Mother and daughter doctor-heroes: Hawa Abdi + Deqo Mohamed

Mẹ và con gái, bác sĩ-người hùng: Hawa Abdi + Deqo Mohamed

Translator: Lien Hoang Reviewer: Quynh Nguyen

Hawa Abdi: Many people -- 20 years for Somalia --

Hawa Abdi: Rất nhiều người -- 20 năm trong trường hợp của Somalia --

[were] fighting.

phải tham chiến.

So there was no job, no food.

Nên không có công ăn việc làm, chẳng có lương thực.

Children, most of them,

Hầu hết trẻ em

became very malnourished, like this.

đều suy dinh dưỡng rất nặng, như thế này đây.

Deqo Mohamed: So as you know,

Deqo Mohamed: Nên chị biết đấy,

always in a civil war,

trong bất kì cuộc nội chiến nào,

the ones affected most [are] the women and children.

người bị ảnh hưởng nhất là phụ nữ và trẻ em.

So our patients are women and children.

Bệnh nhân của chúng tôi hầu hết đều là phụ nữ và trẻ nhỏ.

And they are in our backyard.

Họ ở trong sân nhà chúng tôi.

It's our home. We welcome them.

Đó là nhà chúng tôi; chúng tôi chào đón họ.

That's the camp that we have in now

Đây là trại tạm mà chúng tôi có hiện giờ

90,000 people,

90 000 người,

where 75 percent of them are women and children.

75% trong số họ là phụ nữ và trẻ em.

Pat Mitchell: And this is your hospital. This is the inside.

Pat Mitchell: Và đây là bệnh viện của các bạn. Đây là quang cảnh bên trong.

HA: We are doing C-sections and different operations

HA: Chúng tôi thực hiện sinh mổ và một vài loại phẫu thuật khác

because people need some help.

bởi vì mọi người cần được giúp đỡ.

There is no government to protect them.

Chính phủ chẳng có để mà bảo vệ họ.

DM: Every morning we have about 400 patients,

DM: Mỗi sáng chúng tôi có khoảng 400 bệnh nhân,

maybe more or less.

có thể nhiều hay ít hơn chút.

But sometimes we are only five doctors

Nhưng đôi khi chúng tôi chỉ có 5 bác sĩ

and 16 nurses,

và 16 y tá,

and we are physically getting exhausted to see all of them.

và để chăm sóc hết số bệnh nhân thì chúng tôi hoàn toàn kiệt sức.

But we take the severe ones,

Nhưng chúng tôi chọn những ca bệnh nặng nhất,

and we reschedule the other ones the next day.

và sắp xếp lại lịch cho những người còn lại sang ngày hôm sau.

It is very tough.

Việc này rất khó khăn.

And as you can see, it's the women who are carrying the children;

Và bạn thấy đấy, chính những người phụ nữ đang mang theo những đứa trẻ,

it's the women who come into the hospitals;

những người phụ nữ tìm đến với bệnh viện,

it's the women [are] building the houses.

chính họ đã xây dựng những căn nhà.

That's their house.

Đấy là nhà của họ.

And we have a school. This is our bright --

Và chúng tôi có một ngôi trường. Đây là tương lai rạng rỡ --

we opened [in the] last two years [an] elementary school

hai năm trở lại đây chúng tôi mở một trường tiểu học

where we have 850 children,

có 850 học sinh,

and the majority are women and girls.

trong đó hầu hết là phụ nữ và các em bé gái.

(Applause)

(Vỗ tay)

PM: And the doctors have some very big rules

PM: Và các bác sĩ có vài luật lệ nghiêm chỉnh

about who can get treated at the clinic.

về việc ai được khám chữa ở phòng khám.

Would you explain the rules for admission?

Chị và cháu có thể giải thích các nguyên tắc để được nhận vào khám không?

HA: The people who are coming to us,

HA: Những người tìm đến với chúng tôi,

we are welcoming.

chúng tôi vô cùng chào đón.

We are sharing with them

Chúng tôi chia sẻ với họ

whatever we have.

tất cả những gì mình có.

But there are only two rules.

Nhưng chỉ có hai nguyên tắc.

First rule:

Thứ nhất:

there is no clan distinguished and political division

không có dòng tộc được đối xử đặc biệt hay bè phái chính trị nào

in Somali society.

trong xã hội Somali cả.

[Whomever] makes those things we throw out.

[Bất kì ai] tạo ra những thứ đó chúng tôi nhất quyết không chấp nhận.

The second:

Thứ hai:

no man can beat his wife.

Không có bất cứ người đàn ông nào được đánh đập vợ cả.

If he beat,

Nếu anh ta đánh đập,

we will put [him] in jail,

chúng tôi sẽ tống hắn ta vào tù,

and we will call the eldest people.

và chúng tôi sẽ kêu gọi các trưởng lão.

Until they identify this case,

Đến tận khi họ đích thân xác nhận trường hợp này,

we'll never release him.

chúng tôi sẽ không bao giờ thả hắn ta ra.

That's our two rules.

Đó là 2 nguyên tắc của chúng tôi.

(Applause)

(Vỗ tay)

The other thing that I have realized,

Một điều khác mà tôi đã nhận ra,

that the woman is the most strong person

rằng phụ nữ là người mạnh mẽ nhất

all over the world.

trên khắp thế giới.

Because the last 20 years,

Bởi vì trong 20 năm trở lại đây,

the Somali woman has stood up.

phụ nữ Somali đã đứng lên.

They were the leaders,

Họ là những người lãnh đạo,

and we are the leaders

và chúng tôi là những người lãnh đạo

of our community

trong cộng đồng của chúng tôi

and the hope of our future generations.

và là hi vọng cho những thế hệ mai sau.

We are not just the helpless

Chúng tôi không chỉ là người đứng nhìn bất lực

and the victims of the civil war.

hay là nạn nhân của nội chiến.

We can reconcile.

Chúng tôi có thể hòa giải.

We can do everything.

Chúng tôi có thể làm bất kì việc gì.

(Applause)

(Vỗ tay)

DM: As my mother said, we are the future hope,

DM: Như mẹ tôi nói đấy, chúng tôi là hi vọng cho tương lai,

and the men are only killing in Somalia.

còn đàn ông ở Somalia chỉ chém giết mà thôi.

So we came up with these two rules.

Vậy nên chúng tôi đặt ra hai nguyên tắc trên.

In a camp with 90,000 people,

Ở một trại có những 90 000 người,

you have to come up with some rules or there is going to be some fights.

anh phải đặt ra vài nguyên tắc, nếu không cãi lộn sẽ nổ ra.

So there is no clan division,

Thế nên không có chia rẽ bè phái,

and no man can beat his wife.

và không kẻ đàn ông nào được đánh đập vợ cả.

And we have a little storage room

Chúng tôi có một cái kho nho nhỏ

where we converted a jail.

mà chúng tôi đã biến thành phòng giam.

So if you beat your wife, you're going to be there.

Nếu anh đánh vợ, anh sẽ phải vào đấy.

(Applause)

(Vỗ tay)

So empowering the women and giving the opportunity --

Vậy nên gia tăng quyền lực cho phụ nữ và đem đến cho họ cơ hội--

we are there for them. They are not alone for this.

chúng tôi luôn ở bên họ; họ không phải đấu tranh một mình.

PM: You're running a medical clinic.

PM: Chị và cháu đang điều hành một phòng khám.

It brought much, much needed medical care

Nó cung cấp các chăm sóc y khoa vô cùng, vô cùng cần thiết

to people who wouldn't get it.

cho những người không tài nào có được.

You're also running a civil society.

Chị và cháu còn điều hành một cộng đồng văn minh.

You've created your own rules,

Hai người đặt ra những nguyên tắc của riêng mình,

in which women and children

nhờ đó phụ nữ và trẻ em

are getting a different sense of security.

cảm thấy an toàn hơn gấp bội.

Talk to me about your decision, Dr. Abdi,

Hãy nói với tôi về quyết định của chị, bác sĩ Abdi,

and your decision, Dr. Mohamed,

và quyết định của cháu, bác sĩ Mohamed,

to work together --

về việc làm việc cùng mẹ --

for you to become a doctor

quyết định trở thành bác sĩ

and to work with your mother in these circumstances.

và cùng làm việc với mẹ trong hoàn cảnh như thế này.

HA: My age --

HA: Tuổi của tôi --

because I was born in 1947 --

vì tôi sinh năm 1947 --

we were having, at that time,

vào lúc đó, chúng tôi có

government, law and order.

chính phủ, luật pháp và trật tự.

But one day, I went to the hospital --

Nhưng một ngày tôi tới bệnh viện --

my mother was sick --

mẹ tôi bị bệnh --

and I saw the hospital, how they [were] treating the doctors,

và tôi thấy ở bệnh viện, các bác sĩ được đối xử như thế nào,

how they [are] committed

họ quyết tâm ra sao

to help the sick people.

để cứu người ốm.

I admired them,

Tôi ngưỡng mộ họ,

and I decided to become a doctor.

và quyết định trở thành bác sĩ.

My mother died, unfortunately,

Không may mắn là mẹ tôi qua đời

when I was 12 years [old].

khi tôi mới 12 tuổi.

Then my father allowed me

Ba tôi cho phép tôi

to proceed [with] my hope.

được theo đuổi hi vọng của mình.

My mother died

Mẹ tôi qua đời

in [a] gynecology complication,

vì một vấn đề phụ khoa,

so I decided to become

nên tôi quyết định

a gynecology specialist.

trở thành chuyên gia phụ khoa.

That's why I became a doctor.

Đó là lí do tại sao tôi trở thành bác sĩ.

So Dr. Deqo has to explain.

Hãy để bác sĩ Deqo tự giải thích.

DM: For me, my mother was preparing [me] when I was a child

DM: Về phần tôi, mẹ tôi đã chuẩn bị từ khi tôi còn nhỏ

to become a doctor, but I really didn't want to.

để tôi trở thành bác sĩ, nhưng thực lòng tôi không muốn.

Maybe I should become an historian,

Có lẽ tôi muốn trở thành nhà sử học,

or maybe a reporter.

hay là phóng viên.

I loved it, but it didn't work.

Tôi yêu công việc đó, nhưng mọi thứ diễn biến không như mong đợi.

When the war broke out -- civil war --

Khi chiến tranh nổ ra -- cuộc nội chiến --

I saw how my mother was helping

Tôi thấy mẹ tôi giúp đỡ mọi người

and how she really needed the help,

và mẹ thật sự cần sự trợ giúp của tôi,

and how the care is essential to the woman

và sự chăm sóc quan trọng tới thế nào với chị em phụ nữ,

to be a woman doctor in Somalia

để trở thành nữ bác sĩ ở Somalia

and help the women and children.

giúp đỡ phụ nữ và trẻ nhỏ.

And I thought, maybe I can be a reporter and doctor gynecologist.

Và tôi nghĩ là, có khi tôi vừa làm phóng viên, vừa làm bác sĩ phụ khoa.

(Laughter)

(Tiếng cười)

So I went to Russia, and my mother also,

Vậy nên tôi tới Nga, và mẹ tôi nữa

[during the] time of [the] Soviet Union.

vào thời Liên bang Xô-viết.

So some of our character,

Vì một vài nét tính cách trong chúng tôi,

maybe we will come with a strong Soviet background of training.

có lẽ chúng tôi sẽ phù hợp với một nền tảng giáo dục Xô-viết chắc chắn.

So that's how I decided [to do] the same.

Vậy nên tôi cũng quyết định làm vậy.

My sister was different.

Em gái tôi thì khác.

She's here. She's also a doctor.

Cô ấy đây. Cô ấy cũng là bác sĩ.

She graduated in Russia also.

Cô ấy cũng tốt nghiệp ở Nga.

(Applause)

(Vỗ tay)

And to go back and to work with our mother

Và rồi trở về làm việc với mẹ chúng tôi

is just what we saw in the civil war --

chỉ là vì những gì chúng tôi chứng kiến trong cuộc nội chiến --

when I was 16, and my sister was 11,

khi tôi 16 tuổi, và em gái 11

when the civil war broke out.

khi nội chiến nổ ra.

So it was the need and the people we saw

Vì sự cần thiết và vì những người chúng tôi thấy

in the early '90s --

vào những năm đầu thập kỉ 90

that's what made us go back

đã khiến chúng tôi quay trở lại

and work for them.

làm việc vì họ.

PM: So what is the biggest challenge

PM: Thế trở ngại lớn nhất của hai người là gì

working, mother and daughter,

khi làm việc, mẹ và con,

in such dangerous

trong những tình huống nguy hiểm

and sometimes scary situations?

và đôi khi đáng sợ tới vậy?

HA: Yes, I was working in a tough situation,

HA: Vâng, tôi đang làm việc trong hoàn cảnh khó khăn,

very dangerous.

rất nguy hiểm.

And when I saw the people who needed me,

Và khi tôi nhìn thấy những người đang cần tôi,

I was staying with them to help,

tôi ở bên họ để giúp đỡ,

because I [could] do something for them.

vì tôi có thể làm gì đó cho họ.

Most people fled abroad.

Hầu hết mọi người đã di tản ra nước ngoài.

But I remained with those people,

Nhưng tôi ở lại với những người đó,

and I was trying to do something --

và tôi đang cố làm một điều gì đó --

[any] little thing I [could] do.

bất kì điều nhỏ nhoi gì tôi có thể làm được.

I succeeded in my place.

Tôi đã thành công ở chỗ của tôi.

Now my place is 90,000 people

Bây giờ chỗ tôi có 90 000 người

who are respecting each other,

họ tôn trọng lẫn nhau,

who are not fighting.

không đánh nhau.

But we try to stand on our feet,

Chúng tôi cố đứng lên bằng đôi bàn chân của mình,

to do something, little things, we can for our people.

để làm chút gì đó, dù nhỏ, để giúp đỡ đồng bào mình.

And I'm thankful for my daughters.

Tôi rất biết ơn các con gái của tôi.

When they come to me,

Khi chúng về với tôi,

they help me to treat the people,

chúng giúp tôi chữa bệnh cho mọi người

to help.

để giúp đỡ họ.

They do everything for them.

Chúng làm mọi thứ vì bệnh nhân.

They have done what I desire to do for them.

Chúng là làm những gì tôi khao khát chúng làm.

PM: What's the best part

PM: Thế đâu là điều tuyệt với nhất

of working with your mother,

khi cháu làm việc với mẹ

and the most challenging part for you?

và đâu là phần khó khăn nhất?

DM: She's very tough; it's most challenging.

Mẹ tôi rất kiên quyết, đó là phần khó nhất

She always expects us to do more.

Bà luôn đòi hỏi chúng tôi phải làm nhiều hơn.

And really when you think [you] cannot do it,

Và khi anh nghĩ anh không thể làm được nữa rồi,

she will push you, and I can do it.

bà sẽ thúc đẩy anh, và tôi sẽ làm được.

That's the best part.

Đó là phần tuyệt nhất.

She shows us, trains us how to do

Bà đào tạo chúng tôi cách làm việc

and how to be better [people]

và trở thành những con người tốt hơn

and how to do long hours in surgery --

và làm sao để phẫu thuật trong nhiều giờ liền --

300 patients per day,

300 bệnh nhân mỗi ngày,

10, 20 surgeries,

10, 20 ca phẫu thuật,

and still you have to manage the camp --

và anh vẫn phải quản lí trại tạm --

that's how she trains us.

đó là cách bà đào tạo chúng tôi.

It is not like beautiful offices here,

Không như những phòng khám bệnh đẹp đẽ ở đây,

20 patients, you're tired.

20 bệnh nhân, anh đã mệt mỏi rồi.

You see 300 patients, 20 surgeries

Anh phải gặp 300 bệnh nhân, 20 ca phẫu thuật

and 90,000 people to manage.

và quản lí 90 000 người.

PM: But you do it for good reasons.

PM: Nhưng các bạn làm điều đó vì những lí do cao cả.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

Wait. Wait.

Xin chờ đã.

HA: Thank you.

HA: Cám ơn chị

DM: Thank you.

DM: Cám ơn cô.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

HA: Thank you very much. DM: Thank you very much.

HA: Cám ơn các bạn rất nhiều. (DM: Cám ơn các bạn rất nhiều.)