Feats of memory anyone can do | Joshua Foer

Joshua Foer: Herkesin sahip olabileceği hafıza ustalığı

Çeviri: Elifnaz Tuna Gözden geçirme: Meric Aydonat

Sizden gözlerinizi kapamanızı rica ediyorum.

I'd like to invite you to close your eyes.

Sokak kapınızın önünde duyduğunuzu hayal edin.

Imagine yourself standing outside the front door of your home.

Sokak kapınızın önünde duyduğunuzu hayal edin.

Kapının rengini ve hangi malzemeden yapılmış olduğunu algılamanızı istiyorum.

I'd like you to notice the color of the door,

the material that it's made out of.

Kapının rengini ve hangi malzemeden yapılmış olduğunu algılamanızı istiyorum.

Now visualize a pack of overweight nudists on bicycles.

Şimdi gözünüzde bisikletleri üzerinde bir grup şişman nüdist canlandırın.

(Laughter)

Çıplak bir bisiklet yarışındalar

They are competing in a naked bicycle race,

ve direkt olarak sokak kapınıza yönelmiş vaziyetteler.

and they are headed straight for your front door.

I need you to actually see this.

Bunu gerçekten görmenizi istiyorum.

They are pedaling really hard, they're sweaty,

Pedalları çok hızlı çeviriyorlar, terliler

hareket ettikçe yağları titriyor.

they're bouncing around a lot.

Ve sokak kapınıza çarpıveriyorlar.

And they crash straight into the front door of your home.

Bisikletler etrafta uçuyor, yanınızdan tekerlekleri geçiyor,

Bicycles fly everywhere, wheels roll past you,

jantlar alakasız yerlere gidiyor.

spokes end up in awkward places.

Step over the threshold of your door into your foyer, your hallway,

Kapınızın eşiğinden antreye, koridorunuza,

diğer tarafta ne varsa oraya geçin

whatever's on the other side,

and appreciate the quality of the light.

ve ışığın kalitesinı takdir edin.

The light is shining down on Cookie Monster.

Işık Kurabiye Canavarı'na vuruyor.

Kurabiye Canavarı taba rengi bir atın eğerinde

Cookie Monster is waving at you from his perch on top of a tan horse.

oturmuş size el sallıyor.

It's a talking horse.

Bu konuşan bir at.

You can practically feel his blue fur tickling your nose.

Mavi tüylerinin burnunuzu gıdıkladığını cidden hissedebiliyorsunuz.

You can smell the oatmeal raisin cookie that he's about to shovel into his mouth.

Ağzına atmak üzere olduğu yulaf ezmeli üzümlü kurabiyenin kokusunu duyabiliyorsunuz.

Walk past him.

Kurabiye Canavarı'nı geçin. Geçin ve oturma odasına yönelin.

Walk past him into your living room.

In your living room, in full imaginative broadband,

Oturma odanızda, tüm hayal gücünüzle,

picture Britney Spears.

Britney Spears'ı canlandırın.

She is scantily clad, she's dancing on your coffee table,

Açık giyinmiş, sehpanızın üstünde dans ediyor

and she's singing "Hit Me Baby One More Time."

ve "Hit Me Baby One More Time"ı söylüyor.

And then, follow me into your kitchen.

Şimdi birlikte mutfağınıza gidiyoruz.

Yerde sarı tuğlalardan bir yol var

In your kitchen, the floor has been paved over with a yellow brick road,

and out of your oven are coming towards you Dorothy, the Tin Man,

ve fırınınızdan "Oz Büyücüsü"nden

Dorothy, Teneke Adam

the Scarecrow and the Lion from "The Wizard of Oz,"

Korkuluk ve Aslan Adam el ele ve seke seke

hand-in-hand, skipping straight towards you.

size doğru geliyorlar.

Okay. Open your eyes.

Tamam. Gözlerinizi açın.

Size her bahar New York'ta yapılan

I want to tell you about a very bizarre contest

that is held every spring in New York City.

acayip bir yarışmadan bahsetmek istiyorum.

It's called the United States Memory Championship.

İsmi the United States Memory Championship (Amerika Birleşik Devletleri Hafıza Yarışması).

And I had gone to cover this contest a few years back

Birkaç sene önce bir bilim gazetecisi olarak nasıl bir şey olduğunu görmek için

as a science journalist,

ve sanırım bunun bilgin insanların final maçları gibi bir şey olduğunu düşünerek

expecting, I guess, that this was going to be like the Superbowl of savants.

ve sanırım bunun bilgin insanların final maçları gibi bir şey olduğunu düşünerek

bu yarışmayı ziyaret ettim.

Yaş ve temizlik konusunda

This was a bunch of guys and a few ladies,

widely varying in both age and hygienic upkeep.

çokça çeşitlilik gösteren bol miktarda erkek ve birkaç kadın vardı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Sadece bir bakışta yüzlerce

They were memorizing hundreds of random numbers,

looking at them just once.

rakamı ezberliyorlardı.

They were memorizing the names of dozens and dozens and dozens of strangers.

Bir sürü ama bir sürü yabancının isimlerini ezberliyorlardı.

Bütün bir şiiri ezberlemeleri yalnızca bir kaç dakika sürüyordu.

They were memorizing entire poems in just a few minutes.

Karıştırılmış bir iskambil destesinde kağıtların sırasını

They were competing to see who could memorize

the order of a shuffled pack of playing cards the fastest.

kimin en çabuk ezberleyeceği konusunda yarışıyorlardı.

I was like, this is unbelievable.

Bu inanılmaz dedim.

Bu insanlar sıra dışı canlılar olmalıydılar.

These people must be freaks of nature.

And I started talking to a few of the competitors.

Yarışmacılardan bazılarıyla konuşmaya başladım.

This is a guy called Ed Cook, who had come over from England,

Bu Ed Cook diye bir adam.

İngiltere'den geliyor ve oradaki

where he had one of the best-trained memories.

en iyi eğitilmiş hafızalardan birine sahip.

Ona dedim ki, "Ed, bir bilge olduğunu ne zaman farkettin?"

And I said to him, "Ed, when did you realize

that you were a savant?"

Ona dedim ki, "Ed, bir bilge olduğunu ne zaman farkettin?"

Ed, "Ben bilge değilim.

And Ed was like, "I'm not a savant.

In fact, I have just an average memory.

Aslına bakarsan ortalama bir hafızaya sahibim.

Everybody who competes in this contest will tell you

Bu yarışmaya katılan herkes sana

ortalama bir hafızası olduğunu söyleyecektir.

that they have just an average memory.

We've all trained ourselves to perform these utterly miraculous feats of memory

Her birimiz hafızanın bu üstün başarısını sergilemek için

bir takım çok eski teknikler kullanarak kendimizi eğittik.

using a set of ancient techniques,

Bu teknikler 2500 yıl önce

techniques invented 2,500 years ago in Greece,

Antik Yunan'da bulundu

the same techniques that Cicero had used to memorize his speeches,

ve Cicero tarafından konuşmalarını,

ortaçağ alimleri tarafından da kitapları

that medieval scholars had used to memorize entire books."

baştan sona ezberlemek için kullanıldı."

Ben de şaşırdım, "Nasıl yani? Nasıl daha önce bundan haberim olmadı?"

And I said, "Whoa. How come I never heard of this before?"

Yarışma salonunun dışında duruyorduk

And we were standing outside the competition hall,

and Ed, who is a wonderful, brilliant, but somewhat eccentric English guy,

ve harika, zeki ama bir şekilde egzantrik olan ingiliz Ed

ve harika, zeki ama bir şekilde egzantrik olan ingiliz Ed

says to me, "Josh, you're an American journalist.

bana dedi ki: Josh, sen Amerika'lı bir gazetecisin.

Do you know Britney Spears?"

Britney Spears'ı bilir misin?

Ben de, "Ne? Nasıl yani? Neden?" dedim.

I'm like, "What? No. Why?"

"Çünkü Britney Spears'a gerçekten ulusal televizyonda

"Because I really want to teach Britney Spears

how to memorize the order of a shuffled pack of playing cards

karıştırılmış bir iskambil destesindeki kağıtları

on U.S. national television.

ezberlemeyi öğretmek istiyorum.

It will prove to the world that anybody can do this."

Bu bütün dünyaya herkesin bunu yapabileceğini kanıtlayacak."

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I was like, "Well, I'm not Britney Spears,

Ben de dedim ki "Yani ben Britney Spears değilim,

ama belki bana öğretebilirsin.

but maybe you could teach me.

I mean, you've got to start somewhere, right?"

Bir yerden başlamak gerekiyor, öyle değil mi?"

İşte bu benim için çok ilginç bir yolculuğun başlangıcıydı.

And that was the beginning of a very strange journey for me.

Bir sonraki senemin çoğunu sadece hafızamı eğiterek değil

I ended up spending the better part of the next year

not only training my memory,

ama aynı zamanda onu araştırarak,

but also investigating it,

nasıl çalıştığını

trying to understand how it works,

ve neden bazen çalışmadığını anlamaya çabalayarak

why it sometimes doesn't work,

ve potansiyelinin ne olabileceğini düşünerek geçirdim.

and what its potential might be.

ve potansiyelinin ne olabileceğini düşünerek geçirdim.

And I met a host of really interesting people.

Çok değişik insanlarla tanıştım.

This is a guy called E.P.

Bu E.P. adında bir adam.

He's an amnesic who had, very possibly,

Kendisi amnezik (bellek kaybı) ve çok büyük ihtimalle

the worst memory in the world.

dünyadaki en zayıf hafızaya sahip.

His memory was so bad,

Hafızası o kadar kötü ki,

that he didn't even remember he had a memory problem,

bir hafıza problemi olduğunu bile hatırlamıyor,

bu inanılmaz.

which is amazing.

And he was this incredibly tragic figure,

Çok trajik bir figür olmasına rağmen kendisi

but he was a window into the extent to which our memories make us who we are.

hafızamızın bizi biz yaptığı

gerçeğine açılan bir pencere.

Spektrumun diğer ucunda ise başka bir adam var.

At the other end of the spectrum, I met this guy.

This is Kim Peek, he was the basis for Dustin Hoffman's character

Bu Kim Peek.

Dustin Hoffman'ın Rain Man filminde oynadığı karakter bu adamdan esinlenerek yaratılmış.

in the movie "Rain Man."

Kendisiyle Salt Lake halk kütüphanesinde

We spent an afternoon together in the Salt Lake City Public Library

telefon rehberlerini ezberleyerek bir gün geçirdik.

memorizing phone books,

Oldukça enteresandı.

which was scintillating.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And I went back and I read a whole host of memory treatises,

Sonra geri döndüm ve hafızayla ilgili çokça tez okudum.

2000 yıllık ve daha eski,

treatises written 2,000-plus years ago in Latin,

latince, antik ve

in antiquity, and then later, in the Middle Ages.

ortaçağlarda yazılmış tezler.

And I learned a whole bunch of really interesting stuff.

Ve bir çok ilgi çekici şey öğrendim.

One of the really interesting things that I learned

Öğrendiğim en ilginç şeylerden biri şuydu ki;

is that once upon a time,

bir zamanlar

this idea of having a trained, disciplined, cultivated memory

eğitilmiş, yetiştirilmiş, işlenmiş hafızaya sahip olma fikri

o kadar da yabancı bir fikir olarak görülmüyormuş.

was not nearly so alien as it would seem to us to be today.

Bir zamanlar insanlar hafızalarına yatırım yapıyor,

Once upon a time, people invested in their memories,

in laboriously furnishing their minds.

ve zorla akıllarını donatmaya uğraşıyorlarmış.

Over the last few millenia,

Son birkaç milenyumda

we've invented a series of technologies --

çeşitli teknolojiler keşfettik:

from the alphabet, to the scroll,

Alfabeden perşömene,

to the codex, the printing press, photography,

yazılı eserlere, baskıya, fotoğrafa,

the computer, the smartphone --

bilgisayara ve akıllı telefonlara kadar.

Bu teknolojiler hafızamızı haricileştirmeyi

that have made it progressively easier and easier

for us to externalize our memories,

ve en nihayetinde bu temel insan kapasitesini

for us to essentially outsource this fundamental human capacity.

dışarıdan almayı

adım adım kolaylaştırdılar.

These technologies have made our modern world possible,

Bu teknolojiler modern dünyayı mümkün kıldılar.

Ama aynı zamanda bizi değiştirdiler.

but they've also changed us.

Bizi kültürel olarak değiştirdiler.

They've changed us culturally,

Ve bizi bilişsel olarak da değiştirdikleri konusunda da tartışırım.

and I would argue that they've changed us cognitively.

Having little need to remember anymore,

Artık bir şeyleri nasıl hatırlayacağımızı unuttuk gibi görünüyor.

it sometimes seems like we've forgotten how.

Artık bir şeyleri nasıl hatırlayacağımızı unuttuk gibi görünüyor.

One of the last places on Earth where you still find

Dünya üzerinde

hala eğitilmiş, yetiştirilmiş ve işlenmiş hafızaya tutkulu

people passionate about this idea of a trained, disciplined, cultivated memory,

insanlar bulabileceğiniz son yerlerden biri

is at this totally singular memory contest.

kesinlikle bu tek hafıza yarışması.

It's actually not that singular,

Aslında tek demek doğru değil,

bunun gibi yarışmalar dünyanın her yerinde var.

there are contests held all over the world.

And I was fascinated, I wanted to know how do these guys do it.

Büyülenmiştim, bu insanların bunu nasıl yaptığını merak ediyordum.

Birkaç yıl önce University College London'dan bir grup araştırmacı

A few years back a group of researchers at University College London

brought a bunch of memory champions into the lab.

laboratuvara bir kaç hafıza şampiyonu getirmişlerdi.

Bilmek istedikleri şey şuydu:

They wanted to know:

Do these guys have brains that are somehow structurally,

Bu insanlar anatomik ve yapısal olarak

bizimkinden farklı beyinlere mi sahiplerdi?

anatomically different from the rest of ours?

The answer was no.

Cevap hayırdı.

Are they smarter than the rest of us?

Peki bizden daha mı zekilerdi?

They gave them a bunch of cognitive tests, and the answer was: not really.

Onlara bir takım bilişsel testler verdiler,

ve daha zeki oldukları sonucu da çıkmadı.

There was, however, one really interesting and telling difference

Ancak ortada bu hafıza şampiyonlarının

between the brains of the memory champions

ve kontrol gruplarının beyinleri arasında

and the control subjects that they were comparing them to.

ilgi çekici ve etkili bir farklılık vardı.

When they put these guys in an fMRI machine,

Deneklerı fMRI makinalarına koyduklarında (işlevsel manyetik rezonans)

ve sayılar, insan yüzleri ve kar tanelerinin

scanned their brains while they were memorizing numbers

resimlerini ezberlerken beyinlerini taradıklarında

and people's faces and pictures of snowflakes,

they found that the memory champions were lighting up different parts of the brain

buldular ki bu insanlar diğer insanlara göre

beyinlerinin daha farklı bölümlerini çalıştırıyorlar.

than everyone else.

beyinlerinin daha farklı bölümlerini çalıştırıyorlar.

Of note, they were using, or they seemed to be using,

Bakın, yalnızca uzamsal belleklerini kullanıyorlardı

a part of the brain that's involved in spatial memory and navigation.

ya da öyle görünüyordu.

Why?

Neden? Ve acaba geri kalanımızın bu durumdan öğrenebileceği bir şey var mı?

And is there something that the rest of us can learn from this?

"Müsabaka tarzında ezberleme sporu"

The sport of competitive memorizing is driven by a kind of arms race where,

bir tür silahlanma yarışına benziyor.

every year, somebody comes up with a new way to remember more stuff more quickly,

Her sene birileri daha çok şeyi

daha hızlı öğrenmenin başka bir yolunu buluyor

and then the rest of the field has to play catch-up.

ve geri kalanlar ona yetişmeye çalışıyor.

Bu üç kere dünya hafıza şampiyonu

This is my friend Ben Pridmore,

olan arkadaşım Ben Pridmore.

three-time world memory champion.

Önündeki masada 36 tane karıştırılmış

On his desk in front of him are 36 shuffled packs of playing cards

iskambil destesi var ve bir saat içinde kendi geliştirdiği

that he is about to try to memorize in one hour,

ve uzmanlaştığı bir teknikle

kağıt sıralamasını ezberlemek üzere.

using a technique that he invented and he alone has mastered.

He used a similar technique

Benzer tekniği rastgele dizilmiş 4,140 rakamın sıralamasını

yarım saat içinde

to memorize the precise order of 4,140 random binary digits

hatasız ezberlemek için kullanmıştı.

in half an hour.

hatasız ezberlemek için kullanmıştı.

(Laughter)

Yeah.

Evet.

And while there are a whole host of ways

Ve böyle yarışmalarda bir şeyleri ezberlemek için onlarca yöntem varken,

of remembering stuff in these competitions,

her şey, bütün bu teknikler

everything, all of the techniques that are being used,

en nihayetinde psikologların

ultimately come down to a concept

detaylı kodlama diye adlandırdıkları

that psychologists refer to as "elaborative encoding."

bir yöntem altında birleştirildi.

And it's well-illustrated by a nifty paradox

Bu durum Baker/baker adlı şık bir paradoksla açıklanıyor.

known as the Baker/baker paradox, which goes like this:

(İlk Baker özel isim, ikincisi fırıncı anlamında)

Paradoks şu:

If I tell two people to remember the same word,

İki kişiye aynı kelimeyi ezberlemelerini söylersem,

if I say to you,

size dersem ki,

"Remember that there is a guy named Baker."

"Baker (isim) diye bir adam olduğunu unutma."

That's his name.

Bu onun ismi.

And I say to you, "Remember that there is a guy who is a baker."

Ve size de "Fırıncı (meslek) bir adam var, bunu unutma" desem.

Okay?

And I come back to you at some point later on,

Ve size eşit süre geçtikten sonra gelsem ve sorsam,

and I say, "Do you remember that word that I told you a while back?

"Az önce söylediğim kelimeyi

hatırlıyor musunuz?

Do you remember what it was?"

Ne olduğu aklınızda mı?"

The person who was told his name is Baker

İsminin Baker olduğu söylenen kişi aynı kelimeyi

is less likely to remember the same word

mesleğinin fırıncı olduğu

than the person was told his job is a baker.

söylenen kişiden daha nadir hatırlıyor.

Aynı kelime, ama hatırlanma miktarı farklı; bu garip.

Same word, different amount of remembering; that's weird.

What's going on here?

Peki burada n'oluyor?

Well, the name Baker doesn't actually mean anything to you.

Şimdi, Baker ismi aslında size hiç bir şey ifade etmiyor.

It is entirely untethered from all of the other memories

Kafatasınızda akmakta olan bütün hatıralardan bağımsız.

Kafatasınızda akmakta olan bütün hatıralardan bağımsız.

floating around in your skull.

Fakat yaygın olan isim "fırıncı",

But the common noun "baker" -- we know bakers.

fırıncıları biliriz.

Bakers wear funny white hats.

Fırıncılar komik beyaz şapkalar takarlar.

Bakers have flour on their hands.

Fırıncıların ellerinde un vardır.

Bakers smell good when they come home from work.

Fırıncılar işten eve geldiklerinde güzel kokarlar.

Maybe we even know a baker.

Hatta bizzat bir fırıncı tanıyor bile olabiliriz.

And when we first hear that word,

Ve bu kelimeyi duymamızla birlikte,

bu ilişkilendirmeleri ve çağrışımları kelimeye yapıştırıyoruz.

we start putting these associational hooks into it,

that make it easier to fish it back out at some later date.

Bu çağrışımlar kelimeyi sonradan hatırlamamızı kolaylaştırıyor.

Bütün bu hafıza yarışmalarında söz konusu olan

The entire art of what is going on in these memory contests,

Bütün bu hafıza yarışmalarında söz konusu olan

and the entire art of remembering stuff better in everyday life,

ve günlük hayatta bir şeyleri daha kolay hatırlamamızı sağlayan şey

isim olan Baker'ı

is figuring out ways to transform capital B Bakers

meslek olan fırıncıya çevirebilmek.

into lower-case B bakers --

İçerik, anlam, önem yoksunu bilgiyi alıp

to take information that is lacking in context,

in significance, in meaning,

onu öyle bir dönüştürmek ki

and transform it in some way,

onu öyle bir dönüştürmek ki

so that it becomes meaningful in the light of all the other things

daha önceden aklımızda olan şeyler ışığında

bir anlam kazanabilsin.

that you have in your mind.

One of the more elaborate techniques for doing this

Bunu yapmanın en sofistike tekniklerinden biri

2,500 yıl önce Antik Yunan'a kadar uzanıyor.

dates back 2,500 years to Ancient Greece.

It came to be known as the memory palace.

Bu teknik hafıza sarayı olarak biliniyor.

Bu eserin arkasında yatan hikaye şöyle:

The story behind its creation goes like this:

There was a poet called Simonides, who was attending a banquet.

Simonides adlı bir şair

bir yemeğe katılıyormuş.

Aslında eğlence için tutulmuş,

He was actually the hired entertainment,

because back then, if you wanted to throw a really slamming party,

çünkü o zamanlar gerçekten çarpıcı bir parti vermek istendiğinde

you didn't hire a D.J., you hired a poet.

bir D.J değil, bir şair tutulurmuş.

And he stands up, delivers his poem from memory, walks out the door,

Şair ayağa kalkar, şiirini ezbere okur, kapıdan çıkar,

and at the moment he does,

tam o anda ziyafet verilen salon çöker,

the banquet hall collapses.

içerideki herkes ölür.

Kills everybody inside.

Ölmekle kalmazlar, bedenleri

It doesn't just kill everybody,

it mangles the bodies beyond all recognition.

artık tanınacak vaziyette değildir.

Kimse içeride kimin olduğunu,

Nobody can say who was inside,

içeridekilerin nerede oturduklarını söyleyemez.

nobody can say where they were sitting.

The bodies can't be properly buried.

Cesetler düzgünce gömülemez.

It's one tragedy compounding another.

Bu bir araya gelmiş iki trajedi.

Simonides, standing outside,

Simonides, enkazın ortasında

the sole survivor amid the wreckage,

sağ kalan tek davetli

closes his eyes and has this realization,

gözlerini kapar, ve zihninin gözüyle

yemekte hangi misafirin

which is that in his mind's eye,

he can see where each of the guests at the banquet had been sitting.

nerede oturduğunu görür.

And he takes the relatives by the hand,

Yemektekilerin akrabalarını ellerinden tutar,

and guides them each to their loved ones amid the wreckage.

ve her birini enkazın ortasındaki sevdiklerinin yanlarına götürür.

Simonides'in o anda farkettiği,

What Simonides figured out at that moment,

sanırım hepimizin sezgisel olarak bildiği bir şey.

is something that I think we all kind of intuitively know,

which is that, as bad as we are at remembering names and phone numbers,

O da şu ki; isimleri, telefon numaralarını

ve çalışma arkadaşlarımızın talimatlarını

and word-for-word instructions from our colleagues,

kelimesi kelimesine ezberlemekte ne kadar kötü olursak olalım,

we have really exceptional visual and spatial memories.

gerçekten olağan üstü görsel ve uzamsal hafızalarımız var.

Sizden az önce Simonides'le ilgili anlattığım hikayenin

If I asked you to recount the first 10 words of the story

that I just told you about Simonides,

ilk on kelimesini saymanızı isteseydim,

çok büyük ihtimalle zorlanacaktınız.

chances are you would have a tough time with it.

Ama bahse girerim,

But, I would wager that if I asked you to recall

sizden konuşan taba rengi atın üstünde kimin oturduğunu,

who is sitting on top of a talking tan horse

ya da antrenizde şu anda kimin olduğunu sorsam

cevabı gözünüzde canlandırabilirsiniz.

in your foyer right now,

cevabı gözünüzde canlandırabilirsiniz.

you would be able to see that.

The idea behind the memory palace

Hafıza sarayının arkasındaki fikir

is to create this imagined edifice in your mind's eye,

zihninizin gözünde bir yapı oluşturmak

and populate it with images of the things that you want to remember --

ve bu yapıyı hatırlamak istediğiniz

şeylerle bayındırlaştırmak.

the crazier, weirder, more bizarre,

Gördüğünüz ne kadar çılgın, garip, acayip,

funnier, raunchier, stinkier the image is,

komik, dobra, kötü kokuluysa,

the more unforgettable it's likely to be.

hatırlamak da o kadar kolay olacaktır.

This is advice that goes back 2,000-plus years

Bu 2000 yıldan daha eski bir öneri

ve en eski Latin hafıza tezlerinden biri.

to the earliest Latin memory treatises.

So how does this work?

Peki bunu nasıl yapabiliriz?

Let's say that you've been invited to TED center stage to give a speech,

Diyelim ki TED'de bir konuşma yapmaya davet edildiniz

Diyelim ki TED'de bir konuşma yapmaya davet edildiniz

ve bu konuşmayı ezbere yapmak istiyorsunuz.

and you want to do it from memory,

Tıpkı Cicero'nun 2000 yıl önce

and you want to do it the way that Cicero would have done it,

if he had been invited to TEDxRome 2,000 years ago.

TedxRome'a davet edilmiş olsa yapacağı gibi.

(Laughter)

What you might do

Kendinizi sokak kapınızın önünde hayal edebilirsiniz.

is picture yourself at the front door of your house.

Kendinizi sokak kapınızın önünde hayal edebilirsiniz.

Ve aklınızda bu garip hafıza yarışmasını

And you'd come up with some sort of crazy, ridiculous, unforgettable image,

hatırlatmanızı ve ilk iş ondan bahsetmenizi sağlayacak

to remind you that the first thing you want to talk about

oldukça çılgın, garip ve unutulmaz

is this totally bizarre contest.

bir görüntü canlandırırdınız.

(Laughter)

Sonra evinize girerdiniz

And then you'd go inside your house,

and you would see an image of Cookie Monster on top of Mister Ed.

ve kurabiye canavarını görürdünüz;

Bay Ed'in üzerinde.

And that would remind you

Ve bu da size arkadaşınız

that you would want to then introduce your friend Ed Cook.

Ed Cook'tan bahsetmek istediğinizi hatırlatırdı.

Daha sonra size bu komik anektdotu anlatmayı sağlayacak

And then you'd see an image of Britney Spears

to remind you of this funny anecdote you want to tell.

Britney Spears'ı görürdünüz.

And you'd go into your kitchen,

Sonra mutfağınıza giderdiniz,

and the fourth topic you were going to talk about

ve bahsetmek istediğiniz dördüncü konu

o bir yıllık garip seyahatiniz ve bu seyahati

was this strange journey that you went on for a year,

and you'd have some friends to help you remember that.

hatırlamanıza yardımcı olacak arkadaşlarınız olurdu.

İşte Romalı konuşmacılar konuşmalarını bu şekilde ezberliyorlardı.

This is how Roman orators memorized their speeches --

not word-for-word, which is just going to screw you up,

Kelimesi kelimesine değil - çünkü bu sizi sadece batırır-

but topic-for-topic.

onun yerine konu bazında.

Aslında "ana fikir" deyimi

In fact, the phrase "topic sentence" --

Yunanca'nın "yer" anlamına gelen

that comes from the Greek word "topos,"

which means "place."

"topos" kelimesinden geliyor.

That's a vestige of when people used to think about oratory and rhetoric

Bu insanların konuşma ve hitaplarında

bu şekilde uzamsal terimler

kullanmalarının bir izi.

in these sorts of spatial terms.

The phrase "in the first place,"

"En başından" deyimi de

sanki hafıza sarayınızın en başındaymış gibi görünüyor.

that's like "in the first place of your memory palace."

I thought this was just fascinating,

Bunun büyüleyici olduğunu düşündüm

and I got really into it.

ve bu gerçekten ilgimi çekti.

And I went to a few more of these memory contests,

Birkaç hafıza yarışmasına daha gittim.

and I had this notion that I might write something longer

Yarışmacıların alt kültürleriyle ilgili

about this subculture of competitive memorizers.

daha çok şey yazabileceğimi düşünüyordum.

Ama bir sorun vardı.

But there was a problem.

The problem was that a memory contest

O da şuydu ki: hafıza yarışları

is a pathologically boring event.

patolojik olarak sıkıcılar.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Aslında, bir grup insanın oturmuş SAT'ye girmeleri gibi bir şey.

Truly, it is like a bunch of people sitting around taking the SATs --

I mean, the most dramatic it gets

Biri şakaklarını ovuşturmaya başladığında

is when somebody starts massaging their temples.

ortam gerçekten çok dramatik oluyor.

Ben bir gazeteciyim, hakkında yazacak bir şeylere ihtiyacım var.

And I'm a journalist, I need something to write about.

Bu insanların zihinlerinde inanılmaz şeyler olduğunu biliyorum,

I know that there's incredible stuff happening in these people's minds,

but I don't have access to it.

ama oraya geçişim yok.

And I realized, if I was going to tell this story,

Bu yüzden farkettim ki, eğer bu hikayeyi anlatacaksam

I needed to walk in their shoes a little bit.

onları biraz anlamam gerekiyor.

Ve böylece her sabah gazetemi okumaya başlamadan önce

And so I started trying to spend 15 or 20 minutes

every morning, before I sat down with my New York Times,

bir 15 20 dakika kadar bir şeyleri

just trying to remember something.

hatırlamaya çalışmaya başladım.

Belki bir şiiri,

Maybe it was a poem,

maybe it was names from an old yearbook that I bought at a flea market.

belki bit pazarından aldığım

eski bir yıllıktaki isimleri.

Ve bunun şaşırtıcı bir şekilde eğlenceli olduğunu farkettim.

And I found that this was shockingly fun.

I never would have expected that.

Bunu kesinlikle beklemiyordum.

It was fun because this is actually not about training your memory.

Eğlenceliydi, çünkü aslında hafızanızı eğitmekle ilgisi yoktu.

Yaptığınız şey bu çok gülünç, dobra, eğlenceli,

What you're doing, is you're trying to get better and better

ve umarım unutulmaz olan resimleri

at creating, at dreaming up,

these utterly ludicrous, raunchy, hilarious,

zihninizin gözünde canlandırmak için hep daha fazla

and hopefully unforgettable images in your mind's eye.

ve daha fazla uğraşmaktı.

And I got pretty into it.

Ve ben kendimi buna kaptırdım.

This is me wearing my standard competitive memorizer's training kit.

Bu yarışmacı kostümümle çekilmiş bir fotoğrafım.

(Laughter)

Bir çift kulaklık

It's a pair of earmuffs

and a set of safety goggles that have been masked over

ve taktığınızda iki küçük delik dışında

etrafı göremediğiniz bir gözlük takıyorum.

except for two small pinholes,

because distraction is the competitive memorizer's greatest enemy.

Çünkü dikkat dağılması bir hafıza yarışmacısının en büyük düşmanıdır.

Sonunda bir yıl önce keşfettiğim yarışmaya yarışmacı olarak katıldım.

I ended up coming back to that same contest

that I had covered a year earlier,

and I had this notion that I might enter it,

Bu deneyimimi bir tür katılımcı gazetecilik deneyi

sort of as an experiment in participatory journalism.

olarak yazabileceğim fikrindeydim.

It'd make, I thought, maybe a nice epilogue to all my research.

Bunun bütün araştırmalarımın güzel bir son sözü olabileceğini düşünüyordum.

Problem was, the experiment went haywire.

Fakat sorun şuydu: deneyim kontrolden çıktı.

I won the contest --

Hiç olmaması gereken yerde

(Laughter)

which really wasn't supposed to happen.

yarışmayı kazandım.

(Applause)

(Alkış)

Now, it is nice to be able to memorize speeches

Şimdi konuşmaları, telefon numaralarını

ve alışveriş listelerini ezberleyebilmek güzel bir şey.

and phone numbers and shopping lists,

Ama bu biraz konumuzun dışında kalıyor.

Ama bu biraz konumuzun dışında kalıyor.

but it's actually kind of beside the point.

Bunlar sadece püf noktaları.

These are just tricks.

Beynimizin nasıl çalıştığıyla ilgili

They work because they're based on some pretty basic principles

oldukça temel prensiplere dayanan püf noktaları.

about how our brains work.

oldukça temel prensiplere dayanan püf noktaları.

Ve zihninizin çalışma şeklini anlayıp bundan faydalanmanız için

And you don't have to be building memory palaces

or memorizing packs of playing cards

illa ki hafıza sarayları inşa etmenize ya da

to benefit from a little bit of insight about how your mind works.

iskambil kağıtlarının dizilişini

ezberlemenize gerek yok.

We often talk about people with great memories

Çoğu zaman hafızası kuvvetli olan insanların

doğuştan yetenekli olduklarını kabul ediyoruz,

as though it were some sort of an innate gift,

but that is not the case.

fakat gerçekte böyle değil.

Great memories are learned.

Kuvvetli hafıza öğrenerek kazanılır.

En basitinden, dikkat ettiğimiz şeyleri hatırlıyoruz.

At the most basic level, we remember when we pay attention.

Gerçekten ilgili olduğumuz şeyleri hatırlıyoruz.

We remember when we are deeply engaged.

We remember when we are able to take a piece of information and experience,

Bir bilginin ya da deneyimin bizim için

neden bizim için anlamlı, kayda değer, renkli

and figure out why it is meaningful to us,

olduğunu anladığımızda ve bu bilgiye

why it is significant, why it's colorful,

bir şekilde daha önceden zihnimizde olanlar ışığında

when we're able to transform it in some way that makes sense

bir anlam kazandırdığımızda ve

kişi olan Baker'ları

in the light of all of the other things floating around in our minds,

zihnimize hitap eden fırıncılara

when we're able to transform Bakers into bakers.

dönüştürebildiğimizde hatırlayabiliyoruz.

Hafıza sarayı, bu hafıza teknikleri,

The memory palace, these memory techniques --

bunlar sadece kısayollar.

they're just shortcuts.

In fact, they're not even really shortcuts.

Aslında gerçekten kısayol bile değiller.

They work because they make you work.

İşe yarıyorlar çünkü sizin düşünmenizi sağlıyorlar.

Bu yöntemler farkındalığımızı ve

They force a kind of depth of processing,

a kind of mindfulness,

etrafımızı algılayışımızı geliştiriyorlar.

that most of us don't normally walk around exercising.

Bir çoğumuz normalde bu iki nokta üzerinde çok durmaz.

But there actually are no shortcuts.

Ama aslında kestirmeler yok.

Şeyler bu şekilde hatırlanabilir oluyor.

This is how stuff is made memorable.

Ve konuşmamı özellikle sonlandırmak isteyeceğim bir konu varsa

And I think if there's one thing that I want to leave you with,

o da E.P.'nin

it's what E.P., the amnesic who couldn't even remember he had a memory problem,

biz hafıza sorunu olduğunu bile hatırlayamayan bir amneziğin bana öğrettiğidir.

left me with,

O da şu ki:

which is the notion that our lives are the sum of our memories.

hayatlarımız anılarımızın toplamıdır.

hayatlarımız anılarımızın toplamıdır.

How much are we willing to lose

Zaten kısa olan hayatlarımızdan

kendimizi Blackberry'lerimizde, iPhone'larımızda kaybederek,

from our already short lives,

by losing ourselves in our Blackberries, our iPhones,

kendimizi Blackberry'lerimizde, iPhone'larımızda kaybederek,

by not paying attention to the human being across from us

yanı başımızda bizle konuşan insana dikkatimizi vermeyerek,

who is talking with us,

etrafımızı algılamak dahi istemeyecek kadar tembel olarak,

by being so lazy that we're not willing to process deeply?

etrafımızı algılamak dahi istemeyecek kadar tembel olarak,

ne kadar daha kaybetmek istiyoruz?

İçimizde inanılmaz bir hafıza kapasitesinin

I learned firsthand

that there are incredible memory capacities

gizli olduğunu birinci elden öğrendim.

latent in all of us.

gizli olduğunu birinci elden öğrendim.

Ama eğer hatırlamaya değer

But if you want to live a memorable life,

bir hayat yaşamak istiyorsanız

you have to be the kind of person

who remembers to remember.

"hatırlamayı" hatırlamanız gerekiyor.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)