What is so special about the human brain? | Suzana Herculano-Houzel

Konuşmacı: Suzana Herculano-Houzel: İnsan beynini bu kadar özel kılan ne?

Çeviri: Duygu Doğancıoğlu Gözden geçirme: Kerem Yorukoglu

What is so special about the human brain?

İnsan beynini özel kılan nedir?

Why is it that we study other animals

Neden diğer hayvanlar bizi incelemiyor da,

instead of them studying us?

biz onları inceliyoruz?

What does a human brain have or do

İnsan beyni diğer beyinlerin sahip olmadığı neye sahip?

that no other brain does?

Diğer beyinlerin yapamadığı neyi yapabiliyor?

When I became interested in these questions about 10 years ago,

10 yıl önce bu sorulara ilgi duymaya başladığımda,

scientists thought they knew what different brains were made of.

bilim insanları farklı beyinlerin nelerden oluştuğunu bildiklerini sanıyorlardı.

Though it was based on very little evidence,

Ellerinde çok az kanıt olmasına rağmen,

many scientists thought that all mammalian brains,

bir çok bilim insanı, insan beyni dahil

including the human brain,

bütün memeli beyinlerinin aynı şekilde,

were made in the same way,

her zaman beynin büyüklüğüyle

with a number of neurons that was always

orantılı sayıda nöronlardan

proportional to the size of the brain.

oluştuğunu düşünüyorlardı.

This means that two brains of the same size,

Bu demek oluyor ki aynı boyutta,

like these two, with a respectable 400 grams,

400 gram ağırlığındaki 2 beyin

should have similar numbers of neurons.

aynı sayıda nörona sahip olmalıdır.

Now, if neurons are the functional

Eğer nöronlar, beynin fonksiyonel

information processing units of the brain,

bilgi-işleme üniteleriyse

then the owners of these two brains

bu iki beynin sahibi de

should have similar cognitive abilities.

benzer bilişsel yeteneklere sahip olmalıdır.

And yet, one is a chimp,

Oysa ki biri şempanze

and the other is a cow.

diğeri de inek beyni.

Now maybe cows have a really rich

Belki inekler gerçekten de çok zengin

internal mental life and are so smart

bir zihinsel hayata sahiplerdir ve çok zeki oldukları için de

that they choose not to let us realize it,

bunu bizim fark etmemize izin vermiyorlardır(!)

but we eat them.

ve biz onları yiyoruz.

I think most people will agree

Bence çoğu insan şempaze davranışlarının

that chimps are capable of much more complex,

ineklerden çok daha karmaşık,

elaborate and flexible behaviors than cows are.

ayrıntılı ve değişken olduğuna katılacaktır.

So this is a first indication that the

Bu "tüm beyinler aynı şekilde çalışır"

"all brains are made the same way" scenario

senaryosunun pek doğru olmadığının

is not quite right.

ilk göstergesidir.

But let's play along.

Diyelim ki bu teori doğru.

If all brains were made the same way

Eğer tüm beyinler aynı şekilde çalışsaydı

and you were to compare animals with brains of different sizes,

ve siz hayvanları, beyinlerinin boyutları arasındaki farka göre karşılaştırsaydınız,

larger brains should always have more neurons

büyük beyinler, küçük beyinlerden daha fazla nörona

than smaller brains, and the larger the brain,

sahip olmalıydı ve beyin büyüklüğü arttıkça

the more cognitively able its owner should be.

daha fazla bilişsel yeteneğe sahip olması beklenirdi.

So the largest brain around should also be

Yani en büyük beyin

the most cognitively able.

en zeki beyindir.

And here comes the bad news:

Ve kötü haber geliyor:

Our brain, not the largest one around.

Bizim beynimiz dünyanın en büyük beyni değil.

It seems quite vexing.

Bu epey can sıkıcı gözüküyor.

Our brain weighs between 1.2 and 1.5 kilos,

Bizim beynimiz 1.2 ile 1.5 kg arasında

but elephant brains weigh between four and five kilos,

ama fil beyni 4 ile 5 kg arasında

and whale brains can weigh up to nine kilos,

ve balina beyni 9 kg'a kadar çıkabilir,

which is why scientists used to resort to saying

bu da bilim adamlarının bilişsel işlevlerimizi açıklamak için

that our brain must be special

çareyi "bizim beynimiz özel olmalı" demekte

to explain our cognitive abilities.

bulmasının nedenidir.

It must be really extraordinary,

Kurala aykırı birşey

an exception to the rule.

gerçekten sıradışı olmalı.

Theirs may be bigger, but ours is better,

Onlarınki daha büyük olabilir ama bizimki daha iyi

and it could be better, for example,

daha iyi olması normal, örneğin;

in that it seems larger than it should be,

bedenimize oranla, olması gerekenden

with a much larger cerebral cortex than we should have

çok daha büyük bir serebral kortekse

for the size of our bodies.

sahibiz.

So that would give us extra cortex

Böylece bize sağladığı ekstra korteks alanı

to do more interesting things than just operating the body.

vücudu düzenlemekten çok daha ilginç şeyler yapmak için kullanılabilir.

That's because the size of the brain

Beyin büyüklüğü

usually follows the size of the body.

genellikle vücut büyüklüğünü takip eder.

So the main reason for saying that

Yani vurgulamak istediğim şey,

our brain is larger than it should be

bizim beynimizin, büyük insansı maymunların

actually comes from comparing ourselves

beyinleriyle karşılaştırdığımızda

to great apes.

daha büyük olması.

Gorillas can be two to three times larger than we are,

Goriller bizden 2-3 kat daha büyüktür,

so their brains should also be larger than ours,

bu yüzden beyinleri de bizimkilerden daha büyük olmalı

but instead it's the other way around.

ama öyle değil.

Our brain is three times larger than a gorilla brain.

Bizim beynimiz goril beyninin 3 katı büyüklüğünde.

The human brain also seems special

Ayrıca insan beyni kullandığı enerji miktarı

in the amount of energy that it uses.

bakımından da özel görünüyor.

Although it weighs only two percent of the body,

Ağırlığı vücudumuzun yalnızca yüzde 2 si olmasına rağmen

it alone uses 25 percent of all the energy

günlük enerji ihtiyacımızın

that your body requires to run per day.

yüzde 25 ini kullanıyor.

That's 500 calories out of a total of 2,000 calories,

Bu 2000 kalorinin 500 ünü sadece, beyninizi çalışır halde tutmak

just to keep your brain working.

için kullandığınız anlamına geliyor.

So the human brain is larger than it should be,

Pekala, insan beyni olması gerektiğinden daha büyük ,

it uses much more energy than it should,

kullanması gerektiğinden daha fazla enerji kullanıyor,

so it's special.

bu yüzden özel.

And this is where the story started to bother me.

Ve burası hikayenin beni rahatsız etmeye başladığı nokta.

In biology, we look for rules

Biyolojide, tüm hayvanlara ve genel olarak hayata

that apply to all animals and to life in general,

uygulamak için kurallar ararız,

so why should the rules of evolution

Neden evrimin kuralları herkese uygulanırken

apply to everybody else but not to us?

bize uygulanmamış?

Maybe the problem was with the basic assumption

Belki de problem, tüm beyinlerin aynı şekilde

that all brains are made in the same way.

çalıştığı varsayımıydı.

Maybe two brains of a similar size

Belki aynı boyuttaki 2 beyin aslında

can actually be made of very different numbers of neurons.

çok farklı miktarlarda nöron içeriyorlardı.

Maybe a very large brain

Belki çok büyük beyin,

does not necessarily have more neurons

normal boyutlu bir beyinden çok daha fazla

than a more modest-sized brain.

nöron içermek zorunda değildi.

Maybe the human brain actually has the most neurons

Belki insan beyni -özellikle serebral korteks-

of any brain, regardless of its size,

boyutundan bağımsız olarak

especially in the cerebral cortex.

tüm beyinlerden daha fazla nöron içeriyordu.

So this to me became

O zaman cevaplanması gereken

the important question to answer:

şu soru bence oldukça önemlidir:

how many neurons does the human brain have,

İnsan beyninde kaç nöron var

and how does that compare to other animals?

ve diğer hayvanlarla karşılaştırıldığında ne durumda?

Now, you may have heard or read somewhere

Şimdi, 100 milyar nörona sahip olduğumuzu

that we have 100 billion neurons,

bir yerlerde görmüş ya da okumuş olabilirsiniz,

so 10 years ago, I asked my colleagues

10 yıl önce çalışma arkadaşlarıma bu sayının

if they knew where this number came from.

nereden geldiğini bilip bilmediklerini sordum.

But nobody did.

Kimse bilmiyordu.

I've been digging through the literature

Sayı hakkındaki esas kaynağı bulmak için

for the original reference for that number,

literatürü taradım ama bütün aramalarıma rağmen

and I could never find it.

asla bulamadım.

It seems that nobody had actually ever counted

Aslında hiç kimse insan beynindeki

the number of neurons in the human brain,

ya da başka bir beyindeki nöron sayısını

or in any other brain for that matter.

hesaplamamış gibi görünüyor.

So I came up with my own way to count cells in the brain,

Sonra, beyindeki hücreleri saymak için kendi yöntemimle çıkageldim

and it essentially consists of

aslında beyni eriten

dissolving that brain into soup.

bir çözücüden ibaretti.

It works like this:

Bu şu şekilde çalışıyor:

You take a brain, or parts of that brain,

Bir beyni ya da beynin parçasını alıp

and you dissolve it in detergent,

onu çözülmesi için bir deterjanın içine koyun

which destroys the cell membranes

bu hücre zarlarına zarar verir

but keeps the cell nuclei intact,

ama hücre çekirdeği sağlam bir şekilde kalır

so you end up with a suspension of free nuclei

böylece serbest hücre çekirdeklerinin olduğu bir süspansiyon elde edersiniz.

that looks like this,

bunun gibi görünecektir,

like a clear soup.

berrak bir çorba gibi.

This soup contains all the nuclei

Bu çorba, daha önce bir fareye ait olan bir beynin

that once were a mouse brain.

tüm hücre çekirdeklerini barındırıyor.

Now, the beauty of a soup is that because it is soup,

Bu çorbanın güzelliği şurada:

you can agitate it and make those nuclei

siz bu çorbayı çalkalayarak hücre çekirdeklerini

be distributed homogeneously in the liquid,

homojen bir sıvı haline dönüştürebilirsiniz.

so that now by looking under the microscope

böylece mikroskop altında homojen sıvının

at just four or five samples of this homogeneous solution,

4-5 örneğine baktığınızda

you can count nuclei, and therefore tell

hücre çekirdeklerini sayarak, sıvının geri kalanında

how many cells that brain had.

kaç hücre olduğunu söyleyebilirsiniz.

It's simple, it's straightforward,

Bu basit, anlaşılır

and it's really fast.

ve gerçekten hızlı.

So we've used that method to count neurons

Biz bu yöntemi kullanarak, düzinelerce farklı türün

in dozens of different species so far,

beyinlerindeki nöron sayılarını hesapladık

and it turns out that all brains

ve tüm beyinlerin aynı şekilde oluşmadığı

are not made the same way.

sonucuna vardık.

Take rodents and primates, for instance:

Örnek olarak kemirgenleri ve primatları alalım:

In larger rodent brains, the average size

Büyük bir sıçan beyninde

of the neuron increases,

ortalama nöron boyutu artar ve

so the brain inflates very rapidly

beyin hızlı şekilde büyür

and gains size much faster than it gains neurons.

ve boyut artışı nöron sayısı artışından çok daha fazla olur.

But primate brains gain neurons

Ancak primat beyninde nöronların boyutu büyümeden

without the average neuron becoming any larger,

nöron sayısında artış olur.

which is a very economical way

Bu beyindeki nöronları arttırmak için

to add neurons to your brain.

oldukça verimli bir yol.

The result is that a primate brain

Sonuç ise primat beyni daima aynı boyuttaki

will always have more neurons than a rodent brain of the same size,

sıçan beyninden daha fazla nörona sahiptir

and the larger the brain,

ve beyin büyüdükçe

the larger this difference will be.

aradaki fark da artacaktır.

Well, what about our brain then?

Peki ya bizim beynimiz?

We found that we have, on average,

Bizim beynimizde ortalama

86 billion neurons,

16 milyarı serebral kortekste olmak üzere

16 billion of which are in the cerebral cortex,

86 milyar nöron vardır

and if you consider that the cerebral cortex

ve serebral korteksin

is the seat of functions like

bilinç, mantıksal ve soyut muhakeme yeteneğinin

awareness and logical and abstract reasoning,

merkezi olduğu düşünüldüğünde,

and that 16 billion is the most neurons

ve 16 milyar nöronun, beynin diğer bölümlerinde

that any cortex has,

bulunandan daha fazla sayıda olduğu düşünüldüğünde,

I think this is the simplest explanation

sanırım bu olağanüstü bilişsel işlevlerimiz için

for our remarkable cognitive abilities.

yapılabilecek en basit açıklama.

But just as important is what the 86 billion neurons mean.

Fakat 86 milyar nöronun ne anlama geldiği kadar önemli değil.

Because we found that the relationship

Mesela, beyin boyutu ile beyindeki

between the size of the brain and its number of neurons

nöron sayısı arasındaki ilişki

could be described mathematically,

matematiksel olarak tanımlayabiliriz ve

we could calculate what a human brain

eğer insan beyni sıçan beyni şeklinde düzenlenseydi

would look like if it was made like a rodent brain.

nasıl görüneceğini hesaplayabiliriz.

So, a rodent brain with 86 billion neurons

86 milyar nörona sahip bir sıçan beyni

would weigh 36 kilos.

36 kg ağırlığında olurdu.

That's not possible.

Bu mümkün değil.

A brain that huge would be crushed

O boyuttaki bir beyin

by its own weight,

kendi ağırlığı tarafından ezilirdi

and this impossible brain would go

ve bu imkansız beyin

in the body of 89 tons.

89 tonluk bir vücut tarafından taşınabilirdi.

I don't think it looks like us.

Bunun bize benzediğini düşünmüyorum.

So this brings us to a very important conclusion already,

Bu bile neden sıçan

which is that we are not rodents.

olmadığımızı göstermeye yeter.

The human brain is not a large rat brain.

İnsan beyni sıçan beyninin büyüğü değildir.

Compared to a rat, we might seem special, yes,

Sıçanla karşılaştırıldığımızda özel görünüyor olabiliriz, evet,

but that's not a fair comparison to make,

ama sıçan olmadığımızı bildiğimiz için

given that we know that we are not rodents.

bu adil bir karşılaştırma olmaz.

We are primates,

Biz primatlarız

so the correct comparison is to other primates.

yani adil karşılaştırma diğer primatlarla olandır.

And there, if you do the math,

Ve bu noktada eğer matematiğe dönersek,

you find that a generic primate

86 milyar nörona sahip

with 86 billion neurons

normal bir primat beyninin

would have a brain of about 1.2 kilos,

1.2 kg ağırlığında olması,

which seems just right,

-benimki gibi-,

in a body of some 66 kilos,

vücudunun 66kg olması

which in my case is exactly right,

-benimle tamamen aynı-

which brings us to a very unsurprising

beklenir ve bu bizi şaşırtıcı olmayan

but still incredibly important conclusion:

ancak çok önemli bir sonuca götürür:

I am a primate.

Ben bir primatım.

And all of you are primates.

ve herbiriniz birer primatsınız,

And so was Darwin.

ve Darwin'de öyle.

I love to think that Darwin would have really appreciated this.

Darwin in gerçekten buna memnun olacağını düşünmeyi seviyorum.

His brain, like ours,

Onun beyni, bizimkiler gibi

was made in the image of other primate brains.

diğer primatlarla aynı şekilde yapılmıştı.

So the human brain may be remarkable, yes,

İnsan beyni olağanüstü olabilir, evet,

but it is not special in its number of neurons.

ama nöron sayısı olarak özel değil.

It is just a large primate brain.

Bu sadece büyük bir primat beyni.

I think that's a very humbling and sobering thought

Bence bu bize doğadaki yerimizi hatırlatması açısından

that should remind us of our place in nature.

çok alçak gönüllü ve çarpıcı bir düşünce.

Why does it cost so much energy, then?

Peki neden o kadar enerji harcıyor?

Well, other people have figured out

Diğer insanlar, insan beyninin

how much energy the human brain

ve diğer türlerin beyinlerinin

and that of other species costs,

ne kadar enerji harcadığını hesapladı

and now that we knew how many neurons

ve şimdi her bir beyinde kaç nöron var biliyoruz

each brain was made of, we could do the math.

O zaman matematik yapabiliriz.

And it turns out that both human

Ortaya çıkan şey, insanların ve diğer canlıların

and other brains cost about the same,

beyinleri aynı miktarda enerji harcamaktadır:

an average of six calories per billion neurons per day.

günlük, bir milyar nöron başına ortalama 6 kilokalori.

So the total energetic cost of a brain

Yani beynin harcadığı toplam enerji

is a simple, linear function

basit bir şekilde, nöron sayısıyla

of its number of neurons,

doğru orantılıdır.

and it turns out that the human brain

Ve incelersek insan beyninin tam da beklediğiniz

costs just as much energy as you would expect.

kadar enerji harcadığı ortaya çıkar.

So the reason why the human brain

Beynin bu kadar fazla enerji harcamasının nedeni

costs so much energy is simply because

oldukça basit, çünkü çok fazla sayıda

it has a huge number of neurons,

nöron içeriyor.

and because we are primates

ve primat olduğumuz için

with many more neurons for a given body size

diğer hayvanlarla karşılaştırıldığında

than any other animal,

vücut büyüklüğüne göre çok daha fazla nörona sahibiz,

the relative cost of our brain is large,

bu da harcadığımız enerjiyle ilişkili

but just because we're primates, not because we're special.

ama özel olduğumuz için değil primat olduğumuz için.

Last question, then:

Son olarak:

how did we come by this remarkable number of neurons,

Bu kadar olağanüstü nöron sayısına nasıl sahip olduk,

and in particular, if great apes

ve özellikle, büyük insansı maymunlar

are larger than we are,

bizden daha büyük olduklarına halde,

why don't they have a larger brain than we do, with more neurons?

neden bizden daha büyük bir beyne ve daha fazla nörona sahip değiller?

When we realized how much expensive it is

Beynin bu kadar çok nörona sahip olmasının

to have a lot of neurons in the brain, I figured,

ne kadar pahalıya mal olduğunu fark ettiğimde

maybe there's a simple reason.

belki basit bir sebebi vardır diye düşündüm.

They just can't afford the energy

Belki de sadece hem büyük bir vücuda, hem de

for both a large body and a large number of neurons.

büyük bir beyne sahip olabilecek kadar enerji sağlayamıyorlardır.

So we did the math.

Tekrar matematiğe dönelim.

We calculated on the one hand

Bir tarafta primatların çiğ besin yiyerek

how much energy a primate gets per day

günlük ne kadar enerji kazandığını

from eating raw foods,

hesapladık,

and on the other hand, how much energy

ve diğer tarafta vücudun büyüklüğüne göre

a body of a certain size costs

ne kadar enerji harcadıklarını ve nöron sayısına göre

and how much energy a brain of a certain number of neurons costs,

beyinlerinin ne kadar enerji harcadığını hesapladık

and we looked for the combinations

ve belli miktarda beslenen

of body size and number of brain neurons

primatın karşılayabileceği

that a primate could afford

vücut büyüklüğü ile beyindeki nöron sayısı

if it ate a certain number of hours per day.

kombinasyonlarına baktık.

And what we found is that

Nöronlar çok fazla enerji harcadığı için

because neurons are so expensive,

vücut büyüklüğü ile nöron sayısı arasında

there is a tradeoff between body size and number of neurons.

bir seçim olması gerektiğini bulduk.

So a primate that eats eight hours per day

Yani bir primat ancak günde 8 saat beslendiğinde

can afford at most 53 billion neurons,

53 milyon nöronu besleyebilirdi

but then its body cannot be any bigger

ama bu durumda vücudu

than 25 kilos.

25 kilodan fazla olamazdı.

To weigh any more than that,

Ağırlığını arttırması için

it has to give up neurons.

nöronlarından vazgeçmek zorundaydı.

So it's either a large body

Yani ya büyük bir vücuda

or a large number of neurons.

ya da daha fazla sayıda nörona sahip olabilirsiniz.

When you eat like a primate,

Eğer primat gibi beslenirseniz

you can't afford both.

ikisini birden karşılayabilmeniz mümkün değil.

One way out of this metabolic limitation

Bu metabolik limitin dışına çıkmanın yollarından biri

would be to spend even more hours per day eating,

her gün daha uzun süre beslenerek vakit geçirmek

but that gets dangerous,

ama bu tehlikeli

and past a certain point, it's just not possible.

ve kesinlikle mümkün değil.

Gorillas and orangutans, for instance,

Örneğin; goriller ve orangutanlar

afford about 30 billion neurons

30 milyon nöron için

by spending eight and a half hours per day eating,

günün 8,5 saatini beslenerek geçirirler

and that seems to be about as much as they can do.

ve bu onların yapabileceğinin en iyisi.

Nine hours of feeding per day

Günlük 9 saatlik beslenme primatlar için

seems to be the practical limit for a primate.

pratikte limit gibi görülüyor.

What about us?

Peki ya biz?

With our 86 billion neurons

86 milyon nörona

and 60 to 70 kilos of body mass,

ve 60-70 kiloluk bir vücut kitlesine sahip

we should have to spend over nine hours

olan bizlerin hergün 9 saatten fazla

per day every single day feeding,

beslenmesi gerekir,

which is just not feasible.

ki bu mümkün değil.

If we ate like a primate,

Eğer primatlar gibi beslenseydik

we should not be here.

burada olmamız mümkün değildi.

How did we get here, then?

Peki buraya nasıl geldik?

Well, if our brain costs just as much energy

Eğer beynimiz bu kadar fazla enerji harcamak zorundaysa

as it should, and if we can't spend

ve uyanık olduğumuz her anı

every waking hour of the day feeding,

beslenmek için harcayamayacaksak,

then the only alternative, really,

tek alternatif

is to somehow get more energy

yediğimiz besinlerden daha fazla enerji

out of the same foods.

elde etmenin bir yolunu bulmaktır.

And remarkably, that matches exactly

Ve bu da şaşırtıcı şekilde atalarımızın

what our ancestors are believed to have invented

yarım ya da bir milyon yıl önce

one and a half million years ago,

pişirmeyi icat ettikleri

when they invented cooking.

zamana denk geliyor.

To cook is to use fire

Besinleri vücudumuza alıp sindirmeden önce

to pre-digest foods outside of your body.

ateş kullanarak pişirdik

Cooked foods are softer, so they're easier to chew

pişmiş besinler daha yumuşaktı ve çiğnemesi çok daha kolaydı

and to turn completely into mush in your mouth,

ve ağzımızda tümüyle lapa haline dönüyor,

so that allows them to be completely digested

besinlerin tamamen sindirilmesini

and absorbed in your gut,

ve barsaklarımızdan emilmesini sağlıyordu.

which makes them yield much more energy in much less time.

Bu da verimli bir şekilde daha kısa zamanda daha fazla enerji elde etmemizi sağlıyordu.

So cooking frees time for us to do

Pişirmek bize gün boyu

much more interesting things with our day

ilginç şeyleri düşünmek

and with our neurons

ve nöronlarımızla yiyecek aramak,

than just thinking about food,

beslenmek dışında

looking for food, and gobbling down food

bir şeyler yapmamız için

all day long.

zaman yaratıyordu.

So because of cooking, what once was

Büyük, tehlikeli derecede çok nörona sahip ve

a major liability, this large,

büyük bir sorumluluğa neden olan beynimiz

dangerously expensive brain with a lot of neurons,

pişirme sayesinde

could now become a major asset,

değerli bir nitelik kazandı.

now that we could both afford the energy for a lot of neurons

Şimdi hem çok sayıda nöron için gerekli enerjiye hem de

and the time to do interesting things with them.

ilginç şeyler yapmaya vakit ayırabiliriz.

So I think this explains why the human brain

Bu durumun insan beyninin neden bu kadar büyüyerek

grew to become so large so fast in evolution,

hızlı bir şekilde evrimleştiğini açıkladığını düşünüyorum

all of the while remaining just a primate brain.

tüm bunları başaran tek primat beyni.

With this large brain now affordable by cooking,

Büyük beynimiz, pişirme ile daha düşük maliyetliydi.

we went rapidly from raw foods to culture,

Şaşırtıcı bir hızla, çiğ yemeklerden kültüre,

agriculture, civilization, grocery stores,

tarıma, medeniyete, marketlere

electricity, refrigerators,

elektriğe, buzdolabına geçtik

all of those things that nowadays

tüm bunlar artık, tüm gün oturarak

allow us to get all the energy we need

ihtiyacımız olan tüm enerjiyi

for the whole day in a single sitting

tek bir fast food ile

at your favorite fast food joint.

karşılamamızı sağlıyor.

So what once was a solution

Daha önceki çözümümüz

now became the problem,

şimdi bir sorun haline geldi,

and ironically, we look for the solution in raw food.

ve ironik olarak çözümü yine çiğ besinlerde arıyoruz.

So what is the human advantage?

O zaman insanın avantajı nerede?

What is it that we have

Bizim sahip olduğumuz ama

that no other animal has?

diğer hayvanlarda olmayan ne?

My answer is that we have the largest number

Benim cevabım serebral kortekste

of neurons in the cerebral cortex,

en fazla nörona sahip olmamız,

and I think that's the simplest explanation

ve bence etkileyici bilişsel işlevlerimizin

for our remarkable cognitive abilities.

en basit açıklaması bu.

And what is it that we do that no other animal does,

Bizim başarıp, diğer hayvanların yapamadığı

and which I believe was fundamental

ve çok fazla sayıda nörona sahip

to allow us to reach that large,

olmamızı sağlayan temel şey

largest number of neurons in the cortex?

nedir diye sorsam:

In two words, we cook.

cevabı sadece 2 kelime: "biz pişiririz".

No other animal cooks its food. Only humans do.

Diğer hayvanlar yiyeceklerini pişirmez, sadece insan pişirir.

And I think that's how we got to become human.

Ve bence bu nasıl insan olduğumuzun açıklaması.

Studying the human brain changed the way I think about food.

İnsan beyni üzerine çalışmış olmam yiyecekler üzerine düşüncelerimi de değiştirdi.

I now look at my kitchen,

Şimdi mutfağıma bakıyorum,

and I bow to it,

ve önünde eğiliyorum,

and I thank my ancestors for coming up

ve atalarımıza bizi insan yapan

with the invention that probably made us humans.

keşifleri için teşekkür ediyorum.

Thank you very much.

Çok teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)