Mother and daughter doctor-heroes: Hawa Abdi + Deqo Mohamed

Translator: Kristine Sargsyan Reviewer: Mariam Hovhannisian

Hawa Abdi: Many people -- 20 years for Somalia --

Հավա Աբդի.«Շատ մարդի 20 տարի է` Սոմալիում

[were] fighting.

կռվում էին:

So there was no job, no food.

Այնպես որ, ո´չ աշխատանք կար, ո´չ էլ ուտելիք:

Children, most of them,

Երեխաները` նրանցից շատերը,

became very malnourished, like this.

շատ հյուծվել էին, այ այսպես»:

Deqo Mohamed: So as you know,

Դեքո Մոհամեդ. «Ինչպես գիտեք,

always in a civil war,

քաղաքացիական պատերազմների ժամանակ միշտ

the ones affected most [are] the women and children.

ամենաշատը կանայք և երեխաներն են տուժում:

So our patients are women and children.

Այսպիսով մեր հիվանդները հիմնականում կանայք և երեխաներ են:

And they are in our backyard.

Եվ նրանք մեր բակում են:

It's our home. We welcome them.

Սա մեր տունն է ու մենք ողջյունում ենք նրանց:

That's the camp that we have in now

Սա այն ճամբարն է, որը մենք ունենք այժմ:

90,000 people,

90,000 մարդ,

where 75 percent of them are women and children.

որոնց 75 տոկոսը կանայք ու երեխաներ են»:

Pat Mitchell: And this is your hospital. This is the inside.

Փեթ Միթչել. «Եվ սա ձեր հիվանդանոցն է: Սա հիվանդանոցի ներսն է»:

HA: We are doing C-sections and different operations

ՀԱ. «Մենք Կեսարյան հատում և տարբեր վիրահատություններ ենք անում,

because people need some help.

քանի որ մարդիկ օգնության կարիք ունեն:

There is no government to protect them.

Չկա կառավարություն, որ պաշտպանի նրանց»:

DM: Every morning we have about 400 patients,

ԴՄ. «Ամեն առավոտ մենք մոտավորապես 400 հիվանդ ենք ունենում,

maybe more or less.

գուցե ավել կամ պակաս:

But sometimes we are only five doctors

Բայց երբեմն մենք միայն հինգ բժիշկ ենք

and 16 nurses,

և 16 բուժքույր,

and we are physically getting exhausted to see all of them.

և մենք ֆիզիկապես հոգնում ենք բոլորին ընդունելու համար:

But we take the severe ones,

Դրա համար, ընդունում ենք ամենածանր հիվանդներին,

and we reschedule the other ones the next day.

և մնացածին հաջորդ օրն ենք կանչում:

It is very tough.

Դա շատ դժվար է:

And as you can see, it's the women who are carrying the children;

Եվ ինչպես տեսնում եք, դրանք այն կանայք են, ովքեր երեխաների են կրում գրկներին,

it's the women who come into the hospitals;

այն կանայք են, ովքեր հիվանդանոց են գալիս,

it's the women [are] building the houses.

այն կանայք, ովքեր տներ են կառուցում:

That's their house.

Ահա, նրանց տունը:

And we have a school. This is our bright --

Եվ մենք նույնիսկ դպրոց ունենք: Դա մեր պարծանքն է.

we opened [in the] last two years [an] elementary school

մենք վերջին երկու տարիների ընթացքում ենք բացել տարրական դպրոցը,

where we have 850 children,

որտեղ 850 երեխա ունենք,

and the majority are women and girls.

և մեծամասնությունը կանայք և աղջիկներ են»:

(Applause)

(Ծափահարություններ)

PM: And the doctors have some very big rules

ՊՄ. «Եվ բժիշկները շատ մեծ կանոններ ունեն այն մասին,

about who can get treated at the clinic.

թե ովքեր կարող են բուժվել կլինիկայում:

Would you explain the rules for admission?

Կբացատրեք, խնդրեմ, ընդունելության կանոնները»:

HA: The people who are coming to us,

ՀԱ. «Մենք ողջունում ենք բոլոր մարդկանց,

we are welcoming.

ովքեր գալիս են մեզ մոտ:

We are sharing with them

Մենք նրանց հետ կիսում ենք

whatever we have.

այն ամենը, ինչ ունենք:

But there are only two rules.

Բայց կա երկու կանոն:

First rule:

Առաջին կանոնը`

there is no clan distinguished and political division

ոչ մի կլանային կամ քաղաքական առավելություններ չկան

in Somali society.

Սոմալիի հասարակությունում:

[Whomever] makes those things we throw out.

Եվ նրանց, ովքեր նման բաներ են անում, մենք դուրս ենք վռնդում:

The second:

Երկրորդ կանոնը`

no man can beat his wife.

ոչ մի տղամարդ չի կարող ծեծել իր կնոջը:

If he beat,

Եթե ծեծի,

we will put [him] in jail,

մենք նրան բանտ ենք նստեցնում,

and we will call the eldest people.

ե կանչում ենք համայնքի մեծերին:

Until they identify this case,

Մինչև նրանք այս հարցի շուրջ որոշում չկայացնեն,

we'll never release him.

մենք նրանց բաց չենք թողնի:

That's our two rules.

Ահա, մեր երկու կանոնները»:

(Applause)

(Ծափահարություններ)

The other thing that I have realized,

«Մյուս բանը, որ ես հասկացել եմ,

that the woman is the most strong person

այն է, որ կինը ամենաուժեղ մարդն է

all over the world.

ամբողջ աշխարհում:

Because the last 20 years,

Քանի որ վերջին 20 տարիների ընթացքում,

the Somali woman has stood up.

Սոմալիի կանայք ոտքի են կանգնել:

They were the leaders,

Նրանք էին առաջնորդները,

and we are the leaders

և մենք ենք առաջնորդները

of our community

մեր համայքի

and the hope of our future generations.

և հույսը մեր գալիք սերունդների:

We are not just the helpless

Մենք անօգնական չենք

and the victims of the civil war.

և ոչ էլ` քաղաքացիական պատերազմի զոհեր:

We can reconcile.

Մենք կարող ենք հաշտեցնել:

We can do everything.

Մենք ամեն ինչ կարող ենք անել»:

(Applause)

(Ծափահարություններ)

DM: As my mother said, we are the future hope,

ԴՄ. «Ինչպես նշեց իմ մայրը, մենք ենք ապագայի հույսը.

and the men are only killing in Somalia.

Սոմալիում տղամարդիկ միայն զբաղված են սպանելով:

So we came up with these two rules.

Եվ դրա համար էլ այս երկու կանոնները ստեղծեցինք:

In a camp with 90,000 people,

Մի ճամբարում, որտեղ 90,000 մարդ կա,

you have to come up with some rules or there is going to be some fights.

պետք է ինչ-որ կանոններ ունենալ, թե չէ անընդհատ վեճեր են լինելու:

So there is no clan division,

Ոչ մի կլանային տարանջատում չկա,

and no man can beat his wife.

և ոչ մի տղամարդ չի կարող ծեծել իր կնոջը:

And we have a little storage room

Եվ մենք մի փոքր պահեստ ունենք,

where we converted a jail.

որը բանտի ենք վերածել:

So if you beat your wife, you're going to be there.

Եթե մեկը ծեծում է իր կնոջը, ապա բանտում է հայտնվում»:

(Applause)

(Ծափահարություններ)

So empowering the women and giving the opportunity --

«Աջակցելով կանանց ու տալով նրանց հնարավորություն`

we are there for them. They are not alone for this.

մենք նրանց հետ ենք, նրանք մենակ չեն»:

PM: You're running a medical clinic.

ՓՄ. «Դուք կառավարում եք այս բժշկական կլինիկան:

It brought much, much needed medical care

Այն շատ անհրաժեշտ բժշկական խնամք է տրամաբրում

to people who wouldn't get it.

այն մարդկանց, ովքեր նման աջակցություն չէին ստանա:

You're also running a civil society.

Դուք նաև կառավարում եք քաղաքացիական հասարակությանը:

You've created your own rules,

Դուք ձեր սեփական կանոններն եք ստեղծել,

in which women and children

որտեղ կանայք և երեխաները

are getting a different sense of security.

անվտանգության այլ մակարդակի զգացողություն են ստանում:

Talk to me about your decision, Dr. Abdi,

Պատմե´ք ձեր որոշման մասին, Բժիշկ Աբդի´,

and your decision, Dr. Mohamed,

և ձեր որոշման մասին, Բժիշկ Մոհամե´դ`

to work together --

ինչպես որոշեցիք միասին աշխատել

for you to become a doctor

և բժիշկ դառնալ

and to work with your mother in these circumstances.

ու աշխատել Ձեր մոր հետ այս պայմաններում»:

HA: My age --

ՀԱ. «Իմ տարիներին`

because I was born in 1947 --

ես ծնվել եմ 1947 թվականին,

we were having, at that time,

մենք այն ժամանակ ունեինք

government, law and order.

կառավարություն, օրենք և կանոն:

But one day, I went to the hospital --

Բայց մի օր, ես գնացի հիվանդանոց.

my mother was sick --

մայրս հիվանդ էր,

and I saw the hospital, how they [were] treating the doctors,

և տեսա հիվանդանոցը, ինչպես էին վերաբերվում բժիշկներին,

how they [are] committed

ինչպես էին նրանք ցանկանում

to help the sick people.

օգնել հիվանդներն:

I admired them,

Ես հիացա նրանցով,

and I decided to become a doctor.

և որոշեցի բժիշկ դառնալ:

My mother died, unfortunately,

Մայրս, ցավոք, մահացավ,

when I was 12 years [old].

երբ ես 12 տարեկան էի:

Then my father allowed me

Հետո հայրս թույլ տվեց

to proceed [with] my hope.

գնալ երազանքիս հետևից:

My mother died

Մայրս մահացավ

in [a] gynecology complication,

գինեկոլոգիական խնդիրներից,

so I decided to become

ու ես որոշեցի դառնալ

a gynecology specialist.

գինեկոլոգ:

That's why I became a doctor.

Ահա, թե ինչու ես բժիշկ դարձա:

So Dr. Deqo has to explain.

Այսպիսով, հիմա Բժիշկ Դեքոն պիտի բացատրի»:

DM: For me, my mother was preparing [me] when I was a child

ԴՄ. «Մայրս ինձ նախապատրաստում էր, երբ ես դեռ փոքր էի,

to become a doctor, but I really didn't want to.

որ բժիշկ դառնամ, բայց ես իսկապես չէի ցանկանում:

Maybe I should become an historian,

Միգուցե ես պատմաբան դառնայի,

or maybe a reporter.

կամ լրագրող:

I loved it, but it didn't work.

Ես դա շատ էի սիրում, բայց ոչինչ չստացվեց:

When the war broke out -- civil war --

Երբ պատերազմը (քաղաքացիական պատերազմը) վերջացավ,

I saw how my mother was helping

ես տեսա, թե ինչպես է մայրս օգնում

and how she really needed the help,

և ինչպես նա ինքն օգնության կարիք ունի,

and how the care is essential to the woman

և ինչքան կարևոր է կնոջ խնամքը

to be a woman doctor in Somalia

Սոմալիում բժիշկ դառնալու

and help the women and children.

և կանանց ու երեխաներին օգնելու համար:

And I thought, maybe I can be a reporter and doctor gynecologist.

Եվ մտածեցի, որ միգուցե ինձ հաջողվի դառնալ և´ լրագրող, և´ գինեկոլոգ»:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

So I went to Russia, and my mother also,

«Այսպիսով, ես և մայրս գնացինք Ռուսաստան

[during the] time of [the] Soviet Union.

Սովետական միության ժամանակաշրջանում:

So some of our character,

Եվ մեր բնավորության որոշ գծեր

maybe we will come with a strong Soviet background of training.

միգուցե գալիս են սովետական խիստ մոտեցումներից:

So that's how I decided [to do] the same.

Ահա` ինչպես որոշեցի նույն գործով զբաղվել:

My sister was different.

Քրոջս դեպքում այլ էր:

She's here. She's also a doctor.

Նա այստեղ է, նա էլ է բժիշկ:

She graduated in Russia also.

Նա էլ է ավարտել Ռուսաստանում»:

(Applause)

(Ծափահարություններ)

And to go back and to work with our mother

«Եվ եթե վերադառնամ այն բանին, թե ինչպես սկսեցի աշխատել մորս հետ,

is just what we saw in the civil war --

դա պարզապես այն էր, ինչ տեսել էինք պատերազմի ժամանակ,

when I was 16, and my sister was 11,

երբ ես 16, իսկ քույրս 11 տարեկան էինք,

when the civil war broke out.

երբ պատերազմն ավարտվեց:

So it was the need and the people we saw

Դրա կարիքը կար և մարդիկ, որոնց տեսնում էինք

in the early '90s --

վաղ 90-ականներին.

that's what made us go back

դա էր, որ մեզ հետ վերադարձրեց,

and work for them.

որ աշխատենք նրանց համար»:

PM: So what is the biggest challenge

ՓՄ. «Այսպիսով ո՞րն է ամենամեծ դժվարությունը,

working, mother and daughter,

երբ մայր և դուստր աշխատում են

in such dangerous

նման վտանգավոր

and sometimes scary situations?

և երբեմն սարսափելի պայմաններում»:

HA: Yes, I was working in a tough situation,

ՀԱ. «Այո´, ես աշխատում էի դժվար

very dangerous.

և վտանգավոր պայմաններում:

And when I saw the people who needed me,

Եվ երբ տեսնում էի մարդկանց, ովքեր իմ կարիքն ունեն,

I was staying with them to help,

մնում էի նրանց հետ` նրանց օգնելու համար,

because I [could] do something for them.

որովհետև գիտեի, որ կարող եմ օգնել նրանց:

Most people fled abroad.

Շատերը մեկնեցին արտասահման:

But I remained with those people,

Բայց ես մնացի այդ մարդկանց հետ

and I was trying to do something --

և փորձում էի ինչ-որ կերպ օգնել,

[any] little thing I [could] do.

նույնիսկ մի փոքր:

I succeeded in my place.

Ես դրանում հաջողության հասա:

Now my place is 90,000 people

Հիմա իմ համայնքում 90,000 մարդ կա,

who are respecting each other,

ովքեր հարգում են միմյանց,

who are not fighting.

ովքեր չեն կռվում:

But we try to stand on our feet,

Բայց մենք փորձում ենք ոտքի կանգնել`

to do something, little things, we can for our people.

մեր մարդկանց որևէ` թեկուզ փոքր բանով օգնելու համար:

And I'm thankful for my daughters.

Եվ ես շատ շնորհակալ եմ իմ աղջիկներից:

When they come to me,

Նրանք ինձ

they help me to treat the people,

օգնում են բուժել մարդկանց ու

to help.

օգնել նրանց:

They do everything for them.

Նրանք նրանց համար ամեն ինչ անում են:

They have done what I desire to do for them.

Նրանք անում են այն, ինչ ես ցանկանում էի անել նրանց համար»:

PM: What's the best part

ՓՄ. «Ո՞րոնք են Ձեր մոր հետ

of working with your mother,

աշխատելու ամենալավ

and the most challenging part for you?

և ամենադժվար բաները»:

DM: She's very tough; it's most challenging.

ԴՄ. «Նա շատ խիստ է, դա ամենադժվարն է:

She always expects us to do more.

Նա միշտ մեզնից ակնկալում է ավելին:

And really when you think [you] cannot do it,

Եվ իսկապես, նույնիսկ երբ ես մտածում եմ, որ չեմ կարող անել ինչ-որ բան,

she will push you, and I can do it.

նա ինձ խրախուսում է, և ինձ մոտ ստացվում է:

That's the best part.

Դա էլ ամենալավ բանն է:

She shows us, trains us how to do

Նա մեզ սովորեցնում է` ինչպես աշխատել

and how to be better [people]

և ավելի լավը լինել

and how to do long hours in surgery --

և ինչպես երկար վիրահատություններին դիմանալ.

300 patients per day,

300 հիվանդ օրական,

10, 20 surgeries,

10, 20 վիրահատություն,

and still you have to manage the camp --

և դեռ ճամբարն էլ պիտի ղեկավարենք.

that's how she trains us.

ահա, թե ինչպես է մեզ վարժեցնում:

It is not like beautiful offices here,

Այն նման չէ այստեղի հարմարավետ գրասենյակներին`

20 patients, you're tired.

20 հիվանդ, և դու հոգնում ես:

You see 300 patients, 20 surgeries

Ունենում ես 300 հիվանդ, 20 վիրահատություն

and 90,000 people to manage.

և դեռ 90,000 մարդու պիտի կառավարես»:

PM: But you do it for good reasons.

ՓՄ. «Բայց դուք դա անում եք լավ նպատակի համար»:

(Applause)

(Ծափահարություններ)

Wait. Wait.

«Սպասե´ք, սպասե´ք»:

HA: Thank you.

ՀԱ. «Շնորհակալություն»:

DM: Thank you.

ԴՄ. «Շնորհակալություն»:

(Applause)

(Ծափահարություններ)

HA: Thank you very much. DM: Thank you very much.

ՀԱ. «Շատ շնորհակալություն»: ԴՄ. «Շատ շնորհակալություն»: