The psychology of narcissism - W. Keith Campbell

Translator: mabbast chato Reviewer: Razaw S. Bor

Way before the first selfie,

ماوەیەکی زۆر پێش یەکەم سێڵفی،

the ancient Greeks and Romans had a myth

یۆنانی و ڕۆمە کۆنەکان ئەفسانەیەکیان هەبوو

about someone a little too obsessed with his own image.

دەربارەی کەسێک کە زۆر خوویگرتووە بە ڕووخساری خۆیەوە.

In one telling,

دەربارەی ئەوە،

Narcissus was a handsome guy wandering the world in search of someone to love.

نارسیسەس کوڕێکی گەنج بوو بە جیهاندا ئەگەڕا بۆ دۆزینەوەی کەسێک خۆشی بوێت.

After rejecting a nymph named Echo,

دوای ڕەتکردنەوەی پەرییەکی دەریا بەناوی ئێکۆوە،

he caught a glimpse of his own reflection in a river,

ڕووخساری خۆی بینی لە ئاوی ڕووبارەکەدا، و

and fell in love with it.

کەوتە خۆشەویستییەوە لەگەڵی.

Unable to tear himself away,

نەیتوانی وێنەی خۆی بگرێت لە ئاوەکەیا،

Narcissus drowned.

نارسیسەس نووقم بوو.

A flower marked the spot of where he died, and we call that flower the Narcissus.

گوڵێک ئەو شوێنەی نیشانەکرد کە لێی مرد، و بەو گووڵە ئەڵێین نارسیسەس.

The myth captures the basic idea of narcissism,

ئەفسانەکە بیرۆکەی بنچینەیی نێرگزیسم نیشان ئەیات،

elevated and sometimes detrimental self-involvement.

خۆتێوەگلانێکی زیادلەپێویست و هەندێک جار زیانبەخش.

But it's not just a personality type that shows up in advice columns.

بەڵام تەنیا جۆرێکی کەسایەتی نییە کە لە ستوونەکانی ئامۆژگاریدا دەرکەوێت.

It's actually a set of traits classified and studied by psychologists.

لە ڕاستیدا کۆمەڵێک خەسڵەتە لەلایەن دەروونناسانەوە دەخوێنرێت و پۆڵێندەکرێت.

The psychological definition of narcissism is an inflated, grandiose self-image.

پێناسەی دەروونناسی نێرگزیسم وێنەی خودێکی خۆ بە بەرززان و بە گەورەزانە.

To varying degrees, narcissists think they're better looking,

بە ڕاددەی هەمەجۆرە، نەرجسییەکان پێیان وایە ڕووخساریان باشترە،

smarter,

and more important than other people,

زیرەکترن، و

لە خەڵکی تر گرنگترن، و

and that they deserve special treatment.

شایەنی مامەڵەی تایبەتن.

Psychologists recognize two forms of narcissism as a personality trait:

دەروونناسەکان دوو جۆری نێرگسیزم دەستنیشان ئەکەن وەک خەسڵەتی کەسایەتی:

grandiose and vulnerable narcissism.

نەرگزیسمی خۆبەزلزان و بێبەرگە.

There's also narcissistic personality disorder,

هەروەها گرفتی کەسایەتی نەرگزیس هەیە،

a more extreme form, which we'll return to shortly.

جۆرێکی قورستر، کە کەمێکی تر ئەگەڕێینەوە سەری.

Grandiose narcissism is the most familiar kind,

نەرگزیسمی خۆبەگەورەزان باوترین جۆرێتی،

characterized by extroversion,

لە خەسڵتەکانی ڕووکراوەیی،

dominance,

هەوڵی زاڵبوون، و

and attention seeking.

هەوڵی ڕاکێشانی سەرنجە.

Grandiose narcissists pursue attention and power,

نەرگسیزمە خۆبەگەورەزانەکان هەوڵی سەرنج و هێز ئەیەن،

sometimes as politicians,

هەندێک جار وەک سیاسەتمەدارەکان،

celebrities,

کەسایەتییە ناودارەکان،

or cultural leaders.

یان سەرکردە کلتوورییەکان.

Of course, not everyone who pursues these positions of power is narcissistic.

بێگومان، هەموو ئەوانەی هەوڵی ئەم پێگانەی هێز ئەیەن نەرجسی نین.

Many do it for very positive reasons,

زۆرێکی بۆ هۆکاری زۆر ئەرێنی ئەیکەن،

like reaching their full potential,

وەک گەشتنە توانای تەواوەتی خۆیان،

or helping make people's lives better.

یان هەوڵدان بۆ ئەوەی ژیانی خەڵک باشتر بکەن.

But narcissistic individuals seek power

بەڵام نەرجسییەکانی هەوڵی هێز ئەیەن

for the status and attention that goes with it.

بۆ پێگە و سەرنجڕاکێشانەکەی کە لەگەڵیدا یەت.

Meanwhile, vulnerable narcissists can be quiet and reserved.

لەهەمان کاتدا، نەرجسییەکانی بێبەرگرین ئەکرێت بێدەنگ و پارێزراو بن.

They have a strong sense of entitlement,

هەستێکی بەهێزیان هەیە بۆ وەرگرتنی دەسەڵات،

but are easily threatened or slighted.

بەڵام بەئاسانی هەڕەشەیان لێئەکرێت یان ئەترسێنرێن.

In either case, the dark side of narcissism shows up over the long term.

لەهەردوو لادا، لایەنە تاریکەکەی نەرگسیزی بەدرێژایی ماوەکە دەرئەکەون.

Narcissists tend to act selfishly,

نەرجسییەکان خۆپەرستانە ئەجوڵێنەوە،

so narcissistic leaders may make risky or unethical decisions,

بۆیە سەرکردە نەرجسییەکان ئەکرێت بڕیاری مەترسیدار یان ناڕەوشتی بەن، و

and narcissistic partners may be dishonest or unfaithful.

هاوەڵە نەرجسییەکان ئەکرێت ناڕاستگۆ یان بێوەفا بن.

When their rosy view of themselves is challenged,

کاتێک ململانێ درووست ئەکرێت بۆ سەر تێڕوانینە گەشبینانەکەیان بۆخۆیان،

they can become resentful and aggressive.

ئەبن بە ڕق لەدڵ و توندوتیژ.

It's like a disease where the sufferers feel pretty good,

وەک نەخۆشییەکە کە تووشبووەکە هەست بە باشی ئەکات،

but the people around them suffer.

بەڵام چواردەورەکەی ئەناڵێنن.

Taken to the extreme,

قورسترین ئاستی لەبەرچاوبگریت،

this behavior is classified as a psychological disorder

ئەم هەڵسوکەوتانە وەک گرفتێکی دەروونی پۆڵێن ئەکرێت

called narcissistic personality disorder.

پێی ئەوترێت گرفتی کەسایەتی نەرجسی.

It affects one to two percent of the population,

کاریکردۆتە سەر لەسەدا یەک بۆ دووی خەڵک،

more commonly men.

زیاتر پیاوان.

It is also a diagnosis reserved for adults.

هەروەها دەستنیشانکردنەکە بۆ گەورەکان هەڵگیراوە.

Young people, especially children, can be very self-centered,

گەنجەکان، بەتایبەتی منداڵان، لەوانەیە بەس گرنگی بەخۆیان بەن،

but this might just be a normal part of development.

بەڵام ئەکرێت ئەمە تەنیا بەشێکی ئاسایی گەشەکردنیان بێت.

The fifth edition of the American Psychiatric Association's

بەرگی پێنجەمی پەڕتووکی دەستنیشانکردن و ئاماری

Diagnostic and Statistical Manual

ڕێکخراوی پزیشکە دەروونییەکانی ئەمریکا

describes several traits associated with narcissistic personality disorder.

چەندین خاسییەت باس ئەکات کە پەیوەندیدارە بە گرفتی کەسایەتی نەرگسییەوە.

They include a grandiose view of oneself,

تێڕوانینێکی خۆبەزلزان بۆ خوود لەخۆدەگرێت،

problems with empathy,

کێشەکان بە هاوسۆزییەوە،

a sense of entitlement,

هەستی مافدان بەخوود، و

and a need for admiration or attention.

پێویستی بۆ ڕێزلێگرتن یان سەرنج.

What makes these trait a true personality disorder

چی ئەم خەسڵەتانە ئەکات بە گرفتێکی دەروونی ڕاستەقینە

is that they take over people's lives and cause significant problems.

ئەوەیە دەست ئەگرن بەسەر ژیانی خەڵکدا و کێشەی گەورە درووست ئەکەن.

Imagine that instead of caring for your spouse or children,

بیهێنەرە بەرچاوت لەجیاتی گرنگیدان بە هاوسەر یان منداڵەکانت،

you used them as a source of attention or admiration.

بەکاریانبهێنیت وەک سەرچاوەیەکی سەرنج یان پێزانین بۆخۆت.

Or imagine that instead of seeking

یان بیهێنەرە بەرچاوت لەجیاتی هەوڵدان

constructive feedback about your performance,

بۆ سەرنجی بنیاتنەر لەسەر تواناکانی خۆت،

you instead told everyone who tried to help you

لەجیاتی ئەوە بەهەموو ئەوانە بڵێیت کە هەوڵیان یاوە یارمەتیت بەن

that they were wrong.

کە ئەوان هەڵەن.

So what causes narcissism?

کەواتە چی دەبێتە هۆی نەرگسیزم؟

Twin studies show a strong genetic component,

توێژینەوە لەسەر دوانەکان پێکهاتەیەکی بۆماوەیی بەهێز دەرئەخات،

although we don't know which genes are involved.

هەرچەندە نازانین کام جینانە لەوکارەوە تێوەگلاون.

But environment matters, too.

بەڵام ژینگەش گرنگە.

Parents who put their child on a pedestal

باوانەکانی منداڵەکانیان ئەخەنە سەر پایدەری ئەو ڕێڕەوە

can foster grandiose narcissism.

ئەکرێت نەرسیزمی خۆبەزلزان بەرهەم بێنن.

And cold, controlling parents can contribute to vulnerable narcissism.

باوانە سارد و توندەکانیش دەکرێت ببنە هۆی نەرگسیزمی بێبەرگری.

Narcissism also seems to be higher

نەرگسیزم پێدەچێت زیاتریش بێت

in cultures that value individuality and self-promotion.

لە کلتورەکاندا کە بایەخ بە تاک و پەرەدان بە کەسانی دیاریکراو ئەیەن.

In the United States, for example,

بۆ نموونە، لە ویلایەتە یەکگرتووەکان،

narcissism as a personality trait has been rising since the 1970s,

نەرگسیزم خەسڵەتێکی کەسایەتی بووە کە لە ١٩٧٠کانەوە لە زیادبووندایە،

when the communal focus of the 60s

کاتێک سەرنجی بەکۆمەڵی ٦٠ەکان

gave way to the self-esteem movement

ڕێگایکردەوە بۆ جوڵەی قەدربەخۆدان و

and a rise in materialism.

بەرزبوونەوەی ماددەپەرستی.

More recently, social media has multiplied the possibilities for self-promotion,

بەم دواییەش، تۆڕی کۆمەڵایەتی ئەگەرەکانی پەرەدان بە خوودی زیاترکرد،

though it's worth noting

هەرچەندە شایەنی باسە،

that there's no clear evidence that social media causes narcissism.

هیچ بەڵگەیەکی ڕوون نییە کە تۆڕی کۆمەڵایەتی ببێتە هۆی نەرگسیزم.

Rather, it provides narcissists a means to seek social status and attention.

لەجیاتی ئەوە، ڕێگایەک ئەیات بە نەرگسییەکان هەوڵ بۆ پێگەی کۆمەڵایەتی و سەرنج بدەن.

So can narcissists improve on those negative traits?

کەواتە ئەکرێت نەرگسییەکان پەرەبسێنن لەسەر ئەو خاسییەتە نەرێنییانە؟

Yes!

بەڵێ!

Anything that promotes honest reflection on their own behavior

هەرشتێک پەرەبدات بە وێنەدانەوەی ڕاستگۆیانە لەسەر هەڵسوکەوتی خۆیان و

and caring for others,

گرنگیدانیان بە خەڵکیتر،

like psychotherapy or practicing compassion towards others, can be helpful.

وەک چارەسەری دەروونی یان پەیڕەوکردنی میهرەبانی بەرامبەر خەڵکی تر، دەکرێ یارمەتیدەر بێت.

The difficulty is it can be challenging

قورسییەکەی لەوەیایە کە ململانێی لەگەڵە

for people with narcissistic personality disorder

بۆ ئەو کەسانەی گرفتی کەسایەتی نەرگسییان هەیە

to keep working at self-betterment.

هەتا کار بکەن بۆ باشترکردنی خۆیان.

For a narcissist, self-reflection is hard from an unflattering angle.

بۆ نەرگسییەک، سەیرکردنی خوودییان لە گۆشەیەکی نەخوازراوەوە قوورسە.