئەمڕۆ

and more advanced technology to preserve it,

و تەکنەلۆژیایی پێشکەوتووتر بۆ پاراستنی زانیارەکان،

though we can’t know for sure

بەڵام بە دڵنییایەوە نازانین

that our digital archives will be more resistant to destruction

کە ئەرشیفی دیجیتاڵی ئێمە لە بەرامبەر وێرانکاریدا بەرگەی زیاتر دەبێت

than Alexandria’s ink and paper scrolls.

لە جیاتی مەرەکەب و پەڕەی ئەلیکساندەریا.

And even if our reservoirs of knowledge are physically secure,

هەروەها ئەگەر زانیاریمان لە ڕووی جەستەییەوە پارێزراو بێت،

they will still have to resist the more insidious forces

هێشتاش دەبێت بەرگەی هێزە بێهێزەکان بێتەوە

that tore the library apart:

کە کتێبخانەکەی لەناو برد:

fear of knowledge,

ترس بوون لە زانیاری،

and the arrogant belief that the past is obsolete.

ئەو باوەڕە خۆبەزل زانییەی کە ڕابردوو کۆنکراوە

The difference is that, this time, we know what to prepare for.

جیاوازییەکە ئەوەیە، ئەم جارە، دەزانین خۆمان بۆ چی ئامادە بکەین.