Peter Singer: The why and how of effective altruism

677,251 views ・ 2013-05-20

TED


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

00:00
Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast
0
0
7000
Çeviri: Tuğba Zeynep Şen Gözden geçirme: Yunus ASIK
00:12
There's something that I'd like you to see.
1
12868
3605
Görmenizi istediğim bir şey var.
00:16
(Video) Reporter: It's a story that's deeply unsettled
2
16473
2484
(Video) Sunucu: Çin’de milyonları derinden
00:18
millions in China:
3
18957
2054
sarsmış bir olay bu: Gösterilemeyecek kadar
rahatsız edici görüntülerde
00:21
footage of a two-year-old girl
4
21011
1880
00:22
hit by a van and left bleeding in the street by passersby,
5
22891
4552
iki yaşındaki bir kıza minibüs çarpıyor
00:27
footage too graphic to be shown.
6
27443
3240
ve gelip geçenler kızı sokakta yaralı hâlde bırakıyor.
00:30
The entire accident is caught on camera.
7
30683
2680
Kaza olduğu gibi kameralara yansımış.
00:33
The driver pauses after hitting the child,
8
33363
2808
Sürücü çocuğa çarptıktan sonra duraksıyor,
arka tekerleklerinin bir saniyeden uzun bir süre
00:36
his back wheels seen resting on her for over a second.
9
36171
3912
çocuğun üzerinde kaldığı görülüyor.
00:40
Within two minutes, three people pass two-year-old Wang Yue by.
10
40083
3945
İki dakika içerisinde üç kişi
iki yaşındaki Wang Yue’nin yanından geçiyor.
00:44
The first walks around the badly injured toddler completely.
11
44028
3684
İlki ağır yaralı çocuğun çevresinden dolanıyor.
00:47
Others look at her before moving off.
12
47712
3323
Diğerleri ise devam etmeden önce çocuğa bakıyor.
00:53
Peter Singer: There were other people
13
53540
1267
Peter Singer : Wang Yue’nin yanından geçip giden
00:54
who walked past Wang Yue,
14
54807
2327
başka kişiler de vardı
ve bir sokak temizlik görevlisi olaya dikkat çekmeden önce
00:57
and a second van ran over her legs
15
57134
1719
00:58
before a street cleaner raised the alarm.
16
58853
3216
çocuğun bacaklarının üzerinden ikinci bir minibüs daha geçti.
01:02
She was rushed to hospital, but it was too late. She died.
17
62069
5201
Onu apar topar hastaneye götürdüler, ancak çok geçti. Ölmüştü.
01:07
I wonder how many of you, looking at that,
18
67270
3808
Şimdi, aranızdan kaç kişinin olan bitene bakıp
kendi kendine “Ben olsaydım böyle yapmazdım,
01:11
said to yourselves just now, "I would not have done that.
19
71078
3683
01:14
I would have stopped to help."
20
74761
2204
durup yardım ederdim” dediğini merak ediyorum.
01:16
Raise your hands if that thought occurred to you.
21
76965
3900
Aklınızdan bu geçtiyse elinizi kaldırın.
01:20
As I thought, that's most of you.
22
80865
2876
Düşündüğüm gibi, çoğunluksunuz.
01:23
And I believe you. I'm sure you're right.
23
83741
1967
Ve size inanıyorum. Doğru söylediğinize eminim.
01:25
But before you give yourself too much credit,
24
85708
3239
Ama kendinize fazlaca değer biçmeden önce
01:28
look at this.
25
88947
1662
şuna bir bakın.
01:30
UNICEF reports that in 2011,
26
90609
4176
UNICEF, 2011’de beş yaş altı 6,9 milyon çocuğun
01:34
6.9 million children under five
27
94785
3949
önlenebilir, yoksulluk kaynaklı
01:38
died from preventable, poverty-related diseases.
28
98734
5452
hastalıklardan öldüğünü bildirmiş.
01:44
UNICEF thinks that that's good news
29
104186
2262
UNICEF’e göre bu iyi haber,
01:46
because the figure has been steadily coming down
30
106448
3178
çünkü bu sayı 1990’daki 12 milyon ölümden beri
01:49
from 12 million in 1990. That is good.
31
109626
4053
istikrarlı bir şekilde düşüyor. Bu iyi.
01:53
But still, 6.9 million
32
113679
3104
Ama yine de yılda 6,9 milyon
01:56
is 19,000 children dying every day.
33
116783
5324
her gün 19.000 çocuğun ölmesi demek.
Sokakta yanlarından geçmiyor
02:02
Does it really matter
34
122107
2786
02:04
that we're not walking past them in the street?
35
124893
2905
olmamız gerçekten önemli mi?
02:07
Does it really matter that they're far away?
36
127798
5218
Uzakta olmaları gerçekten önemli mi?
Ben bunun ahlaki açıdan bir fark yarattığını düşünmüyorum.
02:13
I don't think it does make a morally relevant difference.
37
133016
3418
02:16
The fact that they're not right in front of us,
38
136434
2408
Bana kalırsa hemen karşımızda olmamaları,
02:18
the fact, of course, that they're of a different nationality
39
138842
2161
farklı bir ulustan ya da ırktan olmaları,
bunların hiçbiri ahlaki açıdan bir fark yaratmıyor.
02:21
or race, none of that seems morally relevant to me.
40
141003
3975
02:24
What is really important is,
41
144978
1520
Asıl önemli olan şu:
02:26
can we reduce that death toll? Can we save
42
146498
4265
Ölüm sayısını düşürebilir miyiz?
02:30
some of those 19,000 children dying every day?
43
150763
4966
Her gün ölen 19.000 çocuktan bazılarını kurtarabilir miyiz?
02:35
And the answer is, yes we can.
44
155729
3618
Ve bu sorunun yanıtı, evet kurtarabiliriz.
02:39
Each of us spends money
45
159347
2543
Her birimiz aslında gereksinimimiz olmayan
02:41
on things that we do not really need.
46
161890
2181
şeylere para harcıyoruz.
Kendi alışkanlıklarınızı düşünebilirsiniz;
02:44
You can think what your own habit is,
47
164071
1932
ister yeni bir araba olsun, ister bir tatil olsun,
02:46
whether it's a new car, a vacation
48
166003
2565
02:48
or just something like buying bottled water
49
168568
2680
ister musluktan akan suyu
02:51
when the water that comes out of the tap
50
171248
2023
içmek oldukça güvenliyken
02:53
is perfectly safe to drink.
51
173271
2530
şişelenmiş su almak gibi bir şey olsun.
02:55
You could take the money you're spending
52
175801
1647
O gereksiz şeylere verdiğiniz
02:57
on those unnecessary things
53
177448
1895
parayı alıp bu kuruluşa,
02:59
and give it to this organization,
54
179343
2366
Against Malaria Foundation’a (Sıtmayla Mücadele Vakfı) verebilirsiniz;
03:01
the Against Malaria Foundation,
55
181709
2927
03:04
which would take the money you had given
56
184636
2572
Against Malaria Foundation, verdiğiniz parayı
03:07
and use it to buy nets like this one
57
187208
3703
bunun gibi cibinlikler alarak
03:10
to protect children like this one,
58
190911
3539
bu çocuk gibi çocukları korumak için kullanacak
03:14
and we know reliably that if we provide nets,
59
194450
4296
ve güvenilir bir şekilde biliyoruz ki
03:18
they're used, and they reduce the number of children
60
198746
3402
eğer cibinlikleri verirsek cibinlikler kullanılır
ve 19.000 çocuğun ölümüne
03:22
dying from malaria,
61
202148
2456
03:24
just one of the many preventable diseases
62
204604
2808
neden olan önlenebilir hastalıklardan
03:27
that are responsible for some of those 19,000 children
63
207412
3952
biri olan sıtmadan ölen
03:31
dying every day.
64
211364
3648
çocuk sayısı azalmış olur.
Neyse ki gittikçe daha çok sayıda insan
03:35
Fortunately, more and more people
65
215012
2184
03:37
are understanding this idea,
66
217196
2514
bu düşünceyi anlıyor ve
03:39
and the result is a growing movement:
67
219710
3318
bunun sonucunda bir hareket ortaya çıkıyor:
Efektif altruizm.
03:43
effective altruism.
68
223028
2656
03:45
It's important because it combines both the heart and the head.
69
225684
4384
Efektif altruizm önemli çünkü kalbi ve aklı birleştiriyor.
Kalbi, tabii ki, hissettiniz.
03:50
The heart, of course, you felt.
70
230068
1711
03:51
You felt the empathy for that child.
71
231779
3143
O çocuk için empati hissettiniz.
03:54
But it's really important to use the head as well
72
234922
4034
Aklımızı da kullanmamız yaptığımız şeyin efektif ve
03:58
to make sure that what you do is effective and well-directed,
73
238956
4793
doğru yönlendirilmiş olmasını sağlaması için gerçekten önemli,
04:03
and not only that, but also I think reason helps us
74
243749
4334
ama sadece bu kadar da değil,
nerede olurlarsa olsunlar başka insanların da
04:08
to understand that other people, wherever they are,
75
248083
3769
04:11
are like us, that they can suffer as we can,
76
251852
3591
bizim gibi olduklarını, bizim gibi acı çekebildiklerini,
04:15
that parents grieve for the deaths of their children,
77
255443
2673
ebeveynlerin kendi çocuklarının yasını bizim tuttuğumuz gibi tuttuğunu
04:18
as we do,
78
258116
1803
ve hayatımızın ve refahımızın bizim için ne kadar önemi
04:19
and that just as our lives and our well-being matter to us,
79
259919
4218
varsa onlarınkinin de onlar için o kadar
önemli olduğunu anlamamıza akıl yardımcı olur.
04:24
it matters just as much to all of these people.
80
264137
3243
04:27
So I think reason is not just some neutral tool
81
267380
3068
O nedenle akıl ne istiyorsak onu elde etmemizi sağlayan
tarafsız bir araç değildir bence.
04:30
to help you get whatever you want.
82
270448
1495
04:31
It does help us to put perspective on our situation.
83
271943
4630
Durumumuzu belirli bir açıdan görmemize katkıda bulunur.
04:36
And I think that's why
84
276573
1879
Ve bu yüzden
04:38
many of the most significant people in effective altruism
85
278452
5006
efektif altruizmin içindeki en dikkate değer kişilerden birçoğunun
04:43
have been people who have had backgrounds
86
283458
2384
felsefe, ekonomi ya da matematik
04:45
in philosophy or economics or math.
87
285842
4738
arka planına sahip olduğunu düşünüyorum.
04:50
And that might seem surprising,
88
290580
1465
Ve bu şaşırtıcı gelebilir;
çünkü birçok insan şöyle düşünüyor
04:52
because a lot of people think,
89
292045
1333
04:53
"Philosophy is remote from the real world;
90
293378
3813
“Felsefe gerçek dünyadan kopuk;
04:57
economics, we're told, just makes us more selfish,
91
297191
3943
ekonominin bizi bencil yaptığı söylenir
ve matematiğin inekler için olduğunu biliyoruz.”
05:01
and we know that math is for nerds."
92
301134
3531
05:04
But in fact it does make a difference,
93
304665
2758
Ama aslında bu bir fark yaratır
05:07
and in fact there's one particular nerd
94
307423
1936
ve bunun farkına vardığı için
05:09
who has been a particularly effective altruist
95
309359
4220
özellikle efektif altruist olmuş
05:13
because he got this.
96
313579
1917
bir inek var.
05:15
This is the website of the Bill & Melinda Gates Foundation,
97
315496
3279
Bu Bill ve Melinda Gates Vakfı’nın sitesi
05:18
and if you look at the words on the top right-hand side,
98
318775
3796
ve sağ üstteki ifadelere bakarsanız
05:22
it says, "All lives have equal value."
99
322571
3927
“Bütün hayatlar eşit değere sahiptir” yazdığını görebilirsiniz.
05:26
That's the understanding,
100
326498
1869
Bu anlayış,
05:28
the rational understanding of our situation in the world
101
328367
3622
dünyadaki durumumuza yönelik akılcı anlayış,
05:31
that has led to these people
102
331989
2261
sözünü ettiğim bu insanları,
05:34
being the most effective altruists in history,
103
334250
4681
tarihteki en efektif altruistler hâline getirmiştir:
05:38
Bill and Melinda Gates and Warren Buffett.
104
338931
2672
Bill ve Melinda Gates’i ve Warren Buffet’ı.
05:41
(Applause)
105
341603
6133
(Alkışlar)
05:47
No one, not Andrew Carnegie, not John D. Rockefeller,
106
347736
4169
Hiç kimse, ne Andrew Carnegie, ne de John D. Rockefeller
05:51
has ever given as much to charity
107
351905
2658
yardım kuruluşlarına bu üçünden biri kadar
05:54
as each one of these three,
108
354563
3248
çok bağışlamamıştır
05:57
and they have used their intelligence
109
357811
2752
ve bu üç kişi bağışladıklarının
06:00
to make sure that it is highly effective.
110
360563
4080
olabildiğince efektif olmasını sağlamak için zekâlarını kullanmışlardır.
06:04
According to one estimate, the Gates Foundation
111
364643
3088
Yapılan bir hesaba göre Gates Vakfı
06:07
has already saved 5.8 million lives
112
367731
3808
şimdiden 5,8 milyon hayat kurtarmıştır
06:11
and many millions more, people, getting diseases
113
371539
3158
ve ölümlerine neden olmasa da hayatlarını ağır hasta geçirmelerine
06:14
that would have made them very sick,
114
374697
1527
neden olacak hastalıklara yakalanmış,
06:16
even if eventually they survived.
115
376224
3251
milyonlarca kişiyi iyileştirmiştir.
06:19
Over the coming years, undoubtably the Gates Foundation
116
379475
2600
Kuşkusuz gelecek yıllarda Gates Vakfı
daha fazla bağış yapacak
06:22
is going to give a lot more,
117
382075
2664
06:24
is going to save a lot more lives.
118
384739
3975
ve daha fazla hayat kurtaracak.
06:28
Well, you might say, that's fine if you're a billionaire,
119
388714
4242
Peki, diyebilirsiniz, ancak milyarderseniz
06:32
you can have that kind of impact.
120
392956
2424
öylesine bir etki yaratabilirsiniz.
06:35
But if I'm not, what can I do?
121
395380
2948
Ama ben milyarder değilsem, ne yapabilirim ki?
06:38
So I'm going to look at four questions that people ask
122
398328
3324
Bu yüzden insanların sorduğu,
06:41
that maybe stand in the way of them giving.
123
401652
3448
bağış yapmalarına engel olabilecek dört soruyu inceleyeceğim.
İnsanlar ne kadar fark yaratabilecekleri konusunda kaygılanıyorlar.
06:45
They worry how much of a difference they can make.
124
405100
2367
06:47
But you don't have to be a billionaire.
125
407467
3225
Ama milyarder olmanız gerekmiyor.
06:50
This is Toby Ord. He's a research fellow in philosophy
126
410692
3664
Bu Toby Ord. Oxford Üniversitesi Felsefe bölümünde
06:54
at the University of Oxford.
127
414356
2026
araştırma görevlisi.
06:56
He became an effective altruist when he calculated
128
416382
3588
Kariyeri, yani akademik kariyeri boyunca
06:59
that with the money that he was likely to earn
129
419970
2275
kazanması olası olan parayla gelişmekte olan
07:02
throughout his career, an academic career,
130
422245
2400
ülkelerdeki 80.000 kişinin körlüğünü iyileştirecek kadar bağışlayıp
07:04
he could give enough to cure 80,000 people of blindness
131
424645
6667
gelişmekte olan ülkelerdeki 80.000 kör insanı iyileştirmek için
07:11
in developing countries
132
431312
2046
yine de son derece yeterli bir standartta
07:13
and still have enough left
133
433358
2273
hayatını sürdürebileceğini hesaplayınca
07:15
for a perfectly adequate standard of living.
134
435631
4724
efektif altruist oldu.
07:20
So Toby founded an organization
135
440355
1997
Toby bu bilgiyi yaymak,
07:22
called Giving What We Can to spread this information,
136
442352
4086
gelirlerinin bir bölümünü paylaşmak isteyen kişileri bir araya getirmek
07:26
to unite people who want to share some of their income,
137
446438
3926
ve insanlardan küresel yoksullukla mücadele etmek için
07:30
and to ask people to pledge to give 10 percent
138
450364
2713
hayatları boyunca kazandıklarının %10’unu bağışlamayı
vaat etmelerini istemek üzere
07:33
of what they earn over their lifetime
139
453077
2111
07:35
to fighting global poverty.
140
455188
3321
Giving What We Can (Verebildiğimiz Kadar Vermek)
adında bir kuruluş kurdu.
07:38
Toby himself does better than that.
141
458509
2439
Toby kendi adına bundan da iyisini yapıyor.
07:40
He's pledged to live on 18,000 pounds a year --
142
460948
4400
Yılda 18.000 sterlinle yaşamayı
07:45
that's less than 30,000 dollars --
143
465348
2744
–bu 30.000 dolardan aza geliyor-
ve kalan gelirini bu kuruluşlara vermeyi vaat etti.
07:48
and to give the rest to those organizations.
144
468092
3400
07:51
And yes, Toby is married and he does have a mortgage.
145
471492
5574
Ve evet, Toby evli ve ev kredisi ödüyor.
Charlie Bresler ve Diana Schott
07:57
This is a couple at a later stage of life,
146
477066
3645
08:00
Charlie Bresler and Diana Schott,
147
480711
2996
hayatlarının ileri evresinde bulunan bir çift:
08:03
who, when they were young, when they met,
148
483707
1527
Gençken tanıştıklarında
08:05
were activists against the Vietnam War,
149
485234
3154
Vietnam Savaşı karşıtı aktivistlerdi,
08:08
fought for social justice,
150
488388
1979
sosyal adalet için mücadele ediyorlardı
08:10
and then moved into careers, as most people do,
151
490367
2884
ve bu değerleri terk etmemiş olsalar da çoğu kişi gibi
08:13
didn't really do anything very active about those values,
152
493251
3609
kariyerlerine başladıktan sonra benimsedikleri değerlere yönelik
08:16
although they didn't abandon them.
153
496860
2839
pek de aktif bir şey yapmadılar.
08:19
And then, as they got to the age at which many people
154
499699
2379
Daha sonra çoğu kişinin emekliliği düşünmeye
başladığı yaşlara geldiklerinde o değerlere geri döndüler
08:22
start to think of retirement, they returned to them,
155
502078
3406
08:25
and they've decided to cut back on their spending,
156
505484
3164
ve giderlerini azaltıp gösterişsiz bir şekilde yaşamaya
08:28
to live modestly, and to give both money and time
157
508648
5145
ve küresel yoksullukla mücadele etmek için hem paralarını,
08:33
to helping to fight global poverty.
158
513793
4878
hem de zamanlarını ayırmaya karar verdiler.
08:38
Now, mentioning time might lead you to think,
159
518671
3042
Zamandan söz edince şimdi aklınıza şu soru gelebilir:
08:41
"Well, should I abandon my career and put all of my time
160
521713
3624
“Peki, kariyerimi bırakıp bütün zamanımı
08:45
into saving some of these 19,000 lives
161
525337
3205
her gün kaybedilen 19.000 hayattan
08:48
that are lost every day?"
162
528542
1663
bazılarını kurtarmaya mı adayayım?”
08:50
One person who's thought quite a bit about this issue
163
530205
2702
Dünyaya en yüksek yararı sağlayabilecek bir kariyere
08:52
of how you can have a career that will have
164
532907
2823
nasıl sahip olabileceğiniz üstüne
08:55
the biggest impact for good in the world is Will Crouch.
165
535730
3721
kafa yormuş kişilerden biri Will Crouch.
08:59
He's a graduate student in philosophy,
166
539451
2656
Felsefe yüksek lisans öğrencisi
ve insanlara en iyi, en efektif kariyere
09:02
and he's set up a website called 80,000 Hours,
167
542107
4352
09:06
the number of hours he estimates
168
546459
1674
nasıl sahip olabilecekleri konusunda öneriler sunmak için
09:08
most people spend on their career,
169
548133
2372
09:10
to advise people on how to have the best,
170
550505
2212
80.000 Hours (80.000 saat)
09:12
most effective career.
171
552717
1980
adında bir site kurdu.
09:14
But you might be surprised to know
172
554697
2214
Ama, eğer doğru yeteneklere ve kişiliğe sahipseniz
09:16
that one of the careers that he encourages people to consider,
173
556911
3021
göz önünde bulundurmanızı önerdiği
09:19
if they have the right abilities and character,
174
559932
2265
kariyerlerden birinin bankacılık
09:22
is to go into banking or finance.
175
562197
4667
ya da finans olduğunu duyunca şaşırabilirsiniz.
09:26
Why? Because if you earn a lot of money,
176
566864
3811
Neden mi? Çünkü çok kazanırsanız,
09:30
you can give away a lot of money,
177
570675
2339
çok bağış yapabilirsiniz
ve o kariyerde başarılı olursanız
09:33
and if you're successful in that career,
178
573014
2046
gelişmekte olan ülkelerdeki bir yardım kuruluşuna,
09:35
you could give enough to an aid organization
179
575060
2614
09:37
so that it could employ, let's say, five aid workers
180
577674
4930
diyelim ki beş kişiyi işe alabilecekleri kadar bağışlayabilirsiniz
09:42
in developing countries, and each one of them
181
582604
3292
ve muhtemelen o beşinden her biri
09:45
would probably do about as much good
182
585896
1844
aşağı yukarı sizin o konumda yaratabileceğiniz kadar
09:47
as you would have done.
183
587740
1534
iyi bir etki yaratabilir.
09:49
So you can quintuple the impact
184
589274
3010
Yani böyle bir kariyeri seçerek
09:52
by leading that kind of career.
185
592284
4121
yaratacağınız etkiyi beşe katlayabilirsiniz.
09:56
Here's one young man who's taken this advice.
186
596405
2520
Bu genç adam da bu öneriye uymuş.
09:58
His name is Matt Weiger.
187
598925
1341
Adı Matt Weiger.
10:00
He was a student at Princeton in philosophy and math,
188
600266
3762
Princeton’da felsefe ve matematik okudu,
hatta geçen yıl mezun olduğunda en iyi felsefe lisans tezi
10:04
actually won the prize for the best undergraduate philosophy thesis
189
604028
3719
10:07
last year when he graduated.
190
607747
2379
ödülünü kazandı.
Ama New York’ta finans işine girdi.
10:10
But he's gone into finance in New York.
191
610126
3226
10:13
He's already earning enough
192
613352
1605
Kazancı şimdiden o kadar yüksek ki
10:14
so that he's giving a six-figure sum to effective charities
193
614957
4266
efektif yardım kuruluşlarına altı rakamlı bağışlar yapıp
10:19
and still leaving himself with enough to live on.
194
619223
3729
kendine yaşayabileceği kadar para bırakabiliyor.
10:22
Matt has also helped me to set up an organization
195
622952
3871
Matt aynı zamanda adını yazdığım bir kitaptan alan
10:26
that I'm working with that has the name taken
196
626823
3053
ve benim de çalıştığım
10:29
from the title of a book I wrote,
197
629876
1627
The Life You Can Save’i (Kurtarabileceğiniz Hayatlar)
10:31
"The Life You Can Save,"
198
631503
1898
kurmama yardımcı oldu;
10:33
which is trying to change our culture
199
633401
2741
The Life You Can Save, etik bir şekilde yaşayacaksak
“yapmayacaksın”lara uyup aldatmamanın, çalmamanın,
10:36
so that more people think that
200
636142
3733
yaralamamanın, öldürmemenin tek başına yeterli olmadığına
10:39
if we're going to live an ethical life,
201
639875
1717
10:41
it's not enough just to follow the thou-shalt-nots
202
641592
3831
ve eğer yeteri kadarına sahipsek sahip olduğumuzun
10:45
and not cheat, steal, maim, kill,
203
645423
2380
bir bölümünü çok daha azına sahip olanlarla
10:47
but that if we have enough, we have to share some of that
204
647803
2887
paylaşmamız gerektiğine daha fazla sayıda insanın inanmasını
10:50
with people who have so little.
205
650690
3353
sağlayacak şekilde kültürümüzü değiştirmeye çalışıyor.
Ve bu kuruluş, elindeki küçük miktarın
10:54
And the organization draws together people
206
654043
2779
10:56
of different generations,
207
656822
1684
%10’unu vermeyi vaat eden
lisans öğrencisi Holly Morgan ile sağ taraftaki,
10:58
like Holly Morgan, who's an undergraduate,
208
658506
1845
11:00
who's pledged to give 10 percent
209
660351
1517
doğrudan yoksullar için çalışmış olan,
11:01
of the little amount that she has,
210
661868
1949
daha fazla kazanıp daha fazla bağışlamak amacıyla
11:03
and on the right, Ada Wan,
211
663817
2053
işletme yönetimi yüksek lisansı için Yale’e giden
11:05
who has worked directly for the poor, but has now
212
665870
2727
Ada Wan gibi
11:08
gone to Yale to do an MBA to have more to give.
213
668597
4502
farklı kuşaklardan insanları bir araya getiriyor.
Ne var ki birçok insan yardım kuruluşlarının
11:13
Many people will think, though,
214
673099
1525
11:14
that charities aren't really all that effective.
215
674624
3982
aslında o kadar da efektif olmadığını düşünecektir.
11:18
So let's talk about effectiveness.
216
678606
1793
O yüzden efektiflikten bahsedelim.
11:20
Toby Ord is very concerned about this,
217
680399
1990
Toby Ord bu konuyla oldukça ilgili
11:22
and he's calculated that some charities
218
682389
2887
ve bazı yardım kuruluşlarının diğerlerine göre
11:25
are hundreds or even thousands of times
219
685276
2789
yüzlerce, hatta binlerce kat
daha efektif olduğunu hesaplamış;
11:28
more effective than others,
220
688065
2058
yani efektif olanları bulmak çok önemli.
11:30
so it's very important to find the effective ones.
221
690123
2836
11:32
Take, for example, providing a guide dog for a blind person.
222
692959
5031
Örneğin, kör bir bireye bir rehber köpek sağlamayı düşünün.
11:37
That's a good thing to do, right?
223
697990
2812
Bunu yapmak iyi bir şey, değil mi?
11:40
Well, right, it is a good thing to do,
224
700802
2022
Evet, doğru, bunu yapmak iyi bir şey,
11:42
but you have to think what else you could do with the resources.
225
702824
2917
ancak bunun için harcanan kaynaklarla yapılabilecek diğer şeyleri düşünmeliyiz.
11:45
It costs about 40,000 dollars to train a guide dog
226
705741
4244
Bir rehber köpeği eğitmenin ve köpeğin verileceği
bireye köpekten verimli bir şekilde yararlanabilmesi için gerekli olan
11:49
and train the recipient so that the guide dog
227
709985
2496
11:52
can be an effective help to a blind person.
228
712481
3384
eğitimi sağlamanın maliyeti yaklaşık 40,000 dolar.
11:55
It costs somewhere between 20 and 50 dollars
229
715865
4272
Gelişmekte olan bir ülkedeki kör bir bireyi,
iyileştirmenin maliyeti 20 dolar ile 50 dolar arasındadır,
12:00
to cure a blind person in a developing country
230
720137
3006
eğer trahom hastasıysa.
12:03
if they have trachoma.
231
723143
2010
Demek ki hesabı yaptığımızda elimizde şöyle bir şey oluyor:
12:05
So you do the sums, and you get something like that.
232
725153
3071
12:08
You could provide one guide dog
233
728224
1746
Kör bir Amerikalı için
12:09
for one blind American,
234
729970
2345
bir rehber köpek sağlayabilirsiniz
12:12
or you could cure between 400
235
732315
2876
ya da 400 ile 2.000 arasındaki bir sayıda
12:15
and 2,000 people of blindness.
236
735191
3771
körü iyileştirebilirsiniz.
12:18
I think it's clear what's the better thing to do.
237
738962
3597
Sanıyorum hangisini yapmanın daha iyi olduğu açık.
12:22
But if you want to look for effective charities,
238
742559
3515
Üstelik efektif yardım kuruluşlarını bulmak istiyorsanız
ziyaret edebileceğiniz iyi bir site var.
12:26
this is a good website to go to.
239
746074
2232
12:28
GiveWell exists to really assess the impact of charities,
240
748306
4884
GiveWell, yardım kuruluşlarının etkilerini gerçekten ölçmek için var
- sadece iyi yönetilip yönetilmediklerini ölçmek için değil -
12:33
not just whether they're well-run,
241
753190
1965
ve değerlendirdiği yüzlerce yardım kuruluşu arasından
12:35
and it's screened hundreds of charities
242
755155
2300
12:37
and currently is recommending only three,
243
757455
3299
şu anda sadece üç tanesini öneriyor,
12:40
of which the Against Malaria Foundation is number one.
244
760754
4233
ilk sırada da Against Malaria Foundation (Sıtmaya Karşı Vakfı) var.
12:44
So it's very tough. If you want to look for other recommendations,
245
764987
2623
Yani bu iş zor. Eğer diğer önerilere bakmak istiyorsanız
12:47
thelifeyoucansave.com and Giving What We Can
246
767610
3010
thelifeyoucansave.com’da ve Giving What You Can’de
12:50
both have a somewhat broader list,
247
770620
2366
daha geniş sayılabilecek bir liste var;
12:52
but you can find effective organizations,
248
772986
3336
üstelik yoksulların hayatlarını kurtarma alanı dışında da
12:56
and not just in the area of saving lives from the poor.
249
776322
4176
çalışan efektif yardım kuruluşlarını bulabilirsiniz.
13:00
I'm pleased to say that there is now also a website
250
780498
2576
Artık efektif hayvan kuruluşlarını inceleyen
bir sitenin de olduğunu söylemek beni memnun ediyor.
13:03
looking at effective animal organizations.
251
783074
3432
13:06
That's another cause that I've been concerned about
252
786506
2004
Bu beni hayatım boyunca meşgul etmiş
13:08
all my life, the immense amount of suffering
253
788510
2604
olan başka bir dava:
İnsanların her yıl
13:11
that humans inflict
254
791114
1526
13:12
on literally tens of billions of animals every year.
255
792640
4257
on milyarlarca hayvana çektirdiği inanılmaz miktardaki acı.
13:16
So if you want to look for effective organizations
256
796897
2326
O yüzden bu acıyı azaltmak için
13:19
to reduce that suffering,
257
799223
2073
efektif yardım kuruluşları bulmak isterseniz,
13:21
you can go to Effective Animal Activism.
258
801296
3001
Effective Animal Activism (Efektif Hayvan Aktivizm)’i ziyaret edebilirsiniz.
13:24
And some effective altruists think it's very important
259
804297
3039
Ve bazı efektif altruistler türümüzün devamlılığını
13:27
to make sure that our species survives at all.
260
807336
3757
sağlamanın da çok önemli olduğunu düşünüyor.
O nedenle de soyumuzun tükenmesi riskini azaltma yöntemlerini araştırıyorlar.
13:31
So they're looking at ways to reduce the risk of extinction.
261
811093
3430
13:34
Here's one risk of extinction that we all became aware of
262
814523
2643
Bu risklerden birinin farkına yakın zaman önce
gezegenimizin yakınından bir asteroid geçtiği zaman vardık.
13:37
recently, when an asteroid passed close to our planet.
263
817166
4157
13:41
Possibly research could help us not only to predict
264
821323
3006
Muhtemelen araştırmalar çarpabilecek olan
13:44
the path of asteroids that might collide with us,
265
824329
1971
asteroidlerin yolunu sadece hesaplamamızı değil,
13:46
but actually to deflect them.
266
826300
2792
saptırmamızı bile sağlayabilecek.
Bazıları bunun bağış yapmak için iyi bir şey olduğunu düşünüyor.
13:49
So some people think that would be a good thing to give to.
267
829092
2664
13:51
There's many possibilities.
268
831756
2242
Birçok seçenek var.
13:53
My final question is,
269
833998
1711
Son sorum,
13:55
some people will think it's a burden to give.
270
835709
3031
bazı insanların bağış yapmayı bir yük olarak düşünecek olması üstüne.
13:58
I don't really believe it is.
271
838740
1633
Ben öyle olduğuna gerçekten inanmıyorum.
14:00
I've enjoyed giving all of my life
272
840373
2180
Yüksek lisans öğrencisi olduğumdan beri
14:02
since I was a graduate student.
273
842553
1318
hayatım boyunca bağış yapmaktan zevk aldım.
14:03
It's been something fulfilling to me.
274
843871
2833
Beni tatmin eden bir şeydi.
14:06
Charlie Bresler said to me that he's not an altruist.
275
846704
2431
Charlie Bresler bana altruist olmadığını söyledi.
Kurtardığı hayatın kendi hayatı olduğunu düşünüyor.
14:09
He thinks that the life he's saving is his own.
276
849135
3374
14:12
And Holly Morgan told me that she used to battle depression
277
852509
3927
Ve Holly Morgan da bana efektif altruizmle ilgilenmeye
14:16
until she got involved with effective altruism,
278
856436
2232
başlayana kadar depresyonla mücadele ettiğini
14:18
and now is one of the happiest people she knows.
279
858668
3546
ve şu anda tanıdığı en mutlu insanlardan biri olduğunu söyledi.
14:22
I think one of the reasons for this
280
862214
1773
Bence bunun nedenlerinden biri
14:23
is that being an effective altruist helps to overcome
281
863987
3267
efektif altruist olmanın Sisifos sorunu olarak adlandırdığım
14:27
what I call the Sisyphus problem.
282
867254
2871
durumun üstesinden gelmeye yardımcı olması.
İşte Titian tarafından resmedildiği hâliyle Sisifos,
14:30
Here's Sisyphus as portrayed by Titian,
283
870125
3193
14:33
condemned by the gods to push a huge boulder
284
873318
3023
tanrılar tarafından devasa bir kayayı bir tepenin
14:36
up to the top of the hill.
285
876341
1679
en üstüne itmeye mahkûm edilmiş.
Tam oraya varacakken yükü ağır gelir,
14:38
Just as he gets there, the effort becomes too much,
286
878020
3050
kaya elinden kaçar, tepenin en altına yuvarlanır,
14:41
the boulder escapes, rolls all the way down the hill,
287
881070
3241
14:44
he has to trudge back down to push it up again,
288
884311
3304
Sisifos kayanın peşinden aşağı inerek tekrar kayayı yukarı itmek zorundadır,
14:47
and the same thing happens again and again
289
887615
2419
aynı olay sonsuza kadar
kendini tekrar eder.
14:50
for all eternity.
290
890034
2382
14:52
Does that remind you of a consumer lifestyle,
291
892416
3015
Bu size tüketim odaklı bir hayat tarzını hatırlatmıyor mu,
14:55
where you work hard to get money,
292
895431
2682
para kazanmak için çok çalıştığınız
ve bu parayı kullanmaktan zevk alacağınızı
14:58
you spend that money on consumer goods
293
898113
2245
15:00
which you hope you'll enjoy using?
294
900358
3572
umduğunuz ürünlere harcadığınız bir hayat tarzını?
15:03
But then the money's gone, you have to work hard
295
903930
2731
Ama paranız bitiverir, daha fazlasını elde daha fazla harcamak
15:06
to get more, spend more, and to maintain
296
906661
2900
ve aynı mutluluğu korumak için çok çalışmak zorundasınızdır;
15:09
the same level of happiness, it's kind of a hedonic treadmill.
297
909561
3007
içinde olduğunuz durum haz odaklı bir kısır döngü gibidir.
15:12
You never get off, and you never really feel satisfied.
298
912568
3366
Asla içinden çıkamazsınız ve asla doyum alamazsınız.
15:15
Becoming an effective altruist gives you
299
915934
2992
Efektif altruist olmak
15:18
that meaning and fulfillment.
300
918926
1490
size o anlamı ve tatmini verir.
15:20
It enables you to have a solid basis for self-esteem
301
920416
4191
Size hayatınızın gerçekten yaşanmaya değer olduğuna
15:24
on which you can feel your life was really worth living.
302
924607
4125
dair bir öz saygıyı inşa edebileceğiniz sağlam bir temel sunar.
15:28
I'm going to conclude by telling you
303
928732
2556
Size sadece bir ay kadar önce,
15:31
about an email that I received
304
931288
2133
bu konuşmayı yazarken aldığım bir e-postadan
15:33
while I was writing this talk just a month or so ago.
305
933421
4924
söz ederek konuyu sonlandıracağım.
15:38
It's from a man named Chris Croy, who I'd never heard of.
306
938345
3027
Daha önce hiç duymadığım, Chris Croy adındaki bir adamdandı.
15:41
This is a picture of him showing him recovering from surgery.
307
941372
4419
Bu onun ameliyat sonrası iyileşirken çekilmiş bir fotoğrafı.
15:45
Why was he recovering from surgery?
308
945791
2534
Neden mi ameliyat olmuştu?
15:48
The email began, "Last Tuesday,
309
948325
3557
E-posta şöyle başlıyordu: “Geçen Salı günü
15:51
I anonymously donated my right kidney to a stranger.
310
951882
3858
sağ böbreğimi anonim olarak bir yabancıya bağışladım.
15:55
That started a kidney chain
311
955740
2085
Bu, dört kişinin böbrek sahibi
15:57
which enabled four people to receive kidneys."
312
957825
4669
olmasını sağlayan bir böbrek zinciri başlattı.”
16:02
There's about 100 people each year in the U.S.
313
962494
2439
Her yıl ABD’de yaklaşık yüz,
16:04
and more in other countries who do that.
314
964933
2718
diğer ülkelerde de daha fazla kişi bunu yapıyor.
16:07
I was pleased to read it. Chris went on to say
315
967651
2164
Bunu okumak beni mutlu etti. Chris bunu yaparken
16:09
that he'd been influenced by my writings in what he did.
316
969815
3372
benim yazdıklarımdan etkilenmiş olduğunu söyleyerek devam etti.
16:13
Well, I have to admit, I'm also somewhat embarrassed by that,
317
973187
3423
İtiraf etmeliyim, bu beni biraz utandırdı,
16:16
because I still have two kidneys.
318
976610
6262
çünkü benim hâlâ iki böbreğim var.
16:22
But Chris went on to say that he didn't think
319
982872
2266
Ama Chris yaptığının öyle çok da inanılmaz
bir şey olduğunu düşünmediğini söyledi,
16:25
that what he'd done was all that amazing,
320
985138
2680
16:27
because he calculated that the number of life-years
321
987818
3507
çünkü yaptığı hesaba göre insanların hayatına
16:31
that he had added to people, the extension of life,
322
991325
2548
eklediği yıl sayısı, yani uzattığı ömür,
16:33
was about the same that you could achieve
323
993873
2809
Against Malaria Foundation’a 5.000 dolar
16:36
if you gave 5,000 dollars to the Against Malaria Foundation.
324
996682
5836
bağış yapmakla yapabileceğinin aşağı yukarı aynısıydı.
16:42
And that did make me feel a little bit better,
325
1002518
4076
Ve bu benim biraz daha iyi hissetmemi sağladı,
16:46
because I have given more than 5,000 dollars
326
1006594
3554
çünkü Against Malaria Foundation’a
ve çeşitli diğer efektif yardım kuruluşlarına
16:50
to the Against Malaria Foundation
327
1010148
2847
16:52
and to various other effective charities.
328
1012995
4903
5.000 dolardan fazlasını verdim.
16:57
So if you're feeling bad
329
1017898
1434
Yani, eğer siz de hâlâ
16:59
because you still have two kidneys as well,
330
1019332
4082
iki böbreğiniz olduğu için kötü hissediyorsanız
17:03
there's a way for you to get off the hook.
331
1023414
2634
kendinizi kurtarmanın bir yolu var.
Teşekkürler.
17:06
Thank you.
332
1026048
1200
17:07
(Applause)
333
1027248
6154
(Alkış)
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7