Why are these 32 symbols found in caves all over Europe | Genevieve von Petzinger | TED

Çeviri: Eren Gokce Gözden geçirme: Sancak Gülgen

There's something about caves --

Mağaralarla ilgili bir şey vardır --

a shadowy opening in a limestone cliff that draws you in.

bir kireç taşı kayalığındaki gölgeli bir açılış sizi içerisine çeker.

As you pass through the portal between light and dark,

Aydınlık ve karanlığın arasındaki kapıdan geçtiğinizde,

you enter a subterranean world --

bir yer altı dünyasına girersiniz --

a place of perpetual gloom, of earthy smells, of hushed silence.

ebedî kasvetin, yeryüzünün kokularının ve dingin bir sessizliğin mekânıdır.

Long ago in Europe,

Bir zamanlar Avrupa'da,

ancient people also entered these underground worlds.

antik insanlar da bu yer altı dünyalarına girdiler.

As witness to their passage,

Ziyaretlerine kanıt olarak da

they left behind mysterious engravings and paintings,

arkalarında gizemli gravürler ve çizimler bıraktılar,

like this panel of humans, triangles and zigzags from Ojo Guareña in Spain.

İspanya'daki Ojo Guareña'daki insanlar, üçgenler ve zigzagların panosu gibi.

You now walk the same path as these early artists.

Şimdi sizler de bu ilk sanatçıların gittiği yoldan yürüyorsunuz.

And in this surreal, otherworldly place,

Bu gerçeküstü, uhrevi yerde, yumuşak yerdeki deri çizmelerin

it's almost possible to imagine

sessiz ayak seslerini duyduğunuzu

that you hear the muffled footfall of skin boots on soft earth,

veya kenardaki kıvrımın çevresinde bir meşalenin titreyen ışığını

or that you see the flickering of a torch around the next bend.

gördüğünüzü hayal etmeniz neredeyse mümkündür.

When I'm in a cave,

Bir mağaradayken,

I often find myself wondering what drove these people to go so deep

sıklıkla kendimi insanları izlerini bırakmak için bu kadar derine inerek

tehlikeli ve dar yerlerden geçme cesaretini

to brave dangerous and narrow passageways to leave their mark?

göstermeye iten sebebi düşünürken bulurum.

In this video clip,

Yarım kilometre veya

that was shot half a kilometer, or about a third of a mile, underground,

üçte bir mil kadar yerin altında, İspanya'daki Cudon mağarasında

in the cave of Cudon in Spain,

çekilen bu video klipte,

we found a series of red paintings on a ceiling

mağaranın daha önce keşfedilmemiş

in a previously unexplored section of the cave.

bir kısmının tavanında bir seri kırmızı boyama bulduk.

As we crawled forward, military-style, with the ceiling getting ever lower,

Giderek alçalan tavanla birlikte ileriye doğru askerî stilde süründük,

we finally got to a point where the ceiling was so low

sonunda öyle bir noktaya geldik ki eşim ve projenin fotoğrafçısı Dylan

that my husband and project photographer, Dylan,

tavan çok alçak olduğu için

could no longer achieve focus on the ceiling with his DSLR camera.

DSLR kamerasının tavan üzerinde odaklanma ayarını artık yapamadı.

So while he filmed me,

Bu nedenle o beni filme alırken,

I kept following the trail of red paint with a single light

tek bir ışık ve bu işler için sakladığımız kompakt kamera ile

and a point-and-shoot camera that we kept for that type of occasion.

kırmızı boyanın izlerini takip etmeye devam ettim.

Half a kilometer underground.

Yarım kilometre yer altında.

Seriously.

Gerçekten.

What was somebody doing down there with a torch or a stone lamp?

Birisi bir meşale veya bir taş lamba ile aşağıda ne yapıyor olabilir?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I mean -- me, it makes sense, right?

Yani -- ben, bu mantıklı, değil mi?

But you know,

Fakat biliyorsunuz,

this is the kind of question that I'm trying to answer with my research.

bu tip sorulara araştırmamla cevap vermeye çalışıyorum.

I study some of the oldest art in the world.

Dünyanın en eski sanat eserlerinin bazılarını çalışıyorum.

It was created by these early artists in Europe,

10.000 ila 40.000 yıl öncesinde

between 10,000 and 40,000 years ago.

Avrupa'daki bu ilkel sanatçılar tarafından yaratıldılar.

And the thing is

Olay şu ki

that I'm not just studying it because it's beautiful,

bunu sadece güzel oldukları için çalışmıyorum,

though some of it certainly is.

ki bazıları gerçekten öyleler.

But what I'm interested in is the development of the modern mind,

İlgilendiğim şey; modern düşüncenin gelişimi,

of the evolution of creativity, of imagination, of abstract thought,

yaratıcılığın, hayal gücünün, soyut düşüncenin evrimi

about what it means to be human.

ve insanın ne demek olduğu.

While all species communicate in one way or another,

Tüm türler bir şekilde iletişim kurabilirken,

only we humans have really taken it to another level.

sadece biz insanlar bunu farklı bir seviyeye taşıyabildik.

Our desire and ability to share and collaborate

Başarı hikâyemizin en büyük kısmı;

has been a huge part of our success story.

paylaşma ve işbirliği isteğimiz ve yeteneğimizden geliyor.

Our modern world is based on a global network of information exchange

Modern dünyamız, bilginin değiş tokuş edildiği küresel bir ağa dayanıyor,

made possible, in large part, by our ability to communicate --

büyük ölçüde iletişim becerimizden dolayı --

in particular, using graphic or written forms of communication.

özellikle de çizgisel ya da yazılı iletişim kullanmamızdan.

The thing is, though,

İlginç olan,

that we've been building on the mental achievements

zihinsel başarılarımızı, bizden önce gelenlere

of those that came before us for so long

öylesine uzun süredir dayandırmışız ki

that it's easy to forget that certain abilities haven't already existed.

belli becerilerin henüz olmadığını kolayca unutabiliyoruz.

It's one of the things I find most fascinating

Derin tarihimizi araştırmanın

about studying our deep history.

en ilginç bulduğum yanlarından biri de bu.

Those people didn't have the shoulders of any giants to stand on.

Bu insanlar için dayanacakları devlerin omuzları yoktu.

They were the original shoulders.

Onlar, gerçek omuzlardı.

And while a surprising number of important inventions

Bu uzak zamanlardan,

come out of that distant time,

şaşırtıcı sayıda önemli buluş gelirken,

what I want to talk to you about today is the invention of graphic communication.

bugün benim bahsetmek istediğim şey çizgisel iletişimin bulunması.

There are three main types of communication,

Üç ana tip iletişim biçimi vardır:

spoken, gestural -- so things like sign language --

Konuşma, jest -- işaret diline benzer şeyler --

and graphic communication.

ve çizgisel iletişim.

Spoken and gestural are by their very nature ephemeral.

Konuşma ve jestler doğası itibariyle geçicidir.

It requires close contact for a message to be sent and received.

Mesajı iletmek ve almak için yakın mesafede olmak gerekir.

And after the moment of transmission, it's gone forever.

İletimin sağlandığı andan hemen sonra kaybolur.

Graphic communication, on the other hand, decouples that relationship.

Öte yandan çizgisel iletişim bu ilişkiyi ayrıştırır.

And with its invention, it became possible for the first time

Bunun keşfiyle birlikte ilk defa,

for a message to be transmitted and preserved

mesajın iletildiği zamanın ve yerin sonrasında da

beyond a single moment in place and time.

var olma imkânı oldu.

Europe is one of the first places

Avrupa, mağaralarda, taş sığınaklarda,

that we start to see graphic marks regularly appearing

hatta ayakta kalabilen birkaç açık hava yerleşim yerinde

in caves, rock shelters and even a few surviving open-air sites.

sıklıkla çizgisel işaretlerin görüldüğü yerlerin ilklerindendir.

But this is not the Europe we know today.

Fakat o bugün bildiğimiz Avrupa değil.

This was a world dominated by towering ice sheets,

Bu, yemyeşil ovalar ve donmuş tundra ile

three to four kilometers high,

buz kütlelerinin üç ila dört kilometre

with sweeping grass plains and frozen tundra.

yükseldiği bir dünyaydı.

This was the Ice Age.

Buzul Çağı'ydı.

Over the last century,

Geçen yüzyılda,

more than 350 Ice Age rock art sites have been found across the continent,

hayvanlar, soyut şekiller ve hatta bazen

decorated with animals, abstract shapes and even the occasional human

Sicilya'daki Grotta dell'Addaura'da olduğu gibi kazınmış insan figürlerinin

like these engraved figures from Grotta dell'Addaura in Sicily.

yer aldığı 350'den fazla Buzul Çağı kaya sanatı kalıtı kıtada bulundu.

They provide us with a rare glimpse

Bunlar bizim eski sanatçıların yaratıcı

into the creative world and imagination of these early artists.

dünyalarına ve hayal güçlerine nadir bir bakış atmamızı sağlıyor.

Since their discovery,

Keşiflerinden beri,

it's been the animals that have received the majority of the study

çalışmaların çoğu İspanya Cullalvera'daki

like this black horse from Cullalvera in Spain,

bu siyah at ya da La Pasiega'daki bu garip

or this unusual purple bison from La Pasiega.

mor bizon gibi hayvanlar üzerinde yoğunlaşmıştı.

But for me, it was the abstract shapes, what we call geometric signs,

Fakat, geometrik işaretler dediğimiz soyut şekiller

that drew me to study the art.

beni sanatı araştırmaya çeken şey oldu.

The funny this is that at most sites

Komik olansa, alanların çoğunluğunda

the geometric signs far outnumber the animal and human images.

geometrik şekillerin hayvan ve insan şekillerinden fazla olması.

But when I started on this back in 2007,

Fakat, 2007'de bu işe başladığımda;

there wasn't even a definitive list of how many shapes there were,

kaç tane şeklin olduğu, aynı şekillerin mekânsal ve zamansal olarak

nor was there a strong sense

tekrar edip etmediğiyle

of whether the same ones appeared across space or time.

ilgili kesin bir envanter bile yoktu.

Before I could even get started on my questions,

Sorularıma bile başlamadan önce,

my first step was to compile a database

ilk adımım tüm kaya sanatı alanlarından,

of all known geometric signs from all of the rock art sites.

bilinen tüm geometrik şekillerin veri tabanını oluşturmaktı.

The problem was that while they were well documented at some sites,

Sorun, bunların bazı bölgelerde çok iyi belgelenmiş olmasına rağmen,

usually the ones with the very nice animals,

özellikle de güzel hayvanların olduğu yerlerde,

there was also a large number of them where it was very vague --

çok belirsiz olanların sayısının da çok fazla olmasıydı --

there wasn't a lot of description or detail.

çok fazla açıklama ve detay bulunmuyordu.

Some of them hadn't been visited in half a century or more.

Bazıları, yarım asır ya da daha fazla süredir ziyaret edilmemişti.

These were the ones that I targeted for my field work.

Bunlar benim alan çalışmamın hedefleriydi.

Over the course of two years,

İki yıl boyunca, vefalı eşim Dylan

my faithful husband Dylan and I each spent over 300 hours underground,

ve ben yer altında 300 saat zaman geçirdik.

hiking, crawling and wriggling around 52 sites

Fransa'da, İspanya'da, Portekiz'de ve Sicilya'da

in France, Spain, Portugal and Sicily.

52 alanda yürüdük, tırmandık, emekledik.

And it was totally worth it.

Buna gerçekten değdi.

We found new, undocumented geometric signs at 75 percent of the sites we visited.

Ziyaret ettiğimiz yerlerin yüzde 75'inde yeni,

belgelenmemiş geometrik şekiller bulduk.

This is the level of accuracy I knew I was going to need

Daha büyük soruları cevaplayabilmek için

if I wanted to start answering those larger questions.

ihtiyacım olan netlik buydu.

So let's get to those answers.

Haydi bu cevaplara bakalım.

Barring a handful of outliers, there are only 32 geometric signs.

Uymayan örnekler dışında sadece 32 geometrik işaret var.

Only 32 signs

Sadece 32 işaret,

across a 30,000-year time span and the entire continent of Europe.

30.000 yıl zaman boyunca ve tüm Avrupa kıtasında.

That is a very small number.

Bu çok küçük bir rakam.

Now, if these were random doodles or decorations,

Bunlar rastgele karalamalar ya da dekorlar olsaydı,

we would expect to see a lot more variation,

daha fazla çeşitlilik görmemiz gerekirdi.

but instead what we find are the same signs

Tam aksine zaman ve mekân boyunca

repeating across both space and time.

tekrar eden şekiller bulduk.

Some signs start out strong, before losing popularity and vanishing,

Bazı işaretler, başta güçlü şekilde varken, popülerliğini yitirip kaybolmuş,

while other signs are later inventions.

diğerleri sonradan keşfedilmiş.

But 65 percent of those signs stayed in use during that entire time period --

Bu işaretlerin yüzde 65'i tüm zaman dilimi boyunca varlığını sürdürmüş:

things like lines, rectangles triangles, ovals and circles

Çizgiler, dikdörtgenler, üçgenler, ovaller ve yuvarlaklar gibi

like we see here from the end of the Ice Age,

burada, Pyrenees Dağları'ndaki

at a 10,000-year-old site high in the Pyrenees Mountains.

10.000 yıllık, Buzul Çağı'nın sonundan kalan yerde gördüğümüz gibi.

And while certain signs span thousands of kilometers,

Bazı işaretler binlerce kilometreye yayılmışken,

other signs had much more restricted distribution patterns,

diğerlerinin daha sınırlı yayılım şekli vardı,

with some being limited to a single territory,

burada gördüğümüz şekilde sadece Kuzey İspanya'da

like we see here with these divided rectangles

bulunan bölünmüş dikdörtgenler gibi

that are only found in northern Spain,

bazıları tek bir bölgede sınırlıydı

and which some researchers have speculated

ve bazı araştırmacılar bir çeşit aile

could be some sort of family or clan signs.

veya klan işaretleri olabileceklerini tahmin ettiler.

On a side note,

Ek bilgi olarak,

there is surprising degree of similarity in the earliest rock art

Fransa ve İspanya'dan, Endonezya ve Avustralya'ya kadar

found all the way from France and Spain to Indonesia and Australia.

bulunan en eski kaya sanatlarında şaşırtıcı derecede benzerlikler var.

With many of the same signs appearing in such far-flung places,

Böylesine uzağa ulaşan yerlerde aynı işaretlerin çok defa belirmesiyle,

especially in that 30,000 to 40,000-year range,

özellikle de 30.000 ila 40.000 yıl arasında,

it's starting to seem increasingly likely

bu icadın aslında Afrika'da ortak bir başlangıç noktasına

that this invention actually traces back to a common point of origin in Africa.

gitmesi daha muhtemel görünüyor.

But that I'm afraid, is a subject for a future talk.

Ama korkarım ki bu gelecekteki bir konuşmanın konusu.

So back to the matter at hand.

O zaman elimizdeki konuya dönelim.

There could be no doubt that these signs were meaningful to their creators,

Şüphe yok ki bu işaretler Fransa'daki La Roque de Venasque'daki

like these 25,000-year-old bas-relief sculptures

25.000 yıllık yarım kabartma heykeller gibi

from La Roque de Venasque in France.

yaratıcılarına anlam ifade ediyordu.

We might not know what they meant, but the people of the time certainly did.

Ne anlam ifade ettiklerini bilemeyebiliriz,

ama o zamanın insanları kesinlikle biliyordu.

The repetition of the same signs, for so long, and at so many sites

Aynı işaretlerin böylesine uzun zamanda, birçok alanda tekrarlanması

tells us that the artists were making intentional choices.

bize sanatçıların maksatlı seçimler yaptığını gösteriyor.

If we're talking about geometric shapes,

Şayet spesifik, kültürel olarak geçerli,

with specific, culturally recognized, agreed-upon meanings,

üzerinde anlaşılan anlamlarıyla geometrik şekillerden bahsediyorsak,

than we could very well be looking

o zaman dünyadaki en eski

at one of the oldest systems of graphic communication in the world.

çizgisel iletişim sistemlerinden birine bakıyor olabiliriz.

I'm not talking about writing yet.

Henüz yazıdan bahsetmiyorum.

There's just not enough characters at this point

Bu noktada tam bir yazı sistemi için gerekli olan,

to have represented all of the words in the spoken language,

sözel dildeki bütün kelimeleri temsil eden

something which is a requirement for a full writing system.

yeterli karakter yok.

Nor do we see the signs repeating regularly enough

Ne de bir çeşit alfabe olduklarını iddia etmek için

to suggest that they were some sort of alphabet.

yeterli sayıda tekrar eden işaretler görmüyoruz.

But what we do have are some intriguing one-offs,

Elimizde olan şey İspanya La Pasiega'daki "The Inscription" (Yazıt)

like this panel from La Pasiega in Spain, known as "The Inscription,"

olarak bilinen bu pano gibi ilginç, bir kereye mahsus yapılanlar;

with its symmetrical markings on the left,

bunun solunda simetrik işaretlemeler,

possible stylized representations of hands in the middle,

ortasında muhtemelen stilize edilmiş el simgeleri

and what looks a bit like a bracket on the right.

ve sağında bir parantez gibi görünen şey var.

The oldest systems of graphic communication in the world --

Dünyadaki en eski çizgisel iletişim sistemleri --

Sumerian cuneiform, Egyptian hieroglyphs, the earliest Chinese script,

Sümer çivi yazısı, Mısır hiyeroglifleri, eski Çin yazıları,

all emerged between 4,000 and 5,000 years ago,

hepsi 4.000 ila 5.000 yıl önce ortaya çıktı;

with each coming into existence from an earlier protosystem

her biri, anlamları ve görüntüleri aynı olan,

made up of counting marks and pictographic representations,

sayma işaretleri ve resimsel temsillerden oluşan

where the meaning and the image were the same.

daha önceki protosistemlerden doğdu.

So a picture of a bird would really have represented that animal.

Yani bir kuş resmi gerçekten o hayvanı temsil ediyordu.

It's only later that we start to see these pictographs become more stylized,

Sonraları resim yazıların daha stilize hâle geldiğini görüyoruz,

until they almost become unrecognizable

öyle ki neredeyse tanınmaz hâle geliyorlar

and that we also start to see more symbols being invented

ve aynı zamanda daha fazla sembolün dildeki diğer kayıp kelimeleri

to represent all those other missing words in language --

temsil etmesi için icat edildiğini görmeye başlıyoruz --

things like pronouns, adverbs, adjectives.

zamirler, zarflar, sıfatlar gibi.

So knowing all this,

Bütün bunları bilince

it seems highly unlikely that the geometric signs from Ice Age Europe

Buzul Çağı Avrupası'nın geometrik işaretlerinin tamamen

were truly abstract written characters.

soyut yazılı karakterler olması pek mümkün görünmüyor.

Instead, what's much more likely

Daha mümkün görünen şey,

is that these early artists were also making counting marks,

bu eski sanatçıların aynı zamanda Sicilya'daki

maybe like this row of lines from Riparo di Za Minic in Sicily,

Riparo di Za Minic'teki çizgi satırlar gibi sayma işaretleri yaptıkları,

as well as creating stylized representations

bunun yanında etraflarındaki dünyada bulunan şeylerin

of things from the world around them.

stilize sembollerini yarattıklarıydı.

Could some of the signs be weaponry or housing?

Bu işaretlerin bir kısmı silah veya konut olabilir mi?

Or what about celestial objects like star constellations?

Ya da takım yıldızlar gibi gökteki cisimler?

Or maybe even rivers, mountains, trees -- landscape features,

Hatta belki nehirler, dağlar, ağaçlar -- yeryüzü şekilleri,

possibly like this black penniform surrounded by strange bell-shaped signs

muhtemelen İspanya'daki El Castillo alanındaki garip zil şeklindeki

from the site of El Castillo in Spain.

işaretlerle çevrili bu siyah "penniform" (tüy şekli) gibi.

The term penniform means "feather-shaped" in Latin,

"Penniform" terimi Latince'de tüy şekli anlamına gelir,

but could this actually be a depiction of a plant or a tree?

ama bu aslında bir bitki veya ağacın tasviri olabilir mi?

Some researchers have begun to ask these questions

Bazı araştırmacılar birtakım alanlardaki belli işaretler

about certain signs at specific sites,

hakkında sorular sormaya başladılar,

but I believe the time has come to revisit this category as a whole.

ama bu kategoriyi bir bütün olarak tekrar ele alma zamanının geldiğine inanıyorum.

The irony in all of this, of course,

Bütün bunlardaki ironi elbette,

is that having just carefully classified all of the signs into a single category,

bütün işaretleri tek bir kategoriye dikkatlice sınıflandırdıktan sonra,

I have a feeling that my next step will involve breaking it back apart

bir sonraki adımımın, farklı tipteki görüntüler

as different types of imagery are identified and separated off.

belirlenip ayrıştırıldıkça onları tekrar birbirinden ayırmak olacağını düşünüyorum.

Now don't get me wrong,

Beni yanlış anlamayın,

the later creation of fully developed writing

sonradan tam gelişmiş yazının yaratılmış olması

was an impressive feat in its own right.

başlı başına etkileyici bir beceri.

But it's important to remember

Ama ilk yazı sistemlerinin

that those early writing systems didn't come out of a vacuum.

havadan gelmediğini hatırlamak önemli.

And that even 5,000 years ago,

5.000 sene önce bile

people were already building on something much older,

insanlar kökenleri on binlerce yıla dayanan

with its origins stretching back tens of thousands of years --

daha eski bir şeylerin üzerine inşa ediyorlardı --

to the geometric signs of Ice Age Europe and far beyond,

yani Buzul Çağı Avrupası ve sonrasındaki geometrik işaretlerin,

to that point, deep in our collective history,

kolektif tarihimizdeki derinlerde bir noktanın üzerine,

when someone first came up with the idea of making a graphic mark,

biri bir çizgisel işaret yapma fikriyle ilk kez ortaya çıkıp

and forever changed the nature of how we communicate.

iletişim şeklimizi sonsuza dek değiştirdiği zaman.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)