Why are these 32 symbols found in caves all over Europe | Genevieve von Petzinger | TED

Translator: Kimphung Nguyen Reviewer: Ha Anh Tran

There's something about caves --

Các hang động

a shadowy opening in a limestone cliff that draws you in.

luôn có một lối mờ tối trong núi đá vôi thu hút bạn vào.

As you pass through the portal between light and dark,

Khi bước qua ranh giới giữa ánh sáng và bóng tối,

you enter a subterranean world --

bạn sẽ bước vào một thế giới bí mật --

a place of perpetual gloom, of earthy smells, of hushed silence.

nơi của bóng tối, mùi hơi đất, sự yên tĩnh

Long ago in Europe,

Từ xưa ở châu Âu,

ancient people also entered these underground worlds.

người cổ đại từng khám phá thế giới này

Như để minh chứng,

As witness to their passage,

họ đã để lại những bức điêu khắc lẫn những bức vẽ kỳ bí,

they left behind mysterious engravings and paintings,

like this panel of humans, triangles and zigzags from Ojo Guareña in Spain.

như bức vẽ về con người, các hình tam giác và đường ziczac ở Ojo Guareña, Spain.

Giờ thì bạn đang chung đường với những danh họa thời kì đầu

You now walk the same path as these early artists.

And in this surreal, otherworldly place,

Và trong thế giới kì lạ này, nơi thuộc về thế giới bên kia,

it's almost possible to imagine

bạn có thể tưởng tượng

rằng bạn đang nghe thấy tiếng đôi giày da bước nhẹ trên mặt đất mềm

that you hear the muffled footfall of skin boots on soft earth,

or that you see the flickering of a torch around the next bend.

hoặc rằng bạn nhìn thấy ánh đuốc lập lòe phía trước khúc quanh

When I'm in a cave,

Khi tôi ở trong hang,

I often find myself wondering what drove these people to go so deep

tôi thường tự hỏi điều gì khiến họ vào sâu như vậy

bất chấp nguy hiểm lối đi hẹp chỉ để lưu lại dấu vết

to brave dangerous and narrow passageways to leave their mark?

In this video clip,

Trong clip này,

đây là một nửa km, khoảng 1/3 dặm dưới mặt đất,

that was shot half a kilometer, or about a third of a mile, underground,

in the cave of Cudon in Spain,

trong một hang ở Cudon, Tây Ban Nha,

we found a series of red paintings on a ceiling

chúng tôi đã tìm thấy nhiều bức vẽ màu đỏ trên trần hang

in a previously unexplored section of the cave.

phần mà trước đây chưa được thăm dò.

chúng tôi phải trườn kiểu quân đội

As we crawled forward, military-style, with the ceiling getting ever lower,

cuối cùng đến một điểm thấp nhất của trần hang

we finally got to a point where the ceiling was so low

nơi mà chồng tôi và Dylan, một nhíêp ảnh gia của dự án

that my husband and project photographer, Dylan,

không thể nào điều chỉnh camera để quay thêm nữa.

could no longer achieve focus on the ceiling with his DSLR camera.

Khi anh ấy quay phim tôi,

So while he filmed me,

chỉ với ngọn đèn tôi lần theo dấu của bức vẽ màu đỏ

I kept following the trail of red paint with a single light

and a point-and-shoot camera that we kept for that type of occasion.

và một điểm sáng của máy quay thứ chúng tôi giữ khi gặp trường hợp đặc biệt

Half a kilometer underground.

Nửa km dưới mặt đất.

Seriously.

Thật không thể đùa

What was somebody doing down there with a torch or a stone lamp?

Người ta đang làm gì dưới đó với một cây đuốc hay một cái đèn đá?

(Laughter)

(cười)

I mean -- me, it makes sense, right?

Ý tôi là, tôi nó đúng?

But you know,

this is the kind of question that I'm trying to answer with my research.

Nhưng mà bạn biết đấy,

Đây là câu hỏi tôi đang giải đáp trong nghiên cứu của mình.

I study some of the oldest art in the world.

It was created by these early artists in Europe,

Tôi nghiên cứu một số nghệ thuật cổ trên thế giới.

between 10,000 and 40,000 years ago.

Nó được tạo ra bởi những họa sĩ đầu tiên của châu Âu,

And the thing is

khoảng 10,000 40,000 năm

that I'm not just studying it because it's beautiful,

Và vấn đề là,,

though some of it certainly is.

tôi nghiên cứu không vì nó đẹp

But what I'm interested in is the development of the modern mind,

mặc dù chúng thật sự như vậy.

of the evolution of creativity, of imagination, of abstract thought,

Nhưng điều khiến tôi thấy thú vị đó là sự phát triển của tư duy hiện đại,

about what it means to be human.

tiến hóa của óc sáng tạo, trí tưởngtượng, suy nghĩ trừu tượng.

về ý nghĩa của loài người.

While all species communicate in one way or another,

only we humans have really taken it to another level.

Trong khi tất cả loài vật giao tiếp bằng cách này hay cách khác,

Our desire and ability to share and collaborate

chỉ loài người đưa giao tiếp lên một cấp độ khác.

has been a huge part of our success story.

Tham vọng, khả năng chia sẻ, và cộng tác của chúng ta

Our modern world is based on a global network of information exchange

đã là một phần to lớn trong sự thành công của chúng ta.

Thế giới hiện đại của chúng ta dựa trên hệ thống chia sẻ thông tin toàn cầu

made possible, in large part, by our ability to communicate --

in particular, using graphic or written forms of communication.

phần lớn là do khả năng giao tiếp của chúng ta tạo nên

The thing is, though,

sử dụng đồ họa hoặc văn bản

that we've been building on the mental achievements

mặc dù,

of those that came before us for so long

chúng ta vẫn đang xây dựng trên những thành tựu trí óc

that it's easy to forget that certain abilities haven't already existed.

mà đã có trước chúng ta từ rất lâu

It's one of the things I find most fascinating

nó dễ quên rằng những khả năng này chưa hề tồn tại.

about studying our deep history.

Đó là một trong những điều làm tôi hứng thú

Those people didn't have the shoulders of any giants to stand on.

khi nghiên cứu kỹ về lịch sử của chúng ta

They were the original shoulders.

Những người không kế thừa được gì từ thế hệ trước.

And while a surprising number of important inventions

Chính họ đã là những điều đó

come out of that distant time,

Con số đáng ngạc nhiên về các phát minh quan trọng

what I want to talk to you about today is the invention of graphic communication.

đến từ thời xa xưa,

There are three main types of communication,

Điều tôi muốn nói hôm nay là phát minh về giao tiếp đồ họa

spoken, gestural -- so things like sign language --

Có 3 dạng giao tiếp chính,

and graphic communication.

Nói, cử chỉ-giống như ngôn ngữ kí hiệu,

Spoken and gestural are by their very nature ephemeral.

và truyền thông đồ họa

It requires close contact for a message to be sent and received.

Lời nói và cử chỉ là do tạo hóa

And after the moment of transmission, it's gone forever.

Nó yêu cầu sự kết nối gần để thông tin được gửi và nhận.

Graphic communication, on the other hand, decouples that relationship.

Và sau đó thì chúng qua đi mãi mãi.

And with its invention, it became possible for the first time

Ngược lại, giao tiếp đồ họa, tách riêng với mối quan hệ đó.

for a message to be transmitted and preserved

Ngay từ đầu nó đã trở nên có khả năng

beyond a single moment in place and time.

để truyền đạt và lưu giữ thông tin

Europe is one of the first places

vượt khỏi thời khắc không gian, thời gian.

that we start to see graphic marks regularly appearing

Châu Âu là một trong những nơi đầu tiên

in caves, rock shelters and even a few surviving open-air sites.

chúng tôi nhìn thấy những hình vẽ thường xuyên xuất hiện

trong hang động, vỏ đá và cả ở những nơi lộ thiên.

But this is not the Europe we know today.

This was a world dominated by towering ice sheets,

Nhưng đây không phải là châu Âu mà chúng ta biết hôm nay

three to four kilometers high,

đây là thế giới bị thống trị bởi những khối băng

with sweeping grass plains and frozen tundra.

cao từ 3 đến 4 km,

This was the Ice Age.

cuốn đi các đồng cỏ và lãnh nguyên băng giá

Over the last century,

Đây là kỉ băng hà.

more than 350 Ice Age rock art sites have been found across the continent,

Khoảng cuối thế kỉ trước,

decorated with animals, abstract shapes and even the occasional human

hơn 350 mặt đá nghệ thuật thời kỉ băng hà đã được tìm thấy qua các lục địa,

like these engraved figures from Grotta dell'Addaura in Sicily.

được trang trí bởi hình thù động vật biểu tượng và con người từng thời kỳ,

They provide us with a rare glimpse

giống những hình được khắc ở Grotta dell'Addaura ,Sicily.

into the creative world and imagination of these early artists.

Chúng cung cấp cho chúng ta một cái nhìn hiếm hoi

Since their discovery,

về thế giới sáng tạo và tưởng tượng của những họa sĩ đầu tiên

it's been the animals that have received the majority of the study

Từ những khám phá của họ,

like this black horse from Cullalvera in Spain,

Động vật là đề tài nghiên cứu chính

or this unusual purple bison from La Pasiega.

như ngựa đen của Cullalvera, Tây Ban Nha

But for me, it was the abstract shapes, what we call geometric signs,

hay con bò rừng màu tím tuyệt vời này từ La Pasiega.

that drew me to study the art.

Nhưng với tôi đó là những hình trừu tượng như kí hiệu hình học,

The funny this is that at most sites

điều khiến tôi nghiên cứu nghệ thuật

the geometric signs far outnumber the animal and human images.

Điều thú vị ở hầu hết các mặt đá

But when I started on this back in 2007,

là kí hiệu hình học chiếm nhiều hơn hình động vật và con người.

there wasn't even a definitive list of how many shapes there were,

Nhưng khi tôi bắt đầu trên lĩnh vực này vào năm 2007,

nor was there a strong sense

không một danh sách nào cho biết có bao nhiêu hình vẽ

of whether the same ones appeared across space or time.

và cũng không có ý nghĩa nào rõ ràng

Before I could even get started on my questions,

hay một bằng chứng nào cho thấy chúng đã xuất hiện cùng lúc.

my first step was to compile a database

trước khi đi vào vấn đề,

of all known geometric signs from all of the rock art sites.

bước đầu tiên là tôi sưu tập dữ liệu

The problem was that while they were well documented at some sites,

các kí hiệu hình học từ các mặt đá.

usually the ones with the very nice animals,

khó khăn là khi tài liệu về các mặt đá được cung cấp

there was also a large number of them where it was very vague --

luôn có những mặt chứa nhiều hình vẽ động vật,

there wasn't a lot of description or detail.

chúng chiếm một số lượng lớn, không rõ nguồn gốc

Some of them hadn't been visited in half a century or more.

không có nhiều sự mô tả hay chi tiết

These were the ones that I targeted for my field work.

Một trong số chúng đã không được biết đến hơn nửa thế kỉ.

Over the course of two years,

Đây là mục tiêu nghiên cứu của tôi

my faithful husband Dylan and I each spent over 300 hours underground,

Trong khoảng thời gian hai năm

hiking, crawling and wriggling around 52 sites

tôi và chồng tôi, Dylan đã dành ra hơn 300h dưới lòng đất,

in France, Spain, Portugal and Sicily.

trèo, bò và trườn khoảng 52 mặt

And it was totally worth it.

ở Pháp, Tây Ban Nha Bồ Đào Nha và Sicily

We found new, undocumented geometric signs at 75 percent of the sites we visited.

Và thật sự rất xứng đáng.

This is the level of accuracy I knew I was going to need

Chúng tôi đã tìm ra nhiều kí hiệu hình học mới trên khoảng 75% mặt đá

if I wanted to start answering those larger questions.

Đây là sự chính xác mà chúng tôi đang cần

So let's get to those answers.

nếu muốn trả lời những câu hỏi lớn kia.

Barring a handful of outliers, there are only 32 geometric signs.

Hãy bắt đầu trả lời chúng.

Only 32 signs

Trừ những cái không liên quan chỉ có 32 kí hiệu hình học

across a 30,000-year time span and the entire continent of Europe.

Chỉ 32 kí hiệu

That is a very small number.

trải qua 30,000 năm và rải khắp châu Âu,

Now, if these were random doodles or decorations,

Đó là một con số khá nhỏ.

we would expect to see a lot more variation,

Nếu đây là những nét chữ, sự trang trí ngẫu nhiên

but instead what we find are the same signs

chúng tôi mong được thấy nhiều những biến thể,

repeating across both space and time.

nhưng chúng lại là những kí hiệu giống nhau

Some signs start out strong, before losing popularity and vanishing,

lặp lại cả về thời gian lẫn không gian

while other signs are later inventions.

Một vài kí hiệu rời ra trước khi thực sự biến mất

But 65 percent of those signs stayed in use during that entire time period --

trong khi những kí hiệu khác là các phát minh sau

things like lines, rectangles triangles, ovals and circles

Khoảng 65% các kí hiệu này được dùng hầu như trong thời gian trước

like we see here from the end of the Ice Age,

như đường kẻ, hình chữ nhật, tam giác trái xoan và hình tròn

at a 10,000-year-old site high in the Pyrenees Mountains.

chúng ta có thể thấy trên màn hình đây từ thời cổ đại

And while certain signs span thousands of kilometers,

ở độ cao 10000 năm của dãy núi Pyrenees

other signs had much more restricted distribution patterns,

những kí hiệu nối nhau cả hàng ngàn ki lô met

with some being limited to a single territory,

những kí hiệu khác chỉ giới hạn trong vài khuôn mẫu

like we see here with these divided rectangles

một số thì giới hạn trong vùng lẻ

that are only found in northern Spain,

như ta thấy ở đây các hình tam giác bị chia ra

and which some researchers have speculated

nó chỉ được tìm thấy ở phía bắc Tây Ban Nha

could be some sort of family or clan signs.

và một số nhà nghiên cứu đã suy đoán

On a side note,

có thể là vài loại ký hiệu của gia đình hoặc bộ tộc

there is surprising degree of similarity in the earliest rock art

Trên một mặt ghi chú,

found all the way from France and Spain to Indonesia and Australia.

có sự giống nhau đến ngạc nhiên của nghệ thuật đá thời xưa

With many of the same signs appearing in such far-flung places,

trên tất cả các nước từ Pháp, Tây Ban Nha đến In-đô và Úc

especially in that 30,000 to 40,000-year range,

nhiều kí hiệu giống nhau xuất hiện ở những nơi bao la như thế

it's starting to seem increasingly likely

đặc biệt trong khoảng 30,000 đến 40,000 năm,

that this invention actually traces back to a common point of origin in Africa.

nó bắt đầu có vẻ gia tăng

But that I'm afraid, is a subject for a future talk.

phát minh này đã vạch ra điểm gốc chung ở Châu Phi

So back to the matter at hand.

tôi e rằng nó là chủ đề trong tương lai

There could be no doubt that these signs were meaningful to their creators,

trở lại với vấn đề

không có nghi ngờ gì về ý nghĩa của những ký hiệu này với người tạo ra nó

like these 25,000-year-old bas-relief sculptures

from La Roque de Venasque in France.

của La Roque de Venasque nước Pháp này

We might not know what they meant, but the people of the time certainly did.

chúng ta có thể không hiểu chúng nghĩa gì nhưng người trong thời đó chắc chắn hiểu.

The repetition of the same signs, for so long, and at so many sites

Việc lặp lại của những ký hiệu giống nhau và tại nhiều nơi, lâu dần

tells us that the artists were making intentional choices.

cho chúng ta biết rằng các họa sĩ đã tạo nên những lựa chọn có chủ ý

If we're talking about geometric shapes,

nếu chúng ta nói đến những mẫu hình học,

with specific, culturally recognized, agreed-upon meanings,

với những ý nghĩa đặc trưng, phù hợp với văn hóa và đã được thỏa hiệp,

than we could very well be looking

hơn là chúng ta nhìn nhận rất tốt

at one of the oldest systems of graphic communication in the world.

về một trong những hệ thống cổ nhất của giao tiếp tạo hình trên thế giới.

I'm not talking about writing yet.

tôi vẫn chưa nói đến chữ viết.

There's just not enough characters at this point

về mặt này thì vẫn chư có đủ các ký tự

to have represented all of the words in the spoken language,

để miêu tả hết những từ ngữ có trong ngôn ngữ nói,

something which is a requirement for a full writing system.

một vật mà là điều kiện cần thiết cho toàn hệ thống chữ viết

Nor do we see the signs repeating regularly enough

và ta không thấy các dấu hiệu lặp lại thường xuyên

to suggest that they were some sort of alphabet.

để đưa ra giả thuyết chúng là một mảng của bảng chữ cái.

But what we do have are some intriguing one-offs,

Nhưng điều chúng tôi nghiên cứu là điều chỉ xảy ra một lần.

like this panel from La Pasiega in Spain, known as "The Inscription,"

như bức pano ở La Pasiege Tây Ban Nha này được biết như là "bảng khắc"

with its symmetrical markings on the left,

với sự đối xứng phía bên trái,

possible stylized representations of hands in the middle,

những sự trình bày cách điệu của đôi bàn tay ở giữa,

and what looks a bit like a bracket on the right.

và trông giống hình ngoặc vuông bên phía tay phải

The oldest systems of graphic communication in the world --

Những hệ thống cổ nhất của giao tiếp tạo hình trên thế giới

Sumerian cuneiform, Egyptian hieroglyphs, the earliest Chinese script,

chữ nêm người Xu me, tượng hình của Ai Cập chữ in của người Trung Hoa cổ

all emerged between 4,000 and 5,000 years ago,

tất cả hiện ra khoảng 4 và 5 ngàn năm về trước

with each coming into existence from an earlier protosystem

mỗi loại tồn tại trong hệ thống cổ đầu tiên

made up of counting marks and pictographic representations,

đã tạo nên các loại dấu, và các lối chữ hình vẻ,

where the meaning and the image were the same.

thời mà ngữ nghĩa và hình ảnh tương đồng nhau.

So a picture of a bird would really have represented that animal.

Như một bức vẽ về con chim thì thực sự miêu tả về lòai vật.

It's only later that we start to see these pictographs become more stylized,

sau đó chúng ta thấy những lối chữ hình vẽ đã được cách điệu hơn,

until they almost become unrecognizable

cho đến khi tất cả các ký tự đều không thể nhận ra

and that we also start to see more symbols being invented

chúng ta cũng bắt đầu nhận ra nhiều biểu tượng đã được tạo ra

to represent all those other missing words in language --

đễ diễn tả tất cả những từ bị bỏ sót trong ngôn ngữ

things like pronouns, adverbs, adjectives.

như là đại từ, trạng ngữ và tính từ.

So knowing all this,

Để biết tất cả những thứ đó,

it seems highly unlikely that the geometric signs from Ice Age Europe

không chắc chắn rằng các ký hiệu hình học đến từ Châu Âu cổ đại

were truly abstract written characters.

thực sự là các chữ viết trừu tượng.

Instead, what's much more likely

Mà là, điều đó giống như

is that these early artists were also making counting marks,

cái họa sĩ cổ đang tạo ra các dấu đếm,

maybe like this row of lines from Riparo di Za Minic in Sicily,

như là những đường kẻ dọc của Riparo di Za MInic ở Sicily này,

as well as creating stylized representations

khi tạo ra các tượng trưng được cách điệu hóa

of things from the world around them.

những vật từ thế giới xung quanh họ.

Could some of the signs be weaponry or housing?

có thể là các ký hiệu của vũ khí hay nhà cửa?

Or what about celestial objects like star constellations?

hoặc và các vật thể trên trời như là các chòm sao?

Or maybe even rivers, mountains, trees -- landscape features,

thậm chí là các con sông, ngọn núi, rừng cây hay là cảnh đẹp,

possibly like this black penniform surrounded by strange bell-shaped signs

có thể là hình lông chim màu đen được bao quanh bởi những hình chuông lạ này

from the site of El Castillo in Spain.

đến từ vùng EI Castillo ở Tây Ban Nha

The term penniform means "feather-shaped" in Latin,

thuật ngữ penniform có nghĩa"dáng lông vũ" trong tiếng Latin,

but could this actually be a depiction of a plant or a tree?

nhưng nó thật sự là sự miêu tả về thực vật hoặc là cái cây?

Some researchers have begun to ask these questions

một số nhà nghiên cứu đã đặt ra một vài câu hỏi

about certain signs at specific sites,

về những ký tự chắn chắn ở những vùng đặc trưng,

but I believe the time has come to revisit this category as a whole.

nhưng tôi tin đã tới lúc để thăm dò lại toàn bộ kiểu ký tự này.

The irony in all of this, of course,

Dĩ nhiên, sự châm biếm về loại đó

is that having just carefully classified all of the signs into a single category,

là đã phân loại những ký hiệu đó thành những phạm trù đơn lẻ,

I have a feeling that my next step will involve breaking it back apart

tôi có cảm giác rằng bước tiếp theo là phân chia nó thành những mảng nhỏ

as different types of imagery are identified and separated off.

như những loại khác nhau của hình tượng được nhận định và chia ra.

Now don't get me wrong,

Đừng hiểu lầm ý của tôi,

the later creation of fully developed writing

Sự sáng tạo gần đây của chữ viết

was an impressive feat in its own right.

là một kỳ công ấn tượng trong chính điều kiện của nó.

But it's important to remember

Nhưng điều quan trọng cần nhớ

that those early writing systems didn't come out of a vacuum.

là hệ thống chữ viết trước đây không phải đến từ chân không.

And that even 5,000 years ago,

Và thậm chí là 5,000 năm về trước

people were already building on something much older,

con người đã xây dựng nhứng thứ cổ hơn thế nữa,

with its origins stretching back tens of thousands of years --

với nguồn gốc của nó trải dài lên cả 10 ngàn năm

to the geometric signs of Ice Age Europe and far beyond,

đến những ký hiệu hình học của thời Châu Âu cổ đại và xa hơn thế

to that point, deep in our collective history,

đến những điểm, vực thẳm trong lịch sử chung của chúng ta,

when someone first came up with the idea of making a graphic mark,

khi một người nào đó có ý nghĩ đầu tiên tạo ra dấu đồ thị

and forever changed the nature of how we communicate.

và thay đổi vĩnh viễn về bản chất cách chúng ta giao tiếp.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(vỗ tay)