Michael Pritchard: How to make filthy water drinkable

Michael Pritchard pis suyu içilebilir yapıyor

Çeviri: Ertuğrul Karademir Gözden geçirme: Samed Yumrukçu

Good morning everybody.

Herkese günaydın.

I'd like to talk about a couple of things today.

Bugün bir kaç konuya değinmek istiyorum.

The first thing is water.

Birincisi su.

Now I see you've all been enjoying the water

Görüyorum ki hepiniz son bir kaç gündür

that's been provided for you here at the conference,

konferansta size sağlanan suyu zevkle

over the past couple of days.

içiyorsunuz. Ve eminim ki

And I'm sure you'll feel that it's from a safe source.

o suyun emin bir kaynaktan geldiğini hissediyorsunuz.

But what if it wasn't?

Ama ya öyle değilse?

What if it was from a source like this?

Ya bu suyun kaynağı şunun gibiyse?

Then statistics would actually say

O zaman istatistiklere göre

that half of you would now be suffering

yarınızda ishal vakaları

with diarrhea.

görülürdü.

I talked a lot in the past about statistics,

İstatistik hakkında çok konuşma yaptım,

and the provision of safe drinking water for all.

ve herkese temiz su sağlamak konusunda da.

But they just don't seem to get through.

Ama etkili oluyor gibi durmuyor.

And I think I've worked out why.

Ve sanırım nedenini buldum.

It's because, using current thinking,

Sebebi, şu anki düşünce yapısıyla,

the scale of the problem

problemin ölçeği o kadar büyük

just seems too huge to contemplate solving.

gözüküyor ki sanki çözüm üretmek çok zor.

So we just switch off:

Biz de gözümüzü yumuyoruz.

us, governments and aid agencies.

Bizler, yani hükümetler ve yardım kurumları.

Well, today, I'd like to show you

Bugün ise sizlere sadece değişik

that through thinking differently,

bir düşünce etüdü ile, problemin

the problem has been solved.

nasıl çözüldüğünü göstereceğim.

By the way, since I've been speaking,

Bu arada, konuşmaya başladığımdan beri

another 13,000 people around the world

dünyanın bir yerlerinde 13 bin kişi daha

are suffering now with diarrhea.

ishal çilesini çekmeye başladı.

And four children have just died.

Ve dört çocuk da öldü.

I invented Lifesaver bottle

Lifesaver şişesini icat ettim

because I got angry.

çünkü sinirlendim.

I, like most of you, was sitting down, the day after Christmas in 2004,

2004 Noelinin ertesi günü, çoğunuz gibi, Asya tsunamisi hakkında

when I was watching the devastating news

sarsıcı haberler yayınlanmaya başladığında

of the Asian tsunami as it rolled in,

televizyon başında oturmakla

playing out on TV.

yetindim.

The days and weeks that followed,

Ardından günler haftalar geçti,

people fleeing to the hills,

tepelere kaçan millet,

being forced to drink contaminated water

ya kirli suları içmeye mahkum oluyor, ya da

or face death.

ölümle yüzleşiyorlardı.

That really stuck with me.

Aklımdan çıkaramadım.

Then, a few months later,

Ardından, bir kaç ay sonra,

Hurricane Katrina slammed into the side of America.

Katrina Fırtınası Amerikan kıyılarını vurdu.

"Okay," I thought, "here's a First World country, let's see what they can do."

"Tamam", diye düşündüm, "İşte bir Birinci Dünya ülkesi, bakalım ne yapacaklar."

Day one: nothing.

Birinci gün: hiçbir şey.

Day two: nothing.

İkinci gün: hiçbir şey.

Do you know it took five days to get water to the Superdome?

Superdome'a temiz suyun tam beş gün sonra sağlandığını biliyor musunuz?

People were shooting each other on the streets

Sokaklarda millet televizyon ve su için,

for TV sets and water.

birbirlerini vuruyorlardı.

That's when I decided I had to do something.

O zaman bir şeyler yapmam gerektiğine karar verdim.

Now I spent a lot of time in my garage, over the next weeks and months,

Sonraki bir kaç hafta ve ayları, garajımda zaman harcayarak geçirdim.

and also in my kitchen -- much to the dismay of my wife. (Laughter)

Tabi bir de mutfakta; karımın tüm kaygılarına rağmen.

However, after a few failed prototypes,

Fakat, başarısız olan bir kaç prototipten sonra,

I finally came up with this, the Lifesaver bottle.

işte bu Lifesaver şişesi çıktı ortaya.

Okay, now for the science bit.

Pekiyi, şimdi biraz da bilim konuşalım.

Before Lifesaver, the best hand filters were only capable

Lifesaver'dan önce, en iyi filtreler bile sadece 200 nanometre

of filtering down to about 200 nanometers.

büyüklüğündeki nesneleri süzebiliyordu.

The smallest bacteria is about 200 nanometers.

En küçük bakteri 200 nanometre civarıdır.

So a 200-nanometer bacteria

Yani 200-nanometrelik bir bakteri

is going to get through a 200-nanometer hole.

200 nanometrelik bir delikten geçebilir.

The smallest virus, on the other hand,

Öte yandan en küçük virüs de

is about 25 nanometers.

25 nanometre civarında.

So that's definitely going to get through those 200 nanometer holes.

Yani bu, o 200 nanometrelik deliklerden kesinlikle geçebilir demek.

Lifesaver pores are 15 nanometers.

Lifesaver'ın delikleri 15 nanometre.

So nothing is getting through.

Yani hiçbir şey geçemiyor.

Okay, I'm going to give you a bit of a demonstration.

Peki, size ufak bir gösteri yapacağım.

Would you like to see that?

İzlemek ister misiniz?

I spent all the time setting this up, so I guess I should.

Düzeneği kurmak için çok uğraştım. Sanırım göstermeliyim.

We're in the fine city of Oxford.

Güzel Oxford şehrindeyiz.

So -- someone's done that up.

Şimdi -- kapak biraz sıkışmış.

Fine city of Oxford, so what I've done is I've gone

Güzel Oxford şehri, evet, ne yaptım, gittim Cherwell nehrinden biraz

and got some water from the River Cherwell,

su aldım getirdim,

and the River Thames,

biraz da bu şehirde akan

that flow through here. And this is the water.

Thames nehrinden. Ve işte bu su ortaya çıktı.

But I got to thinking, you know,

Ama düşünüyorum, hani,

if we were in the middle of a flood zone

eğer Bangladeş'te sel bölgesinin tam

in Bangladesh, the water wouldn't look like this.

ortasında olsaydık, bu su böyle gözükmezdi.

So I've gone and got some stuff to add into it.

Bu yüzden gittim bir kaç şey daha ekledim.

And this is from my pond.

Bu da benim göletimden.

(Sniffs) (Coughs) Have a smell of that, mister cameraman.

(Kokluyor) (Öksürüyor) Kameraman bey, biraz koklar mısınız?

Okay. (Laughs) Right.

Tamam. (Gülüyor) Oldu.

We're just going to pour that in there.

Şimdi şunu da ekleyelim biraz.

Audience: Ugh!

Seyirciler: Iyy!

Michael Pritchard: Okay. We've got some runoff

Michael Pritchard: Tamam. Biraz da kanalizasyon

from a sewage plant farm.

arıtma tesisinden bir şeyler var.

So I'm just going to put that in there.

Evet, onu da ekleyelim şuraya.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Put that in there. There we go.

Bunu da ekleyelim. Oldu işte.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And some other bits and pieces, chuck that in there.

Biraz da başka parçalardan, onu da atalım şuraya.

And I've got a gift here from a friend of mine's rabbit.

Ve bir arkadaşımın tavşanından da bir hediyem var.

So we're just going to put that in there as well.

Evet, şimdi, bunu da ekleyeceğiz buraya.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Okay. (Laughter) Now.

Tamamdır. (Gülüşmeler) Şimdi.

The Lifesaver bottle works really simply.

Lifesaver şişesi çok basit bir şekilde çalışıyor.

You just scoop the water up.

Suyu kepçeleyip alıyorsunuz.

Today I'm going to use a jug

Şimdilik bir sürahi kullanacağım

just to show you all. Let's get a bit of that poo in there.

sadece gösterim amaçlı. Biraz da dışkıdan koyalım.

That's not dirty enough. Let's just stir that up a little bit.

Hala yeterince kirli değil. Hadi biraz karıştıralım.

Okay, so I'm going to take this really filthy water,

Tamam, yani bu gerçekten iğrenç sudan biraz alıp,

and put it in here. Do you want a drink yet?

İçine dolduruyorum. Bir içki alır mısınız?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Okay. There we go.

Tamam. İşte başlıyoruz.

Replace the top.

Kapağı takın.

Give it a few pumps. Okay?

Bir iki pompalayın. Tamam mı?

That's all that's necessary.

Tüm gerekli şey bu.

Now as soon as I pop the teat,

Emzik ucunu açar açmaz,

sterile drinking water is going to come out.

steril içilebilir su fışkırmaya başlayacak. Hızlı olmam gerekiyor.

I've got to be quick. Okay, ready?

Tamam, hazır mısınız?

There we go. Mind the electrics.

Başlıyoruz. Elektrik aksamına dikkat.

That is safe, sterile drinking water.

Bu güvenli, steril içilebilir su.

(Applause)

(Alkış)

Cheers.

Şerefe.

(Applause)

(Alkış)

There you go Chris.

Chris sen de buyur.

(Applause)

(Alkış)

What's it taste of?

Tadı nasıl?

Chris Anderson: Delicious.

Chris Anderson: Lezzetli.

Michael Pritchard: Okay.

Michael Pritchard: Tamam.

Let's see Chris's program throughout the rest of the show. Okay?

Bakalım gösterinin devamı için Chris'in progamı neymiş. Tamam mı?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Okay. Lifesaver bottle is used by thousands of people around the world.

Tamam. Lifesaver şişesi dünya çapında binlerçe kişi tarafından kullanılıyor.

It'll last for 6,000 liters.

6 bin litre suyu süzebilir.

And when it's expired, using failsafe technology,

Ve kullanım süresi bittiğinde koruma teknolojisi

the system will shut off, protecting the user.

sayesinde sistem kendini kapatır, kullanıcıyı korur.

Pop the cartridge out. Pop a new one in.

Kartuşu atın. Yenisini takın.

It's good for another 6,000 liters.

Ve 6 bin litre daha süzebilirsiniz.

So let's look at the applications.

Şimdi de uygulamalarına bakalım.

Traditionally, in a crisis, what do we do?

Geleneksel olarak, kriz anında ne yaparız?

We ship water.

Su naklederiz.

Then, after a few weeks, we set up camps.

Ardından, bir kaç hafta sonra, kamplar kurarız.

And people are forced to come into the camps to get their safe drinking water.

Ve herkes güvenilir temiz su temini için bu kamplara gelmek zorunda kalır.

What happens when 20,000 people congregate in a camp?

20 bin kişi bir kampa doluşursa ne olur?

Diseases spread. More resources are required.

Hastalıklar yayılır. Daha fazla kaynağa ihtiyaç olur.

The problem just becomes self-perpetuating.

Problem kendi kendine büyümeye başlar.

But by thinking differently,

Ama biraz değişik düşünsek,

and shipping these,

ve bunlardan göndersek,

people can stay put.

herkes yerinde kalır.

They can make their own sterile drinking water,

Kendi steril içme sularını yapabilirler,

and start to get on with rebuilding their homes and their lives.

ve hemen evlerini ve yaşamlarını tekrardan inşa etmeye koyulabilirler.

Now, it doesn't require a natural disaster

Şimdi, bunun işlemesi için illa ki bir felaket

for this to work.

olmasına gerek yok.

Using the old thinking, of national infrastructure

Eski düşünce yapısını, yani ülkenin altyapısını,

and pipe work, is too expensive.

boru hatlarını kullanmak, çok pahalı.

When you run the numbers on a calculator,

Sayıları hesap makinesinden geçirmeye

you run out of noughts.

çalışırken, kağıdınız biter.

So here is the "thinking different" bit.

Şimdi de "değişik düşünme" kısmı.

Instead of shipping water,

Su nakledeceğimize,

and using man-made processes to do it,

ve bu iş için insan gücü kullanacağımıza,

let's use Mother Nature. She's got a fantastic system.

Doğa Ana'yı kullanalım. Harika bir sistemi var.

She picks the water up from there,

Şuradan suyu alıyor, tuzdan arındırıyor,

desalinates it, for free, transports it over there,

bedava, şuraya taşıyor ve dağların,

and dumps it onto the mountains, rivers, and streams.

nehirlerin, akıntıların üzerlerine boşaltıyor.

And where do people live? Near water.

Ve insanlar nelerde yaşarlar? Suyun yanında.

All we've go to do

Yapmamız gereken

is make it sterile. How do we do that?

tek şey sterilize etmek.

Well, we could use the Lifesaver bottle.

Elbette, Lifesaver şişesini kullanabiliriz.

Or we could use one of these.

Ya da şunlardan bir tane kullanabiliriz.

The same technology, in a jerry can.

Aynı teknoloji, bidonun içinde.

This will process 25,000 liters of water;

Bu ise 25 bin litre suyu işleyebiliyor.

that's good enough for a family of four,

Bu dört kişilik aileye üç sene boyunca

for three years.

yetebilir bir miktar.

And how much does it cost?

Peki ne kadara mal oluyor?

About half a cent a day to run.

Çalıştığı her gün için yarım sent.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)

So, by thinking differently, and processing water

Yani, değişik düşünerek, ve suyu yerinde

at the point of use,

işleyerek,

mothers and children no longer have to walk four hours a day

anneler ve çocukların, sularını almak için günde dört saat yürümelerine

to collect their water.

gerek kalmaz.

They can get it from a source nearby.

Yakın bir kaynaktan alabilirler.

So with just eight billion dollars,

Ve sadece sekiz milyar dolar ile,

we can hit the millennium goal's target

Bu yüzyılın hedefine ulaşabiliriz:

of halving the number of people

Güvenilir içme suyuna erişimi

without access to safe drinking water.

olmayan insanların sayısını yarılamak.

To put that into context,

Fikir vermesi açısından,

The U.K. government spends about 12 billion pounds

Birleşmiş Krallık her sene dış yardımlara 12 milyar

a year on foreign aid.

pound harcıyor.

But why stop there?

Neden orada duralım ki?

With 20 billion dollars, everyone can have access to safe drinking water.

20 milyar dolara herkesin güvenilir içme suyuna erişimi sağlanabilir.

So the three-and-a-half billion people

Böylece her sene ishalden çile çeken

that suffer every year as a result,

üç buçuk milyar insan, ve bunun

and the two million kids that die every year,

uzantısı olarak her sene ölen iki milyon çocuk da,

will live.

yaşar.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)