Why our IQ levels are higher than our grandparents' | James Flynn

James Flynn: Tại sao chỉ số IQ của chúng ta cao hơn ông bà chúng ta

Translator: Toan Tran Reviewer: Tra Nguyen

We are going to take a quick voyage

Chúng ta sẽ có một chuyến đi nhanh

over the cognitive history of the 20th century,

quay trở về lịch sử nhận thức của loài người trong thế kỷ 20,

because during that century,

bởi trong suốt thế kỷ đó,

our minds have altered dramatically.

nhận thức của con người đã thay đổi hết sức nhanh chóng.

As you all know, the cars that people drove in 1900

Như tất cả các bạn biết, những mẫu xe hơi của năm 1900

have altered because the roads are better

cũng đã thay đổi bởi đường xá đã tốt hơn nhiều

and because of technology.

và bởi vì công nghệ cũng phát triển nữa.

And our minds have altered, too.

Và nhận thức của chúng ta cũng thay đổi.

We've gone from people who confronted a concrete world

Chúng ta - từ những con người phải đối diện với một thế giới vật chất cụ thể

and analyzed that world primarily in terms

và phân tích thế giới đó chủ yếu trên khía cạnh

of how much it would benefit them

lợi ích mà thế giới đó đem lại

to people who confront a very complex world,

- trở thành những con người phải đối diện với một thế giới hết sức phức tạp,

and it's a world where we've had to develop

và ở thế giới đó, chúng ta phải hình thành

new mental habits, new habits of mind.

những thói quen trí tuệ mới, những thói quen nhận thức mới.

And these include things like

Chẳng hạn như

clothing that concrete world with classification,

bao phủ lên thế giới vật chất đó những hệ thống phân loại,

introducing abstractions that we try to make

đưa ra những khái niệm trừu tượng mà chúng ta cố gắng làm cho

logically consistent,

chúng trở nên phù hợp,

and also taking the hypothetical seriously,

và cũng chú tâm tới các giả thuyết,

that is, wondering about what might have been

tức là, tự hỏi xem nó đáng lẽ ra có thể là cái gì

rather than what is.

thay vì đặt câu hỏi nó là cái gì.

Now, this dramatic change was drawn to my attention

Và sự thay đổi hết sức nhanh chóng này đã khiến tôi chú ý

through massive I.Q. gains over time,

qua việc chỉ số I.Q. của con người đã tăng đáng kể theo thời gian,

and these have been truly massive.

và tốc độ tăng này quả thực là đáng nói.

That is, we don't just get a few more questions right

Nghĩa là, chúng ta không chỉ có thêm một vài câu hỏi

on I.Q. tests.

trong bài kiểm tra I.Q.

We get far more questions right on I.Q. tests

Chúng ta có thêm rất nhiều câu hỏi trong bài kiểm tra I.Q,

than each succeeding generation

hơn nhiều so với các thế hệ trước,

back to the time that they were invented.

so với thời điểm mà người ta phát minh ra bài kiểm tra I.Q.

Indeed, if you score the people a century ago

Quả thật, nếu bạn tính điểm I.Q. của con người một thế kỷ trước

against modern norms,

so với chuẩn I.Q. hiện đại,

they would have an average I.Q. of 70.

họ sẽ có điểm I.Q. trung bình là 70.

If you score us against their norms,

Còn nếu bạn tính điểm I.Q. của chúng ta so với chuẩn I.Q. một thế kỷ trước,

we would have an average I.Q. of 130.

chúng ta sẽ có điểm I.Q. trung bình là 130.

Now this has raised all sorts of questions.

Và điều này đặt ra một loạt những câu hỏi.

Were our immediate ancestors

Liệu có phải là những thế hệ trước

on the verge of mental retardation?

đối mặt với hiện tượng trí tuệ chậm phát triển?

Because 70 is normally the score for mental retardation.

Bởi vì 70 thường là chỉ số cho những người trí tuệ chậm phát triển.

Or are we on the verge of all being gifted?

Hay là tất cả chúng ta sắp sửa trở thành thiên tài?

Because 130 is the cutting line for giftedness.

Bởi vì 130 là ngưỡng đánh dấu một thiên tài.

Now I'm going to try and argue for a third alternative

Còn tôi sẽ thử đưa ra một khả năng thứ ba

that's much more illuminating than either of those,

rõ ràng hơn hai khả năng bên trên nhiều,

and to put this into perspective,

và để xem xét khả năng này,

let's imagine that a Martian came down to Earth

chúng ta hãy tưởng tượng có một người sao Hỏa tới Trái Đất

and found a ruined civilization.

và tìm thấy một nền văn minh đã đổ nát.

And this Martian was an archaeologist,

Và người sao Hỏa này là một nhà khảo cổ học,

and they found scores, target scores,

và họ tìm thấy những tấm bia bắn,

that people had used for shooting.

mà con người sử dụng để tập bắn.

And first they looked at 1865,

Và trước hết, người sao Hỏa nhìn vào năm 1865,

and they found that in a minute,

và nhận thấy rằng trong một phút,

people had only put one bullet in the bullseye.

con người chỉ bắn được một viên đạn vào điểm đen của bia bắn.

And then they found, in 1898,

Và sau đó nhận thấy rằng vào năm 1898,

that they'd put about five bullets in the bullseye in a minute.

trong một phút, con người lại bắn được khoảng 5 viên đạn vào điểm đen.

And then about 1918 they put a hundred bullets in the bullseye.

Và tiếp đó là vào khoảng năm 1918, con người bắn được tới 100 viên đạn vào điểm đen.

And initially, that archaeologist would be baffled.

Và ban đầu thì nhà khảo cổ đó sẽ thấy rất khó hiểu.

They would say, look, these tests were designed

Người đó sẽ nói rằng, hãy nhìn xem, những bài kiểm tra này được thiết kế

to find out how much people were steady of hand,

để nhận ra con người có cánh tay vững vàng tới nhường nào,

how keen their eyesight was,

và cặp mắt cũng tinh tường tới nhường nào,

whether they had control of their weapon.

dù rằng họ đã kiểm soát được vũ khí của họ.

How could these performances have escalated

Nhưng làm thế nào mà thành tích bắn lại có thể tiến xa

to this enormous degree?

kinh khủng như vậy?

Well we now know, of course, the answer.

Và chúng ta bây giờ, tất nhiên là biết câu trả lời cho câu hỏi đó.

If that Martian looked at battlefields,

Nếu người sao Hỏa đó nhìn vào các chiến trường,

they would find that people had only muskets

người đó sẽ nhận thấy là con người mới chỉ sử dụng súng hỏa mai

at the time of the Civil War

vào thời điểm Nội chiến xảy ra

and that they had repeating rifles

và con người đã sử dụng súng bắn tự động

at the time of the Spanish-American War,

vào thời điểm của cuộc chiến tranh Tây Ban Nha-Mỹ,

and then they had machine guns

và rồi con người đã có súng máy

by the time of World War I.

trước thời điểm bùng nổ chiến tranh thế giới lần thứ nhất.

And, in other words, it was the equipment

Và nói cách khác, chính thiết bị

that was in the hands of the average soldier

nằm trong tay của những người lính bình thường

that was responsible, not greater keenness of eye

chịu trách nhiệm, chứ không phải là mắt tinh tường hơn

or steadiness of hand.

hay tay vững vàng hơn.

Now what we have to imagine is the mental artillery

Bây giờ những gì chúng tôi có thể tưởng tượng là có sự bùng nổ

that we have picked up over those hundred years,

mà chúng ta đã tích lũy lên đến những hàng trăm năm,

and I think again that another thinker will help us here,

và tôi nghĩ rằng có một nhà tư tưởng sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn vấn đề này,

and that's Luria.

và đó là Luria.

Luria looked at people

Luria quan sát con người

just before they entered the scientific age,

ngay trước khi họ bước vào thời đại khoa học,

and he found that these people

và ông nhận thấy rằng những người này

were resistant to classifying the concrete world.

không chấp nhận phân loại thế giới vật chất cụ thể.

They wanted to break it up

Họ muốn chia thế giới

into little bits that they could use.

thành những mảnh nhỏ mà họ có thể sử dụng đươc.

He found that they were resistant

Ông nhận thấy rằng họ kiên quyết

to deducing the hypothetical,

không suy diễn các giả thuyết,

to speculating about what might be,

không suy xét điều gì có thể xảy ra,

and he found finally that they didn't deal well

và cuối cùng thì ông nhận ra rằng họ không giải quyết vấn đề giỏi lắm

with abstractions or using logic on those abstractions.

với những khái niệm trừu tượng hay sử dụng những khái niệm trừu tượng đó một cách hợp lý.

Now let me give you a sample of some of his interviews.

Bây giờ, hãy để tôi chỉ cho các bạn thấy một trong số những bài phỏng vấn của Luria.

He talked to the head man of a person

Luria đã nói chuyện với người đứng đầu

in rural Russia.

ở một vùng nông thôn nước Nga.

They'd only had, as people had in 1900,

Những người ở đây, giống như năm 1900,

about four years of schooling.

chỉ đi học khoảng 4 năm.

And he asked that particular person,

Và Luria đã hỏi người đó,

what do crows and fish have in common?

quạ và cá có điểm gì chung?

And the fellow said, "Absolutely nothing.

Và người đó nói rằng: "Chắc chắn là không có điểm gì chung rồi.

You know, I can eat a fish. I can't eat a crow.

Ông biết đấy, tôi có thể ăn một con cá. Nhưng tôi không thể nào ăn một con quạ được.

A crow can peck at a fish.

Một con quạ có thể mổ chết một con cá.

A fish can't do anything to a crow."

Còn một con cá chẳng thể làm gì nổi một con quạ cả."

And Luria said, "But aren't they both animals?"

Và Luria đã nói tiếp: "Nhưng chúng không phải đều là những loài động vật hay sao?"

And he said, "Of course not.

Và người kia tiếp lời: "Tất nhiên là không rồi.

One's a fish.

Một bên là một con cá.

The other is a bird."

Con còn lại là một con chim."

And he was interested, effectively,

Và người đó rất quan tâm xem

in what he could do with those concrete objects.

liệu anh ta có thể làm gì với những vật cụ thể đó.

And then Luria went to another person,

Và sau đó Luria đã tới gặp một người khác,

and he said to them,

và ông nói với họ,

"There are no camels in Germany.

"Không có lạc đà ở Đức.

Hamburg is a city in Germany.

Hamburg là một thành phố của Đức.

Are there camels in Hamburg?"

Vậy có lạc đà ở Hamburg không?"

And the fellow said,

Và người được hỏi trả lời,

"Well, if it's large enough, there ought to be camels there."

"À, nếu chỗ đó đủ rộng, sẽ có lạc đà ở đó."

And Luria said, "But what do my words imply?"

Và Luria nói tiếp: "Nhưng những gì tôi nói có ý gì?"

And he said, "Well, maybe it's a small village,

Và người kia đáp lại: "À, có thể đó là một ngôi làng nhỏ,

and there's no room for camels."

và không có đủ diện tích cho lạc đà."

In other words, he was unwilling to treat this

Nói cách khác, người được hỏi không muốn xem câu hỏi này

as anything but a concrete problem,

là một cái gì đó khác, mà đơn giản đó chỉ là một vấn đề cụ thể,

and he was used to camels being in villages,

và anh ta quen với việc lạc đà có ở trong những ngôi làng,

and he was quite unable to use the hypothetical,

và anh ta không thể sử dụng giả thiết,

to ask himself what if there were no camels in Germany.

để tự đặt ra câu hỏi: "Nếu không có lạc đà ở Đức thì sao nhỉ?"

A third interview was conducted

Một cuộc phỏng vấn thứ ba được tiến hành

with someone about the North Pole.

và câu hỏi liên quan tới Bắc Cực.

And Luria said, "At the North Pole, there is always snow.

Luria nói: "Ở Bắc Cực luôn luôn có tuyết.

Wherever there is always snow, the bears are white.

Bất cứ chỗ nào luôn có tuyết thì gấu có lông màu trắng.

What color are the bears at the North Pole?"

Vậy những con gấu ở Bắc Cực có lông màu gì?"

And the response was, "Such a thing

Và câu trả lời nhận được là: "Một câu hỏi như vậy

is to be settled by testimony.

thì cần có bằng chứng để trả lời.

If a wise person came from the North Pole

Nếu một người có đầu óc thông minh tới từ Bắc Cực

and told me the bears were white,

và nói với tôi rằng những con gấu ở đó màu trắng,

I might believe him,

tôi có thể tin anh ta,

but every bear that I have seen is a brown bear."

nhưng tất cả mọi con gấu mà tôi thấy trước giờ đều có màu nâu."

Now you see again, this person has rejected

Và giờ lại một lần nữa các bạn nhận thấy, người này không chịu

going beyond the concrete world

vượt ra khỏi thế giới cụ thể

and analyzing it through everyday experience,

và phân tích dựa trên kinh nghiệm hàng ngày,

and it was important to that person

và đối với người đó, điều quan trọng là

what color bears were --

những con gấu màu gì --

that is, they had to hunt bears.

hay nói cách khác, họ phải săn gấu.

They weren't willing to engage in this.

Họ không cần quan tâm tới những thứ như câu hỏi vừa nêu.

One of them said to Luria,

Một người trong số họ nói với Luria,

"How can we solve things that aren't real problems?

"Làm sao chúng tôi có thể trả lời những câu hỏi không có thực?

None of these problems are real.

Chẳng câu hỏi nào là thực tế cả.

How can we address them?"

Làm sao chúng tôi có thể trả lời được?"

Now, these three categories --

Nào, 3 phạm trù --

classification,

sự phân loại,

using logic on abstractions,

sử dụng logic trong những khái niệm trừu tượng,

taking the hypothetical seriously --

xem xét cẩn thận những giả thuyết --

how much difference do they make in the real world

chúng đã tạo nên sự khác biệt như thế nào ở thế giới thực tại

beyond the testing room?

vượt ra khỏi phạm vi của phòng kiểm tra?

And let me give you a few illustrations.

Và hãy để tôi chỉ ra cho các bạn một vài ví dụ minh họa.

First, almost all of us today get a high school diploma.

Trước hết, đa phần tất cả chúng ta ngày nay đều hoàn thành bậc học phổ thông.

That is, we've gone from four to eight years of education

Nghĩa là, chúng ta có ít nhất từ 4 đến 8 năm được giáo dục

to 12 years of formal education,

tới 12 năm để giáo dục chính thức hoàn chỉnh,

and 52 percent of Americans

và 52% dân số Mỹ

have actually experienced some type of tertiary education.

đã thực sự tham gia bậc học đại học hay cao đẳng.

Now, not only do we have much more education,

Hiện nay, chúng ta không chỉ được giáo dục nhiều hơn,

and much of that education is scientific,

mà phần nhiều sự giáo dục đó liên quan tới khoa học,

and you can't do science without classifying the world.

và bạn không thể làm khoa học mà không phân loại thế giới được.

You can't do science without proposing hypotheses.

Bạn không thể làm khoa học mà không đưa ra những giả thuyết.

You can't do science without making it logically consistent.

Bạn không thể làm khoa học mà không làm cho mọi thứ phù hợp về mặt logic.

And even down in grade school, things have changed.

Và thậm chí ngay ở bậc tiểu học thôi, mọi thứ cũng đã thay đổi.

In 1910, they looked at the examinations

Năm 1910, họ xem xét các kỳ thi

that the state of Ohio gave to 14-year-olds,

mà bang Ohio, Hoa Kỳ đã thucjw hiện với trẻ 14-tuổi,

and they found that they were all

và họ thấy rằng tất cả bài kiểm tra đều

for socially valued concrete information.

để biết thông tin xã hội cụ thể.

They were things like,

Chúng là những thứ như,

what are the capitals of the 44 or 45 states

thủ đô của các tiểu bang 44 hoặc 45 là gì,

that existed at that time?

mà tồn tại vào thời điểm đó?

When they looked at the exams

Khi họ đã xem xét các kỳ thi

that the state of Ohio gave in 1990,

bang Ohio, Hoa Kỳ đã đưa ra vào năm 1990,

they were all about abstractions.

chúng đều rất khái quát.

They were things like,

Chúng là những thứ như,

why is the largest city of a state rarely the capital?

tại sao là thành phố lớn nhất của một bang ít khi là thủ đô?

And you were supposed to think, well,

Và bạn phải nghĩ rằng, tốt,

the state legislature was rural-controlled,

cơ quan lập pháp của bang là nông thôn kiểm soát,

and they hated the big city,

và họ ghét các thành phố lớn,

so rather than putting the capital in a big city,

Vì vậy, thay vì đặt thủ đô trong một thành phố lớn,

they put it in a county seat.

họ đặt nó trong một tỉnh lỵ.

They put it in Albany rather than New York.

Họ đặt nó ở Albany chứ không phải là New York.

They put it in Harrisburg rather than Philadelphia.

Họ đặt nó trong Harrisburg chứ không phải là Philadelphia.

And so forth.

Và vân vân.

So the tenor of education has changed.

Do đó, các kỳ hạn của giáo dục đã thay đổi.

We are educating people to take the hypothetical seriously,

Chúng tôi giáo dục người dân để có thể xem xét các giả thuyết một cách nghiêm túc,

to use abstractions, and to link them logically.

sử dụng các khái niệm trừu tượng, và liên kết chúng một cách hợp lý.

What about employment?

Còn về việc làm?

Well, in 1900, three percent of Americans

Vâng, vào năm 1900, ba phần trăm của người Mỹ

practiced professions that were cognitively demanding.

làm các công việc yêu cầu nhận thức cao.

Only three percent were lawyers or doctors or teachers.

Chỉ có ba phần trăm là luật sư hoặc bác sĩ hoặc giáo viên.

Today, 35 percent of Americans

Hôm nay, 35 phần trăm người Mỹ

practice cognitively demanding professions,

làm các công việc yêu cầu nhận thức cao,

not only to the professions proper like lawyer

không chỉ cho các ngành nghề phù hợp như luật sư

or doctor or scientist or lecturer,

hoặc bác sĩ hoặc nhà khoa học hay giảng viên,

but many, many sub-professions

nhưng nhiều, rất nhiều các phân ngành nghề

having to do with being a technician,

như là một kỹ thuật viên,

a computer programmer.

một lập trình viên máy tính.

A whole range of professions now make cognitive demands.

Một loạt các ngành nghề bây giờ yêu cầu sự nhận thức cao.

And we can only meet the terms of employment

Và chúng tôi chỉ có thể đáp ứng các điều khoản của việc làm

in the modern world by being cognitively

trong thế giới hiện đại bằng cách

far more flexible.

nhận thức linh hoạt hơn.

And it's not just that we have many more people

Và nó không phải chỉ vấn đề rằng chúng tôi có nhiều người hơn

in cognitively demanding professions.

cho nghề nghiệp yêu cầu nhận thức cao.

The professions have been upgraded.

Các ngành nghề đã được nâng cấp.

Compare the doctor in 1900,

So sánh các bác sĩ năm 1900,

who really had only a few tricks up his sleeve,

những người thực sự đã có chỉ có một vài kỹ năng,

with the modern general practitioner or specialist,

với chuyên viên hoặc chuyên gia hiện đại,

with years of scientific training.

với hàng năm được đào tạo khoa học.

Compare the banker in 1900,

So sánh các ngân hàng năm 1900,

who really just needed a good accountant

những người thực sự chỉ cần một kế toán tốt

and to know who was trustworthy in the local community

và để biết ai đáng tin cậy trong cộng đồng địa phương

for paying back their mortgage.

có thể trả lại tiền thế chấp của họ.

Well, the merchant bankers who brought the world to their knees

Vâng, các ngân hàng thương mại đã hủy hoại thế giới này,

may have been morally remiss,

có thể không quan tâm đến mặt đạo đức,

but they were cognitively very agile.

nhưng họ nhận thức vấn đề rất nhanh.

They went far beyond that 1900 banker.

Họ bây giờ đã vượt xa những ngân hàng ở những năm 1900.

They had to look at computer projections

Họ đã phải xem xét các dự đoán trên máy tính

for the housing market.

về thị trường nhà ở.

They had to get complicated CDO-squared

Họ phải có được phức tạp CDO bình phương

in order to bundle debt together

để bó nợ với nhau

and make debt look as if it were actually a profitable asset.

và làm cho nợ trông như thể nó đã là thực sự là một tài sản có lợi nhuận.

They had to prepare a case to get rating agencies

Họ đã phải chuẩn bị cho trường hợp các cơ quan đánh giá xếp hạng

to give it a AAA,

để có thể có một xếp loại AAA,

though in many cases, they had virtually bribed the rating agencies.

mặc dù trong nhiều trường hợp, họ hầu như đã hối lộ các cơ quan đánh giá.

And they also, of course, had to get people

Và họ cũng, tất nhiên, phải tìm được người

to accept these so-called assets

có thể chấp nhận những thứ được gọi là tài sản này

and pay money for them

và trả tiền cho họ

even though they were highly vulnerable.

mặc dù họ đã dễ bị tổn thương.

Or take a farmer today.

Hoặc trường hợp một nông dân ngày nay.

I take the farm manager of today as very different

Tôi biết cách quản lý trang trại của ngày hôm nay là rất khác

from the farmer of 1900.

so với những năm 1900.

So it hasn't just been the spread

Do đó, nó đã không chỉ là sự mở rộng

of cognitively demanding professions.

của những ngành nghề yêu cầu nhận thúc cao.

It's also been the upgrading of tasks

Nó cũng nâng cấp các yêu cầu, nhiệm vụ

like lawyer and doctor and what have you

giống như các luật sư và bác sĩ và những bạn có

that have made demands on our cognitive faculties.

đó đã đòi hỏi nhiều hơn khả năng nhận thúc của chúng ta.

But I've talked about education and employment.

Nhưng tôi đã nói chuyện về giáo dục và việc làm.

Some of the habits of mind that we have developed

Một số thói quen của tâm trí chúng tôi đã phát triển

over the 20th century

trong thế kỷ 20

have paid off in unexpected areas.

đã được dùng trong những lĩnh vực không ngờ.

I'm primarily a moral philosopher.

Tôi chủ yếu nghiên cứu về đạo đức.

I merely have a holiday in psychology,

Tôi chỉ như đi dạo trong vấn đề tâm lý học,

and what interests me in general is moral debate.

và nói chung những gì tôi quan tâm là cuộc tranh luận này là về vấn đề đạo đức.

Now over the last century,

Bây giờ, trong thế kỷ qua,

in developed nations like America,

trong các quốc gia phát triển như Mỹ,

moral debate has escalated

cuộc tranh luận về đạo đức đã leo thang

because we take the hypothetical seriously,

bởi vì chúng ta nghiên cứu các giả thuyết một cách nghiêm túc,

and we also take universals seriously

và chúng tôi cũng khái quát vấn đề một cách nghiêm túc

and look for logical connections.

và tìm kiếm kết nối hợp lý.

When I came home in 1955 from university

Khi tôi nhà năm 1955 sau khi xong đại học

at the time of Martin Luther King,

vào thời điểm của Martin Luther King,

a lot of people came home at that time

rất nhiều người về nhà vào thời gian đó

and started having arguments with their parents and grandparents.

và bắt đầu có lập luận với cha mẹ và ông bà.

My father was born in 1885,

Cha tôi được sinh ra vào năm 1885,

and he was mildly racially biased.

và ông phân biệt chủng tộc nhẹ.

As an Irishman, he hated the English so much

Như một Irishman, ông ghét người Anh rất nhiều

he didn't have much emotion for anyone else.

ông không có nhiều cảm xúc cho bất cứ ai khác.

(Laughter)

(Tiếng cười)

But he did have a sense that black people were inferior.

Nhưng ông đã có một cảm giác rằng người da đen thì kém hơn.

And when we said to our parents and grandparents,

Và khi chúng tôi nói với cha mẹ và ông bà, của chúng tôi

"How would you feel if tomorrow morning you woke up black?"

"Làm thế nào bạn sẽ cảm thấy nếu ngày mai bạn tỉnh dậy trở thành người da đen?"

they said that is the dumbest thing you've ever said.

họ nói rằng đó là điều ngu ngốc nhất mà ông từng nói.

Who have you ever known who woke up in the morning --

Có ai trong những người quý vị từng biết đến thức dậy vào buổi sáng...

(Laughter) --

(Tiếng cười)--

that turned black?

mà chuyển màu đen?

In other words, they were fixed in the concrete

Nói cách khác, họ đã định trong

mores and attitudes they had inherited.

tập tục và thái độ mà họ đã thừa kế.

They would not take the hypothetical seriously,

Họ sẽ không suy xét các giả thuyết nghiêm túc,

and without the hypothetical,

và khi không có giả thuyết,

it's very difficult to get moral argument off the ground.

rất là khó để tranh luận về đạo đức thành công.

You have to say, imagine you were

Bạn có thể nói, hãy tưởng tượng bạn đã

in Iran, and imagine that your relatives

ở Iran, và tưởng tượng rằng người thân của bạn

all suffered from collateral damage

tất cả đều chịu thiệt hai

even though they had done no wrong.

mặc dù họ đã làm không sai.

How would you feel about that?

Làm thế nào bạn sẽ cảm thấy về điều đó?

And if someone of the older generation says,

Và nếu ai đó thế hệ cũ nói,

well, our government takes care of us,

Vâng, chính phủ của chúng ta sẽ chăm sóc của chúng ta,

and it's up to their government to take care of them,

và chính phủ của họ sẽ chăm sóc họ,

they're just not willing to take the hypothetical seriously.

họ chỉ không sẵn sàng để suy xét các giả thuyết nghiêm túc.

Or take an Islamic father whose daughter has been raped,

Hoặc xem xét trường hợp một người cha hồi giáo có con gái bị hãm hiếp,

and he feels he's honor-bound to kill her.

và ông cảm thấy ông là bị danh dự ràng buộc phải giết cô ấy.

Well, he's treating his mores

Vâng, ông làm theo tập tục của mình

as if they were sticks and stones and rocks that he had inherited,

như thể chúng là gậy và đá mà ông đã thừa kế,

and they're unmovable in any way by logic.

và chúng không thể thay đổi theo bất kỳ cách hợp lý nào.

They're just inherited mores.

Họ chỉ đang thừa hưởng tập tục.

Today we would say something like,

Chúng ta hôm nay có thể nói một cái gì đó giống như,

well, imagine you were knocked unconscious and sodomized.

Vâng, hãy tưởng tượng bạn đã bị bất tỉnh và bị cưỡng hiếp.

Would you deserve to be killed?

Nào bạn xứng đáng để bị giết?

And he would say, well that's not in the Koran.

Và ông sẽ nói, Vâng đó không phải là trong kinh Koran.

That's not one of the principles I've got.

Đó không phải là một trong các nguyên tắc mà tôi có.

Well you, today, universalize your principles.

Vâng bạn, hôm nay, phổ cập các nguyên tắc của bạn.

You state them as abstractions and you use logic on them.

Bạn khái quát nó và sử dụng chúng một cách hợp lý.

If you have a principle such as,

Nếu bạn có một nguyên tắc chẳng hạn như,

people shouldn't suffer unless they're guilty of something,

người ta đáng chịu đau khổ, trừ khi họ bị kết tội vì một cái gì đó,

then to exclude black people

sau đó để loại trừ người da đen

you've got to make exceptions, don't you?

bạn phải làm như đó là một trường hợp ngoại lệ, phải không bạn?

You have to say, well, blackness of skin,

Bạn có thể nói, vâng, đó chỉ là màu đen của da,

you couldn't suffer just for that.

bạn không thể bị thiệt hại chỉ vì điều đó.

It must be that blacks are somehow tainted.

Đó phải là người da đen, bằng cách nào đó, là dơ bẩn.

And then we can bring empirical evidence to bear, can't we,

Và sau đó liệu chúng ta có thể đưa ra các bằng chứng thực nghiệm cho vấn đề đó không,

and say, well how can you consider all blacks tainted

và nói, tốt như thế nào bạn có thể cho rằng tất cả người da đen là dơ bẩn

when St. Augustine was black and Thomas Sowell is black.

khi mà St. Augustine là người da đen và Thomas Sowell là người da đen.

And you can get moral argument off the ground, then,

Và bạn có thể khiến các tranh luận về đạo đức thành công, sau đó,

because you're not treating moral principles as concrete entities.

bởi vì bạn không phải xem xét nguyên tắc đạo đức như là các thực thể cụ thể.

You're treating them as universals,

Bạn đang xem xét chúng khái quát,

to be rendered consistent by logic.

để có thể áp dụng một cách phù hợp và logic.

Now how did all of this arise out of I.Q. tests?

Và bây giờ làm thế nào đã làm tất cả điều này liên quan đến bài kiểm tra IQ?

That's what initially got me going on cognitive history.

Đó là những gì ban đầu tôi đã đề cập về nhận thức lịch sử.

If you look at the I.Q. test,

Nếu bạn nhìn vào bài kiểm tra IQ,

you find the gains have been greatest in certain areas.

bạn sẽ thấy nhiều lợi ích trong một số lĩnh vực nhất định.

The similarities subtest of the Wechsler

Bài kiểm tra về sự tương đồng của Wechsler

is about classification,

là về phân loại,

and we have made enormous gains

và chúng ta có rất nhiều lợi thế

on that classification subtest.

về phần kiểm tra phân loại.

There are other parts of the I.Q. test battery

Có các bộ phận khác của bài kiểm tra IQ

that are about using logic on abstractions.

đó là về việc sử dụng hợp lý các khái niệm trừu tượng.

Some of you may have taken Raven's Progressive Matrices,

Một số bạn có thể đã biết về ma trận tiến bộ của Raven,

and it's all about analogies.

và nó là tất cả phép loại suy.

And in 1900, people could do simple analogies.

Và năm 1900, mọi người có thể làm các phép loại suy đơn giản.

That is, if you said to them, cats are like wildcats.

Có nghĩa là, nếu bạn nói với họ, mèo giống với mèo rừng.

What are dogs like?

Chó giống như là gì?

They would say wolves.

Họ sẽ nói sói.

But by 1960, people could attack Raven's

Nhưng năm 1960, người ta tấn công phương pháp của Raven

on a much more sophisticated level.

trên một mức độ tinh vi hơn.

If you said, we've got two squares followed by a triangle,

Nếu bạn nói, chúng tôi đã có hai hình vuông, theo sau là một hình tam giác,

what follows two circles?

điều gì theo sau hai vòng tròn?

They could say a semicircle.

Họ có thể nói một hình bán nguyệt.

Just as a triangle is half of a square,

Cũng giống như một tam giác là một nửa của một hình vuông,

a semicircle is half of a circle.

một hình bán nguyệt là một nửa của một vòng tròn.

By 2010, college graduates, if you said

Đến năm 2010, tốt nghiệp đại học, nếu bạn nói

two circles followed by a semicircle,

hai vòng tròn theo sau bởi một hình bán nguyệt,

two sixteens followed by what,

hai lần 16 theo sau bởi những gì,

they would say eight, because eight is half of 16.

họ sẽ nói 8, vì tám là một nửa của 16.

That is, they had moved so far from the concrete world

Có nghĩa là, họ đi rất xa khỏi thế giới vật chất cụ thể

that they could even ignore

rằng họ thậm chí có thể bỏ qua

the appearance of the symbols that were involved in the question.

sự xuất hiện của các biểu tượng tham gia vào các câu hỏi.

Now, I should say one thing that's very disheartening.

Bây giờ, tôi sẽ đề cập đến một điều đó có thể làm các bạn cảm thấy nản.

We haven't made progress on all fronts.

Chúng ta đã không thực hiện tiến bộ trên tất cả các mặt trận.

One of the ways in which we would like to deal

Một trong những cách mà chúng ta muốn áp dụng

with the sophistication of the modern world

với tinh tế của thế giới hiện đại

is through politics,

là thông qua chính trị,

and sadly you can have humane moral principles,

và thật đáng buồn, bạn có các nguyên tắc đạo đức, nhân đạo,

you can classify, you can use logic on abstractions,

bạn có thể phân loại, bạn có thể sử dụng hợp lý các khái quát,

and if you're ignorant of history and of other countries,

và nếu bạn bỏ qua lịch sử và các quốc gia khác,

you can't do politics.

bạn không thể làm chính trị.

We've noticed, in a trend among young Americans,

Chúng ta đã nhận ra rằng, một xu hướng trong số người Mỹ trẻ,

that they read less history and less literature

rằng họ ít đọc lịch sử và văn học hơn

and less material about foreign lands,

và ít tài liệu về vùng đất ở nước ngoài,

and they're essentially ahistorical.

và về cơ bản là họ không hiểu về lịch sử.

They live in the bubble of the present.

Họ sống trong hiện tại.

They don't know the Korean War from the war in Vietnam.

Họ không biết là chiến tranh Triều tiên bắt nguồn từ cuộc chiến tranh ở Việt Nam.

They don't know who was an ally of America in World War II.

Họ không biết ai đã là đồng minh của Mỹ trong chiến tranh thế giới thứ hai.

Think how different America would be

Hãy suy nghĩ xem nước Mỹ sẽ khác thế nào

if every American knew that this is the fifth time

nếu mỗi người Mỹ biết rằng đây là lần thứ 5

Western armies have gone to Afghanistan to put its house in order,

quân đội phương tây đến Afghanistan để lập lại trật tự ở đó,

and if they had some idea of exactly what had happened

và nếu họ đã có một số khái niệm chính xác về những gì đã xảy ra

on those four previous occasions.

vào bốn lần trước.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And that is, they had barely left,

Và có nghĩa là, họ đã hầu như không rời đi,

and there wasn't a trace in the sand.

và không có một dấu vết trên cát.

Or imagine how different things would be

Hoặc tưởng tượng mọi chuyện sẽ khác như thế nào

if most Americans knew that we had been lied

nếu hầu hết người Mỹ biết rằng chúng ta đã bị lừa dối

into four of our last six wars.

về 4 trên 6 cuộc chiến cuối cùng của chúng ta.

You know, the Spanish didn't sink the battleship Maine,

Bạn biết đấy, người Tây Ban Nha không đánh chìm chiếc thiết giáp hạm Maine,

the Lusitania was not an innocent vessel

Lusitania đã không là một tàu bình thường

but was loaded with munitions,

mà đã được nạp đầy vũ khí,

the North Vietnamese did not attack the Seventh Fleet,

Bắc Việt Nam đã không tấn công Đệ Thất hạm đội,

and, of course, Saddam Hussein hated al Qaeda

và, tất nhiên, Saddam Hussein ghét al Qaeda

and had nothing to do with it,

và không có gì để làm với nó,

and yet the administration convinced 45 percent of the people

và vâng, giới quản lý đã thuyết phục được 45 phần trăm người dân

that they were brothers in arms,

rằng họ là anh em trong vòng tay,

when he would hang one from the nearest lamppost.

khi ông nắm tay 1 người tại một từ đèn gần nhất.

But I don't want to end on a pessimistic note.

Nhưng tôi không muốn kết thúc vấn đề trên một cách bi quan.

The 20th century has shown enormous cognitive reserves

Thế kỷ 20 đã cho thấy khả năng tư duy rất lớn

in ordinary people that we have now realized,

ở những người bình thường mà bây giờ chúng ta đã nhận thấy

and the aristocracy was convinced

và tầng lớp quý tộc bị thuyết phục

that the average person couldn't make it,

rằng những người bình thường không thể làm được,

that they could never share their mindset

rằng họ có thể không bao giờ chia sẻ suy nghĩ của họ

or their cognitive abilities.

hoặc khả năng nhận thức của họ.

Lord Curzon once said

Chúa tể Curzon từng nói

he saw people bathing in the North Sea,

ông thấy người tắm ở biển Bắc,

and he said, "Why did no one tell me

và ông nói, "tại sao đã không có ai cho tôi biết

what white bodies the lower orders have?"

những tầng lớp thấp có gì ở dưới cơ thể họ?"

As if they were a reptile.

Như thể họ là một loài bò sát.

Well, Dickens was right and he was wrong. [Correction: Rudyard Kipling]

Vâng, Dickens đã đúng và ông đã sai. [Hiệu chỉnh: Rudyard Kipling]

[Kipling] said, "The colonel's lady and Judy O'Grady

[Kipling] nói, "Người phụ nữ của đại tá và Judy O'Grady

are sisters underneath the skin."

là những người đấu tranh cho quyền phụ nữ."

(Applause)

(Vỗ tay)