What really happened to the Library of Alexandria? - Elizabeth Cox

Translator: Rebar Atta Reviewer: himdad muhammed

2,300 years ago,

٢٣٠٠ ساڵ لەمەوبەر،

the rulers of Alexandria set out to fulfill

فەرمانڕەوایانی ئەلیکساندەریا دەستیان کرد بە ھەوڵدان بۆ

one of humanity’s most audacious goals:

بەدیھێنانی یەکێک لە ئامانجە ھاوبەشەکانی مرۆڤایەتی:

to collect all the knowledge in the world under one roof.

بە کۆکردنەوەی ھەموو زانستی دونیا لە ژێر یەک بنمیچدا.

In its prime,

لە باشترین کاتیدا،

the Library of Alexandria housed an unprecedented number of scrolls

کتێبخانەی ئەلیکساندەریا ژمارەیەک دەستنووسی لولەیی دەگمەنی کۆ کردەوە

and attracted some of the Greek world’s greatest minds.

و سەرنجی ھەندێک لە گەورە زانا گەورەکانی یۆنانی ڕاکێشا.

But by the end of the 5th century CE, the great library had vanished.

بەڵام لەگەڵ کۆتایی ھاتنی سەدەی ٥ەمی پ.ز، کتێبخانە گەورەکە بوونی نەما.

Many believed it was destroyed in a catastrophic fire.

زۆرێک بڕوایان وابوو کە لەناوچووە لە کارەساتێکی ئاگردا.

The truth of the library’s rise and fall is much more complex.

ڕاستی دەرکەوتن و داکەوتنی کتێبخانەکە زۆر لەوە ئاڵۆزترە.

The idea for the library came from Alexander the Great.

بیرۆکەی ئەم کتێبخانەیە ھی ئەسکەندەری گەورە بوو.

After establishing himself as a conqueror,

پاش ڕاگەیاندنی خۆی وەک فەرمانڕەوا،

the former student of Aristotle turned his attention

خوێندکاری پێشوتری ئەرستۆ سەرنجی ئەسکەندەری ڕاکێشا

to building an empire of knowledge headquartered in his namesake city.

دروستکردنی ئیمپراتۆریەتیەکی زانستی لە نێو ئەو شارەی بە ناوی خۆی ناونرا بوو.

He died before construction began,

ئەو مرد پێش دروستکردنی،

but his successor, Ptolemy I,

بەڵام جێگرەوەکەی، تۆلیمی یەکەم،

executed Alexander’s plans for a museum and library.

پلانەکانی ئەسکەندەری بۆ دروستکردنی کتێبخانە و مۆزەخانەیەک جێبەجێکرد.

Located in the royal district of the city,

کە کەوتبوونە نێو ناوچەی شاھانەیی شارەکە،

the Library of Alexandria

کتێبخانەی ئەلیکساندەریا

may have been built with grand Hellenistic columns,

لەوانەیە ھونەری یۆنانی پایەیەکی گەورەی دروستکردنی بوبێت،

native Egyptian influences,

لەگەڵ کاریگەری میسڕیەکان،

or a unique blend of the two--there are no surviving accounts of its architecture.

یان تێکەڵەیەکی نایابی ھەردووکیان-- ھیچ بەشێکی تەلارەکە ڕزگاری نەبووە لە لەناوچون.

We do know it had lecture halls, classrooms, and, of course, shelves.

ئێمە دەزانین لە نێویدا ھۆڵی وتار، ژووری وانە خوێندن، و، بێگومان، کتێبخانە ھەبووە.

As soon as the building was complete,

ھەر کە دروست کردنی تەواو بوو،

Ptolemy I began to fill it with primarily Greek and Egyptian scrolls.

تۆلیمی یەکەم دەستی کرد بە پڕکردنی لە دەستنووسی یۆنانی و میسڕی.

He invited scholars to live and study in Alexandria at his expense.

و زاناکانی بانگھێشتکرد تا لە ئەلیکساندەریا بژین و بخوێنن لەسەر حسابی ئەو.

The library grew as they contributed their own manuscripts,

کتێبخانەکە گەشەی کرد کاتێک زاناکان دەستنووسەکانی خۆیانیان پێشکەش کرد،

but the rulers of Alexandria still wanted a copy of every book in the world.

بەڵام فەرمانڕەوای ئەلیکساندەریا لەبەرگیراوی لەھەرکتێبێکی دونیا دەویست.

Luckily, Alexandria was a hub for ships traveling through the Mediterranean.

خۆشبەختانە، ئەلیکساندەریا ڕێڕەوی گەشت کردن بوو بۆ وڵاتانی دەریای سپی ناوەڕاست.

Ptolemy III instituted a policy requiring any ship that docked in Alexandria

تۆلیمی سێیەم یاسایەکی دانا داوای دەکرد ھەر کەشتیەک لەنگەر بگرێ لە ئەلیکساندەریا

to turn over its books for copying.

پێویستە کتێبەکانی ناوی ببەخشێت بۆ لەبەرگرتنەوەیان.

Once the Library’s scribes had duplicated the texts,

کاتێک نووسەری کتێبخانەکە کتێبەکەی نووسیەوە،

they kept the originals and sent the copies back to the ships.

نوسخە ئەسڵیەکان لای خۆیان دەھێڵنەوە و لەبەرگیراوەکانیش دەبەن بۆ کەشتیەکان.

Hired book hunters also scoured the Mediterranean

ڕاوچیانی بەکرێگیراوی کتێبیش بە نێو وڵاتانی دەریای ناوەڕاست دەسوڕانەوە

in search of new texts,

بۆ نووسینی نوێ دەگەڕان،

and the rulers of Alexandria attempted to quash rivals

و فەرمانڕەوای ئەلیکساندەریا ھەوڵی دا ڕکابەرانی شکست پێ بێنێ

by ending all exports of the Egyptian papyrus used to make scrolls.

بە وەستاندنی ھەناردە کردنی کاغەزی پاپیرۆس کە بەکاردەھات بۆ نووسین.

These efforts brought hundreds of thousands of books to Alexandria.

ئەم ھەوڵانە سەدان و ھەزاران کتێبی ھێنا بۆ ئەلیکساندەریا.

As the library grew,

لەگەڵ گەشەسەندنی کتێبخانەکە دا،

it became possible to find information on more subjects than ever before,

دۆزینەوەی زانیاری لەسەر بابەتی زیاتر ئاسانتر بوو لە پێشتر،

but also much more difficult to find information on any specific subject.

بەڵام زۆر گران بو دۆزینەوەی زانیاری لەسەر ھەموو بابەتێکی ورد.

Luckily, a scholar named Callimachus of Cyrene set to work on a solution,

خۆشبەختانە، زانایەک بە ناوی کەلیمەکەسی سۆرێنی چارەسەرێکی دۆزیەوە،

creating the pinakes,

بە دروستکردنی لەوحەکان،

a 120-volume catalog of the library’s contents,

پێڕستێک بۆ ناوەڕۆکی کتێبخانەکە کە پێکھاتبوو لە ١٢٠ جەڵد،

the first of its kind.

یەکەم نموونەی لەو جۆرە.

Using the pinakes,

بە سود وەرگرتن لە لەوحەکان،

others were able to navigate the Library’s swelling collection.

خەڵکی دەیان توانی بگەڕێن بە نێو کۆکراوە گرنگەکانی کتێبخانەکەدا.

They made some astounding discoveries.

ئەوان شتی ناوازەیان دۆزیەوە.

1,600 years before Columbus set sail,

١٦٠٠ ساڵ پێش گەشتکردنی کۆڵۆمبس،

Eratosthenes not only realized the earth was round,

ئەراتۆستن تەنھا ئەوەی ئاشکرا نەکرد کە زەوی خڕە،

but calculated its circumference and diameter

بەڵکو چێوە و تیرە بازنەییەکەشی حسابکرد

within a few miles of their actual size.

بە جیاوازی چەند میلێکی کەم لە قەبارە ڕاستیەکەیان.

Heron of Alexandria created the world’s first steam engine

ھیرۆنی ئەلیکساندەریا یەکەم بزوێنەری ھەڵمی جیھانی درووست کرد

over a thousand years before

زیاتر لە ھەزار ساڵ پێش

it was finally reinvented during the Industrial Revolution.

دوبارە داھێنانەوەی لە سەردەمی شۆڕشی پیشەسازیدا.

For about 300 years after its founding in 283 BCE, the library thrived.

بۆ ماوەی ٣٠٠ ساڵ لە دوای دروسکردنی لە ٢٨٣ پ.ز، کتێبخانەکە گەشەی دەکرد.

But then, in 48 BCE, Julius Caesar laid siege to Alexandria

بەڵام دواتر، لە ٤٨ ی پ.ز، جۆلیۆ سیزار گەمارۆی ئەلیکساندەریا ی دا

and set the ships in the harbor on fire.

و گشت کەشتیەکانی بەندەرەکەی سوتاند.

For years, scholars believed the library burned as the blaze spread into the city.

بۆ ساڵانێک، زاناکان پێیان وابوو کتێبخانەکە سوتاوە پاش گەشتنی پریشکی ئاگر بە شارەکە.

It's possible the fire destroyed part of the sprawling collection,

ڕێی تێ دەچێت ئاگر بەشێک لەو کتێبەکانەی سوتاندبێ،

but we know from ancient writings

بەس ئێمە دەزانین لە نوسینە کۆنەکانەوە

that scholars continued to visit the library for centuries after the siege.

کە زانایان بەردەوام بوون لە سەردانیکردنی کتێبخانەکە چەند سەدەیەک دوای ئابڵوقەدانی.

Ultimately, the library slowly disappeared as the city changed from Greek,

لە کۆتاییدا، کتێبخانەکە لە ناو چوو کاتێک شارە یۆنانیەکە گۆڕا بە،

to Roman,

ڕۆمانی،

Christian,

مەسیحی،

and eventually Muslim hands.

لە کۆتاییدا کەوتە دەست موسڵمانەکان.

Each new set of rulers viewed its contents as a threat

ھەر فەرمانڕەوایەکی نوێ بەردەوام بوونی کتێبخانەکەی بە ھەڕەشە بینیوە

rather than a source of pride.

نەک وەک سەرچاوەی شانازی.

In 415 CE,

لە ٤١٥ ی زاینی دا،

the Christian rulers even had a mathematician named Hypatia

فەرمانڕەوایەکی مەسیحی تەنانەت زانایەکی بیرکاری کوشت بە ناوی ھیپەیشا

murdered for studying the library’s ancient Greek texts,

بەھۆی خوێندی دەستنووسە کۆنەکانی یۆنانی کۆن،

which they viewed as blasphemous.

کە ئەوان بە کفریان دەزانی.

Though the Library of Alexandria and its countless texts are long gone,

ھەرچەندە کتێبخانەکەی ئەلیکساندەریا و دەستنووسە بێشومارەکانی دەمێکە لە ناوچوون،

we’re still grappling with the best ways to collect,

ئێمە ھێشتا گیرۆدەین دۆزینەوەی باشترین ڕێگەین بۆ کۆکردنەوە،

access,

دەستخستن،

and preserve our knowledge.

و پاراستنی زانیاریەکانمان.

There’s more information available today

ئەمڕۆ زانیاری زیاتر بەردەستە

and more advanced technology to preserve it,

و تەکنەلۆژیای زیاتر ھەن بۆ پاراستنیان،

though we can’t know for sure

بەڵام ئێمە ناتوانین دڵنیا بین

that our digital archives will be more resistant to destruction

کە ئەرشیڤی دیجیتاڵی ئێمە زیاتر دەتوانێ بمێنێتەوە

than Alexandria’s ink and paper scrolls.

لە کاغەز و مرەکەبی دەستنوسەکانی ئەلیکساندەریا.

And even if our reservoirs of knowledge are physically secure,

و تەنانەت ئەگەر کۆکای زانیاریەکانمان لە ڕوی مادەییەوە پارێزراوبن،

they will still have to resist the more insidious forces

ئەوان ھێشتا دەبێت بەرگەی ھێزی بەدی لەوە زیاتر بگرن

that tore the library apart:

کە کتێبخانە وێران دەکەن:

fear of knowledge,

ترس لە زانست،

and the arrogant belief that the past is obsolete.

و باوەڕی لوتبەرزانەی ڕابردوو بوونی نەما.

The difference is that, this time, we know what to prepare for.

جیاوازیەکە ئەوەیە، ئەمجارە، ئێمە دەزانین خۆمان بۆچی ئامادە بکەین.