Why are these 32 symbols found in caves all over Europe | Genevieve von Petzinger | TED

Translator: Leila Ataei Reviewer: Saeid Saadat Talab

There's something about caves --

چيزى درباره غارها هست--

a shadowy opening in a limestone cliff that draws you in.

گشودگى سايه‎دار در يك صخره سنگ آهكى كه شما را به درون خود مى‌كشد.

As you pass through the portal between light and dark,

در حین عبور از دروازه بین روشنایی و تاریکی،

you enter a subterranean world --

وارد جهانی زیرزمینی می‎شوید--

a place of perpetual gloom, of earthy smells, of hushed silence.

مکانی پر از تاریکی ابدی، رایحه‎های زمینی و سکوت خاموش.

Long ago in Europe,

مدت‌ها قبل در اروپا،

ancient people also entered these underground worlds.

مردمان باستانی نیز وارد این جهان‎های زیرزمینی شدند.

As witness to their passage,

به‌عنوان شاهد ورودشان،

they left behind mysterious engravings and paintings,

نقاشی‌ها و حکاکی‎های اسرارآمیزی را از خود بجای گذاشتند،

like this panel of humans, triangles and zigzags from Ojo Guareña in Spain.

مثل این نقاشی دیواری از انسان‌ها، مثلث‎ها و زیگزاگ‌ها در Ojo Guareña اسپانیا.

You now walk the same path as these early artists.

الان شما در حال عبور از همان مسیری هستید که این نقاشان اولیه رفته‎اند.

And in this surreal, otherworldly place,

و در این مکانِ دگرجهانی و فرا واقعی،

it's almost possible to imagine

تصور شنیدن صدای پایِ شال پیچ شده

that you hear the muffled footfall of skin boots on soft earth,

در پارچه‌ای از جنس پوست بر خاک نرم یا دیدن سوسوی نور مشعلی

or that you see the flickering of a torch around the next bend.

در انحنا بعدی محتمل به نظر می‎رسد.

When I'm in a cave,

وقتی در غار هستم،

I often find myself wondering what drove these people to go so deep

اغلب خودم را در حال فکر کردن به آن کششی می‌یابم که باعث جرات یافتن آدم‌ها برای رفتن

to brave dangerous and narrow passageways to leave their mark?

به چنین جاهای عمیق و عبور از این گذرگاه‎های خطرناک و باریک و گذاشتن ردشان می‎شود.

In this video clip,

در این ویدیو کلیپ،

that was shot half a kilometer, or about a third of a mile, underground,

که نیم کیلومتر یا حدود یک سوم مایل در زیر زمین

in the cave of Cudon in Spain,

درغارCudon اسپانیا تصویربرداری شده،

we found a series of red paintings on a ceiling

مجموعه‎ای از نقاشی‌های قرمز را توی سقف در بخش

in a previously unexplored section of the cave.

قبلا کشف نشده غار یافتیم.

As we crawled forward, military-style, with the ceiling getting ever lower,

همان‌طور که به جلو می‌خزیدیم، به سبک نظامی‌ها، با سقفی که مدام کوتاه‎تر می‎شد،

we finally got to a point where the ceiling was so low

سرانجام به نقطه‎ای رسیدیم که سقف بقدری کوتاه بود

that my husband and project photographer, Dylan,

که دیلن -شوهرم و عکاس پروژه-

could no longer achieve focus on the ceiling with his DSLR camera.

دیگر قادر به فوکوس کردن روی سقف با دوربین DSLR ‎اش نبود.

So while he filmed me,

پس همان‌طور که از من فیلم می‎گرفت،

I kept following the trail of red paint with a single light

من دنباله‌ی نقاشی قرمز را با تنها منبع نور‎ی‎ام و یک دوربین پوینت-اند- شوت که برای

and a point-and-shoot camera that we kept for that type of occasion.

مواقعی این چنینی همراهم هست گرفتم.

Half a kilometer underground.

نیم کیلومتر زیر زمین.

Seriously.

جداً.

What was somebody doing down there with a torch or a stone lamp?

واقعا یک نفر با مشعل یا چراغ سنگی آن پایین چه کار داشته است؟

(Laughter)

(خنده)

I mean -- me, it makes sense, right?

منظورم این است که منطق‌ست، نه؟

But you know,

اما می‎دانید،

this is the kind of question that I'm trying to answer with my research.

این از آن نوع پرسش‌هایی است که با تحقیقم به دنبال جوابش هستم.

I study some of the oldest art in the world.

من بر روی برخی از قدیمی‎ترین هنرها در جهان مطالعه می‎کنم.

It was created by these early artists in Europe,

توسط این هنرمندان نخستین در اروپا خلق شدند،

between 10,000 and 40,000 years ago.

بین ۱۰٫۰۰۰ و ۴۰٫۰۰۰ سال قبل.

And the thing is

و نکته این است که

that I'm not just studying it because it's beautiful,

آن را صرف زیبا بودن مطالعه می‎کنم با این که

though some of it certainly is.

برخی از آنها مسلما همین‌ طورند.

But what I'm interested in is the development of the modern mind,

اما آنچه علاقه‌مندم گسترش ذهن مدرن،

of the evolution of creativity, of imagination, of abstract thought,

تکامل خلاقیت، خیال‌پردازی و اندیشه ابستره،

about what it means to be human.

و درباره مفهوم انسان بودن است.

While all species communicate in one way or another,

در حالی‌که همه گونه‎ها با هم به نحوی ارتباط برقرار می‎کنند،

only we humans have really taken it to another level.

تنها انسان‌ها هستند که واقعا آن را به سطح بالاتری برده‎اند.

Our desire and ability to share and collaborate

تمایل و توانایی ما برای شراکت و همکاری

has been a huge part of our success story.

نقش عظیمی در داستان موفقیت ما داشته است.

Our modern world is based on a global network of information exchange

جهان مدرن ما بر مبنای یک شبکه جهانی تبادل اطلاعات ایجاد شده

made possible, in large part, by our ability to communicate --

که بخش عمده آن مدیون قابلیت ما در برقراری ارتباط بوده--

in particular, using graphic or written forms of communication.

به ویژه، با استفاده از اشکال نوشتاری و گرافیکی.

The thing is, though,

نکته این‌جاست که اگرچه

that we've been building on the mental achievements

ساخته‎های ما بر مبنای دستاوردهای ذهنی

of those that came before us for so long

آنانی است که خیلی قبل‎تر از ما آمده‌اند،

that it's easy to forget that certain abilities haven't already existed.

و به آسانی فراموش می‌شود که برخی از این قابلیت‎ها آن‌ زمان وجود نداشته‌اند.

It's one of the things I find most fascinating

این یکی از موارد بسیار جالبی است که هنگام مطالعه بر

about studying our deep history.

تاریخ دوردستمان یافته‎ام.

Those people didn't have the shoulders of any giants to stand on.

این آدم‌ها شانه‎های هیچ غولی را نداشتند که بر آن تکیه کنند.

They were the original shoulders.

آنها شانه‎های اصلی بودند.

And while a surprising number of important inventions

و درحالی‌که شمار شگفت‎آوری از اختراعات مهم

come out of that distant time,

حاصل روزگاران دور است،

what I want to talk to you about today is the invention of graphic communication.

آنچه می‌خواهم امروز برای‌تان بگویم اختراع رابطه گرافیکی است.

There are three main types of communication,

سه نوع اصلی از ارتباط وجود دارد،

spoken, gestural -- so things like sign language --

گفتاری،حرکات واشارات-- خب چیزهایی مثل زبان اشاره--

and graphic communication.

و ارتباط گرافیکی.

Spoken and gestural are by their very nature ephemeral.

گفتاری و حرکات واشارات اصل ذات زودگذر خود را دارند.

It requires close contact for a message to be sent and received.

مستلزم تماس نزدیک برای پیامی هستند که ارسال و دریافت می‎گردد.

And after the moment of transmission, it's gone forever.

وبعد از لحظه انتقال، برای همیشه رفته است.

Graphic communication, on the other hand, decouples that relationship.

ارتباط تصویری، از سوی دیگر، آن رابطه را قطع می‎کند.

And with its invention, it became possible for the first time

و با اختراع آن، برای نخستین بار این امکان ایجاد شد

for a message to be transmitted and preserved

که پیامی منتقل شود و در مکان و زمانی

beyond a single moment in place and time.

فراتر از یک لحظه مجرد نگهداری گردد.

Europe is one of the first places

اروپا یکی از اولین مکان‌هایی است

that we start to see graphic marks regularly appearing

که ما در آن شروع به دیدن علائم گرافیکی کردیم که بطور منظم در غارها،

in caves, rock shelters and even a few surviving open-air sites.

پناهگاه‎های سنگی، و حتی معدود بناهای غیر مسقف بجای مانده ظاهر شده‎اند.

But this is not the Europe we know today.

اما این اروپایی نیست که امروز می‎شناسیم.

This was a world dominated by towering ice sheets,

جهانی بود زیرسلطه لایه‎های یخِ سربه فلک کشیده

three to four kilometers high,

با سه تا چهار کیلومتر ارتفاع،

with sweeping grass plains and frozen tundra.

و مرتع‎های فراگیر و تندراهای منجمد.

This was the Ice Age.

عصر یخبندان بود.

Over the last century,

طی قرن گذشته،

more than 350 Ice Age rock art sites have been found across the continent,

بیش از ۳۵۰ بنای هنر سنگیِ عصر یخبندان در سرتاسر این قاره یافت شده،

decorated with animals, abstract shapes and even the occasional human

که با حیوانات، اشکال ابستره و حتی به ندرت انسان، مثل

like these engraved figures from Grotta dell'Addaura in Sicily.

هیکل‌های حکاکی شده منطقه گروتا دل کاوالو در سیسیل تزیین شده‎اند.

They provide us with a rare glimpse

و تصور اجمالی نادری از جهان خلاقانه و

into the creative world and imagination of these early artists.

تخیل‎پردازی آن هنرمندان اولیه در آن روزها را به ما می‎دهند.

Since their discovery,

از زمان کشف آن‌ها،

it's been the animals that have received the majority of the study

این حیوانات بودند که عمده کانون بررسی‌ها بوده‌اند

like this black horse from Cullalvera in Spain,

مانند این اسب سیاه از گولاوئرا در اسپانیا،

or this unusual purple bison from La Pasiega.

یا این گاومیش بنفش غیرعادی از La Pasiega.

But for me, it was the abstract shapes, what we call geometric signs,

اما برای من، اشکال ابستره مهم هستند، آن‌هایی که نشانه‎های هندسی می‎نامیم،

that drew me to study the art.

که من را بسوی مطالعه این هنر سوق داد.

The funny this is that at most sites

بامزه این است که در بیشتر این بناها

the geometric signs far outnumber the animal and human images.

علائم هندسی از نظر تعداد به تصاویر انسان و حیوان پیشی می‌گیرند.

But when I started on this back in 2007,

اما وقتی این کار را در ۲۰۰۷ شروع کردم،

there wasn't even a definitive list of how many shapes there were,

حتی یک فهرست معین از تعداد اشکال موجود وجود نداشت،

nor was there a strong sense

نه حتی مفهومی قوی از این که آیا

of whether the same ones appeared across space or time.

همان‌ها در گذر زمان یا فضا ظاهر شدند.

Before I could even get started on my questions,

پیش از آن که حتی سوال‌هایم شروع شوند،

my first step was to compile a database

گام نخستین من گردآوری داده‎هایی

of all known geometric signs from all of the rock art sites.

از همه علائم هندسی شناخته شده از تمامی بناهای هنر سنگی بود.

The problem was that while they were well documented at some sites,

مشکل این بود در حالی‌که همه آن‌ها به‌خوبی در برخی سایت‌ها مستند شده بودند،

usually the ones with the very nice animals,

معمولا حاوی حیوانات بسیاری قشنگی بودند،

there was also a large number of them where it was very vague --

کلی دیگر هم بود که خیلی گنگ و مبهم بودند--

there wasn't a lot of description or detail.

جزییات یا شرح چندانی نبود.

Some of them hadn't been visited in half a century or more.

برخی از آن‌ها برای نیم قرن یا بیشتر مورد بازدید قرار نگرفته بودند.

These were the ones that I targeted for my field work.

این‌ها مواردی بودند که در حوزه کاری‎ام دنبال‌شان بودم.

Over the course of two years,

طی این مسیر دو ساله،

my faithful husband Dylan and I each spent over 300 hours underground,

همسر وفادارم دیلن و من هر کدام ۳۰۰ ساعت را در زیرزمین گذراندیم،

hiking, crawling and wriggling around 52 sites

با راهپیمایی، خزیدن و حرکت مارپیچی در اطراف ۵۲ بنا

in France, Spain, Portugal and Sicily.

در فرانسه، اسپانیا، پرتقال و سیسل.

And it was totally worth it.

و کاملا ارزشش را داشت.

We found new, undocumented geometric signs at 75 percent of the sites we visited.

در ۷۵ درصد بناهایی که بازدید کردیم نشانه‎های هندسی مستند نشده جدیدی یافتیم.

This is the level of accuracy I knew I was going to need

این میزان دقت و درستی است که می‎دانستم قرار است

if I wanted to start answering those larger questions.

در صورت تمایل داشتن به پاسخ‎دهی به سوالات بزرگتر لازم داشته باشم.

So let's get to those answers.

برویم سراغ آن پرسش‌ها.

Barring a handful of outliers, there are only 32 geometric signs.

بجز یک مشت نمادی که از بقیه فرق دارند، فقط ۳۲ نشانه هندسی وجود دارد.

Only 32 signs

فقط ۳۲ نشانه

across a 30,000-year time span and the entire continent of Europe.

از ۳۰٫۰۰۰ سال چرخه زمانی و در کل قاره اروپا.

That is a very small number.

خیلی کم هست.

Now, if these were random doodles or decorations,

الان، اگر این‌ها تزیینات یا خط‌خطی غیر یک‌دست بود،

we would expect to see a lot more variation,

می‎توانستیم انتظار تنوع بیشتری را داشته باشیم،

but instead what we find are the same signs

اما در عوض آنچه یافتیم همان نشانه‎هاست

repeating across both space and time.

که در طول زمان و فضا تکرار شده‎اند.

Some signs start out strong, before losing popularity and vanishing,

برخی نشانه‎ها شروع قوی داشتند، پیش ازآنکه محبوبیت‌شان را از دست بدهند و محو گردند

while other signs are later inventions.

و نشانه‌های دیگر در ادامه ابداع گردند.

But 65 percent of those signs stayed in use during that entire time period --

اما ۶۵ درصد آن نشانه‎ها در تمام مدت آن دوره مورد استفاده بودند--

things like lines, rectangles triangles, ovals and circles

چیزهایی مثل خطوط، مستطیل، مثلث، بیضی و دایره

like we see here from the end of the Ice Age,

که از آخر عصر یخبندان در اینجا می‎بینیم،

at a 10,000-year-old site high in the Pyrenees Mountains.

در بنای ۱۰٫۰۰۰ ساله در بالای کوهستان پیرنه.

And while certain signs span thousands of kilometers,

و در حالی‌که برخی نشانه‎ها پراکندگی هزاران کیلومتری دارند،

other signs had much more restricted distribution patterns,

دیگر نشانه‎ها، الگوهای توزیع خیلی محدودتری دارند،

with some being limited to a single territory,

حتی برخی تنها به یک قلمرو محدود می‎شوند،

like we see here with these divided rectangles

مثل این مستطیل‎های تقسیم شده‎ای که اینجا می‎بینیم

that are only found in northern Spain,

و تنها در اسپانیای شمالی یافت می‎شوند،

and which some researchers have speculated

و این که به ادعای برخی محققان که آن‌ها را بررسی کرده‎اند

could be some sort of family or clan signs.

می‎توانند به نوعی برخی نشانه‎های خانوادگی یا قبیله‎ای باشند.

On a side note,

به این نکته توجه داشته باشید

there is surprising degree of similarity in the earliest rock art

که درجه شگفت‌آوری از شباهت در نخستین هنر سنگی وجود دارد

found all the way from France and Spain to Indonesia and Australia.

که از فرانسه و اسپانیا گرفته تا اندونزی و استرالیا یافت می‎شود.

With many of the same signs appearing in such far-flung places,

با بسیاری از همان نشانه‎ها که در چنین مکان‌های دوردستی ظاهر می‎شوند،

especially in that 30,000 to 40,000-year range,

به‌خصوص در آن بازه زمانی ۳۰٫۰۰۰ تا ۴۰٫۰۰۰ ساله،

it's starting to seem increasingly likely

این احتمال هر چه بیشتر قوت می‎گیرد

that this invention actually traces back to a common point of origin in Africa.

که مبدا این اختراع در واقع به یک نقطه اشتراکی در آفریقا بر می‎گردد.

But that I'm afraid, is a subject for a future talk.

اما متاسفم به شما بگویم که این موضوع سخنرانی دیگری در آینده است.

So back to the matter at hand.

پس برگردیم سر موضوع فعلی.

There could be no doubt that these signs were meaningful to their creators,

هیچ شکی نیست که این نشانه‎ها برای خالقانشان با معنی بودند،

like these 25,000-year-old bas-relief sculptures

مثل این مجسمه‎های نقش برجسته

from La Roque de Venasque in France.

از رصدخانه سنگی ونسقو در فرانسه.

We might not know what they meant, but the people of the time certainly did.

شاید ندانید که منظورشان چه بود، اما قطعا مردم آن دوره منظوری داشته‎اند.

The repetition of the same signs, for so long, and at so many sites

تکرار همان نشانه‎ها، برای مدت طولانی و در بناهای متعدد

tells us that the artists were making intentional choices.

به ما می‎گوید که آن هنرمندان انتخاب‌های تعمدی داشته‎اند.

If we're talking about geometric shapes,

اگر درباره اشکال هندسی خاص با مفاهیم توافق شده و

with specific, culturally recognized, agreed-upon meanings,

than we could very well be looking

برای این است بعدا بتوانیم نگاه مناسبی به

at one of the oldest systems of graphic communication in the world.

یکی از قدیمی‎ترین سیستم‌های ارتباط گرافیکی در جهان داشته باشیم.

I'm not talking about writing yet.

هنوز درباره نوشتن صحبت نمی‎کنم.

There's just not enough characters at this point

حروف کافی هنوز در این مرحله وجود ندارد

to have represented all of the words in the spoken language,

تا همه کلمات را در این زبان گفتاری ارائه کند،

something which is a requirement for a full writing system.

چیزی که برای یک سیستم نوشتاری کامل الزامی است.

Nor do we see the signs repeating regularly enough

شاهد تکرار منظم و کافی این نشانه‎ها نیستیم

to suggest that they were some sort of alphabet.

تا دلالت کند که نوعی از الفبا بوده‎اند.

But what we do have are some intriguing one-offs,

اما آنچه داریم برخی استثناهای خیره کننده هستند

like this panel from La Pasiega in Spain, known as "The Inscription,"

مانند این لوح ازLa Pasiega در اسپانیا که معروف به «سنگ نوشت» است،

with its symmetrical markings on the left,

همراه با نقش‌های ویژه متقارن،

possible stylized representations of hands in the middle,

دست‌هایی که در وسط و به سبک خاصی به نمایش درآمده‌اند،

and what looks a bit like a bracket on the right.

و آنچه کمی شبیه کروشه در سمت راست می‌ماند.

The oldest systems of graphic communication in the world --

قدیمی‎ترین نظام‌های ارتباط گرافیکی در جهان--

Sumerian cuneiform, Egyptian hieroglyphs, the earliest Chinese script,

خط میخی سومری، هیروگلیف مصری، دستنویس‌های اولیه چینی،

all emerged between 4,000 and 5,000 years ago,

همگی بین ۴٫۰۰۰ الی ۵٫۰۰۰ قبل ظاهر شدند،

with each coming into existence from an earlier protosystem

که وجود هر یک ناشی از پروتوسیستم (سیستم‌های بدوی) پیشین بود که

made up of counting marks and pictographic representations,

متشکل از علائم شمارشی و آرایه‎های تصویر نگاشتی است،

where the meaning and the image were the same.

جایی که معنا و تصویر یکی بودند.

So a picture of a bird would really have represented that animal.

پس تصویر یک پرنده‎ واقعا نمایانگر آن حیوان بود.

It's only later that we start to see these pictographs become more stylized,

تنها بعد از این است که شروع می‎کنیم به دیدن این تصویر نگاشته‌هایی که صاحب سبک شده‎اند،

until they almost become unrecognizable

تا این که تقریبا غیرقابل تشخیص می‎شوند

and that we also start to see more symbols being invented

و این که ما شروع کردیم به دیدن نمادهای بیشتری که اختراع شده بودند

to represent all those other missing words in language --

تا ارائه‎گر همه این کلمات دیگر ناپیدا در زبان باشند--

things like pronouns, adverbs, adjectives.

چیزهایی مثل ضمایر، قیدها و صفت‌ها.

So knowing all this,

پس با علم به همه این‌ها،

it seems highly unlikely that the geometric signs from Ice Age Europe

خیلی غیرممکن به نظر می‎رسد که نشانه‎های هندسی از اروپای عصر یخبندان

were truly abstract written characters.

حقیقتا حروف نوشتاری آبستره بوده‌اند.

Instead, what's much more likely

در عوض، آنچه بیشتر محتمل است

is that these early artists were also making counting marks,

این است که آن هنرمندان نخستین، علائم شمارشی نیز می‎ساختند،

maybe like this row of lines from Riparo di Za Minic in Sicily,

شاید مانند این ردیف از خطوط از Riparo di Za Minic در سیسیلی،

as well as creating stylized representations

و همین‌طور خلق تصاویر صاحب سبک

of things from the world around them.

از اشیاء جهان اطرافشان بوده است.

Could some of the signs be weaponry or housing?

آیا برخی از نشانه‎ها می‎توانند نشانه‌های جنگ‎افزاری یا خانه‎سازی باشند؟

Or what about celestial objects like star constellations?

یا درباره اجرام آسمانی مثل صور فلکی؟

Or maybe even rivers, mountains, trees -- landscape features,

یا شاید حتی رودخانه‎ها، کوهستان‌ها، درخت‌ها-- خصوصیات مناظر،

possibly like this black penniform surrounded by strange bell-shaped signs

احتمالا مثل این پَر مانند مشکی احاطه شده با علائم زنگوله‎ای شکل عجیب

from the site of El Castillo in Spain.

از بنای ال کاستیلو در اسپانیا.

The term penniform means "feather-shaped" in Latin,

عبارت پَر مانند به معنای شبیه پَر به لاتین است،

but could this actually be a depiction of a plant or a tree?

اما آیا راستش می‎تواند تصویری از یک درخت یا گیاه باشد؟

Some researchers have begun to ask these questions

برخی محققان شروع به پرسیدن پرسش‌هایی کرده‎اند

about certain signs at specific sites,

درباره برخی نشانه‎ها در بناهای خاص،

but I believe the time has come to revisit this category as a whole.

اما باور دارم زمان آن رسیده تا با این مقوله به‌ عنوان یک کل نگاه مجدد داشته باشیم.

The irony in all of this, of course,

البته ابهاماتی نیز در این زمینه وجود دارد،

is that having just carefully classified all of the signs into a single category,

به این ترتیب که تنها با احتیاط همه نشانه‎ها را در یک مقوله مجرد طبقه‎بندی کنیم،

I have a feeling that my next step will involve breaking it back apart

احساسم این است که گام بعدی من مسستلزم تجزیه آن

as different types of imagery are identified and separated off.

به‌عنوان انواع مختلف تصویرسازی‌هایی است که شناسایی و سوا شده‎اند.

Now don't get me wrong,

الان حرفم را اشتباه برداشت نکنید،

the later creation of fully developed writing

آفرینش نوشتارِ کاملا مدون که بعدها اتفاق افتاده

was an impressive feat in its own right.

یک شاهکار تحسین برانگیز در نوع خود است.

But it's important to remember

اما مهم است که به‌خاطر بسپاریم

that those early writing systems didn't come out of a vacuum.

که آن نظام‌های نوشتاری اولیه از خلاء به وجود نیامدند.

And that even 5,000 years ago,

و این که حتی ۵٫۰۰۰ قبل

people were already building on something much older,

هم مردم مشغول ساخت چیز خیلی قدیمی‎تری بودند،

with its origins stretching back tens of thousands of years --

که ریشه‎هایش به ده‌ها هزار سال قبل‌تر در گذشته بر می‎گردد--

to the geometric signs of Ice Age Europe and far beyond,

به نشانه‎های هندسی عصریخبندان اروپا و خیلی قبل‎تر،

to that point, deep in our collective history,

تا به آن مرحله دوردست در تاریخ گروهی ما،

when someone first came up with the idea of making a graphic mark,

زمانی که برای اولین بار ایده نشانه گرافیگی به ذهن کسی خطور کرد

and forever changed the nature of how we communicate.

و برای همیشه ماهیت نحوه ارتباط برقرار کردن ما ر ا تغییر داد.

Thank you.

متشکرم.

(Applause)

(تشویق)