Mother and daughter doctor-heroes: Hawa Abdi + Deqo Mohamed

Translator: Nekruz Ismoilov Reviewer: Sheroz Ismoilov

Hawa Abdi: Many people -- 20 years for Somalia --

Хава Абди: Дар тули 20 соли охир дар Сомали

[were] fighting.

одамон бо якдигар чанг мекунанд.

So there was no job, no food.

Барои хамин дар Сомали на кор хасту на хурок.

Children, most of them,

Бисёри кудакон

became very malnourished, like this.

ба мисли ин кудак логар хастанд.

Deqo Mohamed: So as you know,

Деко Муҳаммад: Чи тавре, ки шумо медонед,

always in a civil war,

дар чанги шахрванди

the ones affected most [are] the women and children.

бисёртар кудакон ва занон зарар мебинанд.

So our patients are women and children.

Барои хамин хам беморони мо –занон ва кудакон мебошанд.

And they are in our backyard.

Онхо дар ҳавлӣи мо чойгиранд.

It's our home. We welcome them.

Ин хонаи мо аст, ва мо аз онхо хурсандем.

That's the camp that we have in now

Ин кароргохи хозираи мо мебошад —

90,000 people,

90 хазор одам,

where 75 percent of them are women and children.

ки 75%-и онро занон ва кудакон ташкил медиханд.

Pat Mitchell: And this is your hospital. This is the inside.

Пэт Ммитчелл: Ана ин дармонгохи шумо, чунин он аз дохил менамояд.

HA: We are doing C-sections and different operations

ХА: Мо кесарево сечение ва дигар чаррохихоро мекунем,

because people need some help.

барои он, ки ба одамон кумак лозим аст.

There is no government to protect them.

Хукумате нест, ки онхоро мухофизат кунад.

DM: Every morning we have about 400 patients,

ДМ: Хар пагохи назди мо кариб 400 беморон меоянд,

maybe more or less.

кам ё зиёд мещавад.

But sometimes we are only five doctors

Вале баъзан мо 5 духтур

and 16 nurses,

ва 16 хамшираи тибби дорем,

and we are physically getting exhausted to see all of them.

ва мо онхоро кабул карда, чисман бехад монда мешавем.

But we take the severe ones,

Вале мо хамаи беморони вазнинро гирифта,

and we reschedule the other ones the next day.

бокимондаашонро ба рузи дигар мегузаронем.

It is very tough.

Ин хело мушкил аст.

And as you can see, it's the women who are carrying the children;

Чи тавре, ки шумо мебинед, занхо кудаконро мебаранд,

it's the women who come into the hospitals;

занхо ба беморхона меоянд,

it's the women [are] building the houses.

занхо хона месозанд.

That's their house.

Ана ин хонаи онхо.

And we have a school. This is our bright --

Боз мо мактаб дорем. Ин аълочиёни мо мебошанд —

we opened [in the] last two years [an] elementary school

мо 2 сол пеш мактаби ибтидои

where we have 850 children,

барои 850 кудак кушодем,

and the majority are women and girls.

ки бештари онро занон ва духтарон ташкил медихад.

(Applause)

(Карсак)

PM: And the doctors have some very big rules

ПМ: Духтурон коидахои сахти

about who can get treated at the clinic.

кабулкунии беморонро доранд.

Would you explain the rules for admission?

Дар бораи коидахои кабулкуни накл кунед?

HA: The people who are coming to us,

ХА: Мо хамаи онхое,

we are welcoming.

ки ба назди мо меоянд, кабул мекунем.

We are sharing with them

Мо бо онхо хамаи чизе,

whatever we have.

ки дорем таксим мекунем.

But there are only two rules.

Вале ду қоида хаст.

First rule:

Якум:

there is no clan distinguished and political division

Дар чамъияти Сомали таксимкуни аз руи кабила

in Somali society.

ё сабабхои сиёси вучуд надорад.

[Whomever] makes those things we throw out.

Онхое, ки мехоханд таксим кунанд, мо меронем.

The second:

Дуюм:

no man can beat his wife.

Ягон мард зани худро лату куб карда наметавонад.

If he beat,

Агар вай занад,

we will put [him] in jail,

мо уро дар хабсхона ҷой мекунем

and we will call the eldest people.

ва кухансолонро фарёд мекунем.

Until they identify this case,

То он вакте, ки онхо кори вайро накушоянд,

we'll never release him.

мо уро озод намекунем.

That's our two rules.

Ана хамин хел ду коида.

(Applause)

(Карсак)

The other thing that I have realized,

Боз ман фахмидам, ки занхо

that the woman is the most strong person

аз хама иродаи кави доранд

all over the world.

дар тамоми чахон.

Because the last 20 years,

Барои он, ки дар 20 соли охир

the Somali woman has stood up.

тамоми занхои Сомали ба пой хестанд.

They were the leaders,

Пештар занхои Сомали пешво буданд,

and we are the leaders

холо бошад мо —

of our community

пешвои чамъияти худ

and the hope of our future generations.

ва умеди наслхои оянда мебошем.

We are not just the helpless

Мо натанхо курбонихои нотавони

and the victims of the civil war.

чанги шахрванди хастем.

We can reconcile.

Мо метавонем ошти андозем.

We can do everything.

Мо метавонем хама чизро кунем.

(Applause)

(Карсак)

DM: As my mother said, we are the future hope,

ДМ: Чи тавре, ки модарам гуфтанд, мо-умеди оянда,

and the men are only killing in Somalia.

вале мардон танхо мекушанд.

So we came up with these two rules.

Барои хамин мо ин ду коидаро баровардем.

In a camp with 90,000 people,

Агар дар кароргох 90 хазор одам бошад,

you have to come up with some rules or there is going to be some fights.

лозим аст, ки коидахо тартиб дихи, то бетартибиро бартараф намои.

So there is no clan division,

Инак, дар мо таксимкуни аз руи кабила вучуд надорад

and no man can beat his wife.

ва ягон мард зани худро лату куб карда наметавонад.

And we have a little storage room

Мо анборчаи хурд дорем,

where we converted a jail.

ки ба хабсхона додаем.

So if you beat your wife, you're going to be there.

Агар ту занатро лату куб куни, ба он чо мерави.

(Applause)

(Карсак)

So empowering the women and giving the opportunity --

Ба занхо кувва додан ва имконият додан -

we are there for them. They are not alone for this.

ана барои чи мо ончоем, онхо ба такдир хавола карда нашудаанд.

PM: You're running a medical clinic.

ПМ: Шумо бемористонеро идора мекунед,

It brought much, much needed medical care

ки кумаки тиббиро ба онхое,ки тез ба он мухточ буданд,

to people who wouldn't get it.

вале наметавонист гиранд.

You're also running a civil society.

Боз шумо ба чамъияти шахрванди сарвари мекунед.

You've created your own rules,

Шумо коидахои худро офаридаед,

in which women and children

ки бо риояи он занхо ва кудакон

are getting a different sense of security.

хисси бехатарии сатхи дигарро мегиранд.

Talk to me about your decision, Dr. Abdi,

Дар бораи карори худ накл кунед ба ман, духтур Абди,

and your decision, Dr. Mohamed,

ва дар бораи карори худ, духтур Муҳаммад,

to work together --

якчоя кор кардан:

for you to become a doctor

дар чунин холатхо чи хел шумо духтур шудед

and to work with your mother in these circumstances.

ва чи хел шумо бо модаратон кор кардед.

HA: My age --

ХА: Ман дар

because I was born in 1947 --

соли 1947 таваллуд шудам, ва дар он вакт

we were having, at that time,

мо хукумат, конун

government, law and order.

ва тартибот надоштем.

But one day, I went to the hospital --

Вале ман як бор ба беморхона рафтам

my mother was sick --

(модари ман бемор буд)

and I saw the hospital, how they [were] treating the doctors,

ва ман бемористонро дидам, чи хел он чо бо духтурон муносибат мекрданд,

how they [are] committed

чи хел онхо ба акидаи ёри расондан

to help the sick people.

ба беморонро бовафо буданд.

I admired them,

Ман мафтуни онхо будам

and I decided to become a doctor.

ва ман карор додам, ки духтур шавам.

My mother died, unfortunately,

Мутаассифона модари ман вафот кард,

when I was 12 years [old].

вакте, ки ман 12 сол доштам.

Then my father allowed me

Вале падари ман ичозат дод,

to proceed [with] my hope.

ки орзуи ман амали шавад.

My mother died

Модари ман аз

in [a] gynecology complication,

вазниншавии касалии занона вафот кард,

so I decided to become

барои хамин ман

a gynecology specialist.

гинеколог шудам.

That's why I became a doctor.

Ана чи хел ман духтур шудам.

So Dr. Deqo has to explain.

Духтур Деко бигузор худаш дар бораи худаш накл кунад.

DM: For me, my mother was preparing [me] when I was a child

ДМ: Вакте, ки ман хурд будам, модарам маро барои духтур шудан

to become a doctor, but I really didn't want to.

омода мекард, ки ман духтур шавам, вале ман намехостам.

Maybe I should become an historian,

Ман фикр мекардам, ки шояд ман таърихшинос

or maybe a reporter.

ё мухбир шавам.

I loved it, but it didn't work.

Ба ман ин маъкул буд, вале дигар хел шуд.

When the war broke out -- civil war --

Вакте, ки чанги шахрванди сар шуд, манд дидам,

I saw how my mother was helping

ки чи хел модарам ба дигарон кумак мекунад,

and how she really needed the help,

ва чи кадар ба худи вай кумак лозим аст,

and how the care is essential to the woman

ва чи кадар ташвиш ба зан мухим аст ,

to be a woman doctor in Somalia

агар вай-зан-духтур дар Сомали,

and help the women and children.

ба занон ва кудакон кумаккунанда бошад.

And I thought, maybe I can be a reporter and doctor gynecologist.

Ва ман фикр кардам, ки ман хам мухбир ва хам гинеколог шавам.

(Laughter)

(Ханда)

So I went to Russia, and my mother also,

Ва ман ба Руссия рафтам, охир модари ман

[during the] time of [the] Soviet Union.

хам дар Иттифоки Совети хондааст.

So some of our character,

Ва барои хамин, шояд, ки ман

maybe we will come with a strong Soviet background of training.

рафтори мо-натичаи донишхои тавонои совети мебошад.

So that's how I decided [to do] the same.

Хамин хел ман хам карор додам, ки духтур шавам.

My sister was different.

Аз хохарам тамоман дигар буд.

She's here. She's also a doctor.

Вай холо хамин чо хаст ва у низ духтур аст.

She graduated in Russia also.

Вай хам дар Руссия хондааст.

(Applause)

(Карсак)

And to go back and to work with our mother

Карори ба хона бар гаштан ва бо модарам кор кардан -

is just what we saw in the civil war --

ин натичаи он буд, ки мо дар вакти чанги шахрванди дидем.

when I was 16, and my sister was 11,

Вакте, ки чанг сар шуд, ман 16 сол доштам ва хохарам-11 сол.

when the civil war broke out.

Ва ин эхтиёчманди ва одамоне,

So it was the need and the people we saw

ки мо дар аввали солхои 90-ум дидем,

in the early '90s --

моро мачбур кард,

that's what made us go back

ки бар гардем ва

and work for them.

ба фоидаи онхо кор кунем.

PM: So what is the biggest challenge

ПМ: Чи аз хама душвортар аст дар

working, mother and daughter,

ин кори якчояи модар ва духтар

in such dangerous

дар чунин шароитхои

and sometimes scary situations?

хавфнок ва хатто пурхарос?

HA: Yes, I was working in a tough situation,

ХА: Бале, ман дар холати

very dangerous.

хеле душвор кор карда будам,

And when I saw the people who needed me,

вакте, ки ба ман хело хавфнок буд.

I was staying with them to help,

Вале вакте, ки ман одамонеро,

because I [could] do something for them.

ки ба ман мухточ буданд, ман бо онхо мемондам,

Most people fled abroad.

то ки кумак кунам,

But I remained with those people,

барои он, ки ман ба онхо кумак карда метавонистам.

and I was trying to do something --

Бисёрихо аз давлат берун рафтанд.

[any] little thing I [could] do.

Вале ман бо ин одамон мондам, ва ман мекушидам,

I succeeded in my place.

ки чизе кунам-чизи каме, ки метавонистам.

Now my place is 90,000 people

Беморхона муваффакияти ман шуд. Холо мо 90 хазор одам дорем,

who are respecting each other,

ки якдигарро хурмат мекунанд,

who are not fighting.

бо якдигар намечанганд,

But we try to stand on our feet,

Мо кушиш мекунем, ки ба пой бархезем,

to do something, little things, we can for our people.

чизе барои миллатамон бикунем.

And I'm thankful for my daughters.

Ман аз духтаронам миннатдорам.

When they come to me,

Вакте, ки онхо баргаштанд,

they help me to treat the people,

онхо табобат мекарданд,

to help.

кумак мекарданд.

They do everything for them.

Онхо барои беморон хома корро мекарданд.

They have done what I desire to do for them.

Ман он чизеро, ки барои онхо мехостам карданд.

PM: What's the best part

ПМ: Чи аз хама хубтар аст

of working with your mother,

дар кори модар ва чи

and the most challenging part for you?

барои шумо душвор аст?

DM: She's very tough; it's most challenging.

ДМ: Вай хеле серталаб аст, ана чи душвор аст.

She always expects us to do more.

Вай доим аз мо бисёртарро интизор аст.

And really when you think [you] cannot do it,

Ва вакте, ки ман фикр мекунам, ки аз ухдааш намебароям,

she will push you, and I can do it.

вай маро рухбаланд мекунад ва ман аз ухдааш мебароям.

That's the best part.

Ин аз хама бехтар аст.

She shows us, trains us how to do

Вай ба мо чи тавр амал кардан

and how to be better [people]

ва чи тарз хуб шуданро меомузад

and how to do long hours in surgery --

ва чи тавр зиёда аз вакти мукаррари дар чаррохи -

300 patients per day,

300 беморон дар руз,

10, 20 surgeries,

10, 20 чаррохи

and still you have to manage the camp --

ва боз ба кароргох сарвари кардан лозим -

that's how she trains us.

ана ин хел вай ба мо меомузад.

It is not like beautiful offices here,

Ин ба корхонахои зебои шумо монанд нест:

20 patients, you're tired.

20 бемор-ва ту монда шудаи.

You see 300 patients, 20 surgeries

Шумо 300 бемор, 20 чаррохи

and 90,000 people to manage.

ва 90 хазор одам, ки бояд сарвари куни доред.

PM: But you do it for good reasons.

ПМ: Вале шумо инро барои максади баланд мекунед.

(Applause)

(Карсак.)

Wait. Wait.

Истед. Истед.

HA: Thank you.

ХА: Рахмат.

DM: Thank you.

ДМ: Рахмат.

(Applause)

(Карсак.)

HA: Thank you very much. DM: Thank you very much.

ХА: Рахмати калон. ДМ: Ташаккури зиёд.