Elizabeth Pisani: Sex, drugs and HIV -- let's get rational

Tłumaczenie: Michal Lasota Korekta: Józef Piecyk

"People do stupid things.

"Ludzie robią głupie rzeczy --

That's what spreads HIV."

tak roznosi się HIV."

This was a headline in a U.K. newspaper,

Taki nagłówek pojawił się niedawno

The Guardian, not that long ago.

w angielskiej gazecie The Guardian.

I'm curious, show of hands, who agrees with it?

Jestem ciekawa - pokażcie ręce - kto się z tym zgadza?

Well, one or two brave souls.

Jeden, dwóch odważnych.

This is actually a direct quote from an epidemiologist

Jest to bezpośredni cytat słów epidemiologa,

who's been in field of HIV for 15 years,

który zajmuje się tematem HIV od 15 lat,

worked on four continents,

pracował na czterech kontynentach

and you're looking at her.

i właśnie na niego patrzycie.

And I am now going to argue

Będę was przekonywać,

that this is only half true.

że to tylko w połowie prawda.

People do get HIV because they do stupid things,

Ludzie istotnie zarażają się HIV, bo robią głupie rzeczy,

but most of them are doing stupid things

ale większość z nich robi głupie rzeczy

for perfectly rational reasons.

z całkowicie racjonalnych powodów.

Now, "rational" is the dominant paradigm

"Racjonalny" to dominujące sformułowanie

in public health,

w obszarze zdrowia publicznego.

and if you put your public health nerd glasses on,

Załóżmy okulary jakie noszą tumany w służbie zdrowia

you'll see that if we give people the information that they need

i zobaczymy, że gdy ludziom zapewni się informację

about what's good for them and what's bad for them,

na temat tego co dla nich złe i dobre,

if you give them the services

gdy zapewni się im usługi medyczne,

that they can use to act on that information,

dzięki którym podejmą działania,

and a little bit of motivation,

odrobinę motywacji --

people will make rational decisions

ludzie będą podejmować racjonalne decyzje

and live long and healthy lives.

i wieść długie, zdrowe życie.

Wonderful.

Wspaniale.

That's slightly problematic for me because I work in HIV,

Dla mnie jednak dość kłopotliwe, bo walczę z HIV,

and although I'm sure you all know

i choć jestem pewna, że wiecie,

that HIV is about poverty and gender inequality,

że HIV to głównie bieda, brak równouprawnienia,

and if you were at TED '07

i jeśli byliście na TED'07 --

it's about coffee prices ...

ma również związek z cenami kawy,

Actually, HIV's about sex and drugs,

w zasadzie HIV to przede wszystkim seks i narkotyki.

and if there are two things that make

I jeśli szukać dwóch rzeczy, które czynią

human beings a little bit irrational,

ludzkie zachowania nieracjonalnymi,

they are erections and addiction.

to własnie erekcje i uzależnienie.

(Laughter)

(Śmiech)

So, let's start with what's rational for an addict.

Na początek - co jest racjonalne dla uzależnionego?

Now, I remember speaking to an Indonesian friend of mine, Frankie.

Pamiętam rozmowę z moim znajomym z Indonezji - Frankie.

We were having lunch and he was telling me

W czasie lanczu opowiadał mi jak był w więzieniu

about when he was in jail in Bali for a drug injection.

w Bali - trafił tam za wstrzyknięcie narkotyku.

It was someone's birthday, and they had very kindly

Na czyichś urodzinach, ktoś przemycił

smuggled some heroin into jail,

porcję heroiny do jego więzienia.

and he was very generously sharing it out

Bardzo hojnie dzielił się nią

with all of his colleagues.

ze swoimi kolegami.

And so everyone lined up,

Ustawili się w kolejce,

all the smackheads in a row,

wszystkie ćpuny w rzędzie.

and the guy whose birthday it was

Gość, który obchodził urodziny

filled up the fit,

napełnił strzykawkę

and he went down and started injecting people.

i dawał zastrzyki każdemu po kolei.

So he injects the first guy,

Zaczyna od pierwszego,

and then he's wiping the needle on his shirt,

wyciera igłę o koszulę

and he injects the next guy.

i wstrzykuje dawkę następnemu.

And Frankie says, "I'm number 22 in line,

Frankie powiedział: "Jestem 22 w kolejce

and I can see the needle coming down towards me,

i widzę jak igła zbliża się w moim kierunku,

and there is blood all over the place.

na wszystkim jest krew.

It's getting blunter and blunter.

Igła coraz bardziej tępa.

And a small part of my brain is thinking,

Mała część mojego mózgu myśli --

'That is so gross

to odrażające

and really dangerous,'

i naprawdę niebezpieczne --

but most of my brain is thinking,

ale zdecydowanie większa część myśli --

'Please let there be some smack left

proszę niech zostanie jeszcze trochę

by the time it gets to me.

gdy strzykawka do mnie trafi,

Please let there be some left.'"

niech jeszcze trochę będzie."

And then, telling me this story,

Opowiadając tę historię

Frankie said,

Frankie rzekł:

"You know ... God,

"Boże, wiesz co,

drugs really make you stupid."

narkotyki naprawdę Cię ogłupiają."

And, you know, you can't fault him for accuracy.

Nie można chyba lepiej tego nazwać.

But, actually, Frankie, at that time,

W tamtym momencie jednak Frankie

was a heroin addict and he was in jail.

był uzależniony i siedział w więzieniu.

So his choice was either

Więc jedyny jego wybór to było

to accept that dirty needle or not to get high.

przyjąć brudną igłę lub się nie naćpać.

And if there's one place you really want to get high,

A jeśli jest jakieś miejsce gdzie chcesz dać w żyłę,

it's when you're in jail.

to jest to właśnie więzienie.

But I'm a scientist

Jestem jednak naukowcem

and I don't like to make data out of anecdotes,

i nie lubię bazować na anegdotach.

so let's look at some data.

Spójrzmy więc na trochę danych.

We talked to 600 drug addicts

Rozmawialiśmy z 600 narkomanami

in three cities in Indonesia,

w trzech miastach w Indonezji.

and we said, "Well, do you know how you get HIV?"

Pytaliśmy: "Czy wiesz jak można zarazić się HIV?"

"Oh yeah, by sharing needles."

"Jasne, dzieląc się igłami z innymi"

I mean, nearly 100 percent. Yeah, by sharing needles.

Prawie 100% odpowiedziało - dzieląc się igłami.

And, "Do you know where you can get a clean needle

"Wiesz skąd można wziąć czyste igły

at a price you can afford to avoid that?"

za taką cenę aby się nimi nie dzielić?"

"Oh yeah." Hundred percent.

"Jasne." - 100 procent.

"We're smackheads; we know where to get clean needles."

"Jesteśmy ćpunami, jasne, że wiemy skąd wziąć igły."

"So are you carrying a needle?"

"Masz więc jakąś przy sobie?"

We're actually interviewing people on the street,

Pytamy ludzi na ulicy

in the places where they're hanging out and taking drugs.

w miejscach gdzie przebywają i biorą narkotyki.

"Are you carrying clean needles?"

"Masz czyste igły?"

One in four, maximum.

Jeden na czterech - nie więcej.

So no surprises then that

Nie jest więc zaskoczeniem,

the proportion that actually used clean needles

że procent tych, którzy użyli czystych igieł

every time they injected in the last week

przy każdym zastrzyku w ciągu ostatniego tygodnia

is just about one in 10,

wynosi około 10%.

and the other nine in 10 are sharing.

9 na 10 dzieli się igłami.

So you've got this massive mismatch;

Mamy więc olbrzymią niezgodność.

everyone knows that

Wszyscy wiedzą, że dzieląc się

if they share they're going to get HIV,

złapią HIV, nadal jednak

but they're all sharing anyway.

dzielą się igłami.

So what's that about? Is it like you get a better high if you share or something?

O co więc chodzi? Czy dzieląc się można lepiej się naćpać?

We asked that to a junkie and they're like, "Are you nuts?"

Zapytaliśmy ćpuna a on na to: "Oszalałaś?

You don't want to share a needle anymore than you want

Nie chciałabyś dzielić się igłą tak samo

to share a toothbrush even with someone you're sleeping with.

jak nie dzielisz się szczoteczką - nawet z kimś, z kim sypiasz.

There's just kind of an ick factor there.

Jest w tym coś odrażającego.

"No, no. We share needles because we don't want to go to jail."

Nie - dzielimy się igłami, bo nie chcemy iść do więzienia."

So, in Indonesia at this time,

W tym czasie w Indonezji,

if you were carrying a needle and the cops rounded you up,

jeśli policja znalazła przy Tobie igłę,

they could put you into jail.

mogłeś trafić do więzenia.

And that changes the equation slightly, doesn't it?

To zmienia trochę równanie, prawda?

Because your choice now is either

Bo teraz Twój wybór to:

I use my own needle now,

użyję własnej igły

or I could share a needle now

lub podzielę się czyjąś

and get a disease that's going to

przyjmując chorobę,

possibly kill me 10 years from now,

która zabije mnie za 10 lat,

or I could use my own needle now

lub użyję własnej igły teraz

and go to jail tomorrow.

i pójdę jutro do więzienia.

And while junkies think that

O ile narkomani w istocie myślą,

it's a really bad idea to expose themselves to HIV,

że narażenie się na HIV to kiepski pomysł,

they think it's a much worse idea

również uważają, że gorszym pomysłem

to spend the next year in jail

jest spędzenie kolejnego roku w więzieniu,

where they'll probably end up in Frankie's situation

gdzie prawdopodobnie i tak znajdą się w sytuacji Frankiego

and expose themselves to HIV anyway.

narażając się na zakażenie HIV.

So, suddenly it becomes perfectly rational

Nagle więc współdzielenie igieł

to share needles.

staje się racjonalnym rozwiązaniem.

Now, let's look at it from a policy maker's point of view.

Spójrzmy na to od strony prawodawstwa.

This is a really easy problem.

Bardzo prosty problem.

For once, your incentives are aligned.

Wreszcie potrzeby się pokrywają.

We've got what's rational for public health.

To co racjonalne dla publicznej służby zdrowia --

You want people to use clean needles --

chcemy aby ludzie używali czystych igieł

and junkies want to use clean needles.

i narkomani też chcą czystych igieł.

So we could make this problem go away

Moglibyśmy więc pozbyć się problemu

simply by making clean needles universally available

ułatwiając dostęp do czystych igieł

and taking away the fear of arrest.

i likwidując obawę przed aresztowaniem.

Now, the first person to figure that out

Pierwszą osobą, która na to wpadła

and do something about it on a national scale

i podjęła działania na skalę kraju

was that well-known, bleeding heart liberal

była dobrze znana, współczująca Pani liberał

Margaret Thatcher.

Margaret Thatcher.

And she put in the world's first

Wprowadziła pierwszy na świecie

national needle exchange program,

krajowy program wymiany igieł

and other countries followed suit: Australia, The Netherlands and few others.

i inne kraje podążyły tym tropem: Australia, Holandia i inne.

And in all of those countries, you can see,

We wszystkich tych krajach, jak widać,

not more than four percent of injectors

nie więcej niż 5% wstrzykujących

ever became infected with HIV.

kiedykolwiek zaraziło się HIV.

Now, places that didn't do this -- New York City for example,

Miejsca, które tego nie wprowadziły wymiany igieł - np. Nowy Jork,

Moscow, Jakarta --

Moskwa, Dżakarta,

we're talking, at its peak,

odnotowują w szczycie

one in two injectors

50% wstrzykujących

infected with this fatal disease.

zarażonych tą śmiertelną chorobą.

Now, Margaret Thatcher didn't do this

Margaret Thatcher nie robiła tego

because she has any great love for junkies.

z miłości dla narkomanów.

She did it because she ran a country

Robiła to, bo rządziła krajem,

that had a national health service.

który miał krajową służbe zdrowia.

So, if she didn't invest in effective prevention,

Więc brak efektywnej prewencji

she was going to have pick up the costs

skutkowałby w dodatkowych kosztach

of treatment later on,

związanych z dalszym leczeniem,

and obviously those are much higher.

które oczywiście są dużo wyższe.

So she was making a politically rational decision.

Jej decyzja była więc politycznie racjonalna.

Now, if I take out my

Jeśli zdejmę okulary

public health nerd glasses here

tumana od służby zdrowia

and look at these data,

i spojrzę na te dane --

it seems like a no-brainer, doesn't it?

rozwiązanie jest oczywiste, prawda?

But in this country,

Ale nie w tym kraju,

where the government apparently does not feel compelled

gdzie najwyraźniej rząd nie czuje się w obowiązku

to provide health care for citizens, (Laughter)

zapewnienia mieszkańcom opieki zdrowotnej.

we've taken a very different approach.

Przyjęliśmy całkiem inne podejście.

So what we've been doing in the United States

W Stanach Zjednoczonych zajmujemy się

is reviewing the data -- endlessly reviewing the data.

analizą danych, bez przerwy analizujemy.

So, these are reviews of hundreds of studies

Oto wyniki setek badań przeprowadzonych

by all the big muckety-mucks

przez wszystkich wielkich uczonych

of the scientific pantheon in the United States,

naukowego panteonu Ameryki,

and these are the studies that show

wyniki, które pokazują,

needle programs are effective -- quite a lot of them.

że programy wymiany igieł przynoszą skutek, sporo ich.

Now, the ones that show that needle programs aren't effective --

Tu z kolei wyniki badań, które mówią że programy są nieefektywne.

you think that's one of these annoying dynamic slides

Myślicie pewnie, że to jeden z tych wkurzającyh slajdów,

and I'm going to press my dongle and the rest of it's going to come up,

wcisnę guzik i cała reszte się pojawi.

but no -- that's the whole slide.

Ale nie - oto cały slajd.

(Laughter)

(Śmiech)

There is nothing on the other side.

Nie ma niczego po drugiej stronie.

So, completely irrational,

Całkowicie nieracjonalne --

you would think.

można by pomyśleć.

Except that, wait a minute, politicians are rational, too,

Ale chwilę - politycy też myślą racjonalnie

and they're responding to what they think the voters want.

i ich działania odpowiadają na domniemane pragnienia wyborców.

So what we see is that voters respond

Wiemy więc, że wyborcy z radością

very well to things like this

przyjmują takie rzeczy

and not quite so well to things like this.

i raczej niechętnie takie.

(Laughter)

(Śmiech)

So it becomes quite rational

Staje się więc racjonalnym

to deny services to injectors.

odmówić pomocy wstrzykującym.

Now let's talk about sex.

Porozmawiajmy o seksie.

Are we any more rational about sex?

Czy jesteśmy choć trochę bardziej racjonalni w tym temacie?

Well, I'm not even going to address

Nie będę tu odnosić się do postaw

the clearly irrational positions

nieracjonalnych w sposób oczywisty

of people like the Catholic Church,

organów takich jak Kościół Katolicki.

who think somehow that if you give out condoms,

Ludzi, którzy sądzą, że jeśli rozdamy prezerwatywy

everyone's going to run out and have sex.

wszyscy zaczną się ganiać i uprawiać seks.

I don't know if Pope Benedict

Nie wiem czy Papież Benedykt

watches TEDTalks online,

ogląda TEDTalks na żywo,

but if you do, I've got news for you Benedict --

ale jeśli tak - ma dla Ciebie nowinę Benedykcie.

I carry condoms all the time

Zawsze mam przy sobie prezerwatywy

and I never get laid.

i nigdy nie udaje mi się nikogo zaliczyć.

(Laughter) (Applause)

(Śmiech)

It's not that easy!

To nie takie proste.

Here, maybe you'll have better luck.

Macie, moża Wam się poszczęści.

(Applause)

(Brawa)

Okay, seriously,

Dobra, na poważnie,

HIV is actually not that easy

nie tak łatwo zarazić się HIV

to transmit sexually.

poprzez seks.

So, it depends on how much virus there is

Zależy jak dużo wirusa jest

in your blood and in your body fluids.

w krwi i płynach organizmu.

And what we've got is a very, very high level of virus

Poziom wirusa jest bardzo wysoki

right at the beginning when you're first infected,

na krótko od chwili zainfekowania.

then you start making antibodies,

Później organizm tworzy przeciwciała

and then it bumps along at quite low levels

i ilość wirusa w utrzymuje się na niskim poziomie

for a long time -- 10 or 12 years --

przez długi czas - 10 do 12 lat.

you have spikes if you get another sexually transmitted infection.

Występują wzrosty przy zarażeniach innymi chorobami wenerycznymi,

But basically, nothing much is going on

ale poza tym nic się nie dzieje

until you start to get symptomatic AIDS,

aż do chwili gdy zaczyna się objawowy AIDS.

and by that stage,

I na tym etapie osoba

you're not looking great, you're not feeling great,

nie wygląda za dobrze, kiepsko się czuje,

you're not having that much sex.

nie uprawia również zbyt dużo seksu.

So the sexual transmission of HIV

Tak więc roznoszenie wirusa HIV

is essentially determined by how many partners you have

w dużej mierze zależy od tego ilu partnerów

in these very short spaces of time

ma osoba w tym krótkim okresie,

when you have peak viremia.

kiedy występują wzrosty ilości wirusa.

Now, this makes people crazy

To doprowadza ludzi do szaleństwa,

because it means that you have to talk about

bo oznacza, że należy mówić o pewnych grupach

some groups having more sexual partners

mających więcej partnerów seksualnych

in shorter spaces of time than other groups,

w krótkich przedziałach czasu.

and that's considered stigmatizing.

Takie podejście uznawane jest za stygmatyzację.

I've always been a bit curious about that

Zawsze budziło to moją ciekawość,

because I think stigma is a bad thing,

ponieważ dla mnie etykietowanie jest niedobre,

whereas lots of sex is quite a good thing,

podczas gdy dużo seksu wcale nie jest złe,

but we'll leave that be.

ale niech już tak będzie.

The truth is that 20 years

Prawdą jest, że 20 lat

of very good research

bardzo dobrych badań

have shown us that

pokazało nam, że są grupy

there are groups that are more likely to turnover

gdzie ludzie zmieniają partnerów

large numbers of partners in a short space of time.

w krótkich odstępach czasu.

And those groups are, globally,

Globalnie można wyróżnić

people who sell sex and their more regular partners.

ludzi którzy się sprzedają i ich regularnych partnerów,

They are gay men on the party scene

imprezujących gejów,

who have, on average, three times more partners

którzy średnio mają 3 razy tyle partnerów

than straight people on the party scene.

co imprezujący heteroseksualiści.

And they are heterosexuals

Również heteroseksualiści

who come from countries that have

pochodzący z krajów

traditions of polygamy

o poligamistycznych tradycjach

and relatively high levels of female autonomy,

i wysokim stopniu swobody wśród kobiet.

and almost all of those countries are in east or southern Africa.

Prawie wszystkie te kraje są na wschodzie i południu Afryki.

And that is reflected in the epidemic that we have today.

Odzwierciedla się to w obecnych danych epidemiologicznych.

You can see these horrifying figures from Africa.

Spójrzmy na te przerażające liczby z Afryki.

These are all countries in southern Africa

Oto kraje w południowej Afryce,

where between one in seven,

gdzie pomiędzy jeden na siedmiu

and one in three

i jeden na trzech

of all adults,

dorosłych

are infected with HIV.

jest zarażony HIV.

Now, in the rest of the world,

W pozostałej części świata

we've got basically nothing going on in the general population --

generalnie w zasadzie nic się nie dzieje --

very, very low levels --

bardzo niskie współczynniki zarażenia.

but we have extraordinarily high levels of HIV

Są one jednak nadzwyczaj wysokie

in these other populations who are at highest risk:

w tych wspomnianych społecznościach:

drug injectors, sex workers

narkomanów, prostytuujących się

and gay men.

i gejów.

And you'll note, that's the local data from Los Angeles:

Zwróćcie uwagę na lokalne dane z Los Angeles --

25 percent prevalence among gay men.

25 procent zarażonych wśród gejów.

Of course, you can't get HIV just by having unprotected sex.

Oczywiście seks bez zabezpieczenia nie wystarcza by zarazić się HIV.

You can only HIV by having unprotected sex

Aby tak się stało trzeba uprawiać seks

with a positive person.

z zarażonym partnerem.

In most of the world,

W większości świata,

these few prevention failures

z wyjątkiem tych niewielu błędów

notwithstanding,

w skutecznym zapobieganiu [kraje Afryki],

we are actually doing quite well these days

obecnie radzimy sobie dość dobrze

in commercial sex:

w sferze komercyjnego seksu.

condom use rates are between 80 and 100 percent

Współczynnik użycia prezerwatyw wynosi od 80% do 100%

in commercial sex in most countries.

w tej sferze dla większości krajów.

And, again, it's because of an alignment of the incentives.

I znów wynika to ze zbieżności bodźców jakie nami kierują.

What's rational for public health

To co racjonalne dla zdrowia publicznego

is also rational for individual sex workers

jest również racjonalne dla pracujących w sferze seksu,

because it's really bad for business to have another STI.

bo kolejna choroba weneryczna nie jest dobra dla tego biznesu --

No one wants it.

nikt jej nie chce.

And, actually, clients don't want to go home with a drip either.

Klienci również nie chcieliby wracać do domu z prezentem.

So essentially, you're able to achieve

Zasadniczo można więc osiągnąć

quite high rates of condom use in commercial sex.

wysoki poziom użycia prezerwatyw w komercyjnym seksie.

But in "intimate" relations

W relacjach intymnych

it's much more difficult because,

jest to dużo trudniejsze, ponieważ

with your wife or your boyfriend

z żoną, chłopakiem,

or someone that you hope might turn into one of those things,

kimś, kto mamy nadzieję stanie się taką osobą,

we have this illusion of romance

istnieje iluzja romantyzmu,

and trust and intimacy,

zaufanie i intymność,

and nothing is quite so unromantic

i nic nie jest tak nieromantyczne,

as the, "My condom or yours, darling?" question.

jak pytanie: "Moja czy twoja gumka skarbie?".

So in the face of that,

W świetle tego

you really need quite a strong incentive

potrzeba naprawdę silnego bodźca

to use condoms.

aby używać prezerwatyw.

This, for example, this gentleman is called Joseph.

To dla przykładu jest pan o imieniu Joseph.

He's from Haiti and he has AIDS.

Joseph pochodzi z Haiti i ma AIDS.

And he's probably not having a lot of sex right now,

Prawdopodobnie nie uprawia teraz za dużo seksu,

but he is a reminder in the population,

ale jest w swej społeczności dobrym przypomnieniem

of why you might want to be

dlaczego być może warto

using condoms.

używać prezerwatyw.

This is also in Haiti and is a reminder

To również na Haiti, być może przypomina

of why you might want to be having sex, perhaps.

dlaczego warto uprawiać seks.

Now, funnily enough, this is also Joseph

Dość zabawne, że to również Joseph

after six months on antiretroviral treatment.

po sześciu miesiącach kuracji antyretrowirusowej.

Not for nothing do we call it the Lazarus Effect.

Nie bez powodu nazywamy to Efektem Lazarusa.

But it is changing the equation

To zmienia postać równania

of what's rational

tego co racjonalne

in sexual decision-making.

w decyzjach związanych z seksem.

So, what we've got --

Co więc mamy --

some people say, "Oh, it doesn't matter very much

niektórzy mówią: "Inne rodzaje prewencji nie są takie ważne

because, actually, treatment is effective prevention

bo skoro leczenie jest efektywne,

because it lowers your viral load and therefore

zmniejsza ilość wirusa w organiźmie

makes it more difficult to transmit HIV."

i sprawia, że ten trudniej się roznosi."

So, if you look at the viremia thing again,

Gdy spojrzeć znów na wykres obecności wirusa --

if you do start treatment when you're sick,

gdy rozpoczniemy kurację na chorym pacjencie

well, what happens? Your viral load comes down.

ilość wirusa zmniejszy się.

But compared to what? What happens if you're not on treatment?

W porównaniu z czym? Co się dzieje bez kuracji?

Well, you die,

Człowiek umiera,

so your viral load goes to zero.

więc ilość wirusa spada do zera.

And all of this green stuff here, including the spikes --

Wszystkie zielone pola, również z gwałtownym wzrostem,

which are because you couldn't get to the pharmacy,

która pojawiają się bo nie zjawiliśmy się w aptece,

or you ran out of drugs, or you went on a three day party binge

skończyły się leki, imprezowaliśmy 3 dni z rzędu

and forgot to take your drugs,

i zapomnieliśmy o nich,

or because you've started to get resistance, or whatever --

lub organizm uodpornił się na kurację --

all of that is virus

wszystko zielone to wirus,

that wouldn't be out there, except for treatment.

którego by nie było gdyby nie kuracja.

Now, am I saying, "Oh, well, great prevention strategy.

Czy twierdzę, że to źle?

Let's just stop treating people."

Że należy zaprzestać kuracji?

Of course not, of course not.

Oczywiście, że nie!

We need to expand antiretroviral treatment as much as we can.

Należy stosować ją i rozwijać jak to tylko możliwe.

But what I am doing is calling into question

Staram się raczej poddać w wątpliwość

those people who say that more treatment

zdanie tych, którzy twierdzą, że więcej kuracji

is all the prevention we need.

to jedyny sposób zapobiegania jakiego nam potrzeba.

That's simply not necessarily true,

To niekoniecznie jest prawda.

and I think we can learn a lot from the experience of gay men

Myślę, że możemy nauczyć się wiele z doświadczeń gejów

in rich countries where treatment has been widely available

w bogatych krajach, gdzie kuracja była osiągalna

for going on 15 years now.

przez ostatnie 15 lat

And what we've seen is

i zauważyliśmy,

that, actually, condom use rates,

że współczynnik użycia prezerwatyw,

which were very, very high --

który był bardzo wysoki --

the gay community responded very rapidly to HIV,

społeczności gejowskie bardzo szybko zareagowały na HIV

with extremely little help

przy nieznaczącej pomocy

from public health nerds, I would say --

ze strony służby zdrowia --

that condom use rate has come down dramatically since treatment

współczynnik ten spadł radykalnie od wprowadzenia kuracji.

for two reasons really:

Z dwóch powodów.

One is the assumption of, "Oh well,

Jeden to założenie: "Jeśli on jest zarażony,

if he's infected, he's probably on meds,

to prawdopodobnie bierze leki

and his viral load's going to be low, so I'm pretty safe."

i ilość wirusa jaką ma jest niska, więc jestem bezpieczny."

And the other thing is that people are simply

Drugi powód to fakt, że ludzie zwyczajnie

not as scared of HIV

nie boją się HIV

as they were of AIDS, and rightly so.

tak jak bali się AIDS i mają rację.

AIDS was a disfiguring disease that killed you,

AIDS był deformującą chorobą, która zabijała,

and HIV is an invisible virus

a HIV to niewidzialny wirus,

that makes you take a pill every day.

przez który musisz codziennie brać tabletkę.

And that's boring,

A to uciążliwe.

but is it as boring as

Ale czy tak uciążliwe jak konieczność użycia

having to use a condom every time you have sex,

prezerwatywy za każdym razem gdy uprawiasz seks,

no matter how drunk you are,

bez względu jak pijany jesteś,

no matter how many poppers you've taken, whatever?

ile łyknąłeś pigułek, itp.

If we look at the data, we can see that

Gdy spojrzymy na dane widzimy,

the answer to that question

odpowiedź na to pytanie to --

is, mmm.

mhmm.

So these are data from Scotland.

Oto dane ze Szkocji.

You see the peak in drug injectors

Widać gwałtowny wzrost zakażeń wstrzykujących

before they started the national needle exchange program.

zanim rozpoczęto krajowy program wymiany igieł.

Then it came way down.

Następnie ilość zakażeń spadła

And both in heterosexuals -- mostly in commercial sex --

zarówno w sferze seksu komercyjnego

and in drug users,

jak i u heteroseksualistów oraz narkomanów.

you've really got nothing much going on after treatment begins,

Rzeczywiście niewiele dzieje się w dalszych latach,

and that's because of that alignment of incentives

gdyż zbieżne są interesy stron uwikłanych w problem,

that I talked about earlier.

o czym mówiłam wcześniej.

But in gay men,

W przypadku gejów jednak

you've got quite a dramatic rise

pojawia się dość gwałtowny wzrost

starting three or four years

na trzy, cztery lata od momentu,

after treatment became widely available.

gdy kuracja stała się powszechnie osiągalna.

This is of new infections.

To dotyczy nowych infekcji.

What does that mean?

Co to oznacza?

It means that the combined effect of being less worried

Oznacza tyle, że kombinacja mniejszej obawy o zakażenie

and having more virus out there in the population --

oraz większej ilości wirusa w populacji --

more people living longer, healthier lives,

więcej ludzi żyje dłużej, zdrowiej,

more likely to be getting laid

z większą szansą na stosunek seksualny

with HIV --

z HIV --

is outweighing the effects of lower viral load,

wszystko to przeważa nad efektem zmniejszonej ilości wirusa

and that's a very worrisome thing.

i to jest bardzo niepokojące.

What does it mean?

Co to oznacza?

It means we need to be doing more prevention the more treatment we have.

Potrzebujemy tym więcej zapobiegania im więcej kuracji stosujemy.

Is that what's happening?

Czy to właśnie się dzieje?

No, and I call it the "compassion conundrum."

Nie, ja to nazywam dylematem współczucia.

We've talked a lot about compassion the last couple of days,

Mówiło się dużo współczuciu przez ostatnie dni.

and what's happening really is that people are

Tak naprawdę ludzie mają problem

unable quite to bring themselves to put in

z zebraniem się i ustaleniem

good sexual and reproductive health services for sex workers,

odpowiednich usług zdrowotnych dla pracujących w sferze seksu,

unable quite to be giving out needles to junkies.

rozdawaniem igieł narkomanom.

But once they've gone from being

Ale jak tylko ich status zmieni się

transgressive people whose behaviors we don't want to condone

z łamiących prawo, godnych pogardy wyrzutków

to being AIDS victims,

na ofiary AIDS --

we come over all compassionate

stajemy się współczujący

and buy them incredibly expensive drugs for the rest of their lives.

i kupujemy im strasznie drogie leki do końca ich życia.

It doesn't make any sense

To nie ma żadnego sensu

from a public health point of view.

z punktu widzenia zdrowia publicznego.

I want to give what's very nearly the last word to Ines.

Chcę oddać ostatnie chwile mojej prezentacji Ines.

Ines is a a transgender hooker on the streets of Jakarta;

Ines jest prostytutką transwestytą na ulicach Dżakarty.

she's a chick with a dick.

Laska z penisem.

Why does she do that job?

Czemu tak pracuje?

Well, of course, because she's forced into it

Oczywiście jest zmuszona,

because she doesn't have any better option, etc., etc.

nie ma innych opcji, itd, itp.

And if we could just teach her to sew

Gdybyśmy tylko mogli nauczyć ją szyć

and get her a nice job in a factory, all would be well.

i załatwić pracę w fabryce - wszystko byłoby dobrze.

This is what factory workers earn in an hour in Indonesia:

Tyle zarabiają przez godzinę pracownicy w fabryce w Indonezji.

on average, 20 cents.

Średnio 20 centów.

It varies a bit province to province.

Zmienia się to trochę w zależności od prowincji.

I do speak to sex workers, 15,000 of them

Rozmawiałam z 15000 ludzi z seksbiznesu w Indonezji,

for this particular slide,

dla tego konkretnego slajdu.

and this is what sex workers

Tyle właśnie zarabiają oni w godzinę

say they earn in an hour.

zgodnie z tym co mówią.

So it's not a great job, but for a lot of people

To nie jest świetna praca, ale dla wielu ludzi

it really is quite a rational choice.

jest to dość racjonalny wybór.

Okay, Ines.

W porządku, Ines.

We've got the tools, the knowledge and the cash,

Mamy narzędzia, wiedzę i pieniądze.

and commitment to preventing HIV too.

Poświęcamy się by zapobiegać roznoszeniu HIV.

Ines: So why is prevalence still rising?

Ines: Więc czemu wirusa jest coraz więcej?

It's all politics.

To wszystko polityka.

When you get to politics, nothing makes sense.

Gdy dochodzimy do polityki wszystko traci sens.

Elizabeth Pisani: "When you get to politics, nothing makes sense."

Elizabeth Pisani: "Gdy dochodzimy do polityki wszystko traci sens."

So, from the point of view of a sex worker,

Z punktu widzenia prostytutki

politicians are making no sense.

politycy działają bez sensu.

From the point of view of a public health nerd,

Z punktu widzenia tumanów w służbie zdrowia

junkies are doing dumb things.

ćpuny robią głupie rzeczy.

The truth is that everyone has a different rationale.

Tak naprawdę każdy ma własne zasady i rozsądek, którym się kieruje.

There are as many different ways of being rational

Racjonalnym można być na tyle sposobów,

as there are human beings on the planet,

ilu ludzi żyje na tej planecie.

and that's one of the glories of human existence.

To piękno ludzkiej egzystencji.

But those ways of being rational

Ale te sposoby bycia racjonalym

are not independent of one another,

nie są od siebie niezależne.

so it's rational for

Jest więc rozsądne dla narkomana

a drug injector to share needles

dzielić się igłami z innymi,

because of a stupid decision that's made by a politician,

z powodu głupiej decyzji polityków.

and it's rational for a politician

Politycy kierują się rozsądkiem

to make that stupid decision

podejmując takie decyzje,

because they're responding to

w odpowiedzi na to czego ich zdaniem

what they think the voters want.

chcieliby wyborcy.

But here's the thing:

Ale w tym własnie rzecz:

we are the voters.

to my jesteśmy wyborcami,

We're not all of them, of course, but TED is a community of opinion leaders.

nie wszystkimi, ale społeczność TED jest opiniotwórcza

And everyone who's in this room,

i każdy obecny na tej sali,

and everyone who's watching this out there on the web,

każdy oglądajacy w sieci,

I think, has a duty to demand of their politicians

ma według mnie obowiązek żądać od polityków

that we make policy based on scientific evidence

aby ich ustawy bazowały na dowodach naukowych

and on common sense.

i zdrowym rozsądku.

It's going to be really hard for us

Będzie dla nas bardzo trudnym

to individually affect what's rational

wpływać indywidualnie na to co racjonalne

for every Frankie and every Ines out there,

dla każdego Frankiego i każdej Ines.

but you can at least use your vote

Możecie jednak przynajmniej użyć swego głosu

to stop politicians doing stupid things

by powstrzymać polityków od robienia głupich rzeczy,

that spread HIV.

które roznoszą HIV.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)