Elizabeth Pisani: Sex, drugs and HIV -- let's get rational

Elizabeth Pisani: Tình dục, Thuốc kích thích và HIV -- Hãy dùng lý trí

Translator: Hue Le Reviewer: LD .

"People do stupid things.

"Mọi người làm những việc ngu ngốc.

That's what spreads HIV."

Làm cho HIV lan tràn"

This was a headline in a U.K. newspaper,

Đó là tiêu đề ở một tờ báo của Anh,

The Guardian, not that long ago.

Người Bảo Vệ, cách đây không lâu.

I'm curious, show of hands, who agrees with it?

Tôi rất tò mò --giơ tay -- ai đồng ý với điều này?

Well, one or two brave souls.

Ồ, một hay hai tâm hồn dũng cảm.

This is actually a direct quote from an epidemiologist

Đây thật ra là một câu nói từ một bác sĩ dịch tễ học

who's been in field of HIV for 15 years,

đã hoạt động trong lĩnh vực này 15 năm qua,

worked on four continents,

làm việc ở 4 châu lục,

and you're looking at her.

và bạn đang nhìn vào cô ấy.

And I am now going to argue

Và bây giờ tôi bắt đầu phản biện

that this is only half true.

rằng điều này chỉ đúng một nửa.

People do get HIV because they do stupid things,

Mọi người mắc HIV vì họ làm những điều ngu ngốc,

but most of them are doing stupid things

Nhưng phần lớn đang làm những điều ngu ngốc

for perfectly rational reasons.

vì những lý do hợp lý một cách hoàn hảo .

Now, "rational" is the dominant paradigm

Hiện thời, "lý trí" là một mẫu thức mạnh

in public health,

trong y tế cộng đồng.

and if you put your public health nerd glasses on,

Và nếu bạn đeo cặp kính mọt sách y tế cộng đồng lên,

you'll see that if we give people the information that they need

bạn sẽ thấy rằng nếu chúng ta cung cấp cho mọi người những thông tin mà họ cần

about what's good for them and what's bad for them,

cái mà có lợi cho họ hay có hại cho họ,

if you give them the services

nếu bạn cung cấp cho họ những dịch vụ

that they can use to act on that information,

nếu bạn cung cấp cho họ những dịch vụ,

and a little bit of motivation,

và một chút động lực,

people will make rational decisions

mọi người sẽ có những quyết định "lý trí"

and live long and healthy lives.

sống một cuộc sống lâu dài và khoẻ mạnh.

Wonderful.

Tuyệt vời.

That's slightly problematic for me because I work in HIV,

Điều đó là vấn đề cho tôi vì tôi làm việc với HIV,

and although I'm sure you all know

và mặc dù tôi chắc là bạn đều biết

that HIV is about poverty and gender inequality,

rằng HIV là về sự nghèo khổ và thiếu công bằng giới tính,

and if you were at TED '07

và nếu bạn tham gia TED'07,

it's about coffee prices ...

nó về giá cà -fê;

Actually, HIV's about sex and drugs,

thật ra, HIV là về tình dục và thuốc kích thích,

and if there are two things that make

Và nếu tồn tại 2 thứ làm cho

human beings a little bit irrational,

con người một chút thiếu lý trí,

they are erections and addiction.

đó là trạng thái cương và sự nghiện ngập

(Laughter)

[Tiếng cười]

So, let's start with what's rational for an addict.

Vậy nên, chúng ta cùng bắt đầu với thứ mà lý trí cho một người nghiện.

Now, I remember speaking to an Indonesian friend of mine, Frankie.

Lúc này, tôi nhớ cuộc nói chuyện với người bạn Indonesia của tôi, Frankie.

We were having lunch and he was telling me

Chúng tôi ăn trưa và anh ấy kể cho tôi

about when he was in jail in Bali for a drug injection.

về khoảng thời gian anh ấy trong tù ở Bali vì tiêm chích.

It was someone's birthday, and they had very kindly

Đó là sinh nhật một ai đó, và họ

smuggled some heroin into jail,

tuồn một ít hê-rô-in vào trại giam,

and he was very generously sharing it out

và anh ấy đã hào phóng chia sẻ

with all of his colleagues.

với tất cả bạn bè.

And so everyone lined up,

Thế là tất cả mọi người xếp hàng,

all the smackheads in a row,

tất cả kẻ nghiện trong một hàng.

and the guy whose birthday it was

và kẻ sinh nhật

filled up the fit,

làm đầy ống,

and he went down and started injecting people.

và hắn đi xuống và bắt đầu tiêm mọi người.

So he injects the first guy,

Hắn tiêm kẻ đầu tiên,

and then he's wiping the needle on his shirt,

và sau đó hắn lau kim vào áo,

and he injects the next guy.

và tiêm những kẻ kế tiếp

And Frankie says, "I'm number 22 in line,

Và Frankie nói, "Tớ là kẻ thứ 22 trong hàng,

and I can see the needle coming down towards me,

và tớ có thể thấy cái kim đang xuống chỗ tớ,

and there is blood all over the place.

và máu me ở khắp nơi.

It's getting blunter and blunter.

Nó càng lúc càng ngu xuẩn,

And a small part of my brain is thinking,

Và một góc nhỏ trong đầu tớ nghĩ,

'That is so gross

Cái này thật là gớm ghiếc

and really dangerous,'

Và thực sự nguy hiểm,

but most of my brain is thinking,

Và thực sự nguy hiểm,

'Please let there be some smack left

'Làm ơn hãy còn sót lại chút thuốc

by the time it gets to me.

lúc nó đến chỗ tớ

Please let there be some left.'"

Làm ơn hãy để lại một chút.

And then, telling me this story,

Và sau đó, kể cho tôi câu chuyện này,

Frankie said,

Frankie nói,

"You know ... God,

"Bạn biết đấy,

drugs really make you stupid."

thuốc kích thích làm bạn ngu ngốc."

And, you know, you can't fault him for accuracy.

Và bạn biết đấy, bạn không thể chê trách anh ấy vì tính chính xác

But, actually, Frankie, at that time,

nhưng thật ra, Frankie lúc đó

was a heroin addict and he was in jail.

là một con nghiện heroin, và ở trong tù.

So his choice was either

Nên sự lựa chọn của anh không phải

to accept that dirty needle or not to get high.

là chấp nhận cây kim bẩn thỉu đó hay là trạng thái bay bổng

And if there's one place you really want to get high,

Và nếu có một nơi mà bạn thực sự muốn thăng hoa

it's when you're in jail.

Đó là khi bạn ở trong tù.

But I'm a scientist

Nhưng tôi là một nhà khoa học,

and I don't like to make data out of anecdotes,

Và tôi không thích tạo dữ liệu từ những câu chuyện vặt,

so let's look at some data.

nên hãy cùng nhìn vào một số dữ liệu.

We talked to 600 drug addicts

Chúng ta đã nói về 600 kẻ nghiện

in three cities in Indonesia,

ở 3 thành phố ở Indonesia,

and we said, "Well, do you know how you get HIV?"

và chúng ta đã nói, "Bạn có biết bạn mắc HIV như thế nào không?"

"Oh yeah, by sharing needles."

"Ồ vâng. Bằng việc dùng chung kim tiêm."

I mean, nearly 100 percent. Yeah, by sharing needles.

Ý tôi là, gần 100%. Vâng, bằng việc dùng chung kim tiêm.

And, "Do you know where you can get a clean needle

Và, "Bạn có biết nơi bạn có thể lấy kim sạch

at a price you can afford to avoid that?"

với giá mà bạn có thể trả để tránh việc đó không?"

"Oh yeah." Hundred percent.

"Ồ, vâng tôi biết". 100 %.

"We're smackheads; we know where to get clean needles."

"Chúng tôi là những kẻ nghiện nặng; chúng tôi biết nơi để lấy kim sạch."

"So are you carrying a needle?"

"Thế bạn có đang mang một cây kim theo mình không?"

We're actually interviewing people on the street,

Chúng tôi thực sự phỏng vấn mọi người trên đường phố,

in the places where they're hanging out and taking drugs.

ở những nơi mà họ tụ tập và tiêm chích.

"Are you carrying clean needles?"

"Bạn có mang theo kim sạch không?"

One in four, maximum.

Một trên bốn, tối đa.

So no surprises then that

Thế nên không có gì là đáng ngạc nhiên

the proportion that actually used clean needles

phần mà sử dụng kim tiêm sạch

every time they injected in the last week

để tiêm chích tuần trước

is just about one in 10,

chỉ khoảng 1 trên 10,

and the other nine in 10 are sharing.

và 9 phần còn lại là dùng chung.

So you've got this massive mismatch;

Vậy là bạn có sự không tương xứng lớn này.

everyone knows that

Tất cả mọi người đều biết rằng

if they share they're going to get HIV,

Nếu họ dùng chung kim tiêm, họ sẽ nhiễm HIV,

but they're all sharing anyway.

nhưng họ vẫn cứ dùng chung như thường.

So what's that about? Is it like you get a better high if you share or something?

Thế điều đó là về cái gì. Có phải là bạn sẽ thăng hoa hơn nếu bạn dùng chung hay gì?

We asked that to a junkie and they're like, "Are you nuts?"

Chúng tôi đã hỏi một phần tử tạp nham và họ trả lời, "Bạn điên à?

You don't want to share a needle anymore than you want

Bạn không muốn chung kim tiêm hơn là bạn muốn

to share a toothbrush even with someone you're sleeping with.

chung bàn chải với người mà bạn ngủ cùng.

There's just kind of an ick factor there.

Có một vấn đề ở đó.

"No, no. We share needles because we don't want to go to jail."

Không, không. Chúng tôi dùng chung kim tiêm vì chúng tôi không muốn vào tù."

So, in Indonesia at this time,

Ở Indonesia hiện thời,

if you were carrying a needle and the cops rounded you up,

nếu bạn mang theo kim tiêm và bị cảnh sát tóm,

they could put you into jail.

họ sẽ tống bạn vào tù.

And that changes the equation slightly, doesn't it?

Và nó thay đổi phương trình một chút đúng không.

Because your choice now is either

Bởi vì lựa chọn của bạn giờ không phải là,

I use my own needle now,

bây giờ tôi sử dụng kim tiêm của riêng tôi,

or I could share a needle now

hay là tôi dùng chung kim tiêm

and get a disease that's going to

và mắc bệnh mà

possibly kill me 10 years from now,

có thể sẽ giết chết tôi 10 năm nữa,

or I could use my own needle now

hay là tôi có thể sử dụng kim tiêm riêng bây giờ

and go to jail tomorrow.

và vào tù ngày mai.

And while junkies think that

và khi mà những phần tử tạp nham nghĩ thế

it's a really bad idea to expose themselves to HIV,

Mặc dù đó là ý kiến tồi khi đối mặt với HIV,

they think it's a much worse idea

họ nghĩ rằng còn tồi tệ hơn

to spend the next year in jail

khi phải ngồi tù vào năm tới,

where they'll probably end up in Frankie's situation

Nơi mà họ sẽ có thể ở trong tình huống của Frankie

and expose themselves to HIV anyway.

và đối mặt với HIV.

So, suddenly it becomes perfectly rational

Đột nhiên, nó trở nên rất logic

to share needles.

nên dùng chung kim tiêm.

Now, let's look at it from a policy maker's point of view.

Bây giờ, chúng ta cùng nhìn vào điều này từ góc nhìn của một nhà lập pháp.

This is a really easy problem.

Đây thực sự là vấn đề đơn giản .

For once, your incentives are aligned.

Bỗng nhiên, động cơ của bạn thẳng hàng.

We've got what's rational for public health.

Chúng ta có điều mà logic với y tế cộng đồng.

You want people to use clean needles --

Bạn muốn mọi người dùng kim tiêm sạch,

and junkies want to use clean needles.

và người nghiện muốn dùng kim tiêm sạch.

So we could make this problem go away

Vì vậy chúng ta có thể giải quyết vấn đề này

simply by making clean needles universally available

đơn giản bằng cách làm cho kim tiêm sẵn có với tất cả mọi người

and taking away the fear of arrest.

và xoá đi lỗi sợ bị bắt

Now, the first person to figure that out

Giờ, người đầu tiên nhận ra điều này

and do something about it on a national scale

và làm điều gì đó về nó ở cấp quốc gia

was that well-known, bleeding heart liberal

là một người rộng mở và nổi tiếng

Margaret Thatcher.

Margaret Thatcher

And she put in the world's first

và bà ấy đã thi hành

national needle exchange program,

chương trình thay đổi kim tiêm quốc gia đầu tiên của thế giới

and other countries followed suit: Australia, The Netherlands and few others.

và một vài nước khác đã noi theo, Úc, Hà Lan và một vài nước khác,

And in all of those countries, you can see,

và ở tất cả những nước này, bạn có thể thấy

not more than four percent of injectors

không hơn 4 phần trăm dân số

ever became infected with HIV.

mắc phải HIV do dụng cụ tiêm

Now, places that didn't do this -- New York City for example,

Ở những nơi không làm việc nay, ví dụ như New York

Moscow, Jakarta --

Mát-xcơ-va, Jakarta,

we're talking, at its peak,

đỉnh cao là

one in two injectors

một trong hai dụng cụ tiêm

infected with this fatal disease.

bị nhiễm thứ bệnh dịch chết người này

Now, Margaret Thatcher didn't do this

Margaret Thatcher không làm việc này vì

because she has any great love for junkies.

bà ấy có tình yêu lớn với những người nghiện

She did it because she ran a country

Bà làm vậy vì bà điều hành một đất nước

that had a national health service.

có một dịch vụ y tế quốc dân

So, if she didn't invest in effective prevention,

Vì vậy, nếu bà không đầu tư vào một biện pháp phòng trừ có hiệu quả

she was going to have pick up the costs

thì bà sẽ phải đối mặt với chi phí

of treatment later on,

của việc điều trị sau này,

and obviously those are much higher.

và rõ ràng rằng những chi phí đó cao hơn nhiều

So she was making a politically rational decision.

Vậy nên bà ấy đã đưa ra một quyết định phù hợp với logic chính trị

Now, if I take out my

Giờ, nếu tôi mang ra

public health nerd glasses here

cặp kính mọt sách y tế cộng đồng của tôi ở đây

and look at these data,

và nhìn vào những số liệu này

it seems like a no-brainer, doesn't it?

nó có vẻ như một kẻ không có não, phải không.

But in this country,

Nhưng ở đất nước này.

where the government apparently does not feel compelled

nơi chính phủ rõ ràng là không cảm thấy bị ép buộc

to provide health care for citizens, (Laughter)

khi đưa ra sự chăm sóc sức khoẻ cho người dân,

we've taken a very different approach.

chúng ta đã lựa chọn một con đường hoàn toàn khác

So what we've been doing in the United States

Tất cả những gì chúng ta đã từng làm ở Mỹ

is reviewing the data -- endlessly reviewing the data.

là xem xét số liệu, không ngừng xem xét số liệu

So, these are reviews of hundreds of studies

Vậy đây là những bản tổng kết của hàng trăm cuộc nghiên cứu

by all the big muckety-mucks

bởi những người quan trọng

of the scientific pantheon in the United States,

của đền thờ khoa học tại Hoa Kỳ

and these are the studies that show

và đây là những nghiên cứu cho thấy rằng

needle programs are effective -- quite a lot of them.

rất nhiều những chương trình kim tiêm hiệu quả

Now, the ones that show that needle programs aren't effective --

Giờ, những cái chỉ ra rằng chương trình kim tiêm không hiệu quả

you think that's one of these annoying dynamic slides

bạn cho rằng đó là một trong những cái slide khó chịu này

and I'm going to press my dongle and the rest of it's going to come up,

và tôi nhấn cái điều khiển của tôi và nó sẽ hiện lên

but no -- that's the whole slide.

nhưng mà không phải, thế là hết cái slide rồi.

(Laughter)

(Tiếng cười)

There is nothing on the other side.

Không có gì ở phía bên kia.

So, completely irrational,

Vì thế, hoàn toàn vô lý

you would think.

bạn sẽ nghĩ vậy

Except that, wait a minute, politicians are rational, too,

ngoài ra, chờ chút, chính trị gia cũng có lý trí

and they're responding to what they think the voters want.

và họ đang trả lời những gì mà họ nghĩ cử tri mong muốn

So what we see is that voters respond

Vậy cái ta thấy là cử tri trả lời

very well to things like this

rất tốt cho những vấn đề như thế này

and not quite so well to things like this.

và không tốt lắm cho những thứ như thế này

(Laughter)

(Tiếng cười)

So it becomes quite rational

Vì vậy nó trở nên khá logic

to deny services to injectors.

khi từ chối dịch vụ cho dụng cụ tiêm

Now let's talk about sex.

Giờ hãy nói về tình dục

Are we any more rational about sex?

Chúng ta có có lý trí hơn về tình dục không?

Well, I'm not even going to address

Dù sao, tôi cũng sẽ chẳng nhắm vào

the clearly irrational positions

vị trí vô lý rõ ràng

of people like the Catholic Church,

của những người như nhà thờ Catholic

who think somehow that if you give out condoms,

người nghĩ rằng bằng một cách nào đó nếu bạn đưa ra một bao cao su

everyone's going to run out and have sex.

mọi người sẽ chạy ra và quan hệ

I don't know if Pope Benedict

Tôi không biết nếu giáo hoàng Benedict có

watches TEDTalks online,

xem TEDTalks trực tuyến không

but if you do, I've got news for you Benedict --

nhưng nếu ông có, tôi có tin cho ông Benedict

I carry condoms all the time

Tôi lúc nào cũng mang bao cao su

and I never get laid.

và tôi không bao giờ làm thế

(Laughter) (Applause)

(Tiếng cười)

It's not that easy!

Nó không dễ thế đâu

Here, maybe you'll have better luck.

Đây, có thể bạn sẽ may mắn hơn.

(Applause)

(Tiễng vỗ tay)

Okay, seriously,

Okay, không đùa nữa,

HIV is actually not that easy

HIV thật ra không dễ

to transmit sexually.

để truyền qua đường tình dục thế đâu

So, it depends on how much virus there is

Nên, nó phụ thuộc vào ở đó có bao nhiêu virus

in your blood and in your body fluids.

trong máu bạn và trong dịch của cơ thể

And what we've got is a very, very high level of virus

Và những gì ta có là một mức virus rất, rất cao

right at the beginning when you're first infected,

lúc đầu, khi bạn mới bị nhiễm

then you start making antibodies,

sau đó bạn sẽ bắt đầu tạo kháng thể

and then it bumps along at quite low levels

và sau đó nó sẽ tiếp tục ở đó với mức khá thấp

for a long time -- 10 or 12 years --

trong một thời gian dài, 10 hay 12 năm

you have spikes if you get another sexually transmitted infection.

bạn sẽ có gai nếu bạn tiếp tục bị nhiễm thêm qua đường tình dục

But basically, nothing much is going on

nhưng cơ bản, hầu như không có gì xảy ra

until you start to get symptomatic AIDS,

cho đến khi bạn bắt đầu có triệu chứng AIDS

and by that stage,

Và ở mức độ đó, ở đây,

you're not looking great, you're not feeling great,

bạn trông sẽ không tốt, bạn cũng sẽ không cảm thấy tốt

you're not having that much sex.

bạn không quan hệ nhiều

So the sexual transmission of HIV

Vậy nên sự truyền HIV qua đường tình dục

is essentially determined by how many partners you have

chủ yếu được định đoạt bởi bao nhiêu bạn tình bạn có

in these very short spaces of time

trong khoảng thời gian ngắn

when you have peak viremia.

khi bạn có lượng virus trong máu cao nhất

Now, this makes people crazy

Hiện nay, điều này làm mọi người điên lên

because it means that you have to talk about

vì nó có nghĩa rằng bạn sẽ phải nói về

some groups having more sexual partners

một số nhóm có nhiều bạn tình hơn

in shorter spaces of time than other groups,

trong thời gian ngắn hơn những nhóm khác

and that's considered stigmatizing.

và điều đó có vẻ bêu xấu.

I've always been a bit curious about that

Tôi vẫn luôn luôn có chút tò mò về điều này

because I think stigma is a bad thing,

vì tôi nghĩ bêu xấu là một điều không tốt

whereas lots of sex is quite a good thing,

trong khi quan hệ nhiều là một điều khá tốt

but we'll leave that be.

nhưng chúng ta cứ để nó ở đó đã

The truth is that 20 years

sự thật là 20 năm

of very good research

nghiên cứu sâu sắc

have shown us that

đã cho ta thấy rằng

there are groups that are more likely to turnover

đây là những nhóm thường có

large numbers of partners in a short space of time.

một số lượng lớn bạn tình trong một khoảng thời gian ngắn

And those groups are, globally,

và những nhóm đó là, trên toàn cầu,

people who sell sex and their more regular partners.

là những người bán dâm và những khách quen của họ

They are gay men on the party scene

họ là những người đồng tính ở bữa tiệc

who have, on average, three times more partners

những người mà có, trung bình, gấp 3 lần số bạn tình

than straight people on the party scene.

của người bình thường ở bữa tiệc

And they are heterosexuals

và họ là những người thích quan hệ khác giới

who come from countries that have

tới từ những đất nước có

traditions of polygamy

truyền thống đa thê

and relatively high levels of female autonomy,

và có mức độ tự quản của phụ nữ cao

and almost all of those countries are in east or southern Africa.

và hầu hết các nước ở đông hoặc nam châu Phi

And that is reflected in the epidemic that we have today.

Và điều đó được thể hiện bởi bệnh dịch ta thấy ngày hôm nay

You can see these horrifying figures from Africa.

Bạn có thể thấy nhưng con số đáng sợ này từ châu Phi

These are all countries in southern Africa

Đây là tất cả các nước tại nam Phi

where between one in seven,

nơi giữa khoảng một trong bảy

and one in three

và một trong ba

of all adults,

người trưởng thành

are infected with HIV.

bị nhiễm HIV

Now, in the rest of the world,

Hiện tại, trong phần lại của thế giới

we've got basically nothing going on in the general population --

chúng ta có cơ bản không có gì xảy ra trong phần lớn dân số

very, very low levels --

tỉ lệ rất, rất thấp

but we have extraordinarily high levels of HIV

nhưng chúng ta có mức nhiễm HIV cực cao

in these other populations who are at highest risk:

trong những phần dân số ở mức nguy hiểm cao nhất

drug injectors, sex workers

như tiêm chích ma tuý, gái bán dâm

and gay men.

và người đồng tính

And you'll note, that's the local data from Los Angeles:

Và bạn sẽ nhận ra rằng đó là số liệu địa phương tại Los Angeles

25 percent prevalence among gay men.

25 phần trăm người đồng tính

Of course, you can't get HIV just by having unprotected sex.

Tất nhiên, bạn không thể bị nhiễm HIV chỉ vì quan hệ không an toàn

You can only HIV by having unprotected sex

Bạn chỉ có thể bị HIV vì quan hệ không an toàn

with a positive person.

với một người dương tính

In most of the world,

Trên phần lớn thế giới,

these few prevention failures

số ít trường hợp bảo vệ hỏng này

notwithstanding,

không đứng vững,

we are actually doing quite well these days

chúng ta thực sự đang lam rất tốt

in commercial sex:

trong việc

condom use rates are between 80 and 100 percent

Tỉ lệ dùng bao cao su giữa khoảng 80 và 100 phần trăm

in commercial sex in most countries.

trong hoạt động bán dâm tại hầu hết các nước

And, again, it's because of an alignment of the incentives.

và, một lần nữa, nó là bởi vì sự thẳng hàng của động cơ

What's rational for public health

Điều logic cho y tế cộng đồng

is also rational for individual sex workers

cũng logic cho từng gái bán dâm

because it's really bad for business to have another STI.

vì sẽ thật sự không tốt cho công việc nếu có thêm STI

No one wants it.

Không ai muốn vậy cả.

And, actually, clients don't want to go home with a drip either.

Và, thực ra, khách hàng không muốn về nhà với một

So essentially, you're able to achieve

Vì vậy, cốt yếu là, bạn phải có thể đạt được

quite high rates of condom use in commercial sex.

một mức sử dụng bao cao su cao trong bán dâm

But in "intimate" relations

Nhưng trong mối quan hệ "có tình dục"

it's much more difficult because,

sẽ khó hơn nhiều vì,

with your wife or your boyfriend

với vợ bạn hay bạn trai

or someone that you hope might turn into one of those things,

hay bất kỳ ai mà bạn mong có thể biến thành một trong số đó,

we have this illusion of romance

chúng ta thường có ảo tưởng về sự lãng mạn

and trust and intimacy,

và lòng tin và thân tình

and nothing is quite so unromantic

và không có thiếu lãng mạn

as the, "My condom or yours, darling?" question.

như câu hỏi, "bao cao su của anh hay của em, em yêu?"

So in the face of that,

Nên, thay vào đó,

you really need quite a strong incentive

bạn rất cần một sự khích lệ lớn

to use condoms.

để dùng bao cao su

This, for example, this gentleman is called Joseph.

Đây, là một ví dụ. Người đàn ông này tên là Joseph.

He's from Haiti and he has AIDS.

Anh ấy từ Haiti, và anh ấy có AIDS,

And he's probably not having a lot of sex right now,

và anh ấy có lẽ lâu rồi không quan hệ

but he is a reminder in the population,

nhưng anh ấy là sự nhắc nhở trong dân,

of why you might want to be

vì sao bạn mong đang

using condoms.

dùng bao cao su.

This is also in Haiti and is a reminder

Cái này cũng ở Haiti và cũng là một sự nhắc nhở

of why you might want to be having sex, perhaps.

về tại sao bạn có thể sẽ muốn quan hệ.

Now, funnily enough, this is also Joseph

Giờ, khá vui, đây lại là Joseph

after six months on antiretroviral treatment.

sau 6 tháng dùng thuốc cai nghiện

Not for nothing do we call it the Lazarus Effect.

Không phải tự nhiên mà ta gọi nó là Hiệu Ứng Lazarus

But it is changing the equation

Nhưng nó đang thay đổi phương trình

of what's rational

của cái gì là logic

in sexual decision-making.

trong ra quyết định về tình dục

So, what we've got --

Nên, cái ta có --

some people say, "Oh, it doesn't matter very much

vài người nói, "Ồ, cũng chẳng quan trọng lắm

because, actually, treatment is effective prevention

vì, thực ra, điều trị là một biện pháp phòng trừ tốt

because it lowers your viral load and therefore

vì nó hạ thấp gánh nặng virus và thế nên

makes it more difficult to transmit HIV."

làm cho khó truyền HIV hơn"

So, if you look at the viremia thing again,

Giờ, nếu bạn nhìn lại vụ virus trong máu,

if you do start treatment when you're sick,

nếu bạn bắt đầu điều trị khi bạn ốm

well, what happens? Your viral load comes down.

điều gì xảy ra? Gánh nặng virus của bạn giảm xuống

But compared to what? What happens if you're not on treatment?

Nhưng so sánh với cái gì? Cái gì sẽ xảy ra nếu bạn không điều trị?

Well, you die,

Để xem nào, bạn chết,

so your viral load goes to zero.

nên gánh nặng virus của bạn xuống 0

And all of this green stuff here, including the spikes --

Và tất cả các thứ màu xanh ở đây, kể cả gai,

which are because you couldn't get to the pharmacy,

là bởi vì bạn đã không thể tới hàng thuốc

or you ran out of drugs, or you went on a three day party binge

hoặc bạn hết thuốc, hoặc bạn chè chén, tiệc tùng 3 ngày liên tục

and forgot to take your drugs,

và quên không uống thuốc,

or because you've started to get resistance, or whatever --

hoặc vì bạn bắt đầu có kháng thuốc, hay vì cái gì cũng được,

all of that is virus

tất cả chỗ virus đó

that wouldn't be out there, except for treatment.

mà sẽ không ở ngoài đó, trừ khi điều trị.

Now, am I saying, "Oh, well, great prevention strategy.

Giờ, tôi đang nói về, ồ, đúng rồi, chiến thuật phòng vệ tốt

Let's just stop treating people."

hãy dừng chữa trị cho mọi người?

Of course not, of course not.

Tất nhiên là không rồi,

We need to expand antiretroviral treatment as much as we can.

chúng ta cần mở rộng điều trị chống HIV nhất chúng ta có thể.

But what I am doing is calling into question

Nhưng cái ta đang làm là nghi ngờ

those people who say that more treatment

những người nói rằng điều trị nhiều hơn

is all the prevention we need.

là tất cả biện pháp phòng trừ ta cần

That's simply not necessarily true,

Điều đó đơn giản không cần đúng,

and I think we can learn a lot from the experience of gay men

và tôi nghĩ chúng ta có thể học được nhiều từ trải nghiệm của người đồng tính

in rich countries where treatment has been widely available

ở những nước giàu nơi việc điều trị đã phổ biến rộng rãi

for going on 15 years now.

đến giờ đã 15 năm,

And what we've seen is

và những gì ta thấy là

that, actually, condom use rates,

thực ra, tỉ lệ dùng bao cao su,

which were very, very high --

cực kì, cực kì cao --

the gay community responded very rapidly to HIV,

cộng đồng đồng tính phản ứng rất nhanh với HIV

with extremely little help

với cực kì ít sự trợ giúp

from public health nerds, I would say --

từ những mọt sách y tế cộng đồng, tôi chắc rằng --

that condom use rate has come down dramatically since treatment

tỉ lệ dùng bao cao su đã giảm mạnh từ sau việc điều trị

for two reasons really:

vì 2 lý do.

One is the assumption of, "Oh well,

Một là do sự suy đoán, "Ồ xem nào,

if he's infected, he's probably on meds,

nếu anh ta bị, anh ta chắc đang điều trị,

and his viral load's going to be low, so I'm pretty safe."

và gánh nặng virus của anh ta chắc là thấp, nên mình khá là an toàn."

And the other thing is that people are simply

Và nguyên nhân khác là mọi người đơn giản là

not as scared of HIV

không sợ HIV

as they were of AIDS, and rightly so.

khi họ bị AIDS, và chắc chắn vậy.

AIDS was a disfiguring disease that killed you,

AIDS là một căn bệnh làm bạn biến dạng và giết bạn,

and HIV is an invisible virus

và HIV là một virus vô hình

that makes you take a pill every day.

làm bạn phải uống thuốc mỗi ngày.

And that's boring,

Và điều đó thật khó chịu

but is it as boring as

Nhưng điều đó khó chịu bằng

having to use a condom every time you have sex,

phải dùng bao cao su mỗi lần bạn quan hệ

no matter how drunk you are,

không kể bạn say đến mức nào,

no matter how many poppers you've taken, whatever?

không kể bao nhiêu thuốc kích dục bạn dùng, không kể gì?

If we look at the data, we can see that

Nếu ta nhìn vào dữ liệu, ta có thể thấy rằng

the answer to that question

câu trả lời cho câu hỏi đó

is, mmm.

là ừmmm

So these are data from Scotland.

Đây là những dữ liệu từ Scotland

You see the peak in drug injectors

Bạn có thể thấy đỉnh cao của tiêm chích ma tuý

before they started the national needle exchange program.

trước khi họ bắt đầu chương trình thay đổi kim tiêm quốc gia.

Then it came way down.

Sau đó nó đi xuống

And both in heterosexuals -- mostly in commercial sex --

và trong cả những người không đồng tính, chủ yếu trong việc bán dâm

and in drug users,

và trong những người dùng ma tuý

you've really got nothing much going on after treatment begins,

bạn thực sự không có mấy chuyện xảy ra sau khi bắt đầu điều trị

and that's because of that alignment of incentives

và đó là do sự thẳng hàng của động cơ

that I talked about earlier.

mà tôi nói lúc trước.

But in gay men,

Nhưng trong những người đồng tính,

you've got quite a dramatic rise

bạn có một mức tăng khá lớn

starting three or four years

bắt đầu 3 hay 4 năm

after treatment became widely available.

sau khi việc điều trị trở nên phổ biến.

This is of new infections.

Đây là sự nhiễm bệnh mới

What does that mean?

Điều đó có nghĩa là gì?

It means that the combined effect of being less worried

Điều đó có nghĩa là tác dụng kết hợp của ít lo lắng hơn

and having more virus out there in the population --

và có nhiều virus ngoài đó trong dân chúng hơn,

more people living longer, healthier lives,

nhiều người sống lâu hơn, khoẻ mạnh hơn,

more likely to be getting laid

có nhiều khả năng nhiễm

with HIV --

HIV hơn

is outweighing the effects of lower viral load,

đang mạnh hơn tác dụng của việc hạ gánh nặng virus

and that's a very worrisome thing.

và đây là một vấn đề rất đáng lo.

What does it mean?

Điều đó có nghĩa gì?

It means we need to be doing more prevention the more treatment we have.

Điều đó có nghĩa rằng chúng ta cần làm nhiều hơn về phòng vệ và điều trị

Is that what's happening?

Đó có phải là cái đang diễn ra không?

No, and I call it the "compassion conundrum."

Không, và tôi gọi nó là

We've talked a lot about compassion the last couple of days,

Chúng ta đã nói rất nhiều về lòng trắc ẩn gần đây

and what's happening really is that people are

Và cái đang thực sự diễn ra là mọi người

unable quite to bring themselves to put in

mọi người không thể thực sự đặt mình vào

good sexual and reproductive health services for sex workers,

dịch vụ sức khoẻ sinh sản và tình dục an toàn cho những người bán dâm.

unable quite to be giving out needles to junkies.

không thể phân phát kim tiêm cho những phần tử tạp nham

But once they've gone from being

nhưng khi họ chuyển từ

transgressive people whose behaviors we don't want to condone

những kẻ đáng ghê tởm, những kẻ mà ta không muốn thương xót

to being AIDS victims,

tới những nạn nhân của AIDS

we come over all compassionate

chúng ta tới với lòng trắc ẩn

and buy them incredibly expensive drugs for the rest of their lives.

và mua cho họ những thuốc cực kì đắt suốt phần đơi còn lại

It doesn't make any sense

Nó chẳng có lý chút nào

from a public health point of view.

từ góc nhìn y tế cộng đồng

I want to give what's very nearly the last word to Ines.

Tôi muốn cho, cái gần như là lời cuối cùng, cho Ines

Ines is a a transgender hooker on the streets of Jakarta;

Ines là một gái bán dâm chuyển giới trên phố ở Jakarta

she's a chick with a dick.

Cô ta là một cô nàng với một dương vật

Why does she do that job?

Sao cô ta lại làm công việc đó?

Well, of course, because she's forced into it

Tất nhiên, cô ta bị bắt buộc phải làm vậy

because she doesn't have any better option, etc., etc.

vì cô ấy không có lựa chọn tốt hơn, vân vân và vân vân

And if we could just teach her to sew

và nếu ta có thể dạy cô ấy khâu vá

and get her a nice job in a factory, all would be well.

và kiếm cho cô 1 việc trong nhà máy, mọi chuyện đã tốt rồi

This is what factory workers earn in an hour in Indonesia:

Đây là những gì công nhân nhận được 1 giờ tại Indonesia

on average, 20 cents.

trung bình, 20 cents

It varies a bit province to province.

Nó thay đổi chút ít giữa các vùng

I do speak to sex workers, 15,000 of them

Tôi nói về người bán dâm, 15000 người bọn họ

for this particular slide,

trong cái slide này.

and this is what sex workers

Và đây là những gì gái bán dâm

say they earn in an hour.

nói họ thu được trong 1 giờ

So it's not a great job, but for a lot of people

Vây, đây không phải là 1 công việc tốt, nhưng với nhiều người

it really is quite a rational choice.

đây thực sự là một sự lựa chọn có lý

Okay, Ines.

Được rồi, Ines

We've got the tools, the knowledge and the cash,

Chúng ta có công cụ, kiến thức và tiền

and commitment to preventing HIV too.

và lời cam kết chống HIV nữa

Ines: So why is prevalence still rising?

Ines: Vậy tại sao sự thịnh hành vẫn gia tăng?

It's all politics.

Tất cả là chính trị.

When you get to politics, nothing makes sense.

Khi bạn động tới chính trị, không có gì có lý

Elizabeth Pisani: "When you get to politics, nothing makes sense."

Elizabeth Pisani: "Khi bạn động tới chính trị, không có gì có lý"

So, from the point of view of a sex worker,

Vậy, từ góc nhìn của một gái bán dâm.

politicians are making no sense.

các chính trị gia chẳng có lý gì cả

From the point of view of a public health nerd,

Từ góc nhìn của mọt sách y tế cộng đồng

junkies are doing dumb things.

người nghiện đang làm những chuyện ngu ngốc

The truth is that everyone has a different rationale.

Ý của tôi là sự thật là mọi người đều có cái lý riêng

There are as many different ways of being rational

Số cách để có lý bằng với

as there are human beings on the planet,

số người trên hành tinh này

and that's one of the glories of human existence.

và đó là một trong những vinh quang của con người

But those ways of being rational

Nhưng những cách để có lý đó

are not independent of one another,

lại không hoàn toàn tách biệt khỏi nhau

so it's rational for

Vậy nó có lý

a drug injector to share needles

khi người chích ma tuý dùng kim chung

because of a stupid decision that's made by a politician,

vì một quyết định ngu ngốc của chính trị gia

and it's rational for a politician

và nó có lý khi một chính trị gia

to make that stupid decision

quyết định ngu ngốc như vậy

because they're responding to

vì họ đang phản ứng với

what they think the voters want.

cái mà họ nghĩ là cử tri mong muốn

But here's the thing:

Nhưng có một chuyện:

we are the voters.

Chúng ta là cử tri

We're not all of them, of course, but TED is a community of opinion leaders.

Không phải tất cả bọn họ, tất nhiên, nhưng TED là một cộng đồng có quan điểm

And everyone who's in this room,

và tất cả những người có trong phòng này

and everyone who's watching this out there on the web,

và những người đang xem trên mạng

I think, has a duty to demand of their politicians

Tôi nghĩ có một nhiệm vụ yêu cầu các chính trị gia

that we make policy based on scientific evidence

là chúng ta ra chính sách dựa trên cơ sơ khoa học

and on common sense.

và lẽ phải

It's going to be really hard for us

Nó sẽ rất khó cho chúng ta

to individually affect what's rational

cá nhân có ảnh hưởng lên cái gì là có lý

for every Frankie and every Ines out there,

cho tất cả Frankie và tất cả Ines ngoài kia

but you can at least use your vote

Nhưng ít nhất bạn cũng có thể dùng lá phiếu của mình

to stop politicians doing stupid things

để ngăn các chính trị gia làm những điều ngu ngốc

that spread HIV.

làm lây truyền HIV

Thank you.

Cám ơn

(Applause)

(Vỗ tay)