Jedidah Isler: How I fell in love with quasars, blazars and our incredible universe

Jedidah Isler: YIldızsı gökcisimlerine, blazarlara ve inanılmaz evrenimize nasıl aşık oldum?

Çeviri: Ezgi Dereli Gözden geçirme: Ramazan Şen

My first love was for the night sky.

Benim ilk aşkım karanlık gökyüzüydü.

Love is complicated.

Aşk karmaşıktır.

You're looking at a fly-through of the Hubble Space Telescope Ultra-Deep Field,

Şu an Hubble Uzay Teleskobu Ultra Derin Alan'ın simülasyonuna bakıyorsunuz,

one of the most distant images of our universe ever observed.

evrenimizin gözlemlenmiş en uzak resimlerinden biri.

Everything you see here is a galaxy,

Burada gördüğünüz her şey,

her biri milyarlarca yıldızdan oluşan bir galaksidir.

comprised of billions of stars each.

And the farthest galaxy is a trillion, trillion kilometers away.

Ve en uzak galaksi bir trilyon kilometre uzakta.

As an astrophysicist, I have the awesome privilege of studying

Bir astrofizikçi olarak, evrenimizdeki en ilginç

some of the most exotic objects in our universe.

nesnelerin bazılarıyla çalışma ayrıcalığım var.

The objects that have captivated me from first crush throughout my career

Beni ilk aşktan kariyerime doğru ele geçiren bu nesneler

are supermassive, hyperactive black holes.

süper büyük, hiperaktif kara deliklerdir.

Weighing one to 10 billion times the mass of our own sun,

Kendi güneşimizin ağırlığının 10 milyar ağırlığına denk gelen

these galactic black holes are devouring material,

bu galaktik kara delikler, maddeleri sizin "ortalama"

at a rate of upwards of 1,000 times more

süper büyük kara deliklerinizden

than your "average" supermassive black hole.

1000 kat daha fazla oranda yalayıp yutuyor.

(Laughter)

(Kahkaha)

These two characteristics,

Bu iki özellik,

with a few others, make them quasars.

bazı şeylerle beraber, onları yıldızsı gökcismi yapar.

At the same time, the objects I study

Aynı zamanda, çalıştığım nesneler

are producing some of the most powerful particle streams

gözlemlenmiş en güçlü zerre akımlarından bazılarını

ever observed.

üretiyor.

These narrow streams, called jets,

Jet denilen bu dar akımlar,

are moving at 99.99 percent of the speed of light,

ışık hızının %99.99 oranıyla hareket ederler

and are pointed directly at the Earth.

ve doğruca Dünya'yı işaret ederler.

These jetted, Earth-pointed, hyperactive and supermassive black holes

Bu jetlenmiş, Dünya'yı işaret etmiş, hiperaktif ve süper büyük kara deliklere

are called blazars, or blazing quasars.

blazar veya yanan yıldızsı gökcismi denir.

What makes blazars so special is that they're some of the universe's

Blazarları çok özel yapan şey ise galaksi boyunca inanılmaz

most efficient particle accelerators,

miktarlarda enerji transfer eden,

transporting incredible amounts of energy throughout a galaxy.

evrenin en etkili parçacık hızlandırıcılarından bazısı olmasıdır.

Here, I'm showing an artist's conception of a blazar.

Burada, bir sanatçının blazar fikrini gösteriyorum.

The dinner plate by which material falls onto the black hole

Maddelerin kara deliğe düştüğü yemek tabağına

is called the accretion disc,

toplanma diski denir,

shown here in blue.

mavi olan yer.

Some of that material is slingshotted around the black hole

Bu maddelerin bazıları kara deliğin çevresinde döndürülür

and accelerated to insanely high speeds

ve jette çok yüksek hızlara ulaştırılır,

in the jet, shown here in white.

burada beyazla gösteriliyor.

Although the blazar system is rare,

Blazar sistemi nadir olmasına rağmen,

the process by which nature pulls in material via a disk,

doğanın bir maddeyi bir disk aracılığıyla çekme ve daha sonra

and then flings some of it out via a jet, is more common.

jet aracılığıyla bazılarını atma süreci doğada daha yaygındır.

We'll eventually zoom out of the blazar system

Sonunda daha büyük galaktik içeriklerle

to show its approximate relationship to the larger galactic context.

yaklaşık ilişkilerini görmek için blazar sisteminden uzaklaşacağız.

Beyond the cosmic accounting of what goes in to what goes out,

Neyin girip neyin çıktığının kozmik hesabının ötesinde,

one of the hot topics in blazar astrophysics right now

şu anda blazar astrofiziğindeki sıcak konulardan biri

is where the highest-energy jet emission comes from.

en yüksek enerjili jet salımının nereden geldiğidir.

In this image, I'm interested in where this white blob forms

Bu resimde, bu beyaz damlanın nerede oluştuğuna ve

and if, as a result, there's any relationship between the jet

sonuç olarak, jet ve toplanma diski maddesinin arasında

and the accretion disc material.

ilişki olup olmadığıyla ilgileniyorum.

Clear answers to this question

Bu sorunun net cevapları

were almost completely inaccessible until 2008,

2008'de NASA'nın gama ışının ışığını daha iyi keşfeden yeni bir

when NASA launched a new telescope that better detects gamma ray light --

teleskop yapana kadar neredeyse tamamen ulaşılmazdı,

that is, light with energies a million times higher

ki onlar standart X-ışını taramanızdan bir milyon kat

than your standard x-ray scan.

daha fazla enerjiyle ışık saçar.

I simultaneously compare variations between the gamma ray light data

Ben aynı zamanda gama ışın ışık verilerini ve görülebilir ışık verisini

and the visible light data from day to day and year to year,

bu gama ışını damlalarını yerini daha iyi belirlemek için,

to better localize these gamma ray blobs.

günden güne ve yıldan yıla karşılaştırıyorum.

My research shows that in some instances,

Araştırmam gösteriyor ki, bazı örneklerde

these blobs form much closer to the black hole

bu damlalar kara deliğin ilk başta düşündüğümüzden

than we initially thought.

çok daha fazla yakınında oluşuyor.

As we more confidently localize

Bu gama ışını damlalarının nerede

where these gamma ray blobs are forming,

oluştuğunu daha emin bir şekilde belirledikçe

we can better understand how jets are being accelerated,

jetlerin nasıl hızlandırıldığını daha iyi anlarız

and ultimately reveal the dynamic processes

ve en sonunda da evrenimizde oluşan

by which some of the most fascinating objects in our universe are formed.

en büyüleyici nesnelerden bazılarının dinamik sürecini ortaya çıkarırız.

This all started as a love story.

Bunların hepsi bir aşk hikayesi olarak başladı.

And it still is.

Ve hala da öyle.

This love transformed me from a curious, stargazing young girl

Bu aşk beni meraklı, yıldızları izleyen genç kızdan, göksel keşfi

to a professional astrophysicist,

yakından takip eden profesyonel

hot on the heels of celestial discovery.

bir astrofizikçiye dönüştürdü.

Who knew that chasing after the universe

Evrenin peşinden koşmanın beni

would ground me so deeply to my mission here on Earth.

burada, Dünya'daki görevime derinden bağlayacağını kim bilebilirdi ki?

Then again, when do we ever know where love's first flutter

Ayrıca yine, aşkın ilk kanat çırpışının bizi nerede bulacağını

will truly take us.

ne zaman bilebiliriliz ki?

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)