Munir Virani: Why I love vultures

Munir Virani: Tại sao tôi yêu mến những chú chim kền kền

Translator: Morton Bast Reviewer: Thu-Huong Ha

Translator: Thuy Chau Vu Reviewer: the tu bui

I would like to talk to you about

Tôi muốn nói chuyện với các bạn về

a very special group of animals.

một nhóm động vật rất đặc biệt

There are 10,000 species of birds in the world.

Hiện có khoảng 10,000 loài chim trên thế giới.

Vultures are amongst the most threatened group of birds.

Kền kền là một trong những nhóm chim bị đe dọa nghiêm trọng nhất

When you see a vulture like this, the first thing

Khi bạn thấy một con kền lền như thế này, điều đầu tiên

that comes to your mind is, these are disgusting, ugly,

hiện ra trong đầu bạn đó là, đây là những sinh vật thật kinh tởm, xấu xí,

greedy creatures that are just after your flesh,

tham ăn và chỉ nhắm đến thịt bạn,

associated with politicians. (Laughter) (Applause)

liên tưởng đến những chính trị gia nhỉ. (Cười) (Vỗ tay)

I want to change that perception. I want to change

Tôi muốn thay đổi sự nhận thức đó. Tôi muốn thay đổi

those feelings you have for these birds, because

những cảm giác mà bạn dành cho những chú chim này, vì

they need our sympathy. They really do. (Laughter)

chúng cần đến sự thương cảm của chúng ta. Chúng thật sự rất cần. (Cười)

And I'll tell you why.

Tôi sẽ nói cho bạn biết tại sao.

First of all, why do they have such a bad press?

Trước tiên, tại sao chúng lại có ấn tượng xấu như vậy?

When Charles Darwin went across the Atlantic in 1832

Khi Charles Darwin vượt qua Thái Bình Dương năm 1832

on the Beagle, he saw the turkey vulture,

từ tàu Beagle, ông thấy những con kền kền Thổ Nhĩ Kỳ,

and he said, "These are disgusting birds

Ông nói, "Những con chim này thật kinh tởm

with bald scarlet heads that are formed to revel in putridity." (Laughter)

với cái đầu trọc đỏ chói được tạo ra để hoan hỉ trong hôi thối

You could not get a worse insult, and that from Charles Darwin. (Laughter)

Bạn không thể nào bị sỉ nhục tồi tệ hơn thế, và đó là những lời từ Charles Darwin. (Cười)

You know, he changed his mind when he came back,

Bạn biết đấy, Ông đã thay đổi ý kiến khi ông quay lại,

and I'll tell you why.

Để tôi nói cho bạn biết tại sao.

They've also be associated with Disney — (Laughter) —

Chúng cũng đã bị liên kết với Disney--(Laughter)

personified as goofy, dumb, stupid characters.

bị nhân cách hóa thành những nhân vật đần độn, ngố, ngu ngốc.

More recently, if you've been following the Kenyan press

Gần đây hơn, nếu bạn đang theo dõi tin tức ở Kenya

— (Laughter) (Applause) (Cheers) —

--(Cười)(Vỗ Tay)(Tán thưởng)--

these are the attributes that they associated

đây là những thuộc tính đặc trưng mà gắn kết với

the Kenyan MPs with. But I want to challenge that.

những quân cảnh Keya. Nhưng tôi muốn phản kháng lại điều đó

I want to challenge that. Do you know why?

Tôi muốn phản kháng lại vì bạn biết sao không?

Because MPs

vì quân cảnh

do not keep the environment clean. (Laughter)

không giữ cho môi trường trong sạch (theo hai nghĩa bóng & đen). (Laughter)

MPs do not help to prevent the spread of diseases.

Quân cảnh không giúp ngăn chặn sự lây lan của bệnh tật.

They are hardly monogamous. (Laughter) (Applause)

Họ hầu như không thể (tuân thủ) chế độ một vợ-một chồng. (Laughter) (Vỗ tay)

They are far from being extinct. (Laughter)

Họ còn lâu mới bị tuyệt chủng. (Cười)

And, my favorite is, vultures are better looking. (Applause) (Laughter)

Và, điều mà tôi thích nhất là, những con kền kền trông được hơn nhiều (cười)(vỗ tay)

So there's two types of vultures in this planet.

Có hai loại kền kền trên hành tinh này.

There are the New World vultures that are mainly found

Những loại Kền kền Tân Thế Giới được tìm thấy chủ yếu

in the Americas, like the condors and the caracaras,

tại Mỹ, giống như loài condor (kền kền) và caracaras (một loại chim ưng)

and then the Old World vultures, where we have

tiếp đó kền kền Cựu Thế Giới, nơi mà có khoảng

16 species. From these 16, 11 of them are facing

16 loài. Trong số 16 loài này thì có 11 loài đối mặt

a high risk of extinction.

với nguy cơ tuyệt chủng cao.

So why are vultures important? First of all,

Vậy, tại sao kền kền lại quan trọng? Trước hết,

they provide vital ecological services. They clean up.

chúng cung cấp những dịch vụ sinh thái thiết yếu. Chúng dọn dẹp.

They're our natural garbage collectors.

Chúng thật sự là những gã gom rác tự nhiên.

They clean up carcasses right to the bone.

Chúng dọn sạch những xác chết đến tận xương.

They help to kill all the bacteria. They help absorb anthrax

Chúng giúp tiêu diệt vi khuẩn. Chúng giúp hấp thụ bệnh than

that would otherwise spread and cause

mà đã có thể lan rộng và gây ra

huge livestock losses and diseases in other animals.

những mất mát to lớn cho ngành chăn nuôi gia súc và gây bệnh cho những loài vật khác

Recent studies have shown that in areas where there are

những nghiên cứu gần nhất đã cho thấy tại những khu vực mà không có kền kền

no vultures, carcasses take up to three to four times

xác chết cần khoảng thời gian gấp 3 đến 4 lần

to decompose, and this has huge ramifications

để phân hủy, và hệ quả to lớn từ việc này là

for the spread of diseases.

sự lây lan của bệnh tật.

Vultures also have tremendous historical significance.

Kền kền cũng có một lịch sử hoành tráng về tầm quan trọng của chúng.

They have been associated in ancient Egyptian culture.

Chúng đã được kết liên với nền văn hóa Ai Cập cổ đại

Nekhbet was the symbol of the protector

Nekhbet là biểu tượng của người bảo vệ

and the motherhood, and together with the cobra,

và tình mẹ, và cùng với (biểu tượng )rắn hổ mang,

symbolized the unity between Upper and Lower Egypt.

chúng biểu tượng hóa cho sự hợp nhất giữa Miền Ngược & Miền Xuôi của Ai cập.

In Hindu mythology, Jatayu was the vulture god,

Trong thần thoại Hindu, Jatayu là thần kền kền,

and he risked his life in order to save the goddess Sita

Ông đã mạo hiểm mạng sống để cứu nữ thần Sita

from the 10-headed demon Ravana.

từ tay quỷ 10 đầu Ravana.

In Tibetan culture, they are performing very important

Trong nền văn hóa Tibet, họ thực hiện (thủ tục) thiên táng

sky burials. In places like Tibet, there are no places

rất quan trọng. Tại những nơi như ở Tibet, chẳng có chỗ để

to bury the dead, or wood to cremate them,

chôn người chết, hoặc chẳng có củi để thiêu họ,

so these vultures provide a natural disposal system.

vậy nên những con kền kền cung cấp một hệ thống sử lí chất thải tự nhiên.

So what is the problem with vultures?

Vậy chú kền kền đang bị sao?

We have eight species of vultures that occur in Kenya,

Chúng ta có 8 loài kền kền xuất hiện tại Kenya,

of which six are highly threatened with extinction.

trong đó có 6 loài bị đe dọa với nguy cơ tuyệt chủng cao.

The reason is that they're getting poisoned, and the reason

Lí do là chúng đang bị đầu độc,

that they're getting poisoned is because there's

chúng bị đầu độc vì có

human-wildlife conflicts. The pastoral communities

những sự tranh giành giữa con người-và thế giới hoang dã. Những cộng đồng mục đồng

are using this poison to target predators,

đang sử dụng chất độc này để nhằm vào các con vật săn mồi

and in return, the vultures are falling victim to this.

nhưng thay vì vậy, những con kền kền lại là nạn nhân cho (hành động) này.

In South Asia, in countries like India and Pakistan,

Tại Nam Á, những nước như Ấn Độ và Pakistan,

four species of vultures are listed as critically endangered,

4 loài kền kền được ghi danh trong danh sách những (loài) có nguy cơ (tuyệt chủng) cực cao

which means they have less than 10 or 15 years to go extinct,

điều này có nghĩa là chúng chỉ còn ít hơn 10 hoặc 15 năm để chạm đến mức tuyệt chủng

and the reason is because they are falling prey

và lí do đó là bởi vì chúng bị biến thành con mồi

by consuming livestock that has been treated

vì ăn phải gia súc đã được chữa trị bằng

with a painkilling drug like Diclofenac.

thuốc giảm đau như Diclofenac.

This drug has now been banned for veterinary use in India,

Thuốc này đã bị cấm sử dụng trong ngành thú y tại Ấn Độ

and they have taken a stand.

Chúng (Kền kền) đã minh chứng rằng

Because there are no vultures, there's been a spread

Vì không có kền kền nên mới có sự (phát triển) tràn lan

in the numbers of feral dogs at carcass dump sites,

về số lượng chó hoang tại những khu vực chứa rác thải xác động vật

and when you have feral dogs, you have a huge time bomb

Khi bạn có chó hoang, bạn có một quả bom hẹn giờ khổng lồ

of rabies. The number of cases of rabies

về bệnh (chó) dại. Số ca mắc bệnh dại

has increased tremendously in India.

đã tăng rất nhiều tại Ấn Độ.

Kenya is going to have one of the largest wind farms in Africa:

Kenya (sắp tới) sẽ có một cánh đồng quạt gió lớn nhất tại Châu Phi

353 wind turbines are going to be up at Lake Turkana.

với 353 động cơ sẽ được lắp tại Lake (Hồ) Turkana

I am not against wind energy, but we need to work

Tôi không phản đối (việc khai thác) năng lượng gió, nhưng chúng ta cần hợp tác

with the governments, because wind turbines

với chính phủ, vì động cơ gió

do this to birds. They slice them in half.

khiến những con chim thành thế này. Chúng cắt (những con chim) làm đôi.

They are bird-blending machines.

Chúng là máy nghiền những chú chim.

In West Africa, there's a horrific trade

Tại Tây Phi có một ngành buôn bán kền kền chết

of dead vultures to serve the witchcraft and the fetish market.

thật kinh khủng để phục vụ cho thị trường ma thuật và bùa ngải.

So what's being done? Well, we're conducting research

Vậy chúng tôi đã làm được gì? Chúng tôi đang tiến hành nghiên cứu

on these birds. We're putting transmitters on them.

về những chú chim này. Chúng tôi đang gắn máy phát tín hiệu vào chúng

We're trying to determine their basic ecology,

Chúng tôi đang cố gắng xác định sinh thái học cơ bản của chúng,

and see where they go.

và theo dấu nơi chúng đến.

We can see that they travel different countries, so

Chúng ta có thể thấy chúng di chuyển đến rất nhiều quốc gia khác nhau, vậy nên

if you focus on a problem locally, it's not going to help you.

nếu bạn chỉ chú trọng đến những vấn đề trên quy mô khu vực, điều này sẽ chẳng giúp ích gì cho bạn cả.

We need to work with governments in regional levels.

Chúng ta cần hợp tác với chính phủ trên mức độ vùng miền.

We're working with local communities.

Chúng tôi đang hợp tác với những cộng đồng địa phương

We're talking to them about appreciating vultures,

Chúng tôi đang nói với họ về việc quý trọng những con kền kền

about the need from within to appreciate these

sự cần thiết nội tại cho việc trân trọng những

wonderful creatures and the services that they provide.

sinh vật tuyệt vời này và những lợi ích mà chúng mang lại.

How can you help? You can become active,

Bạn làm thế nào để giúp? bạn có thể trở thành một người năng động,

make noise. You can write a letter to your government

tạo ra tiếng nói. Bạn có thể viết thư cho chính phủ của mình

and tell them that we need to focus on these very

và nói với họ rằng chúng ta cần chú trọng vào những

misunderstood creatures. Volunteer your time

sinh vật bị hiểu lầm này. Tình nguyện bớt chút thời gian

to spread the word. Spread the word.

truyền đi thông điệp. Loan truyền thông điệp.

When you walk out of this room, you will be informed

Khi bạn bước ra khỏi căn phòng này, bạn sẽ có được thông tin

about vultures, but speak to your families, to your children,

về những chú chim kền kền, nhưng hãy nói cho gia đình của bạn, con cái,

to your neighbors about vultures.

hàng xóm về kền kền

They are very graceful. Charles Darwin said

Chúng rất duyên dáng. Charles Darwin đã nói

he changed his mind because he watched them fly

Ông đổi ý kiến vì ông đã nhìn thấy chúng bay thư thái

effortlessly without energy in the skies.

như không cần đến chút sức lực trên bầu trời.

Kenya, this world, will be much poorer

Kenya, thế giới này, sẽ nghèo hơn rất nhiều

without these wonderful species.

nếu như không có những loài vật tuyệt vời này.

Thank you very much. (Applause)

Cám ơn rất nhiều. (Vỗ tay)