What fear can teach us | Karen Thompson Walker

Karen Thompson Walker: Korkunun öğrettikleri

Translator: Morton Bast Reviewer: Thu-Huong Ha

Çeviri: Ethem Canbolat Gözden geçirme: Diba Szamosi

One day in 1819,

1819 yılında bir gün,

3,000 miles off the coast of Chile,

Şili kıyısında 3.000 mil açıkta

in one of the most remote regions of the Pacific Ocean,

Pasifik Okyanusunun en ücra köşelerinden birinde,

20 American sailors watched their ship flood with seawater.

20 Amerikan denizcisi gemilerinin sular altında kalışını seyretti.

They'd been struck by a sperm whale, which had ripped

Gemilerinin gövdesinde felaket bir delik açan

a catastrophic hole in the ship's hull.

bir ispermeçet balinası tarafından darbe aldılar.

As their ship began to sink beneath the swells,

Gemileri kabarcıklar çıkararak batarken

the men huddled together in three small whaleboats.

adamlar 3 küçük kurtarma sandalına tıkıştılar.

These men were 10,000 miles from home,

Bu adamlar evlerinden 10.000 mil

more than 1,000 miles from the nearest scrap of land.

ve en yakın kara parçasından 1.000 mil uzaktaydılar.

In their small boats, they carried only

küçük sandallarında sadece

rudimentary navigational equipment

en temel seyir donanımları

and limited supplies of food and water.

ve sınırlı yiyecek ve su taşıyorlardı.

These were the men of the whaleship Essex,

Bunlar hikayeleri sonradan "Moby Dick" adlı hikayeye

whose story would later inspire parts of "Moby Dick."

ilham verecek olan Essex gemisinin mürettabatıydı.

Even in today's world, their situation would be really dire,

Bugünün dünyasında bile durumları gerçekten korkunçtu

but think about how much worse it would have been then.

Fakat bir düşünün ne kadar daha kötü olabilirdi.

No one on land had any idea that anything had gone wrong.

Karadaki hiç kimsenin birşeylerin kötü gittiği ile ilgili bir bilgisi yoktu.

No search party was coming to look for these men.

Hiçbir arama ekibi onları aramak için gelmedi.

So most of us have never experienced a situation

Yani çoğumuz hiçbir zaman kendimizi bu denizcilerin içinde buldukları

as frightening as the one in which these sailors found themselves,

kadar korkunç bir durum yaşamadık,

but we all know what it's like to be afraid.

fakat hepiimiz korkunun nasıl birşey olduğunu biliriz.

We know how fear feels,

korkunun nasıl hissedildiğini,

but I'm not sure we spend enough time thinking about

fakat korkularımızın ne anlama geldiğini

what our fears mean.

düşünmek için yeterli zaman harcadığımızdan emin değilim.

As we grow up, we're often encouraged to think of fear

Büyürken, korkunun bir zayıflık olduğu, tıpkı bebek dişlerimiz veya patenimiz gibi

as a weakness, just another childish thing to discard

bir köşeye atmamız gereken çocuksu bir şey olduğu

like baby teeth or roller skates.

şeklinde yönlendiriliriz.

And I think it's no accident that we think this way.

Ve ben bu şekilde düşünmemizin bir tesadüf olmadığını düşünüyorum.

Neuroscientists have actually shown that human beings

Nörologlar insanların iyimser olma yönünde

are hard-wired to be optimists.

eğilimli olduklarını gösterdiler.

So maybe that's why we think of fear, sometimes,

Belkide bu yüzden biz korkunun kendisinin

as a danger in and of itself.

tehlikeli olduğunu düşünürüz.

"Don't worry," we like to say to one another. "Don't panic."

"Endişelenme" "Panik Yapma" deriz başkalarına.

In English, fear is something we conquer.

İngilizcede korku yendiğimiz birşeydir.

It's something we fight. It's something we overcome.

Kavga ettiğimiz birşeydir. Üstesinden geldiğimiz birşeydir.

But what if we looked at fear in a fresh way?

Fakat yeniden bakarsak korku nedir?

What if we thought of fear as an amazing act of the imagination,

Hayal gücünün olağanüstü davranışı olan korkuyu

something that can be as profound and insightful

hikayelerinde anlatıldığı kadar içten ve anlayışlı

as storytelling itself?

olarak düşünebilir miyiz?

It's easiest to see this link between fear and the imagination

En kolayı, hayalgüçleri sıradışı bir şekilde inandırıcı

in young children, whose fears are often extraordinarily vivid.

olan çocuklarda korku ve hayalgücü arasındaki çizgiyi görmektir.

When I was a child, I lived in California,

Çocukken Kaliforniya'da yaşıyordum,

which is, you know, mostly a very nice place to live,

yaşamak için genel olarak güzel bir yer olarak bilinir,

but for me as a child, California could also be a little scary.

fakat bir çocuk olarak benim için Kaliforniya birazda korkutucuydu.

I remember how frightening it was to see the chandelier

Her küçük depremde yemek masamızın üzerindeki avizenin

that hung above our dining table swing back and forth

ileri geri sallanmasının ne kadar korku verici

during every minor earthquake,

olduğunu hatırlıyorum.

and I sometimes couldn't sleep at night, terrified

ve bazı zamanlar "Big One" isimli korkunç depremin

that the Big One might strike while we were sleeping.

biz uyurken vuracağı korkusuyla geceleri uyuyamazdım.

And what we say about kids who have fears like that

Böyle korkuları olan çocukların

is that they have a vivid imagination.

güçlü hayalgüçleri olduğunu söyleriz.

But at a certain point, most of us learn

Fakat kesin olan, birçoklarımızın bu tür görüntüleri

to leave these kinds of visions behind and grow up.

arkamızda bırakıp büyüdüğümüzdür.

We learn that there are no monsters hiding under the bed,

yatağın altında saklanan canavarlar olmadığını,

and not every earthquake brings buildings down.

ve her depremin binaları yıkmadığını öğreniriz.

But maybe it's no coincidence that some of our most creative minds

Fakat bazı en yaratıcı olan beyinlerin

fail to leave these kinds of fears behind as adults.

bu tür korkuları terketmeyi başaramaması tesadüf değildir.

The same incredible imaginations that produced "The Origin of Species,"

"Türlerin Kökeni", "Jane Eyre" ve "Kayıp Zamanın Hikayesi"ni

"Jane Eyre" and "The Remembrance of Things Past,"

üreten olağanüstü hayalgücü, aynı zamanda

also generated intense worries that haunted the adult lives

yoğun endişeler yaratarak Charles Darwin, Charlotte Bronte ve

of Charles Darwin, Charlotte BrontĂŤ and Marcel Proust.

Marcel Proust'un yakalarını yetişkin yaşamlarında da bırakmadı.

So the question is, what can the rest of us learn about fear

Asıl mesele şu: Bizler, hayalperestlerden ve

from visionaries and young children?

çocuklardan ne öğrenebiliriz?

Well let's return to the year 1819 for a moment,

Bir anlığına 1819 yılına geri dönelim,

to the situation facing the crew of the whaleship Essex.

Essex gemisinin mürettabatının karşılaştığı durumu düşünelim.

Let's take a look at the fears that their imaginations

Pasifik'e sürüklendikleri sırada hayalgüçlerinin

were generating as they drifted in the middle of the Pacific.

yarattığı korkularına bir bakalım.

Twenty-four hours had now passed since the capsizing of the ship.

Gemilerinin alabora olmasının üzerinden henüz 24 saat geçmişti.

The time had come for the men to make a plan,

Adamlar için plan yapma zamanı gelmişti,

but they had very few options.

ama çok az seçenekleri vardı.

In his fascinating account of the disaster,

Felaketinin etkileyici hesabına göre

Nathaniel Philbrick wrote that these men were just about

Nathaniel Philbrick bu adamların dünya üzerindeki

as far from land as it was possible to be anywhere on Earth.

herhangi bir kara parçasından mümkün olan en uzak yerde olduğunu yazmıştı.

The men knew that the nearest islands they could reach

Bu adamlar ulaşabilecekleri en yakın adaların

were the Marquesas Islands, 1,200 miles away.

1.200 mil uzaktaki Markiz adaları olduğunu biliyorlardı.

But they'd heard some frightening rumors.

Fakat bazı korkutucu söylentiler duymuşlardı.

They'd been told that these islands,

Duyduklarına göre bu adalarda

and several others nearby, were populated by cannibals.

ve yakınındaki diğerlerinde yamyamlar yaşıyordu.

So the men pictured coming ashore only to be murdered

Bu yüzden adamlar kıyıya ulaşmayı öldürülmek

and eaten for dinner.

ve akşam yemeği olmak olarak kafalarında canlandırmışlardı.

Another possible destination was Hawaii,

Olası diğer bir istikamet Havai idi.

but given the season, the captain was afraid

Fakat mevsim yüzünden, kaptan

they'd be struck by severe storms.

şiddetli fırtınalara yakalanacaklarından korkuyordu.

Now the last option was the longest, and the most difficult:

Son seçenek, en uzun ve en zor olanıydı:

to sail 1,500 miles due south in hopes of reaching

Kendilerini sonunda Güney Afrika sahillerine itecek olan

a certain band of winds that could eventually

rüzgarlara ulaşma umuduyla güneye doğru

push them toward the coast of South America.

1.500 mil yolculuk yapmaktı.

But they knew that the sheer length of this journey

Fakat bu yolcuğunun uzunluğunun kendilerinin

would stretch their supplies of food and water.

yiyecek ve su kaynaklarını zorlayacağını biliyorlardı.

To be eaten by cannibals, to be battered by storms,

Yamyamlar tarafında yenmek, fırtınalar tarafından hırpalanmak,

to starve to death before reaching land.

karaya ulaşamadan açlıktan ölmek.

These were the fears that danced in the imaginations of these poor men,

Bunlar bu zavallı adamların hayalgüçlerinin içinde dans eden korkulardı.

and as it turned out, the fear they chose to listen to

Kendilerini yönlendirecek olan korku

would govern whether they lived or died.

yaşamalarını veya ölmelerini belirleyecekti.

Now we might just as easily call these fears by a different name.

Şimdi, bu korkuları kolaylıkla farklı bir şekilde isimlendirebiliriz.

What if instead of calling them fears,

Biz onlara korkular yerine

we called them stories?

hikayeler diyelim.

Because that's really what fear is, if you think about it.

Çünkü eğer düşünürseniz, korku gerçekte budur.

It's a kind of unintentional storytelling

Hepimizin nasıl yapılacağını bilerek doğduğumuz

that we are all born knowing how to do.

kasıtsız hikayelerdir.

And fears and storytelling have the same components.

Korkuların ve hikayelerin benzer bileşenleri vardır.

They have the same architecture.

Benzer yapıları vardır.

Like all stories, fears have characters.

Bütün hikayeler gibi korkuların da kahramanları vardır.

In our fears, the characters are us.

Korkularımızın kahramanları biziz.

Fears also have plots. They have beginnings and middles and ends.

Korkuların olaylar dizisi de vardır. Giriş, gelişme ve sonuçları.

You board the plane. The plane takes off. The engine fails.

Uçağa binersin. Uçak havalanır. Motor bozulur.

Our fears also tend to contain imagery that can be

Korkularımız aynı zamanda bir romanın sayfalarında

every bit as vivid as what you might find in the pages of a novel.

bulabileceğiniz kadar gerçekçi tasvirler içerir.

Picture a cannibal, human teeth

Bir yamyamı kafanızda canlandırın,

sinking into human skin,

insan derisine batan insan dişleri,

human flesh roasting over a fire.

ateşte kavrulan insan eti.

Fears also have suspense.

Korkular merak da yaratırlar.

If I've done my job as a storyteller today,

Bugün bir hikayeci olsaydım,

you should be wondering what happened

siz Essex gemisindeki adamlara

to the men of the whaleship Essex.

ne olduğunu merak ediyor olacaktınız.

Our fears provoke in us a very similar form of suspense.

Korkularımız bizi meraklarımızla benzer şekilde kışkırtır.

Just like all great stories, our fears focus our attention

Bütün mükemmel hikayeler gibi, korkularımız dikkatimizi yaşamda

on a question that is as important in life as it is in literature:

edebiyattaki kadar önemli olan bir soru üzerinde odaklar.

What will happen next?

Sonra ne olacak?

In other words, our fears make us think about the future.

Başka bir deyişle korkularımız bizi gelecek ile ilgili düşünmeye yönlendirir.

And humans, by the way, are the only creatures capable

İnsanlar, bu arada, gelecek ile ilgili

of thinking about the future in this way,

düşünme yeteneği olan yegane canlılardır;

of projecting ourselves forward in time,

kendimiz ile ilgili ilerleyen zamanlara yönelik plan yaparız

and this mental time travel is just one more thing

ve bu zihinsel zaman yolculuğu da

that fears have in common with storytelling.

korkular ile hikayelerin bir diğer ortak özelliğidir.

As a writer, I can tell you that a big part of writing fiction

Yazar olarak, bir kurgu yazmanın en önemli parçalarından birisinin

is learning to predict how one event in a story

hikayedeki bir olayın diğer bütün olayları

will affect all the other events,

nasıl etkileyeceğini öğrenmektir.

and fear works in that same way.

Korku da aynı şekilde işler.

In fear, just like in fiction, one thing always leads to another.

Korkuda tıpkı kurgudaki gibi, birşey diğerini yönlendirir.

When I was writing my first novel, "The Age Of Miracles,"

İlk romanım olan "Mucizelerin Tarihi" ni yazarken

I spent months trying to figure out what would happen

dünyanın dönüşünün birdenbire yavaşlaması

if the rotation of the Earth suddenly began to slow down.

durumunda ne olacağını aylarca hesapladım.

What would happen to our days? What would happen to our crops?

Günlerimize ne olurdu? Ürünlerimize ne olurdu?

What would happen to our minds?

Zihinlerimize ne olurdu?

And then it was only later that I realized how very similar

Hemen sonra, bu soruların küçük bir çocukken

these questions were to the ones I used to ask myself

geceleri korktuğumda kendime sorduğum sorular ile

as a child frightened in the night.

ne kadar benzer olduklarını fark ettim.

If an earthquake strikes tonight, I used to worry,

Bu gece bir deprem olacak olsa,

what will happen to our house? What will happen to my family?

evime ne olacak diye endişelenirdim. Aileme ne olacak?

And the answer to those questions always took the form of a story.

Bu soruların cevabı bir hikaye şeklini alır.

So if we think of our fears as more than just fears

Yani eğer korkularımızı, korkulardan ziyade

but as stories, we should think of ourselves

hikayeler olarak düşünürsek, kendimizi bu hikayelerin

as the authors of those stories.

yazarı sayabiliriz.

But just as importantly, we need to think of ourselves

Daha da önemlisi, kendimizi korkularımızın okuyucusu

as the readers of our fears, and how we choose

olarak düşünmemiz ve hayatımızda derin etkiler

to read our fears can have a profound effect on our lives.

yaratabilecek olan korkularımızı nasıl okumayı seçtiğimizdir.

Now, some of us naturally read our fears more closely than others.

Bazılarımız korkularımızı diğerlerinden daha dikkatle okur.

I read about a study recently of successful entrepreneurs,

Son günlerde başarılı olan girişimcilerle ilgili bir çalışma okudum

and the author found that these people shared a habit

ve yazar, bu insanların,

that he called "productive paranoia," which meant that

kendisinin "üretken paranoya" diye adlandırdığı,

these people, instead of dismissing their fears,

korkularını düşünmemek yerine onları dikkatle kavramak,

these people read them closely, they studied them,

üzerlerinde çalışmak ve bunları hazırlık ve eyleme dönüştürmek

and then they translated that fear into preparation and action.

şeklinde bir alışkanlıkları olduğunu ortaya koyuyordu.

So that way, if their worst fears came true,

Yani bu şekilde eğer en kötü korkuları gerçekleşirse

their businesses were ready.

işleri hazır olacaktı.

And sometimes, of course, our worst fears do come true.

Bazı zamanlar, tabii ki, en kötü korkularımız gerçekleşir.

That's one of the things that is so extraordinary about fear.

Bu korku ile ilgili en sıradışı şeylerden birisidir.

Once in a while, our fears can predict the future.

Arasıra korkularımız gelecek hakkında bilgi verir.

But we can't possibly prepare for all of the fears

Fakat hayalgücümüzün uydurduğu bütün korkular için

that our imaginations concoct.

hazırlık yapamayız.

So how can we tell the difference between

Öyleyse dikkate almaya değer korkularla

the fears worth listening to and all the others?

diğerlerini nasıl ayırt edeceğiz?

I think the end of the story of the whaleship Essex

Essex gemisinin hikayesinin sonunun üzüntü verici de olsa

offers an illuminating, if tragic, example.

aydınlatıcı bir bilgi verdiğini düşünüyorum.

After much deliberation, the men finally made a decision.

Bir çok tartışmadan sonra adamlar sonunda bir karar verdiler.

Terrified of cannibals, they decided to forgo the closest islands

Yamyamların korkusu yüzünden en yakın adalardan vazgeçmeye karar verdiler

and instead embarked on the longer

ve daha uzun ve çok daha zor bir rota olan

and much more difficult route to South America.

Güney Amerika'ya doğru yola çıkmayı seçtiler.

After more than two months at sea, the men ran out of food

Denizde geçen 2 aydan uzun bir sürenin sonunda

as they knew they might,

kendilerinin de tahmin ettikleri gibi yemekleri tükendi,

and they were still quite far from land.

ve hala karadan çok uzaktalardı.

When the last of the survivors were finally picked up

Kazazedelerin en sonuncusu da

by two passing ships, less than half of the men were left alive,

geçen 2 gemi tarafından alındığında, yarısından daha azı sağ kalmıştı

and some of them had resorted to their own form of cannibalism.

ve bazılar kendi yamyamlık biçimlerine başvurmuşlardı.

Herman Melville, who used this story as research for "Moby Dick,"

Bu hikayeyi "Moby Dick" için bir araştırma olarak kullanan Herman Merville

wrote years later, and from dry land, quote,

yıllar sonra söyle yazdı:

"All the sufferings of these miserable men of the Essex

"Essex'teki zavallı adamların

might in all human probability have been avoided

insani seçimlerinde dolayı çektiği bütün acı

had they, immediately after leaving the wreck,

güverteyi terk ettikleri anda

steered straight for Tahiti.

Tahiti'ye doğru yola çıksalardı önlenebilirdi.

But," as Melville put it, "they dreaded cannibals."

Fakat Melville'in dediği gibi "yamyamlardan korkuyorlardı".

So the question is, why did these men dread cannibals

Soru şu: Adamlar açlıktan ölme ihtimalleri daha yüksek

so much more than the extreme likelihood of starvation?

olmasına rağmen, neden yamyamlardan korkuyorlardı?

Why were they swayed by one story

Neden bir hikaye

so much more than the other?

diğerlerinden daha çok dikkatlerini çekti.

Looked at from this angle,

Bu açıdan bakıldığında, onlarınki

theirs becomes a story about reading.

kavramak ile ilgili bir hikaye haline geliyor.

The novelist Vladimir Nabokov said that the best reader

Roman yazarı Vladimir Nabakov'a göre en iyi okuyucu

has a combination of two very different temperaments,

iki farklı mizacın birleşiminden oluşur:

the artistic and the scientific.

sanatsal ve bilimsel.

A good reader has an artist's passion,

İyi okuyucu bir bir sanatçının tutkusuna sahiptir,

a willingness to get caught up in the story,

hikaye tarafından yakalanmayı ister,

but just as importantly, the readers also needs

aynı miktarda önemli olarak, okuyucu

the coolness of judgment of a scientist,

bir bilimadamının, okuyucuların sezgisel tepkilerini

which acts to temper and complicate

kıvama getirip karmaşıklaştırarak eyleme geçiren

the reader's intuitive reactions to the story.

hükümlerinin soğukkanlılığına da sahip olmalıdır.

As we've seen, the men of the Essex had no trouble with the artistic part.

Gördüğümüz gibi Essex'teki adamların sanatsal kısımla ilgili hiç sıkıntıları yok.

They dreamed up a variety of horrifying scenarios.

Çeşitli korkunç senaryolar uyduruyorlar.

The problem was that they listened to the wrong story.

Sorun yanlış hikayeyi seçmiş olmaları.

Of all the narratives their fears wrote,

Korkularınızın yazdığı hikayelerin arasından

they responded only to the most lurid, the most vivid,

sadece en uçuk, en canlı ve hayalgüçleri için

the one that was easiest for their imaginations to picture:

canlandırması en kolay olanını seçtiler:

cannibals.

yamyamları

But perhaps if they'd been able to read their fears

Fakat eğer korkularını bir

more like a scientist, with more coolness of judgment,

bilim adamı gibi kavrayabilselerdi, daha soğukkanlı bir hükümle,

they would have listened instead to the less violent

daha az tehlikeli fakat daha olası hikayeyi,

but the more likely tale, the story of starvation,

açlığın hikayesini seçerler,

and headed for Tahiti, just as Melville's sad commentary suggests.

ve tıpkı Melville'in eleştrisinde tavsiye ettiği gibi Tahiti'ye yönlenirlerdi.

And maybe if we all tried to read our fears,

Ve belki biz korkularımızı yorumlayabilseydik,

we too would be less often swayed

aralarından en şehvetli olanlarından

by the most salacious among them.

daha az etkilenirdik.

Maybe then we'd spend less time worrying about

Belki o zaman seri katiller ve uçak kazaları ile ilgili

serial killers and plane crashes,

endişelenmekle daha az zaman geçirir

and more time concerned with the subtler

ve karşı karşıya geldiğimiz fazla göze çarpmayan

and slower disasters we face:

ve yavaş ilerleyen felaketlerle daha fazla ilgilenebilirdik:

the silent buildup of plaque in our arteries,

atardamarlarımızda yığılan partiküller

the gradual changes in our climate.

ve iklimimizdeki aşamalı değişim gibi.

Just as the most nuanced stories in literature are often the richest,

En ince ayrıntılı hikayelerin edebiyattaki en zenginleri olduğu gibi

so too might our subtlest fears be the truest.

en incelikli korkularımız da en gerçekçi olanlardır.

Read in the right way, our fears are an amazing gift

Doğru şekilde okunduğunda, korkularınız hayalgücünüzün

of the imagination, a kind of everyday clairvoyance,

muhteşem bir hediyesidir, bir çeşit günlük kehanettir,

a way of glimpsing what might be the future

geleceğin nasıl gerçekleşeceğini değiştirme zamanımız varken

when there's still time to influence how that future will play out.

geleceğe bir göz atabilme yoludur.

Properly read, our fears can offer us something as precious

Gerektiği gibi okunduğunda, korkularımız bize edebiyattaki

as our favorite works of literature:

en favori çalışmalarımız kadar değerli şeyler sunabilir:

a little wisdom, a bit of insight

biraz bilgelik, bir parça derinlemesine bakış

and a version of that most elusive thing --

ve en akla gelmeyen şeyin bir versiyonu --

the truth.

gerçeğin.

Thank you. (Applause)

Teşekkür ederim. (Alkışlar)