Feats of memory anyone can do | Joshua Foer

Translator: Vahan Alaverdyan Reviewer: Gohar Khachatryan

Կխնդրեի փակել Ձեր աչքերը:

I'd like to invite you to close your eyes.

Պատկերացրեք, որ կանգնած եք

Imagine yourself standing outside the front door of your home.

Ձեր տան դռան առջև:

Կցանկանայի ուշադրություն դարձնեիք դռան գույնին,

I'd like you to notice the color of the door,

the material that it's made out of.

և թե ինչ նյութից է այն պատրաստված:

Now visualize a pack of overweight nudists on bicycles.

Այժմ, երևակայեցեք մի խումբ գեր նուդիստներ հեծանիվների վրա:

(Laughter)

Նրանք մրցում են հեծանվային մրցույթում,

They are competing in a naked bicycle race,

և նրանք առաջանում են ուղիղ դեպի Ձեր դուռը:

and they are headed straight for your front door.

I need you to actually see this.

Ինձ հարկավոր է, որ դուք իրականում տեսնեք այս ամենը:

They are pedaling really hard, they're sweaty,

Նրանք ամբողջ ուժով քշում են հեծանիվը, քրտինքի մեջ են,

ուժգին թռնում են վերուվար:

they're bouncing around a lot.

Եվ նրանք բախվում են ուղիղ Ձեր տան առջևի դռանը:

And they crash straight into the front door of your home.

Հեծանիվները թռչում են ամենուրեք, անիվները գլորվում անցնում են Ձեր կողքով,

Bicycles fly everywhere, wheels roll past you,

սանդղամատերը հայտնվում են տարօրինակ վայրերում:

spokes end up in awkward places.

Step over the threshold of your door into your foyer, your hallway,

Անցե՛ք Ձեր շեմքի վրայով

դեպի Ձեր ճեմասրահ, միջանցք, կարևոր չէ, թե ինչ է շեմքի հետևում,

whatever's on the other side,

and appreciate the quality of the light.

և գնահատեք լույսի որակը:

The light is shining down on Cookie Monster.

Լույսը իր շողերն է սփռում Թխվածքաբլիթ հրեշի վրա:

Թխվածքաբլիթ հրեշը թափահարում է իր ձեռքը Ձեր ուղղությամբ

Cookie Monster is waving at you from his perch on top of a tan horse.

դարչնագույն ձիու վրա թառած դիրքից:

It's a talking horse.

Այն խոսացող ձի է:

You can practically feel his blue fur tickling your nose.

Դուք իրականում զգում եք, որ նրա կապույտ մորթը խուտուտ է տալիս Ձեր քիթը:

You can smell the oatmeal raisin cookie that he's about to shovel into his mouth.

Դուք զգում եք չամիչով թխվածքաբլիթի հոտը, որը նա պատրաստվում նետել իր բերանի մեջ:

Walk past him.

Անցեք նրա կողքով: Անցեք նրա կողքով դեպի հյուրասենյակ

Walk past him into your living room.

In your living room, in full imaginative broadband,

Ձեր հյուրասենյակում, լրիվ երևակայական լայնաշերտ

picture Britney Spears.

Բրիթնի Սփիրսի նկարն է:

She is scantily clad, she's dancing on your coffee table,

Նա խղճուկ է հագնված, նա պարում է Ձեր սուրճի սեղանի վրա,

and she's singing "Hit Me Baby One More Time."

և նա երգում է «Հիթ մի բեյբի ուան մոր թայմ» (Մի անգամ էլ սերս):

And then, follow me into your kitchen.

Ապա հետևեք ինձ դեպի խոհանոց:

Խոհանոցում հատակը սփռվել է դեղին աղյուսե ճանապարհով

In your kitchen, the floor has been paved over with a yellow brick road,

and out of your oven are coming towards you Dorothy, the Tin Man,

և Ձեր վառարանից դեպի Ձեզ են գալիս

Դորոթին, Թիթեղագործը,

the Scarecrow and the Lion from "The Wizard of Oz,"

Խրտվիլակը և Առյուծը «Օզի Կախարդը» հեքիաթից

hand-in-hand, skipping straight towards you.

ձեռք ձեռքի թռչկոտում են ուղիղ դեպի Ձեզ:

Okay. Open your eyes.

Լավ: Բացեք ձեր աչքերը:

Ես ուզում եմ ձեզ պատմել մի շատ տարօրինակ մրցույթի մասին,

I want to tell you about a very bizarre contest

that is held every spring in New York City.

որը տեղի է ունենում ամեն գարուն Նյու-Յորք քաղաքում:

It's called the United States Memory Championship.

Այն կոչվում է Միացիալ Նահանգների Հիշողությոան առաջնություն:

And I had gone to cover this contest a few years back

Եվ ես գնացել էի լուսաբանելու այս մրցույթը մի քանի տարի առաջ,

as a science journalist,

որպես գիտական լրագրող՝

expecting, I guess, that this was going to be like the Superbowl of savants.

ակնկալելով, որ այն նման կլինի

գիտնականների սուպերբոլի:

Սրանք մի խումբ տղաներ էին և մի քանի տիկնայք, ովքեր

This was a bunch of guys and a few ladies,

widely varying in both age and hygienic upkeep.

շատ տարբերվում էին և տարիքով և հիգիենիկ մաքրությամբ:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

Նրանք փորձում էին անգիր անել հարյուրավոր պատահական թվեր՝

They were memorizing hundreds of random numbers,

looking at them just once.

նայելով դրանց միայն մեկ անգամ:

They were memorizing the names of dozens and dozens and dozens of strangers.

Նրանք անգիր էին անում տասնյակ և տասնյակ անծանոթ մարդկանց անուններ:

Նրանք անգիր էին սովորում ամբողջական բանաստեղծություններ մի քանի րոպեների ընթացքում:

They were memorizing entire poems in just a few minutes.

Նրանք մրցում էին, որ տեսնեն թե ով կարող է ամենաարագ անգիր անել

They were competing to see who could memorize

the order of a shuffled pack of playing cards the fastest.

մի տուփ խառնած խաղաքարտերի հերթականությունը:

I was like, this is unbelievable.

Ես չէի հավատում աչքերիս:

Այս մարդիկ կարծես բնության հրեշներ լինեին:

These people must be freaks of nature.

And I started talking to a few of the competitors.

Եվ ես սկսեցի խոսել մրցողներից մի քանիսի հետ:

This is a guy called Ed Cook, who had come over from England,

Սա մի տղա է Էդ Քուք անունով,

ով եկել էր Անգլիայից,

where he had one of the best-trained memories.

որտեղ նա ուներ լավագույն վարժեցված հիշողություններից մեկը:

Եվ ես հարցրեցի նրան, «Էդ, ե՞րբ Դուք հասկացաք,

And I said to him, "Ed, when did you realize

that you were a savant?"

որ դուք գիտնական եք»:

Եվ Էդը ասաց․ «Ես գիտնական չեմ»:

And Ed was like, "I'm not a savant.

In fact, I have just an average memory.

Իրականում, ես ունեմ միջին ունակության հիշողություն:

Everybody who competes in this contest will tell you

Բոլորը, ովքեր մասնակցում են այս մրցույթին

կասեն Ձեզ, որ նրանք ունեն միայն միջին հիշողություն:

that they have just an average memory.

We've all trained ourselves to perform these utterly miraculous feats of memory

Մենք բոլորս էլ վարժեցրել ենք ինքներս մեզ

կատարելու այս բոլորովին զարմանահրաշ հիշողության սխրանքները՝

using a set of ancient techniques,

օգտագործելով մի շարք հնադարյան մեթոդներ,

techniques invented 2,500 years ago in Greece,

մեթոդներ ստեղծված 2500 տարի առաջ Հունաստանում,

the same techniques that Cicero had used to memorize his speeches,

նույն մեթոդները, որոնք Կիկերոնն էր օգտագործել,

իր ճառերը անգիր անելու համար,

that medieval scholars had used to memorize entire books."

որոնք միջնադարյան գիտնականները օգտագործում էին ամբողջական գրքեր անգիր սովորելու համար»:

Եվ ես ապշած մտածեցի, «Ուոաաա՜: Ինչպե՞ս ես երբեք չեմ լսել սրա մասին»։

And I said, "Whoa. How come I never heard of this before?"

Եվ մենք կանգնած էինք մրցույթի դահլիճից դուրս

And we were standing outside the competition hall,

and Ed, who is a wonderful, brilliant, but somewhat eccentric English guy,

և Էդը, ով հրաշալի, փայլուն,

բայց որոշ չափով տարօրինակ անգլիացի տղա է,

says to me, "Josh, you're an American journalist.

ասում է ինձ, «Ջոշ, Դուք ամերիկյան լրագրող էք.

Do you know Britney Spears?"

Դուք գիտե՞ք Բրիթնի Սփիրսին:»

Ես զարմացած՝ «Ի՞նչ: Ոչ: Ի՞նչու»:

I'm like, "What? No. Why?"

«Քանի որ ես իսկապես ուզում եմ սովորեցնել Բրիթնի Սփիրսին

"Because I really want to teach Britney Spears

how to memorize the order of a shuffled pack of playing cards

ինչպես անգիր անել խառնած մի տուփ խաղաքարտերի հերթականությունը

on U.S. national television.

Ամերիկայի ազգային հեռուստակայանով:

It will prove to the world that anybody can do this."

Այն կապացույցի աշխարհին, որ ամենը կարող են անել այն»:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

I was like, "Well, I'm not Britney Spears,

Ես պատասխանեցի, «Դե, ես Բրիթնի Սփիրսը չեմ,

բայց միգուցե Դուք կարող էիք ինձ սովորեցնել:

but maybe you could teach me.

I mean, you've got to start somewhere, right?"

Չէ որ պետք է որևէ մեկից սկսես, այդպես չէ՞»:

Եվ դա իմ համար մի շատ տարօինակ ճանապարհորդության սկիզբն էր:

And that was the beginning of a very strange journey for me.

Ի վերջո ես անցկացրեցի հաջորդ տարվա լավագույն մասը

I ended up spending the better part of the next year

not only training my memory,

ոչ միայն վարժեցնելով իմ հիշողությունը,

but also investigating it,

այլ նաև ուսումնասիրելով այն,

trying to understand how it works,

փորձելով հասկանալ, թե ինչպես է այն աշխատում,

why it sometimes doesn't work,

ինչու այն մեկ-մեկ չի աշխատում,

and what its potential might be.

և ինչ ներուժ այն կարող է ունենալ:

And I met a host of really interesting people.

Ես հանդիպեցի մի շարք իրոք հետաքրքիր մարդկանց:

This is a guy called E.P.

Սա մի տղա է, ում անունն է Ի.Փի:

He's an amnesic who had, very possibly,

Նա ամնեզիայով տառապող մարդ է, ով ունի հնարավոր է

the worst memory in the world.

ամենավատ հիշողությունը աշխարհում:

His memory was so bad,

Նրա հիշողությունն այնքան վատն էր,

that he didn't even remember he had a memory problem,

որ նա նույնիսկ չէր հիշում, որ ուներ հիշողության խնդիր,

ինչը զարմանահրաշ է։

which is amazing.

And he was this incredibly tragic figure,

Եվ նա այս անհավատալիորեն ողբերգական կերպարն էր,

but he was a window into the extent to which our memories make us who we are.

սակայն նա մի վառ օրինակ էր այնքանով,

որքանով մեր հիշողությունները ներկայացնում են, թե ով ենք մենք:

Սպեկտրի մյուս կողմում ես հանդիպեցի այս տղային:

At the other end of the spectrum, I met this guy.

This is Kim Peek, he was the basis for Dustin Hoffman's character

Սա Քիմ Փիքն է:

Նա Դասթին Հոֆմանի պատկերի հիմքն էր «Անձրևի Մարդ» ֆիլմի մեջ:

in the movie "Rain Man."

Մենք անցկացրեցինք մի ամբողջ օր միասին

We spent an afternoon together in the Salt Lake City Public Library

Սոլթ Լեյք քաղաքի հանրային գրադարանում անգիր անելով հեռախոսագրքերը,

memorizing phone books,

ինչը հանճարեղ էր:

which was scintillating.

(Laughter)

(Ծիծաղ)

And I went back and I read a whole host of memory treatises,

Եվ ես վերադարձա և կարդացի մի շարք հիշողության գիտական աշխատություններ,

աշխատություններ՝ գրված 2000 տարուց ավելի առաջ

treatises written 2,000-plus years ago in Latin,

լատիներենով հնադարում

in antiquity, and then later, in the Middle Ages.

և ավելի ուշ՝ միջնադարում:

And I learned a whole bunch of really interesting stuff.

Եվ ես սովորեցի մի քանի հետաքրքիր բան:

One of the really interesting things that I learned

Իսկապես հետաքրքիր բաներից մեկն այն է

is that once upon a time,

որ ժամանակին,

this idea of having a trained, disciplined, cultivated memory

վարժեցված, կարգապահ, մշակված հիշողություն ունենալու այս գաղափարը

այնքան խորթ չէր, ինչքան այն թվում է մեզ այսօր:

was not nearly so alien as it would seem to us to be today.

Ժամանակին, մարդիկ ջանք էին ներդնում իրենց հիշողությունների մեջ,

Once upon a time, people invested in their memories,

in laboriously furnishing their minds.

ջանասիրաբար զարգացնելով իրենց հիշողությունը:

Over the last few millenia,

Վերջին մի քանի հազարամյակների ընթացքում

we've invented a series of technologies --

մենք ստեղծել ենք մի շարք տեխնոլոգիաներ.

from the alphabet, to the scroll,

այբուբենից մինչև ձեռագրեր,

to the codex, the printing press, photography,

մինչև գրքեր, մամուլի տպագրություն, լուսանկարչություն,

the computer, the smartphone --

համակարգիչ, սմարթֆոն

որոնք աստիճանաբար ավելի են հեշտացրել և դյուրացրել

that have made it progressively easier and easier

for us to externalize our memories,

մեզ համար մեր հիշողությունները այլ տեղում պահելը,

for us to essentially outsource this fundamental human capacity.

դրդելով մեզ էապես հրաժարվել

այս հիմնարար մարդկային կարողությունից:

These technologies have made our modern world possible,

Այս տեխնոլոգիաները մեր ժամանակակից աշխարհը հնարավոր են դարձրել,

բայց նրանք նաև մեզ փոխել են:

but they've also changed us.

Նրանք փոխել են մեր մշակույթը

They've changed us culturally,

և ես կասեի, որ նրանք փոխել են մեզ իմացության մակարդակի վրա:

and I would argue that they've changed us cognitively.

Having little need to remember anymore,

Այլեւս ստիպված չլինելով հիշել,

it sometimes seems like we've forgotten how.

մենք գրեթե մոռացել ենք ինչպես են դա անում:

One of the last places on Earth where you still find

Աշխարհի միակ վայրերը,

որտեղ դուք դեռ կարող եք գտնել մարդկանց, ովքեր

people passionate about this idea of a trained, disciplined, cultivated memory,

տարված են հիշողության վարժեցման և մշակման գաղափարով,

is at this totally singular memory contest.

այս ամբողջովին եզակի հիշողության մրցույթն է:

It's actually not that singular,

Իրականում այն այդքան էլ եզակի չէ,

այդպիսի մրցույթներ անցկացվում են ամբողջ աշխահով մեկ:

there are contests held all over the world.

And I was fascinated, I wanted to know how do these guys do it.

Եվ ես հիացած էի, ես ուզում էի իմանալ՝ ինչպես են այս տղաները անում դա:

Մի քանի տարի առաջ մի խումբ հետազոտողներ Լոնդոնի համալսարանական քոլեջում

A few years back a group of researchers at University College London

brought a bunch of memory champions into the lab.

իրենց լաբորատորիա էին բերել մի խումբ հիշողության չեմպիոններ:

Նրանք ուզում էին իմանալ՝

They wanted to know:

Do these guys have brains that are somehow structurally,

արդյո՞ք այս տղաների ուղեղները,

իրենց ձևով ու կառուցվածքով տարբեր են մեր ուղեղներից:

anatomically different from the rest of ours?

The answer was no.

Պատասխանը ոչ էր:

Are they smarter than the rest of us?

Նրանք ավելի խելացի՞ են քան մենք:

They gave them a bunch of cognitive tests, and the answer was: not really.

Նրանց հանձնարարեցին մի շարք կոգնիտիվ թեստեր,

և պատասխանը իսկապես ոչ էր:

There was, however, one really interesting and telling difference

Սակայն կար մի իսկապես հետաքրքիր տարբերություն

between the brains of the memory champions

այս հիշողության չեմպիոնների

and the control subjects that they were comparing them to.

և սովորական մարդկանց ուղեղների միջև, որոնց հետ նրանց համեմատում էին:

When they put these guys in an fMRI machine,

Երբ նրանք դրեցին այս տղաներին Ֆունկցիոնալ մագնիսա-ռեզոնանսային տոմոգրաֆիայի մեքենայի մեջ,

սկան արեցին իրենց ուղեղները

scanned their brains while they were memorizing numbers

մինչ նրանք անգիր էին անում թվեր, մարդկանց դեմքեր ու ձյան փաթիլների նկարներ,

and people's faces and pictures of snowflakes,

they found that the memory champions were lighting up different parts of the brain

նրանք հայտնաբերեցին, որ հիշողության չեմպիոնների

ուղեղները լուսավորում էին այլ մասերում

than everyone else.

քան մյուս մարդկանց ուղեղները:

Of note, they were using, or they seemed to be using,

Արժե նշել, որ նրանք օգտագործում էին, կամ թվում էր թե օգտագործում էին

a part of the brain that's involved in spatial memory and navigation.

ուղեղի այն մասը, որը պատասխանատու է տարածական հիշողության համար:

Why?

Ինչու՞: Եվ կա՞ ինչ-որ մի բան, որ մենք կարող են սովորել սրանից:

And is there something that the rest of us can learn from this?

Մրցակցային հիշողության սպորտը

The sport of competitive memorizing is driven by a kind of arms race where,

նման է ռազմական մրցավազքի,

every year, somebody comes up with a new way to remember more stuff more quickly,

որտեղ ամեն տարի մեկը հնարում է

մի նոր ձև ավելի շատ նյութ, ավելի արագ հիշելու համար,

and then the rest of the field has to play catch-up.

իսկ հետո մնացած մրցակիցները պետք է կարողանան անել նույնը:

Սա իմ ընկեր Բեն Փրիդմորն է,

This is my friend Ben Pridmore,

աշխարհի հիշողության եռակի չեմպիոնը:

three-time world memory champion.

Նրա առջև իր գրասեղանի վրա

On his desk in front of him are 36 shuffled packs of playing cards

կան խառնած խաղաքարտերի 36 տուփ,

that he is about to try to memorize in one hour,

որը նա պատրաստվում է փորձել անգիր անել մեկ ժամում,

օգտագործելով մի մեթոդ, որը նա էր հնարել և միայն նա էր տիրապետում դրան:

using a technique that he invented and he alone has mastered.

He used a similar technique

Նա օգտագործել էր նմանատիպ մի մեթոդ

հիշելու ճիշտ կարգը

to memorize the precise order of 4,140 random binary digits

4,140 պատահական երկուական նիշերի

in half an hour.

կես ժամվա ընթացքում:

(Laughter)

Yeah.

Այո:

And while there are a whole host of ways

Եվ թեև կան մի շարք ձևեր

of remembering stuff in these competitions,

նյութը հիշելու այս մրցույթներում,

everything, all of the techniques that are being used,

բոլոր մեթոդները, որոնք օգտագործվում են,

ultimately come down to a concept

ի վերջո հանգում են մի հայեցակարգի,

that psychologists refer to as "elaborative encoding."

որը հոգեբանները կոչում են զարգացող կոդավորում:

And it's well-illustrated by a nifty paradox

Եվ այս մեթոդը լավ ներկայացված է հիանալի պարադոքսի միջոցով

known as the Baker/baker paradox, which goes like this:

հայտնի որպես Հացթուխ/հացթուխ պարադոքս,

որը, հետևյալն է.

If I tell two people to remember the same word,

եթե ես խնդրեմ երկու մարդու հիշել նույն բառը,

if I say to you,

եթե ես ասեմ մեկին

"Remember that there is a guy named Baker."

«Հիշիր, որ կա մի տղա Հացթուխ անունով»:

That's his name.

Դա իր անունն է:

And I say to you, "Remember that there is a guy who is a baker."

Իսկ մյուսին ասեմ, «Հիշիր, որ կա մի տղա, որը հացթուխ է»:

Okay?

And I come back to you at some point later on,

Եվ որոշ ժամանակ հետո ես վերադառնամ իրենց

and I say, "Do you remember that word that I told you a while back?

և ասեմ, «Դուք հիշու՞մ եք այն բառը,

որը ես ասել էի ձեզ մի քիչ առաջ։

Do you remember what it was?"

Դուք հիշու՞մ եք այն»:

The person who was told his name is Baker

Անձը, ում ասել էի, որ իր անունը Հացթուխ է

is less likely to remember the same word

ավելի քիչ հավանական է, որ կհիշեր նույն բառը

than the person was told his job is a baker.

քան այն անձը ում ասել էի, որ իր աշխատանքն է հացթուխ լինելը:

Նույն բառն է, բայց տարօրինակ է, որ մի դեպքում հիշվում է, իսկ մյուս դեպքում՝ ոչ:

Same word, different amount of remembering; that's weird.

What's going on here?

Ի՞նչ է տեղի ունենում այստեղ:

Well, the name Baker doesn't actually mean anything to you.

Հացթուխ անունն իրականում ոչինչ չի նշանակում Ձեզ համար:

It is entirely untethered from all of the other memories

Այն ամբողջովին հեռու է

Ձեր գլխում պտտվող բոլոր մյուս հիշողություններից:

floating around in your skull.

Բայց բոլորը գիտեն հացթուխ գոյականը,

But the common noun "baker" -- we know bakers.

մենք ճանաչում ենք հացթուխների:

Bakers wear funny white hats.

Հացթուխները կրում են ծիծաղաշարժ սպիտակ գլխարկներ:

Bakers have flour on their hands.

Հացթուխների ձեռքերը ալյուրի մեջ են:

Bakers smell good when they come home from work.

Հացթուխներից լավ հոտ է գալիս, երբ նրանք վերադառնում են տուն:

Maybe we even know a baker.

Միգուցե մենք նույնիսկ ճանաչում ենք հացթուխի:

And when we first hear that word,

Եվ երբ մենք առաջին անգամ լսում ենք այդ բառը,

մենք անմիջապես սկսում ենք կառուցել ասոցիացիաներ,

we start putting these associational hooks into it,

that make it easier to fish it back out at some later date.

որոնք ավելի ուշ օգնում են մեզ ավելի հեշտ հիշել այդ բառը:

Հիշելու ամբողջ արվեստը,

The entire art of what is going on in these memory contests,

որի վրա հիմնված են այս մրցույթները,

and the entire art of remembering stuff better in everyday life,

ինչպես նաև փաստերը ավելի լավ հիշելու արվեստը առօրյա կյանքում,

հանգում է մեծատառ Հ-ով Հացթուխներին

is figuring out ways to transform capital B Bakers

փոքրատառ հ-ով հացթուխների փոխակերպելուն,

into lower-case B bakers --

վերցնելով տեղեկատվությունը, որը բացակայում է համատեքստում

to take information that is lacking in context,

in significance, in meaning,

նշանակությամբ ու իմաստաով,

and transform it in some way,

և փոխակերպել այն այնպես,

so that it becomes meaningful in the light of all the other things

որ այն դառնա իմաստալից

Ձեր գլխում եղած մնացած ինֆորմացիայի հետ:

that you have in your mind.

One of the more elaborate techniques for doing this

Այս անելու համար ավելի մշակված մեթոդներից մեկը

ստեղծվել է 2500 տարի առաջ հին Հունաստանում:

dates back 2,500 years to Ancient Greece.

It came to be known as the memory palace.

Այն հայտնի էր հիշողության պալատ անունով:

Ահա դրա ստեղծման պատմությունը:

The story behind its creation goes like this:

There was a poet called Simonides, who was attending a banquet.

Կար մի բանաստեղծ Սիմոնիդես անունով,

ով գնացել էր հանդիսավոր ճաշկերույթի:

Իրականում նրան վարձել էին զվարճանքի համար,

He was actually the hired entertainment,

because back then, if you wanted to throw a really slamming party,

քանի որ այն ժամանակ, եթե Դուք ցանկանում էիք կազմակերպել յուրահատուկ խնջույք,

you didn't hire a D.J., you hired a poet.

Դուք չէիք վարձում դիջեյ, Դուք վարձում էիք բանաստեղծ:

And he stands up, delivers his poem from memory, walks out the door,

Եվ նա կանգնում է, ասմունքում իր բանաստեղծությունը, դուրս գալիս սրահի դռնից,

and at the moment he does,

և այդ պահին, ամբողջ ճաշկերույթի սրահը փլուզվում է՝

the banquet hall collapses.

սպանելով ներսում գտնվող բոլորին:

Kills everybody inside.

Այն ոչ միայն սպանում է բոլորին,

It doesn't just kill everybody,

it mangles the bodies beyond all recognition.

այլ անճանաչելիորեն աղավաղում է բոլորի մարմինները:

Ոչ ոք չի կարող ասել, թե ով կար ներսում,

Nobody can say who was inside,

ոչ ոք չի կարող ցույց տալ, թե ով որտեղ էր նստած:

nobody can say where they were sitting.

The bodies can't be properly buried.

Մարմինները չեն կարող պատշաճ կերպով թաղված լինել:

It's one tragedy compounding another.

Դա մի ողբերգություն է, որին գումարվել է մեկ այլ ողբերգություն:

Simonides, standing outside,

Սիմոնիդեսը, դուրսը կանգնած,

the sole survivor amid the wreckage,

ավերակների մեջ միակ ողջ մնացածը,

closes his eyes and has this realization,

փակում է իր աչքերը և գիտակցում է,

որ իր մտքում

which is that in his mind's eye,

he can see where each of the guests at the banquet had been sitting.

նա կարող է տեսնել, թե ճաշկերույթի սրահում յուրաքանչյուր հյուրը որտեղ է նստած է եղել:

And he takes the relatives by the hand,

Եվ նա բռնում է զոհվածների հարազատներին ձեռքերից

and guides them each to their loved ones amid the wreckage.

ու ուղղորդում նրանց ավերակների միջով իրենց սիրելիների մոտ:

Սիմոնիդեսը հասկանում է այդ պահին

What Simonides figured out at that moment,

մի բան, որ ես կարծում էմ մենք բոլորս բնազդաբար գիտենք,

is something that I think we all kind of intuitively know,

which is that, as bad as we are at remembering names and phone numbers,

որ չնայած նրա, որ մենք տկար ենք

անուններ ու հեռախոսահամարներ անգիր անելու մեջ

and word-for-word instructions from our colleagues,

և մեր գործընկերներից բառացի հրահանգներ հիշելու գործում,

we have really exceptional visual and spatial memories.

մենք ունենք իսկապես բացառիկ տեսողական և տարածական հիշողություն:

Եթե ես խնդրեմ ձեզ ասել ինձ առաջին 10 բառը

If I asked you to recount the first 10 words of the story

that I just told you about Simonides,

այն պատմության, որը ես ձեզ պատմեցի Սիմոնիդիսի մասին

հնարավոր է, որ ձեզ շատ դժվար լինի անել այն:

chances are you would have a tough time with it.

Բայց ես կարող եմ գրազ գալ,

But, I would wager that if I asked you to recall

որ եթե ես խնդրեի Ձեզ հիշել,

who is sitting on top of a talking tan horse

թե ով է նստած թուխ խոսացող ձիու վրա

ձեր ֆոյեյում հենց հիմա,

in your foyer right now,

դուք կկարողանաք տեսնել դա։

you would be able to see that.

The idea behind the memory palace

Հիշողության պալատի գաղափարը

is to create this imagined edifice in your mind's eye,

այս երևակայական երևույթ Ձեր մտքում ստեղծելու

and populate it with images of the things that you want to remember --

և այն պատկերներով լցնելու մեջ է,

որոնք Դուք ուզում եք հիշել՝

the crazier, weirder, more bizarre,

ինչքան ավելի խենթ, ավելի տարօրինակ, ավելի արտառոց,

funnier, raunchier, stinkier the image is,

ավելի զվարճալի, ավելի անպարկեշտ, ավելի նողկալի է պատկերը

the more unforgettable it's likely to be.

ավելի անմոռանալի այն կլինի։

This is advice that goes back 2,000-plus years

Ահա մի խորհուրդ, որը 2000 տարուց ավելի հին է,

որը կարելի է գտնել ամենավաղ լատինական հիշողության պայմանագրերում:

to the earliest Latin memory treatises.

So how does this work?

Այսպիսով, ինպե՞ս է այն գործում:

Let's say that you've been invited to TED center stage to give a speech,

Ասենք թե Ձեզ հրավիրել են

TED-ի բեմ ելույթ ունենալու

և Դուք ուզում եք այն անգիր սովորել

and you want to do it from memory,

և Դուք ուզում եք անել այն այնպես, ինչպես Կեկերոնը կաներ,

and you want to do it the way that Cicero would have done it,

if he had been invited to TEDxRome 2,000 years ago.

եթե նա հրավիրված լիներ TEDxRome-ին 2000 տարի առաջ:

(Laughter)

What you might do

Դուք կարող եք

is picture yourself at the front door of your house.

պատկերացնել ինքներդ Ձեզ Ձեր տան դռան առջև:

Եվ Դուք կարող եք պատկերացնել մի ինչ-որ

And you'd come up with some sort of crazy, ridiculous, unforgettable image,

ամբողջովին խենթ, անհեթեթ, անմոռանալի պատկեր,

to remind you that the first thing you want to talk about

որը կհիշացնի Ձեզ այն բանի մասին, ինչի մասին, որ Դուք ուզում էք խոսել առաջինը, այն է՝

is this totally bizarre contest.

այս ամբողջովին արտառոց մրցույթը:

(Laughter)

Եվ հետո Դուք կմտնեք Ձեր տուն

And then you'd go inside your house,

and you would see an image of Cookie Monster on top of Mister Ed.

և կտեսնեք Թխվածքաբլիթ հրեշին

պարոն Էդի վրա:

And that would remind you

Եվ այն կհիշեցնի Ձեզ,

that you would want to then introduce your friend Ed Cook.

որ Դուք ուզում եք ներկայացնել Ձեր ընկեր Էդ Քուքին:

Եվ հետո Դուք կտեսնեք Բրիթնի Սփիրսի մի նկար,

And then you'd see an image of Britney Spears

to remind you of this funny anecdote you want to tell.

որը կհիշեցնի Ձեզ այս ծիծաղաշարժ կատակը, որը Դուք ուզում եք պատմել:

And you'd go into your kitchen,

Եվ Դուք մտնում եք խոհանոց,

and the fourth topic you were going to talk about

և չորրորդ թեման, որի մասին դուք պատրաստվում եք խոսել

այս տարօրինակ ճանապարհորդությունն էր, որին Դուք մասնակից եք դարձել մեկ տարի,

was this strange journey that you went on for a year,

and you'd have some friends to help you remember that.

և Դուք ունեք ընկերներ, որոնք կօգնեն Ձեզ հիշել այն:

Ահա ինչպես են Հռոմեկան հռետորները անգիր արել իրենց ճառերը.

This is how Roman orators memorized their speeches --

not word-for-word, which is just going to screw you up,

ոչ բառ առ բառ, որը Ձեզ պարզապես կխենթացնի,

but topic-for-topic.

այլ թեմա առ թեմա:

Իրականում, «Թեմատիկ նախադասություն» արտահայտությունը,

In fact, the phrase "topic sentence" --

գալիս է հունական «topos» բառից,

that comes from the Greek word "topos,"

which means "place."

որը նշանակում է «տեղ»:

That's a vestige of when people used to think about oratory and rhetoric

Սա հետք է այն ժամանակվա,

երբ մարդիկ մտածում էին հռետորության և հայտարարության արվեստի մասին

այս տեսակի տարածական տերմիններով:

in these sorts of spatial terms.

The phrase "in the first place,"

«Առաջին հերթին» արտահայտությունը

նշանակում է Ձեր հիշողության պալատի առաջին հերթը:

that's like "in the first place of your memory palace."

I thought this was just fascinating,

Ես մտածեցի, որ սա հրաշալի էր,

and I got really into it.

և իսկապես տարվեցի դրանով:

And I went to a few more of these memory contests,

Եվ ես հաճախեցի մի քանի հիշողության մրցույթներ:

and I had this notion that I might write something longer

Եվ ես հասկացա, որ ուզում եմ ինչ-որ մի ավելի երկար բան գրել

about this subculture of competitive memorizers.

այս մրցակցային հիշողների ենթամշակույթի մասին:

Սակայն կար խնդիր:

But there was a problem.

The problem was that a memory contest

Խնդիրը նրանում էր, որ հիշողության մրցույթը

is a pathologically boring event.

ահավոր ձանձրալի միջոցառում է:

(Laughter)

(Ծիծաղ)

Իրավ, այն նման է մի խումբ մարդկանց, ովքեր դպրոցական քննական թեստ են հանձնում:

Truly, it is like a bunch of people sitting around taking the SATs --

I mean, the most dramatic it gets

Ամենադրամատիկն պահն այն ժամանակն է,

is when somebody starts massaging their temples.

երբ ինչ որ մեկը սկսում է մերսել իր քունքերը:

Եվ ես լրագորղ եմ, ինձ պետք է ինչ որ մի բանի մասին գրել:

And I'm a journalist, I need something to write about.

Ես գիտեմ, որ այս մարդկանց ուղեղում տեղի է ունենում անհավատալի գործընթաց,

I know that there's incredible stuff happening in these people's minds,

but I don't have access to it.

բայց այն մատչելի չէ ինձ համար:

And I realized, if I was going to tell this story,

Եվ ես հասկացա, եթե ես ուզում եմ պատմել այս պատմությունը,

I needed to walk in their shoes a little bit.

ես պետք է մի քիչ իրենց նման լինեմ։

Եվ այսպիսով ես սկսեցի փորձել անցկացնել 15 կամ 20 րոպե

And so I started trying to spend 15 or 20 minutes

every morning, before I sat down with my New York Times,

ամեն առավոտ մինչ Նյու-Յորք Թայմս կարդալը

just trying to remember something.

պարզաես փորձելով հիշել ինչ-որ մի բան:

Միգուցե բանաստեղծություն:

Maybe it was a poem,

maybe it was names from an old yearbook that I bought at a flea market.

Միգուցե անուններ հին տարեգրքից,

որը ես գնել էի շուկայից:

Եվ ես հայտնաբերեցի, որ այն ահավոր հետաքրքիր է:

And I found that this was shockingly fun.

I never would have expected that.

Ես երբեք չէի ակնկալի դա։

It was fun because this is actually not about training your memory.

Այն հետաքրքիր էր, քանի որ այն իրականում հիշողության վարժեցման մասին չէ:

Դուք փորձում եք ավելի ու ավելի կատարելագործվել

What you're doing, is you're trying to get better and better

ստեղծագործելու

at creating, at dreaming up,

these utterly ludicrous, raunchy, hilarious,

այս ամբողջովին անհեթեթ, անպարկեշտ, զվարճալի

and hopefully unforgettable images in your mind's eye.

և անմոռանալի պատկերները Ձեր մտքում:

And I got pretty into it.

Եվ ես սրանով շատ տարվեցի:

This is me wearing my standard competitive memorizer's training kit.

Սա ես եմ իմ ստանդարտ մրցակցային հիշողություն ունեցողի վարժեցման հանդերձանքով:

(Laughter)

Դրանք մի զույգ ձայնամեկուցացնող ականջակալներ են,

It's a pair of earmuffs

and a set of safety goggles that have been masked over

և մի զույգ քողարկված պաշտպանիչ ակնոցներ,

որոնք ունեն երկու փոքր ծակ,

except for two small pinholes,

because distraction is the competitive memorizer's greatest enemy.

քանի որ շեղումը հիշողության մրցակիցների ամենամեծ թշնամին է:

Ի վերջո ես վերադարձա նույն մրցույթին, որը ես լուսաբանել էի մեկ տարի առաջ:

I ended up coming back to that same contest

that I had covered a year earlier,

and I had this notion that I might enter it,

Եվ ես հասկանում էի, որ կարող եմ մասնակցել այդ մրցույթին

sort of as an experiment in participatory journalism.

որպես լրագրության մի փորձ։

It'd make, I thought, maybe a nice epilogue to all my research.

Կարծում էի, որ այն կարող է լինել մի գեղեցիկ վերջաբան իմ ամբողջ ուսումնասիրության համար:

Problem was, the experiment went haywire.

Խնդիրը նրանում էր, որ փորձը հաջողվեց:

I won the contest --

Ես հաղթեցի մրցույթը,

(Laughter)

which really wasn't supposed to happen.

ինչն իրականում չպետք է պատահեր:

(Applause)

(Ծափահարություններ)

Now, it is nice to be able to memorize speeches

Հիմա շատ հաճելի է

անգիր անել ճառերը,

and phone numbers and shopping lists,

հեռախոսահամարներն ու գնումների ցուցակները,

սակայն կարևորը դա չէ։

but it's actually kind of beside the point.

Սրանք պարզապես հնարքներ են:

These are just tricks.

Դրանք աշխատող հնարքներ են,

They work because they're based on some pretty basic principles

քանի որ դրանք հիմնված են մի քանի բավականին տարրական սկզբունքների վրա այն բանի մասին,

about how our brains work.

թե ինչպես է մեր ուղեղը աշխատում:

Եվ կարիք չունեք կառուցել հիշողության պալատներ

And you don't have to be building memory palaces

or memorizing packs of playing cards

կամ անգիր անել խաղաքարտերի տուփեր,

to benefit from a little bit of insight about how your mind works.

որպեսզի կարողանաք օգտվել այս փոքր գաղափարից, այն մասին,

թե ինչպես է աշխատում Ձեր ուղեղը:

We often talk about people with great memories

Մենք հաճախ խոսում ենք մեծ հիշողություն ունեցող մարդկանց մասին,

կարծես այն իրենց բնածին պարգևն է,

as though it were some sort of an innate gift,

but that is not the case.

բայց դա այդպես չէ:

Great memories are learned.

Լավ հիշողությունը վարժեցնում են:

Ամենատարրական մակարդակում, մենք հիշում ենք, երբ մենք կենտրոնանում ենք:

At the most basic level, we remember when we pay attention.

Մենք հիշում ենք երբ, որ մենք ուժեղ հետաքրքրված ենք:

We remember when we are deeply engaged.

We remember when we are able to take a piece of information and experience,

Մենք հիշում ենք, երբ մենք կարող ենք

ընկալել ինֆորմացիան և փորձը

and figure out why it is meaningful to us,

և հասկանում ենք, թե ինչու է այն իմաստալից մեզ համար,

why it is significant, why it's colorful,

ինչու է այն կարևոր,

when we're able to transform it in some way that makes sense

երբ որ մենք կարող ենք վերափոխել այն ինչ-որ կերպ,

որ այն իմաստ ունենա

in the light of all of the other things floating around in our minds,

մեր գլխում պտտվող մնացած բոլոր ինֆորմացիայի հետ,

when we're able to transform Bakers into bakers.

երբ մենք կարող են փոխակերպել Հացթուխները հացթուների:

Հիշողության պալատը, մեթոդները

The memory palace, these memory techniques --

պարզապես դյուրացնող հնարքներ են:

they're just shortcuts.

In fact, they're not even really shortcuts.

Իրականում, նրանք նույնիսկ իրական հնարքներ չեն:

They work because they make you work.

Նրանք աշխատում են, քանի որ նրանք ստիպում են Ձեզ աշխատել:

Նրանք մի տեսակ հոգեբանական խորը ազդեցություն են թողնում,

They force a kind of depth of processing,

a kind of mindfulness,

ստիպելով մեզ խորհել,

that most of us don't normally walk around exercising.

որը մեզանից շատերը սովորաբար չեն անում:

But there actually are no shortcuts.

Բայց դրանք իրականում դյուրին հնարքներ չեն:

Ահա այսպես է նյութը հիշելի դառնում:

This is how stuff is made memorable.

Եվ կարծում եմ, կա մի բան, որը ես կուզենայի, որ Դուք հիշեիք

And I think if there's one thing that I want to leave you with,

դա այն է ինչ Է.Փ-ին,

it's what E.P., the amnesic who couldn't even remember he had a memory problem,

ամնեզիայով տառապող մարդը, ով նույնիսկ չէր կարող հիշել որ նա հիշողության խնդիր ունի,

left me with,

փոխանցել էր ինձ,

which is the notion that our lives are the sum of our memories.

այն է, որ

մեր կյանքը մեր հիշողությունների գումարն է:

How much are we willing to lose

Որքա՞ն ենք մենք ցանկանում կորցնել

արդեն իսկ մեր կարճատև կյանքերից

from our already short lives,

by losing ourselves in our Blackberries, our iPhones,

մոռանալով մեզ մեր Բլեքբերիներում, այՖոներում,

by not paying attention to the human being across from us

ուշադրություն չդարձնելով մարդուն,

who is talking with us,

ով խոսում է մեզ հետ,

by being so lazy that we're not willing to process deeply?

լինելով այնքան ծույլ, որ մենք չենք կամենում

խորը մտածել այս ամենի մասին:

Ես իմ փորձից սովորեցի,

I learned firsthand

that there are incredible memory capacities

որ աննախադեպ հիշողության կարողություններ

latent in all of us.

թաքնված են մեզ բոլորիս մեջ:

Եվ եթե Դուք ուզում եք վարել կյանք լի հիշողություններով,

But if you want to live a memorable life,

Դուք պետք է լինեք այնպիսի մարդ,

you have to be the kind of person

who remembers to remember.

ով հիշում է հիշել:

Thank you.

Շնորհակալություն:

(Applause)

(Ծափահարություն)