Jedidah Isler: How I fell in love with quasars, blazars and our incredible universe

Tłumaczenie: Jolanta Dohrmann Korekta: Kacper Borowiecki

My first love was for the night sky.

Moją pierwszą miłością było nocne niebo.

Love is complicated.

Miłość jest skomplikowana.

You're looking at a fly-through of the Hubble Space Telescope Ultra-Deep Field,

Lecimy przez kompilację zdjęć z Teleskopu Ultragłębokiego Pola Hubble'a.

one of the most distant images of our universe ever observed.

Patrzymy na najbardziej odległe zakątki znanego nam wszechświata.

Everything you see here is a galaxy,

Każdy z tych obiektów jest galaktyką

comprised of billions of stars each.

złożoną z miliardów gwiazd.

And the farthest galaxy is a trillion, trillion kilometers away.

Najdalsza galaktyka jest oddalona o biliony kilometrów.

As an astrophysicist, I have the awesome privilege of studying

Jako astrofizyk mam zaszczyt badania

some of the most exotic objects in our universe.

jednych z najbardziej egzotycznych obiektów we wszechświecie.

The objects that have captivated me from first crush throughout my career

Obiekty, które mnie od razu urzekły i zadecydowały o mojej karierze

are supermassive, hyperactive black holes.

to supermasywne, hiperaktywne czarne dziury.

Weighing one to 10 billion times the mass of our own sun,

Mają masę od jednego do dziesięciu miliardów naszych słońc.

these galactic black holes are devouring material,

Te galaktyczne czarne dziury pożerają materię

at a rate of upwards of 1,000 times more

z szybkością ponad 1000 razy większą

than your "average" supermassive black hole.

niż "przeciętne" supermasywne czarne dziury.

(Laughter)

(Śmiech)

These two characteristics,

Te dwie cechy,

with a few others, make them quasars.

i kilka innych, robi z nich kwazary.

At the same time, the objects I study

Jednocześnie obiekty, które badam,

are producing some of the most powerful particle streams

generują jeden z najsilniejszych strumieni cząsteczek

ever observed.

dotychczas zaobserwowanych.

These narrow streams, called jets,

Te wąskie strumienie zwane dżetami

are moving at 99.99 percent of the speed of light,

poruszają się z 99,99% prędkości światła

and are pointed directly at the Earth.

i są skierowane w stronę Ziemi.

These jetted, Earth-pointed, hyperactive and supermassive black holes

Te celujące w Ziemię, hiperaktywne i supermasywne czarne dziury z dżetami

are called blazars, or blazing quasars.

to blazary, albo promieniste kwazary.

What makes blazars so special is that they're some of the universe's

Dlaczego blazary są tak ważne?

Są najskuteczniejszymi akceleratorami cząsteczek we wszechświecie

most efficient particle accelerators,

transporting incredible amounts of energy throughout a galaxy.

przenoszącymi ogromną ilość energii poprzez galaktykę.

Here, I'm showing an artist's conception of a blazar.

To jest artystyczna wizja blazara.

The dinner plate by which material falls onto the black hole

Wirująca struktura uformowana przez pył i gaz opadająca na czarną dziurę

is called the accretion disc,

nazywa się dyskiem akrecyjnym,

shown here in blue.

pokazanym tu na niebiesko.

Some of that material is slingshotted around the black hole

Część tego materiału jest rozrzucona wokół czarnej dziury

and accelerated to insanely high speeds

i rozpędzona do niesamowitych szybkości

in the jet, shown here in white.

w dżetach, pokazanch tu na biało.

Although the blazar system is rare,

Co prawda blazary znajduje się rzadko,

the process by which nature pulls in material via a disk,

ale proces, podczas którego materiał jest wciągnięty do dysku,

and then flings some of it out via a jet, is more common.

a potem wyrzucony przez dżety jest spotykany częściej.

We'll eventually zoom out of the blazar system

Powoli oddalamy się od blazara,

to show its approximate relationship to the larger galactic context.

aby porównać go do całej galaktyki.

Beyond the cosmic accounting of what goes in to what goes out,

Poza rozważaniami o tym, co wchodzi i wychodzi z środka

one of the hot topics in blazar astrophysics right now

jednym z gorących tematów w astrofizyce blazarów

is where the highest-energy jet emission comes from.

jest rozważanie, skąd pochodzi i gdzie powstaje najwyższa energia.

In this image, I'm interested in where this white blob forms

Na tym zdjęciu interesuje mnie, gdzie powstaje ta kropla

and if, as a result, there's any relationship between the jet

i czy ma związek z dżetem

and the accretion disc material.

oraz materiałem akceleracyjnym dysku.

Clear answers to this question

Rzetelna odpowiedź na to pytanie

were almost completely inaccessible until 2008,

była prawie niemożliwa do 2008 roku,

when NASA launched a new telescope that better detects gamma ray light --

kiedy to NASA zainstalowała nowy teleskop do odczytywania promieni gamma,

that is, light with energies a million times higher

które są milion razy silniejsze

than your standard x-ray scan.

niż w standadowej maszynie rentgenowskiej.

I simultaneously compare variations between the gamma ray light data

Zajmuję się równoczesnym porównywaniem różnic pomiędzy promieniami gamma

and the visible light data from day to day and year to year,

i spektrum światła widzialnego z dnia na dzień, z roku na rok,

to better localize these gamma ray blobs.

aby lepiej zlokalizować te krople gamma.

My research shows that in some instances,

Z moich badań wynika, że w niektórych przypadkach

these blobs form much closer to the black hole

krople formują się znacznie bliżej czarnych dziur

than we initially thought.

niż początkowo sądzono.

As we more confidently localize

Będąc w stanie coraz lepiej lokalizować miejsca,

where these gamma ray blobs are forming,

w których powstają krople gamma,

we can better understand how jets are being accelerated,

jesteśmy w stanie lepiej rozumieć, w jaki sposób dżety przyspieszają

and ultimately reveal the dynamic processes

i wyjaśnić dynamiczny proces,

by which some of the most fascinating objects in our universe are formed.

w którym powstają jedne z najbardziej fascynujących obiektów we wszechświecie.

This all started as a love story.

Zaczęło się to jako historia miłosna.

And it still is.

I nadal nią jest.

This love transformed me from a curious, stargazing young girl

Ta miłość przekształciła ciekawską, patrzącą w gwiazdy dziewczynę

to a professional astrophysicist,

w kobietę-astrofizyka

hot on the heels of celestial discovery.

na progu nieziemskiego odkrycia.

Who knew that chasing after the universe

Kto by przypuszczał, że gonienie za wszechświatem

would ground me so deeply to my mission here on Earth.

osadzi mnie twardo na Ziemi.

Then again, when do we ever know where love's first flutter

Z drugiej strony, czy ktokolwiek wie,

will truly take us.

dokąd zaprowadzi go pierwsza miłość?

Thank you.

Dziękuje.

(Applause)

(Brawa)