Feats of memory anyone can do | Joshua Foer

Joshua Foer: Những kỳ công của bộ nhớ mà ai cũng làm được

Translator: Thy Tran Reviewer: Trinh Brunch

Tôi muốn mời các bạn nhắm mắt lại.

I'd like to invite you to close your eyes.

Tưởng tưởng mình đang đứng

Imagine yourself standing outside the front door of your home.

bên ngoài cửa trước nhà bạn.

Các bạn hãy chú ý màu cửa,

I'd like you to notice the color of the door,

the material that it's made out of.

chất liệu của nó.

Now visualize a pack of overweight nudists on bicycles.

Bây giờ hãy hình dung một nhóm người thừa cân theo chủ nghĩa khỏa thân đang chạy xe đạp.

(Laughter)

Họ đang thi đấu trong một cuộc đua xe đạp khỏa thân,

They are competing in a naked bicycle race,

và họ được phép chạy thẳng tới trước cửa nhà của bạn.

and they are headed straight for your front door.

I need you to actually see this.

Tôi cần các bạn phải thực sự thấy điều này.

They are pedaling really hard, they're sweaty,

Họ đang đạp hết sức, người họ đẫm mồ hôi,

họ cứ chạy lòng vòng quanh đó.

they're bouncing around a lot.

Và họ đâm thẳng vào cửa trước nhà của bạn.

And they crash straight into the front door of your home.

Xe đạp bay tung tóe khắp nơi, những chiếc bánh xe lăn qua bạn,

Bicycles fly everywhere, wheels roll past you,

niềng xe văng ra những chỗ khác nhau.

spokes end up in awkward places.

Step over the threshold of your door into your foyer, your hallway,

Bước qua thềm cửa nhà của bạn

tiến đến tiền sảnh, hành lang, bất cứ thứ gì ở phía bên kia,

whatever's on the other side,

and appreciate the quality of the light.

và cảm nhận chất lượng ánh sáng tuyệt vời.

The light is shining down on Cookie Monster.

Đèn chiếu xuống con rối Cookie Monster.

Cookie Monster đang vẫy tay chào đón bạn

Cookie Monster is waving at you from his perch on top of a tan horse.

từ chỗ ngồi của nó trên lưng một con ngựa rám nắng.

It's a talking horse.

Đó là một con ngựa biết nói.

You can practically feel his blue fur tickling your nose.

Bạn có thể thực sự cảm nhận được những chiếc lông màu xanh của nó đang ngoáy mũi bạn.

You can smell the oatmeal raisin cookie that he's about to shovel into his mouth.

Bạn có thể ngửi thấy mùi bánh quy nho khô làm bằng bột yến mạch mà nó sắp bỏ hết vào miệng.

Walk past him.

Đi qua nó đi. Đi qua nó để tới phòng khách nhà bạn.

Walk past him into your living room.

In your living room, in full imaginative broadband,

Trong phòng khách, bằng trí tưởng tượng phong phú của mình,

picture Britney Spears.

ảnh của Britney Spears kìa.

She is scantily clad, she's dancing on your coffee table,

Cô đang mặc váy áo hở hang, cô đang nhún nhảy trên bàn cà phê của bạn,

and she's singing "Hit Me Baby One More Time."

và cô ấy đang hát "Hit Me Baby One More Time."

And then, follow me into your kitchen.

Và rồi hãy theo tôi vào nhà bếp của bạn.

Trong nhà bếp, sàn lối đi được ốp gạch màu vàng

In your kitchen, the floor has been paved over with a yellow brick road,

and out of your oven are coming towards you Dorothy, the Tin Man,

và từ lò nướng chui ra, đang tiến đến phía bạn

là cô bé Dorothy, người thiếc Tin Man,

the Scarecrow and the Lion from "The Wizard of Oz,"

Scarecrow và con sư tử hèn nhát trong "Phù thủy xứ Oz",

hand-in-hand, skipping straight towards you.

họ đang tay trong tay tiến thẳng đến bạn.

Okay. Open your eyes.

Được rồi, các bạn có thể mở mắt ra.

Tôi muốn nói với các bạn về một cuộc thi rất kỳ lạ

I want to tell you about a very bizarre contest

that is held every spring in New York City.

được tổ chức vào mỗi mùa xuân ở thành phố New York.

It's called the United States Memory Championship.

Gọi là Cuộc Thi Vô Địch Nước Mỹ Về Trí Nhớ (United States Memory Championship).

And I had gone to cover this contest a few years back

Cách đây một vài năm, tôi đã theo dõi cuộc thi này

as a science journalist,

với tư cách là một phóng viên khoa học

expecting, I guess, that this was going to be like the Superbowl of savants.

mong chờ, tôi đoán, cuộc thi này

kiểu như là Giải vô địch của các nhà bác học.

Đây là cuộc thi của một nhóm những anh chàng trai và một số cô gái,

This was a bunch of guys and a few ladies,

widely varying in both age and hygienic upkeep.

rất khác nhau từ tuổi tác đến chuyện... giữ vệ sinh.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Họ sẽ ghi nhớ hàng trăm con số ngẫu nhiên,

They were memorizing hundreds of random numbers,

looking at them just once.

mà chỉ nhìn chúng qua một lần duy nhất.

They were memorizing the names of dozens and dozens and dozens of strangers.

Họ sẽ ghi nhớ tên của hàng tá tá những người xa lạ.

Họ sẽ ghi nhớ toàn bộ bài thơ chỉ trong một vài phút.

They were memorizing entire poems in just a few minutes.

Họ sẽ thi xem ai có thể ghi nhớ

They were competing to see who could memorize

the order of a shuffled pack of playing cards the fastest.

thứ tự của bộ bài đã được xáo trộn một cách nhanh nhất.

I was like, this is unbelievable.

Tôi cảm thấy như không thể tin được điều này.

Những người này chắc phải là... quái nhân của tạo hoá.

These people must be freaks of nature.

And I started talking to a few of the competitors.

Và tôi bắt đầu gợi chuyện với một số người dự thi.

This is a guy called Ed Cook, who had come over from England,

Đây là anh chàng tên Ed Cook

đến từ nước Anh

where he had one of the best-trained memories.

nơi mà anh sở hữu một trong những trí nhớ được rèn luyện tốt nhất.

Và tôi nói với anh: "Ed, khi nào thì anh nhận ra rằng

And I said to him, "Ed, when did you realize

that you were a savant?"

anh là một nhà bác học?"

Ed trả lời: "Tôi không phải là một nhà bác học.

And Ed was like, "I'm not a savant.

In fact, I have just an average memory.

Thực sự thì tôi chỉ có một trí nhớ trung bình.

Everybody who competes in this contest will tell you

Mọi người tham dự cuộc thi này sẽ cho anh biết

họ chỉ có một trí nhớ trung bình mà thôi.

that they have just an average memory.

We've all trained ourselves to perform these utterly miraculous feats of memory

Chúng tôi đều tự rèn luyện

để thể hiện những thành công cực kỳ siêu phàm của trí nhớ bằng cách

using a set of ancient techniques,

sử dụng một tập hợp những kỹ thuật cổ xưa,

techniques invented 2,500 years ago in Greece,

những kỹ thuật được phát minh ra cách đây 2500 năm ở Hy Lạp,

the same techniques that Cicero had used to memorize his speeches,

những kỹ thuật tương tự mà Cicero đã từng áp dụng

để ghi nhớ bài phát biểu của ông,

that medieval scholars had used to memorize entire books."

và những học giả trung cổ dùng để ghi nhớ toàn bộ các quyển sách".

Và tôi: "Chà. Sao tôi chưa từng nghe về điều này trước đây nhỉ?"

And I said, "Whoa. How come I never heard of this before?"

Chúng tôi đứng bên ngoài hội trường của cuộc thi,

And we were standing outside the competition hall,

and Ed, who is a wonderful, brilliant, but somewhat eccentric English guy,

và Ed, một anh chàng người Anh rất thông minh, tuyệt vời

nhưng có phần nào đó hơi lập dị

says to me, "Josh, you're an American journalist.

nói với tôi: "Josh, anh là một phóng viên người Mỹ.

Do you know Britney Spears?"

Vậy anh có biết Britney Spears không?"

Tôi kiểu như: "Cái gì? À không. Sao vậy?"

I'm like, "What? No. Why?"

"Vì tôi thực sự muốn chỉ cho Britney Spears

"Because I really want to teach Britney Spears

how to memorize the order of a shuffled pack of playing cards

làm thế nào để ghi nhớ thứ tự của một bộ bài đã được xáo trộn

on U.S. national television.

trên đài truyền hình quốc gia Mỹ.

It will prove to the world that anybody can do this."

Nó sẽ chứng minh cho cả thế giới thấy bất cứ ai cũng có thể làm được điều này."

(Laughter)

(Tiếng cười)

I was like, "Well, I'm not Britney Spears,

Tôi nói: "Tôi không phải Britney Spears,

nhưng có lẽ anh có thể dạy tôi.

but maybe you could teach me.

I mean, you've got to start somewhere, right?"

Ý tôi là anh sẽ phải bắt đầu từ đâu đó, phải không?"

Và đó là điểm khởi đầu của cuộc hành trình rất kỳ lạ đối với tôi.

And that was the beginning of a very strange journey for me.

Cuối cùng thì, tôi dành cả năm sau đó cho phần hay nhất của cuộc hành trình

I ended up spending the better part of the next year

not only training my memory,

không chỉ để rèn luyện trí nhớ của mình,

but also investigating it,

mà còn nghiên cứu về nó,

trying to understand how it works,

cố gắng hiểu xem nó hoạt động như thế nào,

why it sometimes doesn't work,

tại sao đôi lúc nó lại không hoạt động

and what its potential might be.

và tiềm năng của nó có thể là gì.

And I met a host of really interesting people.

Tôi đã gặp rất nhiều người thực sự thú vị.

This is a guy called E.P.

Người đàn ông này tên E.P.

He's an amnesic who had, very possibly,

Ông bị mắc chứng mất trí nhớ

the worst memory in the world.

có thể ông là người có trí nhớ tệ nhất trên thế giới.

His memory was so bad,

Trí nhớ của ông rất kém

that he didn't even remember he had a memory problem,

đến nỗi thậm chí ông không nhớ rằng mình có vấn đề về trí nhớ,

điều này thật ngạc nhiên.

which is amazing.

And he was this incredibly tragic figure,

Ông là một trường hợp vô cùng bi thảm,

but he was a window into the extent to which our memories make us who we are.

nhưng ông cũng là cánh cửa mở đến giới hạn

mà trí nhớ của chúng ta tạo nên con người mà chúng ta hiện là.

Ở một khía cạnh khác: Tôi đã gặp người đàn ông này.

At the other end of the spectrum, I met this guy.

This is Kim Peek, he was the basis for Dustin Hoffman's character

Đây là Kim Peek.

Ông là một điển hình của nhân vật do Dustin Hoffman đóng vai trong phim "Rain Man"

in the movie "Rain Man."

Chúng tôi ngồi với nhau cả buổi trưa

We spent an afternoon together in the Salt Lake City Public Library

trong Thư viện công cộng thành phố Salt Lake để ghi nhớ những quyển danh bạ điện thoại,

memorizing phone books,

chuyện này thật (điên) rực rỡ.

which was scintillating.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And I went back and I read a whole host of memory treatises,

Khi trở về, tôi đã đọc toàn bộ các tài liệu ghi chép về trí nhớ,

những luận thuyết được viết cách đây hơn 2000 năm

treatises written 2,000-plus years ago in Latin,

bằng tiếng Lating cổ

in antiquity, and then later, in the Middle Ages.

rồi sau đó bằng tiếng Latinh Trung Cổ

And I learned a whole bunch of really interesting stuff.

Và tôi đã học được rất nhiều điều thú vị.

One of the really interesting things that I learned

Một trong những điều cực thú vị mà tôi đã học được

is that once upon a time,

là ngày xửa ngày xưa

this idea of having a trained, disciplined, cultivated memory

ý tưởng về việc có một trí nhớ được huấn luyện, rèn tập và trau dồi

gần như không quá kỳ lạ với người xưa như đối với chúng ta ngày nay.

was not nearly so alien as it would seem to us to be today.

Vào thời xa xưa, con người đầu tư cho trí nhớ

Once upon a time, people invested in their memories,

in laboriously furnishing their minds.

bằng cách chăm chỉ trang hoàng cho tâm trí của họ .

Over the last few millenia,

Qua một vài thiên niên kỷ

we've invented a series of technologies --

chúng ta đã phát minh ra hàng loạt những công nghệ --

from the alphabet, to the scroll,

từ bảng chữ cái đến giấy để viết

to the codex, the printing press, photography,

đến sách chép tay, tài liệu in ấn, nhiếp ảnh,

the computer, the smartphone --

máy tính, điện thoại thông minh --

những thứ mà dần dần giúp dễ dàng hơn và dễ dàng hơn

that have made it progressively easier and easier

for us to externalize our memories,

giúp chúng ta bành trướng trí nhớ của chúng ta,

for us to essentially outsource this fundamental human capacity.

cho chúng ta gần như thuê nguồn lực bên ngoài

thực hiện dùm bản năng cơ bản này của con người.

These technologies have made our modern world possible,

Những công nghệ này tạo ra tính khả thi cho thế giới hiện đại của chúng ta,

nhưng chúng cũng đã thay đổi chúng ta.

but they've also changed us.

Chúng thay đổi chúng ta về mặt văn hóa,

They've changed us culturally,

và tôi sẽ chứng minh rằng chúng đã thay đổi chúng ta về mặt nhận thức nữa.

and I would argue that they've changed us cognitively.

Having little need to remember anymore,

Ít có nhu cầu để ghi nhớ thêm,

it sometimes seems like we've forgotten how.

điều này đôi khi giống như việc chúng ta đã quên đi cách làm sao để ghi nhớ.

One of the last places on Earth where you still find

Một trong những nơi cuối cùng trên trái đất

nơi mà các bạn vẫn còn tìm thấy những người đam mê với ý tưởng

people passionate about this idea of a trained, disciplined, cultivated memory,

về một trí nhớ được luyện tập, rèn luyện và trau dồi

is at this totally singular memory contest.

duy nhất chính là ở cuộc thi về trí nhớ rất khác thường này.

It's actually not that singular,

Nó thực sự không phải là duy nhất,

có những cuộc thi được tổ chức khắp nơi trên thế giới.

there are contests held all over the world.

And I was fascinated, I wanted to know how do these guys do it.

Và tôi đã bị cuốn hút, tôi muốn biết những người này làm điều đó như thế nào.

Một vài năm trước, một nhóm các nhà nghiên cứu ở trường đại học Luân Đôn

A few years back a group of researchers at University College London

brought a bunch of memory champions into the lab.

đã mời các nhà vô địch trí nhớ đến phòng thí nghiệm.

Họ muốn biết:

They wanted to know:

Do these guys have brains that are somehow structurally,

Bộ não của những người này

có khác với những người còn lại về phương diện cấu trúc và giải phẫu học không?

anatomically different from the rest of ours?

The answer was no.

Câu trả lời là: Không.

Are they smarter than the rest of us?

Họ có thông minh hơn chúng ta không?

They gave them a bunch of cognitive tests, and the answer was: not really.

Các nhà nghiên cứu đã cho những người này thực hiện một loạt những bài kiểm tra về nhận thức,

và câu trả lời là không hẳn vậy.

There was, however, one really interesting and telling difference

Tuy nhiên, có một điều thực sự thú vị và nói lên sự khác biệt

between the brains of the memory champions

giữa bộ não của các nhà vô địch trí nhớ và những điểm kiểm soát

and the control subjects that they were comparing them to.

khi các nhà nghiên cứu so sánh chúng với nhau.

When they put these guys in an fMRI machine,

Khi các nhà nghiên cứu đưa những người này qua máy MRI (máy chụp cộng hưởng từ),

quét qua bộ não của họ

scanned their brains while they were memorizing numbers

trong khi họ đang ghi nhớ những con số, những khuôn mặt người và hình ảnh những bông tuyết,

and people's faces and pictures of snowflakes,

they found that the memory champions were lighting up different parts of the brain

các nhà nghiên cứu nhận ra các nhà vô địch trí nhớ

có những điểm sáng khác nhau trong não

than everyone else.

nhiều hơn những người khác.

Of note, they were using, or they seemed to be using,

Đặc biệt, họ đang sử dụng, hoặc có vẻ như sử dụng

a part of the brain that's involved in spatial memory and navigation.

một phần của bộ não mà có liên quan đến trí nhớ thuộc không gian và định vị.

Why?

Tại sao? Và chúng ta có thể học được gì từ điều này không?

And is there something that the rest of us can learn from this?

Môn thể thao cạnh tranh về trí nhớ

The sport of competitive memorizing is driven by a kind of arms race where,

được tiếp diễn như kiểu một cuộc chạy đua vũ trang

every year, somebody comes up with a new way to remember more stuff more quickly,

nơi mà mỗi năm có ai đó

tìm ra một phương pháp mới để ghi nhớ nhiều hơn, một cách nhanh hơn,

and then the rest of the field has to play catch-up.

và rồi những người còn lại phải rượt theo.

Đây là một người bạn của tôi tên Ben Pridmore,

This is my friend Ben Pridmore,

ba lần vô địch thế giới về trí nhớ.

three-time world memory champion.

Trên bàn trước mặt anh

On his desk in front of him are 36 shuffled packs of playing cards

là 36 bộ bài đã được xáo trộn

that he is about to try to memorize in one hour,

mà anh chuẩn bị cố ghi nhớ chúng trong một giờ,

bằng cách sử dụng một kỹ thuật mà anh phát minh ra và chỉ có anh thành thạo nó.

using a technique that he invented and he alone has mastered.

He used a similar technique

Anh đã dùng một kỹ thuật tương tự

để ghi nhớ thứ tự chính xác

to memorize the precise order of 4,140 random binary digits

của 4140 chữ số nhị phân ngẫu nhiên

in half an hour.

trong vòng nửa giờ đồng hồ.

(Laughter)

Yeah.

Đúng thế.

And while there are a whole host of ways

Và trong khi có cả một tập hợp đầy những cách

of remembering stuff in these competitions,

để ghi nhớ ở những cuộc thi như thế này,

everything, all of the techniques that are being used,

mọi thứ, tất cả những kỹ thuật đã được sử dụng,

ultimately come down to a concept

cuối cùng cũng quay về một khái niệm

that psychologists refer to as "elaborative encoding."

mà các nhà tâm lý học gọi là mã hóa chi tiết.

And it's well-illustrated by a nifty paradox

Nó được minh họa rõ bằng một nghịch lý đỉnh cao

known as the Baker/baker paradox, which goes like this:

gọi là nghịch lý Baker/baker

mà hoạt động nó là như thế này:

If I tell two people to remember the same word,

Nếu tôi nói hai người phải ghi nhớ cùng một từ,

if I say to you,

nếu tôi nói với bạn này:

"Remember that there is a guy named Baker."

"Hãy ghi nhớ có một người đàn ông tên là Baker."

That's his name.

Đó là tên của anh ta.

And I say to you, "Remember that there is a guy who is a baker."

Rồi tôi nói với bạn kia: "Hãy ghi nhớ có một người đàn ông làm nghề "baker" (người làm bánh)"

Okay?

And I come back to you at some point later on,

Và một lúc sau tôi quay lại với hai bạn đó,

and I say, "Do you remember that word that I told you a while back?

và tôi hỏi: "Các bạn có nhớ từ mà

tôi đã nói với các bạn trước đó không?

Do you remember what it was?"

Các bạn có nhớ nó là từ gì không?"

The person who was told his name is Baker

Người mà được bảo là phải ghi nhớ người đàn ông tên là Baker

is less likely to remember the same word

thì ít có khả năng nhớ từ tương tự

than the person was told his job is a baker.

so với người được bảo phải ghi nhớ nghề nghiệp của ông ấy là một "baker" (người làm bánh).

Cùng một từ ngữ, khả năng ghi nhớ khác nhau điều này thật khó hiểu.

Same word, different amount of remembering; that's weird.

What's going on here?

Điều gì đang diễn ra ở đây?

Well, the name Baker doesn't actually mean anything to you.

Đúng vậy. Cái tên Baker thực sự không có ý nghĩa gì đối với bạn.

It is entirely untethered from all of the other memories

Nó hoàn toàn không bị buộc lại

trong toàn bộ các ghi nhớ khác đang trôi nổi xung quanh bộ óc của bạn.

floating around in your skull.

Nhưng danh từ chung "baker" (người làm bánh),

But the common noun "baker" -- we know bakers.

chúng ta biết những người làm bánh.

Bakers wear funny white hats.

Những người làm bánh đội những chiếc nón màu trắng ngộ nghĩnh.

Bakers have flour on their hands.

Những người làm bánh trên tay dính đầy bột.

Bakers smell good when they come home from work.

Những người làm bánh có mùi thơm khi họ đi làm về.

Maybe we even know a baker.

Có lẽ chúng ta thậm chí quen biết với một người làm bánh.

And when we first hear that word,

Khi chúng ta thoạt đầu nghe từ đó,

chúng ta bắt đầu đặt những chiếc móc liên kết vào nó

we start putting these associational hooks into it,

that make it easier to fish it back out at some later date.

khiến chúng ta dễ dàng tìm lại nó sau một thời gian.

Toàn bộ nghệ thuật của những gì đang diễn ra

The entire art of what is going on in these memory contests,

trong những cuộc thi về trí nhớ này

and the entire art of remembering stuff better in everyday life,

và toàn bộ nghệ thuật ghi nhớ mọi việc tốt hơn trong cuộc sống hàng ngày

là tìm cho ra những phương pháp chuyển đổi chữ B viết hoa trong B-Bakers

is figuring out ways to transform capital B Bakers

thành chữ B thường trong b-bakers (người làm bánh) --

into lower-case B bakers --

để lấy thông tin mà bị thiếu hụt về ngữ cảnh,

to take information that is lacking in context,

in significance, in meaning,

về ý nghĩa, về ngữ nghĩa

and transform it in some way,

và chuyển đổi nó bằng cách nào đó

so that it becomes meaningful in the light of all the other things

để nó trở nên có ý nghĩa

liên kết với tất cả những thứ khác đã tồn tại trong tâm trí bạn.

that you have in your mind.

One of the more elaborate techniques for doing this

Một trong những kỹ thuật chi tiết hơn để làm điều này

đã có từ cách đây 2500 năm thời Hy Lạp Cổ Đại.

dates back 2,500 years to Ancient Greece.

It came to be known as the memory palace.

Người ta biết đến nó như một cung điện trí nhớ.

Câu chuyện đằng sau việc hình thành cung điện trí nhớ là như thế này:

The story behind its creation goes like this:

There was a poet called Simonides, who was attending a banquet.

Có một nhà thơ tên là Simondies

đang dự một bữa tiệc lớn.

Thực ra ông được thuê để trình diễn giải trí,

He was actually the hired entertainment,

because back then, if you wanted to throw a really slamming party,

vào thời điểm đó nếu bạn muốn tổ chức một bữa tiệc thật linh đình,

you didn't hire a D.J., you hired a poet.

bạn sẽ không thuê một D.J mà là một nhà thơ.

And he stands up, delivers his poem from memory, walks out the door,

Ông đứng dậy, đọc bài thơ của ông từ trí nhớ, bước ra khỏi cửa

and at the moment he does,

và ngay lúc ông vừa bước ra khỏi cửa cả hội trường yến tiệc bị sập đổ,

the banquet hall collapses.

làm chết hết tất cả mọi người bên trong đó.

Kills everybody inside.

Không chỉ giết hết tất cả mọi người,

It doesn't just kill everybody,

it mangles the bodies beyond all recognition.

nó còn làm nát thi thể đến nỗi không nhận ra được.

Không ai có thể nói những ai ở bên trong,

Nobody can say who was inside,

không ai có thể nói vị trí họ đã ngồi.

nobody can say where they were sitting.

The bodies can't be properly buried.

Thi thể không thể được chôn cất đàng hoàng.

It's one tragedy compounding another.

Đó thực sự là một bi kịch nối tiếp bi kịch.

Simonides, standing outside,

Simonides, đứng bên ngoài,

the sole survivor amid the wreckage,

người sống sót duy nhất giữa đống đổ nát,

closes his eyes and has this realization,

ông nhắm mắt lại và nhận ra điều này,

những gì mà có trong con mắt tâm trí của ông,

which is that in his mind's eye,

he can see where each of the guests at the banquet had been sitting.

ông có thể thấy vị trí từng vị khách đang ngồi trong bữa tiệc.

And he takes the relatives by the hand,

Và ông cầm tay những người thân của các vị khách

and guides them each to their loved ones amid the wreckage.

tới nơi mà người thân yêu của họ đã mất giữa đống đổ nát.

Những gì mà Simonides khám phá ra vào lúc đó

What Simonides figured out at that moment,

là điều mà tôi nghĩ rằng tất cả chúng ta đều phần nào biết được bằng trực giác

is something that I think we all kind of intuitively know,

which is that, as bad as we are at remembering names and phone numbers,

điều đó là... bên cạnh việc chúng ta rất kém

khi phải nhớ tên và số điện thoại hay là

and word-for-word instructions from our colleagues,

từng-từ-một các hướng dẫn trong sách vở ở trường,

we have really exceptional visual and spatial memories.

chúng ta thực sự có những ký ức thuộc thị giác và không gian rất đặc biệt.

Nếu tôi đề nghị các bạn nói lại 10 từ đầu tiên

If I asked you to recount the first 10 words of the story

that I just told you about Simonides,

trong câu chuyện mà tôi vừa kể cho các bạn nghe về Simonides,

khả năng rất lớn là các bạn sẽ gặp khó khăn.

chances are you would have a tough time with it.

Nhưng tôi sẽ đặt cược rằng

But, I would wager that if I asked you to recall

nếu tôi đề nghị các bạn hãy nhớ lại

who is sitting on top of a talking tan horse

ai đang ngồi trên con ngựa rám nắng biết nói

ở trong phòng sảnh nhà bạn bây giờ,

in your foyer right now,

các bạn sẽ có thể thấy được.

you would be able to see that.

The idea behind the memory palace

Ý tưởng đằng sau cung điện trí nhớ

is to create this imagined edifice in your mind's eye,

là để tạo nên một dinh thự tưởng tượng trong đôi mắt tâm trí của các bạn

and populate it with images of the things that you want to remember --

và đưa vào đó những hình ảnh

của những thứ mà bạn muốn nhớ --

the crazier, weirder, more bizarre,

hình ảnh càng điên dại, kỳ lạ, quái đản,

funnier, raunchier, stinkier the image is,

vui nhộn, tục tĩu, bốc mùi

the more unforgettable it's likely to be.

thì nó càng có khó quên hơn.

This is advice that goes back 2,000-plus years

Đây là lời khuyên có từ cách đây hơn 2000 năm

từ những luận thuyết Latin đầu tiên về trí nhớ.

to the earliest Latin memory treatises.

So how does this work?

Vậy nó hoạt động như thế nào?

Let's say that you've been invited to TED center stage to give a speech,

Giả sử là bạn được mời

đến sân khấu trung tâm của TED để nói chuyện

và bạn muốn thực hiện nó bằng trí nhớ,

and you want to do it from memory,

bạn muốn làm theo cách mà Cicero đã từng làm

and you want to do it the way that Cicero would have done it,

if he had been invited to TEDxRome 2,000 years ago.

nếu ông được mời đến TEDxRome 2000 năm trước.

(Laughter)

What you might do

Những gì bạn có thể làm

is picture yourself at the front door of your house.

là hình dung bản thân mình đang đứng ở cửa trước nhà bạn.

Và bạn tưởng tượng ra vài

And you'd come up with some sort of crazy, ridiculous, unforgettable image,

hình ảnh khá là điên rồ, mắc cười và khó quên

to remind you that the first thing you want to talk about

để nhắc nhớ điều đầu tiên mà bạn muốn nói đến

is this totally bizarre contest.

là cuộc thi rất kỳ quái này.

(Laughter)

Và rồi bạn bước vào bên trong ngôi nhà của mình

And then you'd go inside your house,

and you would see an image of Cookie Monster on top of Mister Ed.

bạn sẽ thấy hình ảnh của Cookie Monster

ngồi trên đỉnh Mister Ed.

And that would remind you

Và nó sẽ gợi nhớ chuyện

that you would want to then introduce your friend Ed Cook.

bạn muốn giới thiệu người bạn Ed Cook của mình.

Rồi bạn sẽ thấy hình ảnh của Britney Spears

And then you'd see an image of Britney Spears

to remind you of this funny anecdote you want to tell.

gợi bạn nhớ về câu chuyện vui bạn muốn kể.

And you'd go into your kitchen,

Sau đó bạn sẽ đi vào nhà bếp,

and the fourth topic you were going to talk about

chủ đề tiếp theo mà bạn sẽ nói

là hành trình kỳ lạ mà bạn đã đi trong suốt một năm,

was this strange journey that you went on for a year,

and you'd have some friends to help you remember that.

và có những người bạn giúp bạn nhớ về điều đó.

Đây là cách mà những nhà diễn thuyết La Mã thuộc lòng các bài phát biểu của họ --

This is how Roman orators memorized their speeches --

not word-for-word, which is just going to screw you up,

không phải từng-từ-một vì nó sẽ chỉ làm hỏng bài phát biểu của bạn mà thôi,

but topic-for-topic.

mà là theo từng chủ đề một.

Thực ra, cụm từ "topic sentence" (câu chủ đề),

In fact, the phrase "topic sentence" --

xuất phát từ từ "topos" trong tiếng Hy lạp

that comes from the Greek word "topos,"

which means "place."

có nghĩa là "nơi chốn".

That's a vestige of when people used to think about oratory and rhetoric

Đó là một vết tích

từ thời con người đã từng nghĩ về diễn thuyết và hùng biện

theo những khái niệm không gian này.

in these sorts of spatial terms.

The phrase "in the first place,"

Cụm từ "in the first place" (đầu tiên)

cũng giống như nơi đầu tiên trong cung điện trí nhớ.

that's like "in the first place of your memory palace."

I thought this was just fascinating,

Tôi nghĩ điều này hết sức thu hút,

and I got really into it.

và tôi thực sự hứng thú với nó.

And I went to a few more of these memory contests,

Vậy nên tôi đã tìm đến thêm một vài cuộc thi trí nhớ.

and I had this notion that I might write something longer

Tôi có ý tưởng để có thể viết dài hơn

about this subculture of competitive memorizers.

về nhóm văn hóa của những người cạnh tranh về trí nhớ này.

Nhưng lại có một vấn đề.

But there was a problem.

The problem was that a memory contest

Vấn đề là một cuộc thi trí nhớ

is a pathologically boring event.

là một sự kiện nhàm chán chưa từng có.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Thực sự, kiểu như một nhóm người ngồi lại nói về điểm SAT

Truly, it is like a bunch of people sitting around taking the SATs --

I mean, the most dramatic it gets

ý tôi là kịch tính nhất

is when somebody starts massaging their temples.

là khi ai đó bắt đầu xoa bóp thái dương của mình.

Tôi là một nhà báo, ôi cần có chuyện xảy ra để viết.

And I'm a journalist, I need something to write about.

Tôi biết rằng điều lạ thường đó xảy ra trong tâm trí của những người này,

I know that there's incredible stuff happening in these people's minds,

but I don't have access to it.

nhưng tôi không tiếp cận được nó.

And I realized, if I was going to tell this story,

Và tôi nhận ra rằng, nếu tôi kể lại câu chuyện này,

I needed to walk in their shoes a little bit.

tôi cần đặt mình trong hoàn cảnh của họ một chút,

Và vì vậy tôi bắt đầu trải qua 15 rồi 20 phút

And so I started trying to spend 15 or 20 minutes

every morning, before I sat down with my New York Times,

mỗi buổi sáng trước khi ngồi đọc tờ New York Times của mình

just trying to remember something.

chỉ để có gắng nhớ về một chuyện gì đó.

Có thể đó là một bài thơ.

Maybe it was a poem,

maybe it was names from an old yearbook that I bought at a flea market.

Có thể đó là những cái tên từ cuốn biên niêm giám cũ

mà tôi đã mua ở một chợ trời.

Và tôi thấy rằng điều này cực kỳ thú vị một cách ngạc nhiên.

And I found that this was shockingly fun.

I never would have expected that.

Tôi chưa bao giờ mong đợi như thế.

It was fun because this is actually not about training your memory.

Thú vị vì đây không chỉ để rèn luyện trí nhớ của bạn.

Những gì bạn đang làm là bạn sẽ cố gắng tốt hơn và tốt hơn và tốt hơn

What you're doing, is you're trying to get better and better

trong việc sáng tạo, trong việc tưởng tượng ra

at creating, at dreaming up,

these utterly ludicrous, raunchy, hilarious,

nhưng hình ảnh cực kỳ buồn cười, tục tĩu, vui nhộn

and hopefully unforgettable images in your mind's eye.

và hy vọng không thể nào quên trong đôi mắt của tâm trí bạn.

And I got pretty into it.

Và tôi khá là có hứng thú với nó.

This is me wearing my standard competitive memorizer's training kit.

Đây là tôi đang mang một bộ dụng cụ rèn luyện trí nhớ dành cho những thí sinh.

(Laughter)

Đó là một cặp chụp tai chống ồn

It's a pair of earmuffs

and a set of safety goggles that have been masked over

và một bộ kính an toàn đã được che chắn toàn bộ

chỉ còn lại hai lỗ rất nhỏ để nhìn,

except for two small pinholes,

because distraction is the competitive memorizer's greatest enemy.

vì sự phân tâm là kẻ thù lớn nhất của những người đi thi khả năng ghi nhớ.

Tôi quay lại cuộc thi tương tự mà tôi đã tham dự với tư cách phóng viên một năm trước.

I ended up coming back to that same contest

that I had covered a year earlier,

and I had this notion that I might enter it,

Và tôi có ý tưởng rằng mình có thể tham gia,

sort of as an experiment in participatory journalism.

kiểu như một trải nghiệm khi tham gia trong ngành báo chí.

It'd make, I thought, maybe a nice epilogue to all my research.

Nó sẽ làm, tôi nghĩ, có thể là một phần kết đẹp cho toàn bộ các nghiên cứu của tôi.

Problem was, the experiment went haywire.

Vấn đề là cuộc thực nghiệm này trở nên rối rắm.

I won the contest --

Tôi đã thắng cuộc thi,

(Laughter)

which really wasn't supposed to happen.

điều mà thực sự không nghĩ rằng sẽ xảy ra.

(Applause)

(Vỗ tay)

Now, it is nice to be able to memorize speeches

Bây giờ, thật tuyệt

để có thể ghi nhớ những bài diễn thuyết

and phone numbers and shopping lists,

số điện thoại và danh sách cần mua sắm,

nhưng thực sự nó nằm bên ngoài điểm mấu chốt.

but it's actually kind of beside the point.

Đây chỉ là những mẹo vặt.

These are just tricks.

Chúng là những mẹo vặt có thể sử dụng

They work because they're based on some pretty basic principles

vì chúng dựa trên một vài nguyên lý khá cơ bản

about how our brains work.

liên quan đến cách mà bộ não chúng ta hoạt động.

Các bạn không cần phải xây nên những cung điện trí nhớ

And you don't have to be building memory palaces

or memorizing packs of playing cards

hay ghi nhớ thứ tự các lá bài

to benefit from a little bit of insight about how your mind works.

để hưởng lợi một chút xíu trong chuyện

tâm trí bạn hoạt động thế nào.

We often talk about people with great memories

Chúng ta hay nói về người có trí nhớ tuyệt vời

như thể nó là năng khiếu bẩm sinh,

as though it were some sort of an innate gift,

but that is not the case.

nhưng không phải vậy.

Great memories are learned.

Những trí nhớ tuyệt vời là điều có thể học được.

Ở mức độ cơ bản nhất, chúng ta nhớ khi chúng ta chú ý.

At the most basic level, we remember when we pay attention.

Chúng ta nhớ khi chúng ta có liên quan một cách sâu sắc.

We remember when we are deeply engaged.

We remember when we are able to take a piece of information and experience,

Chúng ta nhớ khi chúng ta có thể

nhận một mảnh thông tin và trải nghiệm

and figure out why it is meaningful to us,

và khám phá ra tại sao nó lại có ý nghĩa đối với chúng ta,

why it is significant, why it's colorful,

tại sao nó lại quan trọng, tại sao nó lại đầy màu sắc,

when we're able to transform it in some way that makes sense

khi chúng ta có thể chuyển đổi nó bằng cách nào đó

hợp lý - trong sự liên quan

in the light of all of the other things floating around in our minds,

với tất cả những thứ đang trôi nổi quanh tâm trí ta,

when we're able to transform Bakers into bakers.

khi chúng ta có thể chuyển đổi từ Bakers thành bakers.

Cung điện trí nhớ, những kỹ thuật ghi nhớ này,

The memory palace, these memory techniques --

chúng chỉ là những đường tắt.

they're just shortcuts.

In fact, they're not even really shortcuts.

Thực sự, chúng thậm chí không hẳn là những đường tắt.

They work because they make you work.

Chúng hoạt động vì chúng khiến các bạn hoạt động.

Chúng buộc bạn làm việc xử lý theo chiều sâu,

They force a kind of depth of processing,

a kind of mindfulness,

kiểu như sự quan tâm thật sự,

that most of us don't normally walk around exercising.

mà hầu hết chúng ta không hay tập luyện.

But there actually are no shortcuts.

Nhưng thực sự không có những đường tắt.

Đây là cái cách mà mọi thứ được ghi nhớ.

This is how stuff is made memorable.

Và tôi nghĩ nếu có một điều mà tôi muốn đọng lại trong các bạn,

And I think if there's one thing that I want to leave you with,

đó là E.P,

it's what E.P., the amnesic who couldn't even remember he had a memory problem,

người bị mắc chứng mất trí đến nỗi thậm chí không nhớ rằng mình có vấn đề về trí nhớ,

left me with,

đã làm cho tôi

which is the notion that our lives are the sum of our memories.

có suy nghĩ rằng

cuộc sống của chúng ta sự tổng hợp những ký ức.

How much are we willing to lose

Chúng ta sẵn sàng đánh mất bao nhiêu

từ quãng đời ngắn ngủi đã qua của chúng ta

from our already short lives,

by losing ourselves in our Blackberries, our iPhones,

bằng cách đánh mất bản thân trong Blackberries, iPhones

by not paying attention to the human being across from us

thông qua việc không chú ý đến những người đang đi qua cuộc đời chúng ta

who is talking with us,

những người đang trò chuyện với chúng ta,

by being so lazy that we're not willing to process deeply?

hay quá làm biếng đến nỗi chúng ta không sẵn sàng

xử lý thông tin một cách sâu sắc?

Tôi học được trước tiên

I learned firsthand

that there are incredible memory capacities

rằng còn nhiều lắm khả năng ghi nhớ tuyệt vời

latent in all of us.

tiềm ẩn trong tất cả chúng ta.

Nhưng nếu bạn muốn sống một cuộc đời đáng nhớ,

But if you want to live a memorable life,

các bạn phải là dạng người

you have to be the kind of person

who remembers to remember.

nhớ để nhớ.

Thank you.

Cám ơn các bạn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)