Barry Schwartz: Using our practical wisdom

Barry Schwartz: Sağduyumuzu kullanma üzerine

Çeviri: Serap Çakıl Gözden geçirme: Sancak Gülgen

The first thing I want to do is say thank you to all of you.

Öncelikle hepinize teşekkür etmek istiyorum.

The second thing I want to do is introduce my co-author

İkinci olarak da birlikte yazdığım ve birlikte ders verdiğim

and dear friend and co-teacher.

sevgili arkadaşımı tanıştırmak istiyorum.

Ken and I have been working together

Ken ve ben neredeyse 40 yıldır

for almost 40 years.

birlikte çalışıyoruz.

That's Ken Sharpe over there.

Şurada oturan Ken Sharpe.

(Applause)

(Alkışlar)

So there is among many people --

Pek çok insan arasında --

certainly me and most of the people I talk to --

kesinlikle ben ve konuştuğum çoğu insan gibi --

a kind of collective dissatisfaction

işlerin nasıl yürüdüğüne dair,

with the way things are working,

kurumlarımızın işleyişine dair

with the way our institutions run.

müşterek bir memnuniyetsizlik var.

Our kids' teachers seem to be failing them.

Çocuklarımızın öğretmenleri yetersiz görünüyor.

Our doctors don't know who the hell we are,

Doktorlarımızın kim olduğumuza dair bir fikri yok,

and they don't have enough time for us.

ve bize ayıracak yeterli zamanları yok.

We certainly can't trust the bankers,

Bankacılara güvenemeyeceğimiz kesin,

and we certainly can't trust the brokers.

ve borsa komisyoncularına da kesinlikle güvenemeyiz.

They almost brought the entire financial system down.

Tüm finansal sistemi neredeyse yerle bir ettiler.

And even as we do our own work,

Ve hatta biz işimizi yaparken,

all too often,

Sıklıkla kendimizi

we find ourselves having to choose

doğru olduğunu düşündüğümüz şeyi

between doing what we think is the right thing

yapmakla bizden bekleneni yapmak ya da

and doing the expected thing,

gerekeni yapmak ya da

or the required thing,

kazançlı şeyi yapmak konusunda

or the profitable thing.

seçim yapmak zorunda buluyoruz.

So everywhere we look,

Yani nereye baksak,

pretty much across the board,

neredeyse bulunduğumuz her yerde,

we worry that the people we depend on

güvendiğimiz insanların bizim yararımızı

don't really have our interests at heart.

o kadar da kalpten duymadığından endişeleniyoruz.

Or if they do have our interests at heart,

Ya da eğer bizim çıkarımızı derinden hissediyorlarsa da,

we worry that they don't know us well enough

bizi yeterince tanımadıklarından çıkarlarımızı

to figure out what they need to do

korumamıza izin vermek için

in order to allow us

ne yapmaları gerektiğini

to secure those interests.

yeterince bilmediklerinden endişeleniyoruz.

They don't understand us.

Bizi anlamıyorlar.

They don't have the time to get to know us.

Bizi anlamak için yeterince zamanları yok.

There are two kinds of responses

Bu tarz bir tatminsizliğe

that we make

verebileceğimiz

to this sort of general dissatisfaction.

iki türden tepki var.

If things aren't going right,

Eğer işler yolunda gitmiyorsa,

the first response is:

ilk tepki şu:

let's make more rules,

daha fazla kural koyalım,

let's set up a set

insanların doğru şeyi

of detailed procedures

yaptığından emin olmak için

to make sure that people will do the right thing.

bir takım detaylı yöntemler düzenleyelim.

Give teachers scripts

Öğretmenlere

to follow in the classroom,

sınıfta uygulayacakları yazılı

so even if they don't know what they're doing

metinler verelim ki ne yaptıklarını bilmeseler

and don't care about the welfare of our kids,

ve çocukların iyiliğini düşünmeseler dahi

as long as they follow the scripts,

yazılı metni takip ettikleri sürece

our kids will get educated.

çocuklarımız eğitilsinler.

Give judges a list of mandatory sentences

Hakimlere suçlar için uygulayacakları

to impose for crimes,

bir zorunlu hükümler listesi

so that you don't need to rely

verelim ki böylece kendi hükümlerine

on judges using their judgment.

güvenmek zorunda kalmasınlar.

Instead, all they have to do

Bunun yerine tek yapmaları gereken

is look up on the list

listeye bakarak

what kind of sentence goes with what kind of crime.

hangi suç türüne hangi hüküm türünün uygulandığını bulmak.

Impose limits

Kredi kartı veren

on what credit card companies can charge in interest

şirketlerin kartlardan çekecekleri faiz oranlarına ve

and on what they can charge in fees.

aidatlardan ne kadar çekeceklerine limit koyun.

More and more rules

Uğraşmak zorunda

to protect us

olduğumuz

against an indifferent, uncaring

ilgisiz, kayıtsız bir takım kurumlara karşı

set of institutions we have to deal with.

kendimizi korumak için daha ve daha fazla kural.

Or -- or maybe and --

Ya da -- ya da belki --

in addition to rules,

kurallara ek olarak,

let's see if we can come up

gerçekten zekice bazı teşvikler

with some really clever incentives

bulabilir miyiz bakalım, böylece

so that, even if the people we deal with

karşı karşıya kaldığımız kişiler

don't particularly want to serve our interests,

bizim çıkarlarımızı korumayı özellikle istemeseler dahi

it is in their interest

bizim çıkarımızı korumak

to serve our interest --

kendi çıkarına olsun --

the magic incentives

insanların saf bencillikten

that will get people to do the right thing

olsa da doğru şeyi yapmalarını sağlayacak

even out of pure selfishness.

büyülü teşvikler.

So we offer teachers bonuses

Yani öğretmenlere eğer eğittikleri

if the kids they teach

çocuklar okul sisteminin

score passing grades on these big test scores

kalitesini değerlendirdikleri şu büyük

that are used to evaluate

testlerden geçer not

the quality of school systems.

alırlarsa ödüller vaat ediyoruz.

Rules and incentives --

Kurallar ve teşvikler --

"sticks" and "carrots."

sopalar ve havuçlar.

We passed a bunch of rules

Son dönemdeki çöküşe cevap olarak

to regulate the financial industry

finansal endüstriyi düzenlemek için

in response to the recent collapse.

bir takım kurallar koyduk.

There's the Dodd-Frank Act,

Dodd-Frank Yasası var,

there's the new Consumer Financial Protection Agency

geçici olarak arka kapıdan Elizabeth Warren tarafından

that is temporarily being headed through the backdoor

başkanlık edilen yeni Tüketici Finansal

by Elizabeth Warren.

Koruma Ajansı var.

Maybe these rules

Belki bu kurallar

will actually improve

finansal hizmet şirketlerinin

the way these financial services companies behave.

davranış şeklini aslında iyileştirecek.

We'll see.

Göreceğiz.

In addition, we are struggling

Ek olarak, finansal hizmet sektöründeki

to find some way to create incentives

çalışan insanların daha çok uzun dönemli

for people in the financial services industry

yararlara, hatta kendi şirketlerinin bile,

that will have them more interested

yararına hizmet vermelerini

in serving the long-term interests

sağlayacak teşvikleri

even of their own companies,

yaratmak için bir takım yollar

rather than securing short-term profits.

bulmaya çabalıyoruz.

So if we find just the right incentives,

O zaman eğer sadece doğru teşvikleri bulabilirsek,

they'll do the right thing -- as I said -- selfishly,

doğru şeyi - dediğim gibi- bencilce yapacaklar,

and if we come up with the right rules and regulations,

ve eğer biz doğru kurallar ve düzenlemelerle gelirsek,

they won't drive us all over a cliff.

bizi bir uçuruma sürüklemeyecekler.

And Ken [Sharpe] and I certainly know

Ve Ken (Sharpe) ve ben kesinlikle biliyoruz ki

that you need to reign in the bankers.

bankacılara hükmetmeniz gerekir.

If there is a lesson to be learned from the financial collapse

Finansal çöküşten öğrenilmesi gereken bir şey varsa

it is that.

o da budur.

But what we believe,

Ama inanıyoruz ki,

and what we argue in the book,

ve kitapta bunu tartıştık,

is that there is no set of rules,

bir kurallar seti yok,

no matter how detailed,

ne kadar detaylı olursa olsun,

no matter how specific,

ne kadar kendine özgü olursa olsun,

no matter how carefully monitored

ne kadar dikkatli takip ediliyor

and enforced,

ve uygulanıyor olsun,

there is no set of rules

ihtiyacımız olanı almamızı

that will get us what we need.

sağlayacak bir kurallar seti yok.

Why? Because bankers are smart people.

Neden? Çünkü bankacılar akıllı insanlar.

And, like water,

Ve, su gibi,

they will find cracks

herhangi bir kuralda

in any set of rules.

çatlaklar bulacaklar.

You design a set of rules that will make sure

Finansal sistemin neden çöktüğüne dair

that the particular reason

kesin bir neden gösterecek

why the financial system "almost-collapse"

bir kurallar seti tasarlamanız

can't happen again.

bir daha mümkün olmayacak.

It is naive beyond description

Finansal çöküşün bu nedenini

to think that having blocked

önlemekle finansal çöküşün

this source of financial collapse,

tüm olası kaynaklarını

you have blocked all possible sources of financial collapse.

engelleyebileceğinizi düşünmek anlatılamayacak kadar naif bir düşünce.

So it's just a question of waiting for the next one

Yani bu sadece bir sonrakini bekleme meselesi

and then marveling at how we could have been so stupid

ve sonra buna karşı kendimizi korumayarak ne kadar

as not to protect ourselves against that.

aptalca davrandığımıza şaşmak.

What we desperately need,

Umutsuzca ihtiyacımız olan,

beyond, or along with, better rules

daha iyi kuralların ve mantıklı akılcı

and reasonably smart incentives,

teşviklerin ötesinde, ya da

is we need virtue.

onlarla birlikte, erdeme,

We need character.

karaktere ihtiyacımız var,

We need people who want to do the right thing.

doğru olanı yapmak isteyen insanlara ihtiyacımız var.

And in particular,

Ve özellikle,

the virtue that we need most of all

her şeyden çok ihtiyacımız olan erdem,

is the virtue that Aristotle called

Aristo'nun sağduyu olarak

"practical wisdom."

tanımladığı.

Practical wisdom

Sağduyu

is the moral will

doğru şeyi yapmak

to do the right thing

için gerekli ahlaki irade

and the moral skill

ve doğru olanın ne olduğunu

to figure out what the right thing is.

anlamaya yarayan ahlaki yetenektir.

So Aristotle was very interested in watching

Aristo etrafındaki ustaların nasıl

how the craftsmen around him worked.

çalıştıklarını izlemeye meraklıydı.

And he was impressed

Ve yeni sorunlara

at how they would improvise

- tahmin etmedikleri sorunlara -

novel solutions to novel problems --

doğaçlama yeni çözümler

problems that they hadn't anticipated.

üretebilmelerinden etkilenmişti.

So one example is he sees these stonemasons

Bir örnek şu, Lesbos'taki taş ustalarının

working on the Isle of Lesbos,

çalışırken yuvarlak kolonları

and they need to measure out

ölçmeleri gerektiğini

round columns.

görüyor.

Well if you think about it,

Eğer düşünecek olursanız,

it's really hard to measure out round columns using a ruler.

cetvel kullanarak yuvarlak kolonları ölçmek gerçekten zordur.

So what do they do?

O zaman ne yaptılar?

They fashion a novel solution to the problem.

Soruna yeni bir çözüm ürettiler.

They created a ruler that bends,

Eğilebilen bir cetvel yarattılar,

what we would call these days a tape measure --

günümüzde bizim şerit metre dediğimiz --

a flexible rule,

esnek bir cetvel,

a rule that bends.

eğilebilen bir cetvel.

And Aristotle said,

Ve Aristo dedi ki,

"Hah, they appreciated that sometimes

hah, bazen yuvarlak kolonlar tasarlamak için

to design rounded columns,

kuralları eğmeye ihtiyaç

you need to bend the rule."

duyacaklarını değerlendirdiler.

And Aristotle said

Ve Aristo dedi ki,

often in dealing with other people,

sıklıkla diğer insanlarla uğraşırken,

we need to bend the rules.

kuralları eğmemiz gerekir.

Dealing with other people

Diğer insanlarla uğraşmak

demands a kind of flexibility

hiçbir kurallar setinin içeremeyeceği

that no set of rules can encompass.

bir tür esneklik gerektirir.

Wise people know when and how

Bilge insanlar kuralları ne zaman

to bend the rules.

ve nasıl eğeceklerini bilir.

Wise people know how to improvise.

Bilge insanlar nasıl doğaçlayacaklarını bilir.

The way my co-author , Ken, and I talk about it,

Yazar arkadaşım Ken ve ben bu konuda konuştuk,

they are kind of like jazz musicians.

bu insanlar caz müzisyenleri gibiler;

The rules are like the notes on the page,

kurallar da sayfa üzerindeki notalar gibi,

and that gets you started,

ve bu başlamanızı sağlar,

but then you dance around the notes on the page,

ama sonra sayfa üzerindeki notalar etrafında,

coming up with just the right combination

o belirli müzisyen arkadaşlarınızla

for this particular moment

belirli o anda tam da doğru kombinasyonla

with this particular set of fellow players.

bir araya gelerek dans edersiniz.

So for Aristotle,

Yani Aristo için,

the kind

yetenekli

of rule-bending,

ustalarda

rule exception-finding and improvisation

gördüğünüz türde, kural-eğme,

that you see in skilled craftsmen

kural dışını-bulma ve doğaçlama

is exactly what you need

tam da yetenekli bir ahlak ustası

to be a skilled moral craftsman.

olmak için ihtiyacınız olan şeydir.

And in interactions with people,

Ve insanlarla etkileşimlerde,

almost all the time,

neredeyse her zaman,

it is this kind of flexibility that is required.

ihtiyaç duyulan esneklik bu türde bir esnekliktir.

A wise person knows when to bend the rules.

Bilge bir kişi kuralları ne zaman esneteceğini bilir.

A wise person knows when to improvise.

Bilge bir kişi ne zaman doğaçlama yapacağını bilir.

And most important,

Ve en önemlisi,

a wise person does this improvising and rule-bending

bilge bir kişi bu doğaçlama ve kural eğmeyi

in the service of the right aims.

doğru amaçlara hizmet için yapar.

If you are a rule-bender and an improviser

Eğer kural eğen ve doğaçlayan biriyseniz,

mostly to serve yourself,

çoğunlukla kendinize hizmet için,

what you get is ruthless manipulation of other people.

karşılığında alacağınız insanların insafsız manipülasyonlarıdır.

So it matters that you do this wise practice

Yani bilgeliği diğerlerinin hizmetinde

in the service of others

ve kendi hizmetinizde değil,

and not in the service of yourself.

kullanmanız önemlidir.

And so the will to do the right thing

Ve bu nedenle doğru şeyi yapma iradesi

is just as important as the moral skill

en az doğaçlama ve istisna bulma

of improvisation

ahlaki yeteneği kadar

and exception-finding.

önemlidir.

Together they comprise practical wisdom,

Birlikte Aristo'nun ana erdem olduğunu

which Aristotle thought

düşündüğü

was the master virtue.

sağduyuyu kapsar.

So I'll give you an example

Size bilgeliğin faaliyette

of wise practice in action.

olduğu bir örnek vereceğim.

It's the case of Michael.

Michael örneği.

Michael's a young guy.

Michael genç bir adam.

He had a pretty low-wage job.

Bayağı düşük maaşlı bir işi var.

He was supporting his wife and a child,

Karısına ve çocuğuna bakıyor

and the child was going to parochial school.

ve çocuğu okula gidecek.

Then he lost his job.

Sonra işini kaybediyor.

He panicked

Ailesini

about being able to support his family.

geçindiremeyeceğine dair paniğe kapılıyor.

One night, he drank a little too much,

Bir gece, biraz fazla içiyor ve

and he robbed a cab driver --

bir taksi şoförünü soyuyor -

stole 50 dollars.

50 dolar çalıyor.

He robbed him at gunpoint.

Silah doğrultarak soyuyor.

It was a toy gun.

Oyuncak bir silahla.

He got caught. He got tried.

Yakalanıyor, yargılanıyor,

He got convicted.

hüküm giyiyor.

The Pennsylvania sentencing guidelines

Pennsylvania cezalandırma kılavuzları

required a minimum sentence for a crime like this

bu tarz bir suç için minimum ceza süresini

of two years, 24 months.

2 yıl, 24 ay olarak veriyordu.

The judge on the case, Judge Lois Forer

Davanın yargıcı Yargıç Lois Forer

thought that this made no sense.

bunun çok saçma olduğunu düşündü.

He had never committed a crime before.

Daha önce suç işlememişti.

He was a responsible husband and father.

Sorumlu bir eş ve babaydı.

He had been faced with desperate circumstances.

Talihsiz koşullarla karşı karşıya kalmıştı.

All this would do is wreck a family.

Bunun sonucu bir aileyi yok edecekti.

And so she improvised a sentence -- 11 months,

Ve böylece bir ceza doğaçladı - 11 ay.

and not only that,

Ve sadece bu değil,

but release every day to go to work.

işe gitmek için her gün salıveriliyordu.

Spend your night in jail, spend your day holding down a job.

Geceyi cezaevinde geçir, gündüz ise işine git.

He did. He served out his sentence.

Yaptı. Cezasını çekti.

He made restitution

Cezasını tazmin etti

and found himself a new job.

ve kendisine yeni bir iş buldu.

And the family was united.

Ve aile bir araya geldi.

And it seemed on the road

Ve düzgün bir hayata giden

to some sort of a decent life --

yol gibi görünüyordu -

a happy ending to a story

bilge bir yargıcın

involving wise improvisation

bilge doğaçlamasıyla

from a wise judge.

sonu iyi biten bir hikaye.

But it turned out

Ama anlaşıldı ki

the prosecutor was not happy

savcı, Yargıç Forer'in

that Judge Forer ignored the sentencing guidelines

cezalandırma kılavuzunu görmezden gelerek

and sort of invented her own,

bir nevi kendisininkini icat etmesinden

and so he appealed.

rahatsız oldu ve itiraz etti.

And he asked for the mandatory minimum sentence

Ve silahlı soygundan dolayı mecburi en az cezayı

for armed robbery.

talep etti.

He did after all have a toy gun.

Tek yaptığı oyuncak bir silaha sahip olmaktı.

The mandatory minimum sentence for armed robbery

Silahlı soygun için mecburi en az ceza

is five years.

beş yıldır.

He won the appeal.

Savcı temyizi kazandı.

Michael was sentenced to five years in prison.

Michael hapishanede beş yıl cezaya çarptırıldı.

Judge Forer had to follow the law.

Yargıç Forer kanunu uygulamak zorundaydı.

And by the way, this appeal went through

Ve bu arada, bu temyiz o cezasını çektikten

after he had finished serving his sentence,

sonra kabul edildi bu yüzden dışarıdaydı,

so he was out and working at a job

bir işte çalışıyordu ve ailesine

and taking care of his family

bakıyordu ve cezaevine

and he had to go back into jail.

geri dönmek zorundaydı.

Judge Forer did what she was required to do,

Yargıç Forer kendisinde isteneni yaptı

and then she quit the bench.

ve sonra yargıçlığı bıraktı.

And Michael disappeared.

Ve Michael yok oldu.

So that is an example,

Yani bu bir örnek,

both of wisdom in practice

hem bilgeliğin pratikteki

and the subversion of wisdom

hem de bilgeliğin tahrip edildiği,

by rules that are meant, of course, to make things better.

elbette, işleri daha iyi yapması gereken kurallar tarafından.

Now consider Ms. Dewey.

Şimdi Bn. Dewey'i düşünün.

Ms. Dewey's a teacher in a Texas elementary school.

Bn. Dewey Texas ilkokulunda bir öğretmen.

She found herself listening to a consultant one day

Bir gün kendisini çocukların test sonuçlarını

who was trying to help teachers

yükseltmek için öğretmenlere

boost the test scores of the kids,

yardım eden bir danışmanı dinlerken buldu,

so that the school

böylece okul

would reach the elite category

çocukların büyük testleri geçtiği

in percentage of kids passing big tests.

elit kategori yüzdeye erişecekti.

All these schools in Texas compete with one another

Texas'taki bu okullar bu kilometre taşlarına erişmek için

to achieve these milestones,

bir diğeriyle yarışıyorlar,

and there are bonuses and various other treats

ve eğer diğer okulları yenerseniz

that come if you beat the other schools.

ödüller ve diğer ikramiyeler var.

So here was the consultant's advice:

Yani danışmanın tavsiyesi şuydu;

first, don't waste your time on kids

ilk olarak, ne yaparsan testi geçecek

who are going to pass the test no matter what you do.

çocuklarla zamanını harcama.

Second, don't waste your time

İkincisi, her ne yaparsan yap

on kids who can't pass the test

testi geçemeyecek olan

no matter what you do.

çocuklarla zaman kaybetme.

Third, don't waste your time

Üçüncüsü, yakın zamanda

on kids who moved into the district

bölgeye taşınmış ve test sonuçları

too late for their scores to be counted.

sayılmayacak çocuklarla zamanını harcama.

Focus all of your time and attention

Tüm zamanını ve dikkatini

on the kids who are on the bubble,

kaynayan çocuklara ver,

the so-called "bubble kids" --

kaynayan çocuklar deniyor --

kids where your intervention

bu çocuklar müdahaleyle

can get them just maybe over the line

testten kalma ve geçme sınırı

from failing to passing.

çizgisinin üzerine çekilebilecekler.

So Ms. Dewey heard this,

Bn. Dewey bunu duydu,

and she shook her head in despair

ve kafasını umutsuzca salladı

while fellow teachers were sort of cheering each other on

diğer yandan iş arkadaşları birbirini destekledi

and nodding approvingly.

ve onaylarcasına kafa salladı.

It's like they were about to go play a football game.

Sanki bir futbol maçı yapmak üzereydiler.

For Ms. Dewey,

Bn. Dewey

this isn't why she became a teacher.

bunun için öğretmen olmamıştı.

Now Ken and I are not naive,

Şimdi Ken ve ben naif değiliz,

and we understand that you need to have rules.

ve kurallara ihtiyaç duyulduğunu biliyoruz.

You need to have incentives.

Teşviklere ihtiyacınız var.

People have to make a living.

İnsanlar yaşamını sürdürmek zorunda.

But the problem

Ama sorun

with relying on rules and incentives

kurallara ve teşviklere güvenerek

is that they demoralize

profesyonel etkinliğin

professional activity,

maneviyatını kırmaları.

and they demoralize professional activity

Ve profesyonel etkinliğin maneviyatını

in two senses.

iki anlamda kırıyorlar.

First, they demoralize the people

İlk olarak, etkinlik içindeki

who are engaged in the activity.

insanları demoralize ediyorlar.

Judge Forer quits,

Yargıç Forer ayrıldı,

and Ms. Dewey in completely disheartened.

ve Bn. Dewey’ın cesareti tamamıyla kırıldı.

And second,

Ve ikinci olarak,

they demoralize the activity itself.

etkinliğin kendisini demoralize ediyorlar.

The very practice is demoralized,

Etkinliğin kendisi demoralize ediliyor

and the practitioners are demoralized.

ve etkinliği yapanlar demoralize ediliyor.

It creates people --

Öyle insanlar yaratıyor ki -

when you manipulate incentives to get people to do the right thing --

teşvikleri insanları doğru şeyi yapmak için manipüle ettiğinizde -

it creates people

teşviklere bağımlı

who are addicted to incentives.

insanlar yaratıyor.

That is to say, it creates people

Diğer bir deyişle, bu sadece teşvikler için

who only do things for incentives.

bazı şeyleri yapan insanlar yaratıyor.

Now the striking thing about this

Şimdi bununla ilgili vurucu olan şey

is that psychologists have known this

psikologların bunu 30 yıldır biliyor

for 30 years.

olması.

Psychologists have known

Psikologlar her şeyi teşvikle

about the negative consequences of incentivizing everything

yaptırmanın olumsuz sonuçlarını 30 yıldır

for 30 years.

biliyorlar.

We know that if you reward kids for drawing pictures,

Biliyoruz ki eğer çocukları resim çizdikleri için ödüllendirirseniz,

they stop caring about the drawing

resim yapmakla ilgilenmeyi bırakır

and care only about the reward.

ve sadece ödülle ilgilenirler.

If you reward kids for reading books,

Eğer çocukları kitap okudukları için ödüllendirirseniz,

they stop caring about what's in the books

kitabın içinde ne olduğuyla ilgilenmeyi bırakır

and only care about how long they are.

ve sadece ne kadar uzun olduğuyla ilgilenir.

If you reward teachers for kids' test scores,

Eğer çocukları test sonuçları için ödüllendirirseniz

they stop caring about educating

eğitimle ilgilenmeyi bırakırlar

and only care about test preparation.

ve sadece teste hazırlanmakla ilgilenirler.

If you were to reward doctors

Eğer doktorları daha fazla işlem

for doing more procedures --

yaptıkları için ödüllendirirseniz -

which is the current system -- they would do more.

en son sistemde olduğu gibi - daha fazla işlem yapacaklardır.

If instead you reward doctors for doing fewer procedures,

Eğer bunun yerine doktorları daha az işlem yaptıkları için ödüllendirirseniz,

they will do fewer.

daha azını yapacaklardır.

What we want, of course,

İstediğimiz, elbette,

is doctors who do just the right amount of procedures

tam da doğru olan oranda işlem yapan doktorlar

and do the right amount for the right reason --

ve doğru neden için doğru miktarda işlem yapanlar --

namely, to serve the welfare of their patients.

yani, hastalarının iyiliğine hizmet edenler.

Psychologists have known this for decades,

Psikologlar bunu onlarca yıldır biliyorlar,

and it's time for policymakers

ve kanun yapanların dikkatlerini

to start paying attention

verip ekonomistler yerine

and listen to psychologists a little bit,

biraz psikologları dinlemelerinin

instead of economists.

zamanı geldi.

And it doesn't have to be this way.

Ve böyle olmak zorunda değil.

We think, Ken and I, that there are real sources of hope.

Ken ve ben düşündük ki, gerçek umut kaynakları var.

We identify one set of people

Tüm bu iş kollarından

in all of these practices

temkinli kanundışı dediğimiz

who we call canny outlaws.

bir grup kişiyi tespit ettik.

These are people

Bu kişiler, kural-izlemeyi

who, being forced to operate

gerektiren ve teşvik yaratan

in a system that demands rule-following

bir sistemde işlem yapmak zorunda olan,

and creates incentives,

kuralların etrafında dolaşan,

find away around the rules,

kuralları bir şekilde

find a way to subvert the rules.

tersyüz etme yolunu bulan kişiler.

So there are teachers who have these scripts to follow,

Yani bu senaryoları takip zorunda kalan öğretmenler var

and they know that if they follow these scripts, the kids will learn nothing.

ve eğer bu senaryoları izlerlerse çocukların hiçbir şey öğrenemeyeceklerini biliyorlar.

And so what they do is they follow the scripts,

Ve bu durumda yaptıkları, senaryoları izlemek,

but they follow the scripts at double-time

ama senaryoları fazla mesai yaparak izlemek

and squirrel away little bits of extra time

ve biraz fazladan zaman tırtıklayıp

during which they teach in the way

bu zamanda aslında etkili olduğunu

that they actually know is effective.

bildikleri şekilde öğretmek.

So these are little ordinary, everyday heroes,

Yani bunlar küçük basit, her gün karşılaşabileceğiniz

and they're incredibly admirable,

kahramanlar ve inanılmaz derecede hayranlık uyandırıcılar,

but there's no way that they can sustain this kind of activity

ama bu tarz bir aktiviteyi onları ya ezen ya da zulmeden

in the face of a system

bir sistemin karşısında

that either roots them out

devam ettirmelerinin

or grinds them down.

bir yolu yok.

So canny outlaws are better than nothing,

Yani temkinli kanundışılar hiç yoktan iyi,

but it's hard to imagine any canny outlaw

ama herhangi bir temkinli kanundışının

sustaining that for an indefinite period of time.

bunu sonsuza kadar devam ettireceğini düşünmek zor.

More hopeful

Sistem-değiştirenler

are people we call system-changers.

dediğimiz insanlar daha umut verici.

These are people who are looking

Bu insanlar sistemin kurallarından

not to dodge the system's rules and regulations,

ve düzenlemelerinden kaçıp kurtulmak isteyenler değil

but to transform the system,

ama sistemi değiştirmek isteyenler,

and we talk about several.

ve birçoğunu konuştuk.

One in particular

Özellikle bir tanesi

is a judge named Robert Russell.

Robert Russell adında bir yargıç.

And one day he was faced

Ve bir gün Gary Pettengill

with the case of Gary Pettengill.

vakasıyla karşı karşıya kaldı.

Pettengill was a 23-year-old vet

Pettengill 23 yaşında orduda kariyer

who had planned to make the army a career,

yapmayı planlayan bir askerdi,

but then he got a severe back injury in Iraq,

ama sonra Irak'ta ciddi bir sırt yaralanması yaşadı,

and that forced him to take a medical discharge.

ve bu onu tıbbi olarak görevden ayrılmaya zorladı.

He was married, he had a third kid on the way,

Evliydi, üçüncü çocuk yoldaydı,

he suffered from PTSD, in addition to the bad back,

sırtındaki ağrıya ek olarak, PTSD'dan mustaripti,

and recurrent nightmares,

ve tekrar eden kabusları,

and he had started using marijuana

ve bazı semptomları azaltmak için

to ease some of the symptoms.

marihuana kullanmaya başlamıştı.

He was only able to get part-time work because of his back,

Sırt ağrısı nedeniyle sadece yarı zamanlı iş bulabiliyordu,

and so he was unable to earn enough to put food on the table

ve bu yüzden masaya yemek koyacak ve ailesine bakacak

and take care of his family.

kadar yeterince para kazanamıyordu.

So he started selling marijuana.

Bu yüzden marihuana satmaya başladı.

He was busted in a drug sweep.

Bir uyuşturucu baskını sırasında yakalandı.

His family was kicked out of their apartment,

Ailesi evlerinden atıldı,

and the welfare system

ve sosyal sistem çocuklarını

was threatening to take away his kids.

ellerinden almakla tehdit ediyordu.

Under normal sentencing procedures,

Normal cezalandırma süreçleri altında,

Judge Russell would have had little choice

Yargıç Russell'in Pettengill'e uyuşturucu suçlusu

but to sentence Pettengill to serious jail-time

olarak ciddi bir hapis cezası vermekten başka

as a drug felon.

bir çaresi yoktu.

But Judge Russell did have an alternative.

Ama Yargıç Russell'ın bir alternatifi vardı.

And that's because he was in a special court.

Ve bu da onun özel mahkemede olmasından dolayıydı.

He was in a court called the Veterans' Court.

Gazi Mahkemesi adı verilen bir mahkemedeydi.

In the Veterans' Court --

Gazi Mahkemesinde -

this was the first of its kind in the United States.

ABD'de bu tarzda ilk mahkemeydi.

Judge Russell created the Veterans' Court.

Yargıç Russell Gazi Mahkemesini yarattı.

It was a court only for veterans

Sadece kanunlara karşı gelen

who had broken the law.

gaziler için bir mahkemeydi.

And he had created it exactly because

Ve bu mahkemeyi tam olarak o yarattı

mandatory sentencing laws

çünkü zorunlu ceza kanunları

were taking the judgment out of judging.

yargıyı yargı olmaktan çıkarıyordu.

No one wanted non-violent offenders --

Kimse şiddet göstermeyen suçluların --

and especially non-violent offenders who were veterans to boot --

ve özellikle kapı dışarı edilecek gaziler olan şiddet göstermeyen suçluların --

to be thrown into prison.

hapse atılmasını istemez.

They wanted to do something about what we all know,

Hepimizin hep bildiği şey hakkında bir şey yapmak istediler,

namely the revolving door of the criminal justice system.

yani cezai adalet sisteminin kapısını tersine çevirmek.

And what the Veterans' Court did,

Ve Gazi Mahkemesinin yaptığı

was it treated each criminal as an individual,

her bir suçluya bir kişiymiş gibi davranmak,

tried to get inside their problems,

sorunlarına derinden yaklaşmak,

tried to fashion responses to their crimes

suçlarına özel cevaplar yaratmaya çalışmak

that helped them to rehabilitate themselves,

böylece kendilerini iyileştirmelerine yardımcı olmak

and didn't forget about them once the judgment was made.

ve bir kez yargı yerine getirildiğinde onları unutmamaktı.

Stayed with them, followed up on them,

Onlarla kaldılar, onların takibini yaptılar,

made sure that they were sticking to whatever plan

zorluğu aşmalarını yardım etmek için birlikte geliştirilen plan

had been jointly developed

her ne ise ona bağlı

to get them over the hump.

kaldıklarından emin oldular.

There are now 22 cities

Şu anda bunun gibi

that have Veterans' Courts like this.

Gazi Mahkemelerinin olduğu 22 şehir var.

Why has the idea spread?

Bu fikir nasıl yayıldı?

Well, one reason is

Peki, bir nedeni

that Judge Russell

Yargıç Russell'in

has now seen 108 vets

bu yılın Şubat ayından beri

in his Veterans' Court

Gazi Mahkemesinde

as of February of this year,

108 gaziyi görmüş olması,

and out of 108,

ve 108 kişiden,

guess how many have gone back through

kaçının adaletin dönen kapısından

the revolving door of justice

hapse geri döndüğünü

into prison.

tahmin edin.

None. None.

Hiçbiri. Hiçbiri.

Anyone would glom onto

Herkes bu şekilde bir

a criminal justice system

sicili olan bir adalet sistemine

that has this kind of a record.

ilgi duyacaktır.

So here's is a system-changer, and it seems to be catching.

Böylece işte bir sistem-değiştiren ve bu çekici görünüyor.

There's a banker

Kazanç getiren

who created a for-profit community bank

bir halk bankası yaratan bir bankacı var,

that encouraged bankers -- I know this is hard to believe --

bankacıları - biliyorum inanması zor -

encouraged bankers who worked there to do well

bankacıları kendi düşük gelirli müşterileri için

by doing good for their low-income clients.

iyi işler yaparak iyi çalışmaları için teşvik ediyor.

The bank helped finance the rebuilding

Banka yok olmakta olan bir topluluğun

of what was otherwise a dying community.

yeniden yapılanmasının finansa edilmesine yardım etti.

Though their loan recipients were high-risk by ordinary standards,

Kredi alanların alışılmış standartlara göre yüksek risk altında olmalarına rağmen

the default rate was extremely low.

varsayılan faiz oranı fazlasıyla düşüktü.

The bank was profitable.

Banka kazançlıydı.

The bankers stayed with their loan recipients.

Bankacılar kredi alanlarla birlikte kaldılar.

They didn't make loans and then sell the loans.

Sonradan satmak için kredi yapmadılar.

They serviced the loans.

Krediyi bir hizmet olarak sundular.

They made sure that their loan recipients

Kredi alanların ödemelerine

were staying up with their payments.

sadık kaldıklarından emin oldular.

Banking hasn't always been

Bankacılık her zaman bizim şimdi

the way we read about it now in the newspapers.

gazetelerde okuduğumuz gibi değildi.

Even Goldman Sachs

Goldman Sachs bile

once used to serve clients,

bir zamanlar müşterilerine hizmet ederdi,

before it turned into an institution

sadece kendine hizmet eden

that serves only itself.

bir kurum haline gelmeden önce.

Banking wasn't always this way,

Bankacılık her zaman bu şekilde değildi,

and it doesn't have to be this way.

ve bu şekilde olmak zorunda değil.

So there are examples like this in medicine --

Bunun gibi örnekler tıpta da var -

doctors at Harvard

Harvard'daki doktorlar

who are trying to transform medical education,

tıp eğitimini dönüştürmeye çalışıyorlar,

so that you don't get a kind of ethical erosion

bu şekilde bir tür etik erozyon

and loss of empathy,

ve sempati azlığıyla

which characterizes most medical students

ki tıbbi eğitim sürecinde olan

in the course of their medical training.

çoğu tıp öğrencisini anlatıyor, karşılaşmayacaksınız.

And the way they do it is to give third-year medical students

Ve bunu şu şekilde yapıyorlar, üçüncü yıl tıp öğrencilerine

patients who they follow for an entire year.

tüm yıl boyunca takip edecekleri hastalar veriyorlar.

So the patients are not organ systems,

Yani hastalar organ sistemleri değildir,

and they're not diseases;

ve hastalık değildirler;

they're people, people with lives.

insandırlar, yaşamları olan insanlardır.

And in order to be an effective doctor,

Ve etkili bir doktor olmak için,

you need to treat people who have lives and not just disease.

sadece hastalıkları değil yaşamları da olan insanları tedavi etmelisiniz.

In addition to which there's an enormous amount of back and forth,

Karşılıklı olarak, bir öğrencinin bir diğeri tarafından,

mentoring of one student by another,

tüm öğrencilerin hekimler tarafından,

of all the students by the doctors,

danışmanlığının yapılmasına ek olarak,

and the result is a generation -- we hope -- of doctors

ve sonuç bir hekim jenerasyonunun - umuyoruz -

who do have time for the people they treat.

tedavi ettikleri insanlara zaman bulanlardan olması.

We'll see.

Göreceğiz.

So there are lots of examples like this that we talk about.

Bahsettiğimize benzer birçok örnek var.

Each of them shows that it is possible

Her bir örnek, karakteri sağlam temellere

to build on and nurture character

oturtabileceğinizi ve terbiye edebileceğinizi

and keep a profession

ve bir mesleği layığıyla

true to its proper mission --

sürdürebileceğinizi gösteriyor -

what Aristotle would have called its proper telos.

Aristo'nun uygun telos (amaç) olarak tanımlayacağı gibi.

And Ken and I believe

Ve Ken ve ben, aslında

that this is what practitioners actually want.

uygulayıcıların istediğinin bu olduğuna inanıyoruz.

People want to be allowed

İnsanlar erdemli olmak için

to be virtuous.

izinleri olsun istiyorlar.

They want to have permission to do the right thing.

Doğru şey yapmaları için izne sahip olmak istiyorlar.

They don't want to feel

Her gün işten evlerine

like they need to take a shower

geldiklerinde ahlaki suçluluk duygusunu

to get the moral grime off their bodies everyday

üzerlerinden atmak için duş almak

when they come home from work.

zorunda hissetmemek istiyorlar.

Aristotle thought that practical wisdom

Aristo sağduyunun mutluluk için

was the key to happiness,

anahtar olduğunu düşünüyordu,

and he was right.

ve haklıydı.

There's now a lot of research being done in psychology

Şimdi psikolojide insanları neyin mutlu ettiğine dair

on what makes people happy,

araştırma yapılıyor,

and the two things that jump out in study after study --

ve ardı ardına yapılan çalışmalardan ortaya çıkan -

I know this will come as a shock to all of you --

biliyorum bu hepinize bir şok gibi gelecek --

the two things that matter most to happiness

mutluluğa en fazla etkisi olan iki şey,

are love and work.

sevgi ve iş.

Love: managing successfully

Sevgi: size yakın olan insanlarla

relations with the people who are close to you

ve bir parçası olduğumuz topluluklarla ilişkilerimizi

and with the communities of which you are a part.

başarılı bir şekilde yönetmek.

Work: engaging in activities

İş: anlamlı ve tatmin edici

that are meaningful and satisfying.

çalışmaların içinde olmak.

If you have that, good close relations with other people,

Eğer buna sahipsiniz, diğer insanlarla iyi yakın ilişkiler içinde,

work that's meaningful and fulfilling,

anlamlı ve tatmin edici bir işte,

you don't much need anything else.

daha fazlasına ihtiyaç duymazsınız.

Well, to love well and to work well,

İyi sevmek ve iyi çalışmak için,

you need wisdom.

bilgeliğe ihtiyacınız vardır.

Rules and incentives don't tell you

Kurallar ve teşvikler nasıl iyi arkadaş

how to be a good friend, how to be a good parent,

olunacağını, nasıl iyi ebeveyn olunacağını,

how to be a good spouse,

nasıl iyi bir eş olunacağını ya da

or how to be a good doctor or a good lawyer

nasıl iyi bir hekim ya da iyi bir avukat ya da

or a good teacher.

iyi bir öğretmen olacağınızı söylemez.

Rules and incentives

Kurallar ve teşvikler

are no substitutes for wisdom.

bilgeliğe eşdeğer değillerdir.

Indeed, we argue,

Aslında, ileri sürüyoruz,

there is no substitute for wisdom.

bilgeliğin bir eşdeğeri yoktur.

And so practical wisdom

Ve bu nedenle sağduyu

does not require

uygulayıcılar tarafında

heroic acts of self-sacrifice

kendini kurban eden

on the part of practitioners.

kahramanlık hareketleri gerektirmez.

In giving us the will and the skill

Bize doğru şey yapmak için

to do the right thing -- to do right by others --

azmi ve yeteneği vererek - başkaları için doğru olanı -

practical wisdom also gives us

sağduyu aynı zamanda bize

the will and the skill

kendimiz için de doğruyu

to do right by ourselves.

yapmak için azmi ve yeteneği verir.

Thanks.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)