How to build your creative confidence | David Kelley

David Kelley: Làm thế nào để xây dựng sự tự tin về tính sáng tạo

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Translator: Ha Thu Hai Reviewer: Thuy Duong Nguyen

Hôm nay tôi muốn nói với các bạn

I wanted to talk to you today about creative confidence.

về lòng tự tin về tính sáng tạo

I'm going to start way back in the third grade

Tôi muốn quay trở lại với như hồi lớp ba

at Oakdale School in Barberton, Ohio.

ở Oakdale tại Barberton Ohio

Tôi nhớ một ngày người bạn thân nhất của tôi Brian đang làm trong một dự án

I remember one day my best friend Brian was working on a project.

Anh ta đang nặn đất sét một con ngựa từ đống đất sét mà

He was making a horse out of the clay our teacher kept under the sink.

cô giáo chúng tôi để ở trong thau.

Rồi tự nhiên một cô bé ngồi cạnh cậu ta

And at one point, one of the girls that was sitting at his table,

thấy việc cậu ấy đang làm

seeing what he was doing, leaned over and said to him,

dòm qua và nói với cậu ấy

"trông nó thật kinh khủng ,chẳng giống một con ngựa gì cả

"That's terrible. That doesn't look anything like a horse."

Vai Brain khuya xuống

And Brian's shoulders sank.

And he wadded up the clay horse and he threw it back in the bin.

Anh ta nắm con ngựa sáp lại và ném vào thùng rác

Tôi không bao giớ thấy cậu ta nặn một lần nào nữa.

I never saw Brian do a project like that ever again.

And I wonder how often that happens, you know?

Tôi tự hỏi chuyện thế này xảy ra thường xuyên như thế nào

Và có vẻ là khi tôi kể câu chuyện đó cho cả lớp nghe

It seems like when I tell that story of Brian to my class,

Nhiều người khác muốn ở lại sau giờ học

a lot of them want to come up after class

and tell me about their similar experience,

và kể cho tôi nghe câu chuyện tương tự của họ

khi mà thầy giáo làm họ thất vọng và mất tự tin hứng thú làm một chuyện gì đó như thế nào

how a teacher shut them down,

Rồi một học sinh khác đã phũ phàng với họ thế nào

or how a student was particularly cruel to them.

Và một vài tránh né cho chính họ

And then some kind of opt out of thinking of themselves as creative

là sáng tạo lúc đó.

at that point.

Tôi cho rằng việc tránh né xảy ra trong thời niên thiếu

And I see that opting out that happens in childhood,

sẽ ăn nhập và ngấm sâu

and it moves in and becomes more ingrained, even,

cho đến khi trưởng thành

by the time you get to adult life.

Và chúng ta thấy nhiều trường hợp như thế.

So we see a lot of this.

Như khi ta có một hội thảo

When we have a workshop

or when we have clients in to work with us side by side,

hay khi ta có khách hàng làm việc chung

dần ta sẽ nhận ra được trong quá trình

eventually we get to the point in the process

mờ nhạt và không qui tắc

that's kind of fuzzy or unconventional.

dần những nhân vật quan trọng này lấy ngay di động Blackberry của họ ra

And eventually, these big-shot executives whip out their BlackBerrys

và nói họ phải gọi một cuộc điện thoại quan trọng

and they say they have to make really important phone calls,

và họ đi ra phía lối ra

and they head for the exits.

và cảm thấy không thoải mái

And they're just so uncomfortable.

When we track them down and ask them what's going on,

Khi chúng tôi tìm họ và hỏi chuyện gì đã xảy ra

Họ trả lời đại khái là "tôi không phải là một con người sáng tạo"

they say something like, "I'm just not the creative type."

But we know that's not true.

và chúng tôi biết điều đó là không đúng.

If they stick with the process, if they stick with it,

Nếu họ làm đúng theo quá trình

they end up doing amazing things.

họ sẽ làm ra được những thứ kì diệu

And they surprise themselves at just how innovative

và sẽ ngạc nhiên với chính mình về sự đột phá

they and their teams really are.

của chính họ và đội của họ.

Tôi đã quan sát su sợ hãi của sự việc bị đánh giá

So I've been looking at this fear of judgment that we have,

that you don't do things, you're afraid you're going to be judged;

Rằng mình không làm được, sợ mình sẽ bị đánh giá

if you don't say the right creative thing, you're going to be judged.

Nếu không nói những thứ sáng tạo,bận sẽ bị đánh giá

Tôi đã có một khám phá lớn

And I had a major breakthrough,

khi tôi gặp nhà tâm lý học Albert Bandura.

when I met the psychologist Albert Bandura.

Tôi không biết các bạn có biết Albert Bandura không .

I don't know if you know Albert Bandura, but if you go to Wikipedia,

Nhưng nếu vào wikipedia,

it says that he's the fourth most important psychologist in history --

ông ta được nói đến là nhà tâm lý học quan trọng thứ bốn trong lịch sử --

Freud, Skinner, một người nữa và Bandura.

you know, like Freud, Skinner, somebody and Bandura.

(Laughter)

Bandura đã 86 và vẫn làm việc tại Stanford.

Bandura is 86 and he still works at Stanford.

And he's just a lovely guy.

Ông ta rất tốt

Và tôi đã đến gặp ông

So I went to see him,

because he's just worked on phobias for a long time,

bởi ông đã nghiên cứu căn bệnh ám ảnh sở hãi một thời gian

which I'm very interested in.

Đó là lĩnh vực mà tôi quan tâm

He had developed this way,

Ông ta đã phát triển ra phương pháp này

this, kind of, methodology,

that ended up curing people in a very short amount of time,

chữa khỏi bệnh trong một thời gian ngắn.

like, in four hours.

Trong bốn giờ ông đã chữa được một số lượng lớn người mắc những bệnh ám ảnh.

He had a huge cure rate of people who had phobias.

And we talked about snakes -- I don't know why --

Như khi ta nói về rắn. Tôi không hiểu sao người ta lại nói về rắn .

Ta nói về rắn và nỗi sợ rắn như nỗi ám ảnh.

we talked about snakes and fear of snakes as a phobia.

Nó thật là thú vị.

And it was really enjoyable, really interesting.

Ông ấy kể với tôi rằng ông đã mời một vài người đến thí nghiệm

He told me that he'd invite the test subject in,

and he'd say, "You know, there's a snake in the next room

và nói rằng "bạn biết không , có một con rắn ở phòng kế bên

Chúng ta sẽ vào đó"

and we're going to go in there."

Hầu hết họ đã đáp lại rằng

To which, he reported, most of them replied,

"Hell no! I'm not going in there, certainly if there's a snake in there."

trời xin lỗi đi, tôi không vào đó đâu

chắc chắn là không nếu có rắn trong đó"

Nhưng Bandura đã có một quá trình từng bước một cực kì thành công

But Bandura has a step-by-step process that was super successful.

So he'd take people to this two-way mirror

Ông đưa họ đến chiếc gương hai chiều này

looking into the room where the snake was.

nhìn vào căn phòng nơi có con rắn

Và họ dẫn cảm thấy an tâm

And he'd get them comfortable with that.

Then through a series of steps,

và qua những bước đó

ông rời khỏi họ và họ sẽ đứng trước một cánh cửa mở

he'd move them and they'd be standing in the doorway with the door open,

and they'd be looking in there.

và nhìn vào đó

And he'd get them comfortable with that.

Ông làm cho họ an tâm

Và qua nhiều bước như thế

And then many more steps later, baby steps,

Họ sẽ ở trong phòng ,họ sẽ đeo găng tay da như găng tay của người thợ hàn

they'd be in the room, they'd have a leather glove like a welder's glove on,

Và dần dần họ sờ con rắn

and they'd eventually touch the snake.

Khi họ sờ con rắn và không bị gì hết. Họ đã được chữa khỏi .

And when they touched the snake, everything was fine. They were cured.

In fact, everything was better than fine.

Thực chất mọi thứ còn tuyệt vời hơn thế.

These people who had lifelong fears of snakes

Những người đó đã từng sợ rắn cả cuộc đời

giờ nói

were saying things like,

"nhìn rắn kìa nó thật đẹp"

"Look how beautiful that snake is."

And they were holding it in their laps.

Và ôm nó lên đùi

Bandura gọi quá trình này là "sự làm chủ được hướng dẫn"

Bandura calls this process "guided mastery."

I love that term: guided mastery.

Tôi thích cụm từ này

Và còn một điều nữa

And something else happened.

These people who went through the process and touched the snake

Những người này trải qua quá trình đó và sờ con rắn

cuối cùn lại ít lo lắng sợ những thứ khác trong cuộc sống của họ

ended up having less anxiety about other things in their lives.

Họ cố nhiều hơn , bền bỉ hơn ,

They tried harder, they persevered longer,

and they were more resilient in the face of failure.

Họ kiên cường hơn khi đối diện với thất bại

Họ đã đạt được sự tự tin mới

They just gained a new confidence.

Bandura gọi đó là sự tự tin tin tự nảy sinh--

And Bandura calls that confidence "self-efficacy,"

the sense that you can change the world

thứ cảm giác là bạn có thể thay đổi cả thế giới

là bạn có thể đạt được điều bạn đặt ra

and that you can attain what you set out to do.

Gặp Bandura thực sự gây nhiều cảm xúc cho tôi

Well, meeting Bandura was really cathartic for me,

because I realized that this famous scientist

Tôi nhận ra nhà khoa học này

đã ghi lại và chứng minh một cách khoa học

had documented and scientifically validated

thứ mà chúng ta thấy 30 năm nay

something that we've seen happen for the last 30 years:

that we could take people who had the fear that they weren't creative,

Việc chúng có thể đưa những người sợ rằng họ không sáng tạo

and we could take them through a series of steps,

Chúng ta có thể đưa họ qua những bước đó

kind of like a series of small successes,

như từng bước nhỏ của thành công

and they turn fear into familiarity.

Rồi họ sẽ chuyển sự sợ hãi thành sự quen thuộc và họ ngạc nhiên với chính mình

And they surprise themselves.

Sự chuyển hoá đó thật kì diệu

That transformation is amazing.

Chúng ta thường thấy điều này ở trường thiết kế

We see it at the d.school all the time.

People from all different kinds of disciplines,

Người ta từ nhiều loại nguyên tắc khác nhau

nghĩ họ thiên về logic

they think of themselves as only analytical.

And they come in and they go through the process, our process,

Nhưng khi họ bước vào và trải qua quá trình đó,

they build confidence and now they think of themselves differently.

Họ xây dựng lòng tự tin và giờ họ cho mình hoàn toàn khác

And they're totally emotionally excited about the fact that they walk around

Họ hoàn toàn xúc động

khi họ đi loạn quanh

thinking of themselves as a creative person.

cho mình là một con người sáng tạo

Vì thế tôi nghĩ một việc tôi sẽ làm hôm nay

So I thought one of the things I'd do today

is take you through and show you what this journey looks like.

là cùng các bạn qua quá trình này

Với tôi hành trình này trông như Doug Dietz

To me, that journey looks like Doug Dietz.

Doug Dietz là một người của kĩ thuật

Doug Dietz is a technical person.

Ông thiết kế thiết bị chụp hình y tế

He designs large medical imaging equipment.

một thiết bị lớn.

Ông làm việc ở GE ,ông có một sự nghiệp tuyệt vời

He's worked for GE, and he's had a fantastic career.

Nhưng có một thời kì ông đã bước vào khủng hoảng

But at one point, he had a moment of crisis.

Ông đã ở trong bệnh viện nhìn một trong những MRI của mình đang được sử dụng

He was in the hospital looking at one of his MRI machines in use,

khi ông nhìn thấy một gia đình trẻ

when he saw a young family, and this little girl.

Có một cô gái nhỏ

Và cô bé khóc thật khủng khiếp

And that little girl was crying and was terrified.

Doug thất vọng khi biết rằng

And Doug was really disappointed to learn

80% bệnh nhân nhi trong bệnh viện này

that nearly 80 percent of the pediatric patients in this hospital

had to be sedated in order to deal with his MRI machine.

phải bị tiêm thuốc an thần trước khi dùng MRI

và điều này làm Doug thất vọng

And this was really disappointing to Doug,

Bởi ở ước đây ông đã tự hào về những điều ông làm

because before this time, he was proud of what he did.

He was saving lives with this machine.

Ông đã cứu được bao nhiêu mạng người với chiếc máy này

Nhưng nó thật sự làm ông ấy đau đớn khi thành nỗi sợ hãi

But it really hurt him to see the fear that this machine caused in kids.

mà chiếc máy này mang đến cho những đứa trẻ

About that time, he was at the d.school at Stanford taking classes.

Đúng lúc đó ông ta đang ở trường thiết kế tại Stanford tham gia những lớp học

Ông đang học về quá trình của chúng tôi

He was learning about our process, about design thinking, about empathy,

về thiết kế suy nghĩ và về sự đồng cảm

về những nguyên mẫu lặp lại

about iterative prototyping.

And he would take this new knowledge and do something quite extraordinary.

và ông đã ứng dụng kiến thức mới này

làm nên một điều khá phi thường

Ông có thể thiết kế lại hoàn toàn trải nghiệm bị quét MRI

He would redesign the entire experience

of being scanned.

And this is what he came up with.

và đây là thứ ông nghĩ ra

(Laughter)

Ông biết nó thành một chuyến phiêu lưu cho những đứa trẻ

He turned it into an adventure for the kids.

Ông sơn những bức tường và Sơn chiếc máy

He painted the walls and he painted the machine,

Ông cho những nhà phẫu thuật huấn luyện bởi những người mà bọ trẻ biết

and he got the operators retrained by people who know kids,

như những người trong bảo tàng

like children's museum people.

Khi bọn trẻ đếm, đó sẽ là một trải nghiệm

And now when the kid comes, it's an experience.

And they talk to them about the noise and the movement of the ship.

Họ sẽ nói chuyện với chúng về tiếng động và con tàu di chuyển

Và khi họ tới, họ nói

And when they come, they say,

"OK, you're going to go into the pirate ship,

" chúng ta sắp đi vào một con thuyền Hải tặc

but be very still, because we don't want the pirates to find you."

Nhưng ta không muốn bọn Hải tặc tìm thấy cháu đâu."

Và kết quả thật phi thường

And the results were super dramatic:

Từ tầm 80% bọn trẻ cần cho thuốc an thần

from something like 80 percent of the kids needing to be sedated,

to something like 10 percent of the kids needing to be sedated.

giảm xuống chỉ 10% cần .

And the hospital and GE were happy, too,

Bệnh viện và G cũng hài lòng

because you didn't have to call the anesthesiologist all the time,

Bởi ta không cần gọi bác sĩ an thần nữa

and they could put more kids through the machine in a day.

sẽ có nhiều trẻ em được khám qua chiếc máy trong một ngày

Vì thế kết quả số lượng cũng thật tuyệt.

So the quantitative results were great.

But Doug's results that he cared about were much more qualitative.

Nhưng Doug quan tâm nhiều hơn đến chất lượng

He was with one of the mothers

Ông đã đứng cùng với một bà mẹ

waiting for her child to come out of the scan.

đợi con mình quét xong

And when the little girl came out of her scan,

Khi cô bé nhỏ quét xong

she ran up to her mother and said,

chạy đến với mẹ của mình và nói,

"Mommy, can we come back tomorrow?"

"mẹ ơi ,Mai mình lại đến được không?"

(Laughter)

( tiếng cười)

Và tôi đã nghe Doug kể chuyện này thật nhiều lần

And so, I've heard Doug tell the story many times

of his personal transformation

ve về sự chuyển biến trong con người ông

và sự đột biến của thiết kế xảy ra từ nó.

and the breakthrough design that happened from it,

but I've never really seen him tell the story of the little girl

Nhưng tôi chưa bao giờ thấy ông kể câu chuyện về cô bé đó

mà không khóc.

without a tear in his eye.

Doug's story takes place in a hospital.

Câu chuyện của ông xảy ra trong một bệnh viện

Tôi biết một ít về bệnh viện

I know a thing or two about hospitals.

Một vài năm trước tôi cảm thấy có một cục bướu ở cổ,

A few years ago, I felt a lump on the side of my neck.

đến lượt tôi phải bị quét qua máy MRI

It was my turn in the MRI machine.

Đó là một ung thư, tồi tệ

It was cancer, it was the bad kind.

Tôi được cho biết là chỉ có 40% sống sót

I was told I had a 40 percent chance of survival.

Khi tôi ngồi với các bệnh nhân khác trong bộ pajama

So while you're sitting around with the other patients,

in your pajamas,

mọi người đều gày gò và xám xịt

and everybody's pale and thin --

và khi bạn đang ngồi chờ chụp

(Laughter)

you know? -- and you're waiting for your turn to get the gamma rays,

bạn nghĩ đến nhiều thứ

you think of a lot of things.

Hầu hết bạn sẽ nghĩ là không biết mình có sống sót được không?

Mostly, you think about: Am I going to survive?

Tôi đã nghĩ rất nhiều

And I thought a lot about:

What was my daughter's life going to be like without me?

Cuộc sống của con gái tôi sẽ ra sao nếu không có tôi?

Và bạn nghĩ về những thứ khác

But you think about other things.

Tôi nghĩ rất nhiều về tôi còn gì để làm trên thế giới này

I thought a lot about: What was I put on Earth to do?

What was my calling? What should I do?

Tiếng gọi bên trong tôi là gì? Tôi nên làm gì?

Tôi may mắn vì mình có nhiều lựa chọn

I was lucky because I had lots of options.

We'd been working in health and wellness,

Chúng tôi đã làm việc trong lĩnh vực sức khỏe

and K-12, and the developing world.

và giáo dục cấp 1,2 và ở các nước đang phát triển.

so there were lots of projects that I could work on.

Vì thế có rất nhiều dự án tôi đang thực hiện

Nhưng tôi quyết định và cống hiến

But then I decided and committed at this point,

hoàn toàn vào thứ tôi muốn làm

to the thing I most wanted to do,

là giúp được càng nhiều càng tốt

which was to help as many people as possible

lấy lại sự tự tin về tính sáng tạo mà họ để mất .

regain the creative confidence they lost along their way.

Và nếu tôi sống sót, đó sẽ là thứ tôi muốn làm.

And if I was going to survive, that's what I wanted to do.

Tôi đã sống sót và bạn biết đó.

I survived, just so you know.

(Laughter)

( tiếng cười)

(Applause)

( vỗ tay )

Tôi thực sự tin

I really believe that when people gain this confidence --

rằng khi người ta có được sự tự tin này --

người ta bắt đầu thực sự làm những việc thật sự quan trọng trong cuộc đời họ

and we see it all the time at the d.school and at IDEO --

Chúng ta thường nhìn thấy những chuyện như thế ở trường thiết kế và tại IDEO

that they actually start working on the things

that are really important in their lives.

Tôi thấy những người từ bỏ việc họ đang làm và chuyển sang một hướng khác

We see people quit what they're doing and go in new directions.

We see them come up with more interesting -- and just more -- ideas,

Tôi thấy họ nghĩ ra những ý tưởng thú vị và ngày càng nhiều ý tưởng

và có thể chọn từ nhũng ý tưởng tốt hơn

so they can choose from better ideas.

và đưa ra những quyết định tốt hơn.

And they just make better decisions.

Vì thế tôi biết tại TED bạn sẽ làm những điều thay đổi thế giới

I know at TED, you're supposed to have a change-the-world kind of thing,

Mọi người đều có một thứ để thay đổi thế giới

isn't that -- everybody has a change-the-world thing?

Nếu tôi có thì bạn cũng có và nó sẽ xảy đến.

If there is one for me, this is it, to help this happen.

Vì thế tôi mong các bạn sẽ cùng tôi trong hành trình này

So I hope you'll join me on my quest,

Các bạn chính là những nhà lãnh đạo

you as, kind of, thought leaders.

It would be really great if you didn't let people divide the world

Sẽ thật tuyệt vời nếu bạn đừng để người ta chia rẽ thế giới

into the creatives and the non-creatives, like it's some God-given thing,

thành những người sáng tạo và những người không sáng tạo như thế là sinh ra đã thế

mà để người ta nhận ra họ bẩm sinh đã sáng tạo

and to have people realize that they're naturally creative,

và những con người bẩm sinh đó nên để ý tưởng của họ bay xa.

and that those natural people should let their ideas fly;

Rằng họ có thể đạt được mức độ mà Bandura gọi là tự hiệu lực

that they should achieve what Bandura calls self-efficacy,

Nghĩa là bạn có thể làm điều mà bạn muống

that you can do what you set out to do,

and that you can reach a place of creative confidence

là bạn có thể đạt đến mức độ tự tin về sự sáng tạo

và sờ một con rắn.

and touch the snake.

Thank you.

Cảm ơn

( vỗ tay)

(Applause)