How playing sports benefits your body ... and your brain - Leah Lagos and Jaspal Ricky Singh

Translator: Hemn Bakhtiar Reviewer: Daban Q. Jaff

The victory of the underdog over the favored team.

سەرکەوتن بەسەر تیمی بەرامبەردا.

The last minute penalty shot that wins the tournament.

لێدانی سزای کۆتا خوولەک کە پاڵەوانەتییەکە دەباتەوە.

The high-energy training montages.

ڕاهێنانە زۆر پلە بەرزەکان.

Many people love to glorify victory on the playing field,

زۆربوی خەڵکی حەزیان بە ئاهەنگگێڕانە لە مەیدان

cheer for favorite teams,

هاندانی یانە دڵخوازەکەیان،

and play sports.

و ئەنجامدانی وەرزش.

But here's a question: Should we be so obsessed with sports?

بەڵام پرسیارەکە ئەوەیە: ئێمە دەبێت ئەوەندە خولیای وەرزش بین؟

Is playing sports actually as good for us as we make it out to be,

ئایا ئەنجامدانی وەرزش ئەوەندە باشە کە ئێمە لێی دەڕوانین،

or just a fun and entertaining pastime?

یان تەنها کات بەڕێکردنێکی خۆشە؟

What does science have to say?

زانست چی هەیە بۆ ئەمە؟

First of all, it's well accepted that exercise is good for our bodies and minds,

سەرەتا، ئەوە زانراوە کە ڕاهێنان باشە بۆ جەستە و مێشک،

and that's definitely true.

وە ئەمە ڕاستە.

Exercising, especially when we're young, has all sorts of health benefits,

ڕاهێنان، بەتایبەتی کە گەنجین، هەموو جۆرە سوودێکی تەندروستی هەیە،

like strengthening our bones,

وەک بەهێزکردنی ئێسکمان،

clearing out bad cholesterol from our arteries,

خستنەدەرەوەی کۆلیسترۆل لە دەمارەکانماندا،

and decreasing the risk of stroke, high blood pressure, and diabetes.

و کەمکردنەوەی هەلی جەڵتە، فشاری خوێن، و نەخۆشی شەکرە.

Our brains also release a number of chemicals when we workout,

هەروەها مێشکمان ماددەی کیمیایی دەردەدات کاتێک ڕاهێنان دەکەین،

including endorphins.

لەوانە ئیندۆرفین.

These natural hormones,

ئەم هۆڕمۆنە سروشتیانە،

which control pain and pleasure responses in the cental nervous system,

جلەوی وەرگری ئازار و خۆشی دەکات لە ناوەندە هەستیاری دەمارماندا،

can lead to feelings of euphoria, or, what's often called, a runner's high.

دەتوانێت هەستی یوفۆریامان پێبدات، یان، ئەوەی پێیدەڵێن، خۆشحاڵی زۆر.

Increased endorphins and consistent physical activity in general

ئیندۆرفینی زیادە و ئەنجامدانی بەردەوامی ڕاهێنانی جەستەیی بە گشتی

can sharpen your focus and improve your mood and memory.

دەتوانێت سەرنج و جەو و بیرگەت باشتر بکات.

So does that mean we get just as much benefit going to the gym five days a week

کەوایە ئایا ئێمە هەمان سوودی چوونی پێنج ڕۆژ لە هەفتەیەک بۆ یاری ئاسن وەردەگرین

as we would joining a team and competing?

وەک لەوەی بچینە یانەیەک و پێشبڕکێ بکەین؟

Well, here's where it gets interesting:

باشە، لێرەدا زیاتر خرۆشتر دەبێت:

because it turns out that if you can find a sport and a team you like,

چونکە وادیارە گەر ئەو وەرزش و یانەیەی حەزت پێیە بیدۆزیتەوە،

لێکۆڵینەوەکان دەڵێن کە هەموو جۆرە سوودێک

studies show that there are all sorts of benefits

that go beyond the physical and mental benefits of exercise alone.

هەیە و پێت دەگات لە ڕووی جەستەیی و هزرەوە وەک لەوەی بە تەنها ڕاهێنان بکەیت.

Some of the most significant are psychological benefits,

هەندێک لە گرنگترین سوودەکان بریتین لە سوودی دەروونی،

both in the short and long term.

بۆ هەردوو ماوە کورت و درێژ.

Some of those come from the communal experience of being on a team,

هەندێک لەوانە لەوە سەرچاوە دەگرن بە کۆمەڵ ڕاهێنان بکەیت،

for instance, learning to trust and depend on others,

بۆ نمونە، فێربوونی متمانەکردن و پشتبەستن بە ئەوانی کە،

to accept help,

قبوڵکردنی یارمەتی،

to give help,

پێشکەشکردنی یارمەتی،

and to work together towards a common goal.

و پێکەوە کاربکەن بۆ ئامانجێک.

In addition, commitment to a team and doing something fun

هەروەها، پابەندبوونت بە یانەیەک و ئەنجامدانی شتی خۆش

can also make it easier to establish a regular habit of exercise.

ئاسانتری دەکات بۆ دروستکردنی خولیاییەکی ڕاهێنانی باش.

School sport participation has also been shown

بەشداری کردن لە وەرزشی قوتابخانە ئەوە نیشان دەدات

to reduce the risk of suffering from depression for up to four years.

کەمکردنەوەی ڕێژەی خەمۆکی بۆ ماوەی چوار ساڵ.

Meanwhile, your self-esteem and confidence can get a big boost.

واتە، گرنگیدان بەخۆت و متمانەت دەچنە ئاستێکی یەکجار بەرز.

There are a few reasons for that.

هەندێک هۆکار هەن بۆ ئەمە.

One is found in training.

یەکێکیان لە ڕاهێنان کردن دایە.

Just by working and working at skills,

بە کارکردن لەسەر تواناکانت،

especially with a good coach,

بەتایبەتی لەگەڵ ڕاهێنەرێکی باش،

you reinforce a growth mindset within yourself.

تۆ بیروهزرێکی باش پەرە پێ دەدەیت لە ناوەوەی خۆتدا.

That's when you say, "Even if I can't do something today,

لەم کاتەدا دەڵێیت، “گەر نەتوانم ئەمڕۆ کارێک بکەم،

I can improve myself through practice and achieve it eventually."

دەتوا لە ڕێگەی ڕاهێنانەوە بیکەم و لە کۆتاییدا ئەمجانی بدەم.”

That mindset is useful in all walks of life.

ئەم بیروهزرە بەسوودە لە هەموو بوارەکانی ژیان.

And then there's learning through failure,

و دوایش فێربوونمان هەیە لە ڕێگەی شکست،

one of the most transformative, long-term benefits of playing sports.

یەکێک لە گەورەترین، گۆڕانکارییە ماوە درێژەکانی ئەنجامدانی وەرزش.

The experience of coming to terms with defeat can build the resilience

ئەزموونی مامەڵەکردن لەگەڵ شکست دەتوانێت خۆڕاگری

and self-awareness necessary to manage academic,

و هۆشیاری خوودی پێویست دروستبکات بۆ بەڕێوەبردنێکی ئەکادیمی،

social,

کۆمەڵایەتی،

and physical hurdles.

و بەربەستەکان.

So even if your team isn't winning all the time, or at all,

کەوایە گەر یانەکەت هەمووجارێک ناباتەوە، یان هیچ ناباتەوە،

there's a real benefit to your experience.

سوودێکی باشی هەیە بۆ ئەزموونت.

Now, not everyone will enjoy every sport.

ئێستا، هەمووکەسێک چێژ لە هەموو وەرزشێک نابینێت.

Perhaps one team is too competitive,

لەوانەیە یانەیەک زۆر بەرەنگاری بێت،

or not competitive enough.

یان بە ڕادەی پێویست بەرەنگاری نەبێت.

It can also take time to find a sport that plays to your strengths.

دەتوانیت کات بەخۆتبدەیت ئەو وەرزشە بدۆزیتەوە تواناکانتی تێدا بێت.

That's completely okay.

ئەمە زۆر ئاساییە.

But if you spend some time looking,

بەڵام گەر بەجوانی بگەڕێیت،

you'll be able to find a sport that fits your individual needs,

دەتوانیت وەرزشێک بدۆزیتەوە کە لەگەڵ پێویستیەکانت بگونجێت،

and if you do, there are so many benefits.

و گەر کردت، قازانج گەلێکی زۆری هەیە.

دەبیت بە بەشێک لە کۆمەڵگەیەکی پاڵپشتیکەر،

You'll be a part of a supportive community,

you'll be building your confidence,

متمانەی خۆت دروست دەکەیت،

you'll be exercising your body,

ڕاهێنان بە جەستەت دەکەیت،

and you'll be nurturing your mind,

و مێشکت تیژتر دەکەیت،

not to mention having fun.

هەروەها چێژی زۆریش دەبینیت.