Onora O'Neill: What we don't understand about trust

Onora O'Neill: Güven hakkında anlamadığımız şeyler

Çeviri: Dilara Gostolupce Gözden geçirme: Serap Çakıl

So I'm going to talk about trust,

Bugün 'güven' üzerine konuşacağım,

and I'm going to start by reminding you

Size şunu hatırlatarak başlamak istiyorum,

of the standard views that people have about trust.

insanların güven hakkında belli başlı görüşleri var.

I think these are so commonplace,

Bence tüm bunlar çok basmakalıp görüşler ve

they've become clichés of our society.

toplumumuzun klişeleri haline geldiler.

And I think there are three.

Bence üç ana düşünce var.

One's a claim: there has been a great decline in trust,

Birincisi bir iddia: İnsanlara güvenmek konusunda ciddi bir düşüş var,

very widely believed.

ki bu en yaygın düşünce.

The second is an aim: we should have more trust.

İkincisi bir amaç: İnsanlara daha çok güvenmeliyiz.

And the third is a task: we should rebuild trust.

Ve üçüncüsü de bir görev: Güvenimizi tazelemeliyiz.

I think that the claim, the aim and the task

Bence bu iddia, amaç ve görev

are all misconceived.

tamamen yanlış algılanıyor.

So what I'm going to try to tell you today

Dolayısıyla bugün sizlere

is a different story about a claim, an aim and a task

bir iddia, bir amaç ve bir görev hakkında farklı hikayeler anlatacağım,

which I think give one quite a lot better purchase on the matter.

ki bence bu örnekler konunun daha doğru anlaşılmasını sağlıyor.

First the claim: Why do people think trust has declined?

İlk olarak iddia: Neden insanlar güvenin azaldığını düşünüyor?

And if I really think about it on the basis of my own evidence,

Eğer bu soruyu kendi deneyimlerime dayanarak cevaplamaya çalışırsam

I don't know the answer.

cevabı bulamıyorum.

I'm inclined to think it may have declined

Güvenin azaldığını düşünmeye meyilliyim

in some activities or some institutions

özellikle bazı etkinliklere ya da bazı kurumlara karşı

and it might have grown in others.

ve diğerlerine karşı da gelişiyor olabilir.

I don't have an overview.

Genel bir açıklamam yok.

But, of course, I can look at the opinion polls,

Fakat, tabii ki, bu konuda yapılmış kamuoyu yoklamalarına baktığımızda

and the opinion polls are supposedly

güvenin azaldığını görüyoruz ve

the source of a belief that trust has declined.

kamuoyu yoklamaları güvenin azaldığını en net şekilde gösteren kaynaklar.

When you actually look at opinion polls across time,

Fakat bu kamuoyu yoklamalarının zaman içindeki değişimlerine baktığımızda

there's not much evidence for that.

güvenin azaldığına dair net bir sonuç elde edemiyoruz.

That's to say, the people who were mistrusted

Yani, geçmişte güvenilmeyen insanlar

20 years ago,

20 yıl kadar önce,

principally journalists and politicians, are still mistrusted.

başlıca gazeteciler ve politikacılar, günümüzde de güvenilmeyen insanlar.

And the people who were highly trusted 20 years ago

Aynı şekilde 20 yıl önce çok güvenilir olan insanlar

are still rather highly trusted: judges, nurses.

hala çok güvenilenler arasında: yargıç ve hemşireler.

The rest of us are in between,

Geriye kalanımız ikisinin arasında,

and by the way, the average person in the street

bu arada, sokaktaki ortalama bir insan nerdeyse

is almost exactly midway.

tam ortalarda bir yerlerde.

But is that good evidence?

Fakat bu yeterli bir kanıt mıdır?

What opinion polls record is, of course, opinions.

Kamuoyu yoklamalarının kaydettiği, tabii ki, insanların düşünceleri.

What else can they record?

Başka neyin kaydını tutabilirler ki?

So they're looking at the generic attitudes

Bu yüzden insanların belirli sorular karşısındaki

that people report when you ask them certain questions.

genel davranışlarını kaydediyor.

Do you trust politicians? Do you trust teachers?

Politikacılara güveniyor musunuz? Öğretmenlere güveniyor musunuz?

Now if somebody said to you, "Do you trust greengrocers?

Peki biri size sorsa, 'Manavlara güveniyor musunuz?

Do you trust fishmongers?

Balıkçılara güveniyor musunuz?

Do you trust elementary school teachers?"

İlkokul öğretmenlerine güveniyor musunuz?'

you would probably begin by saying, "To do what?"

Büyük ihtimalle öncelikle ''Hangi konuda?'' diye sorarsınız.

And that would be a perfectly sensible response.

Ve bu kesinlikle çok olağan bir tepki olur.

And you might say, when you understood the answer to that,

Soruyu anladığınızda cevap olarak,

"Well, I trust some of them, but not others."

''Yani, bazılarına güveniyorum fakat hepsine değil.' dersiniz.

That's a perfectly rational thing.

Bu da gayet mantıklı bir şey.

In short, in our real lives,

Kısacası, hayatımızda

we seek to place trust in a differentiated way.

güveni farklılaştırılmış bir yerde konumlandırıyoruz.

We don't make an assumption that the level of trust

Belli bir memur tipine ya da ofis çalışanına ya da

that we will have in every instance of a certain type

belli tipte bir insana her seferinde

of official or office-holder or type of person

aynı düzeyde güvenebileceğimize dair

is going to be uniform.

varsayımda bulunamayız.

I might, for example, say that I certainly trust

Örneğin, ben tanıdığım bir ilkokul öğretmenine

a certain elementary school teacher I know

başlangıç sınıfına okumayı öğreteceği konusunda

to teach the reception class to read,

kesinlikle güvenebilirim fakat asla

but in no way to drive the school minibus.

okul servisini kullanma konusunda güvenemem.

I might, after all, know that she wasn't a good driver.

Nihayetinde iyi bir sürücü olmadığını biliyor olabilirim.

I might trust my most loquacious friend

Çok konuşkan bir arkadaşıma

to keep a conversation going

sohbeti sürdüreceği konusunda güvenebilirken

but not -- but perhaps not to keep a secret.

belki sır tutması konusunda güvenemem.

Simple.

Basit.

So if we've got those evidence in our ordinary lives

Dolayısıyla eğer günlük hayatımızda bu örnekler üzerinden

of the way that trust is differentiated,

güvenimizin farklılaştığını görüyorsak

why do we sort of drop all that intelligence

neden tüm bu bilgiyi bir yana bırakıp

when we think about trust more abstractly?

güven konusunu bu kadar soyut bir şekilde düşünüyoruz?

I think the polls are very bad guides

Bence anketler var olan güven düzeyi

to the level of trust that actually exists,

konusunda oldukça kötü kılavuzlar

because they try to obliterate the good judgment

çünkü güveni yerleştirmek için harcadığımız sağduyuyu

that goes into placing trust.

bozmaya çalışıyorlar.

Secondly, what about the aim?

İkinci olarak, ya amaç?

The aim is to have more trust.

Amaç daha fazla güven duymak.

Well frankly, I think that's a stupid aim.

Doğrusunu, bunun aptalca bir amaç olduğuna inanıyorum.

It's not what I would aim at.

Benim amaçlayabileceğim bir şey değil.

I would aim to have more trust in the trustworthy

Güvenilir olan şeylere daha çok güvenmeyi amaçlayabilirim

but not in the untrustworthy.

fakat güvenilmeyecek şeylere değil.

In fact, I aim positively to try not to trust the untrustworthy.

Aslında, güven vermeyen şeylere güvenmemeye çalışmayı hedeflerim.

And I think, of those people who, for example,

Ve birikimlerini uygun bir şekilde, örneğin,

placed their savings with the very aptly named Mr. Madoff,

Bay Madoff dediğimiz bu adama yatıran bu insanları düşünelim,

who then made off with them,

daha sonra paralarını alıp kaçsın,

and I think of them, and I think, well, yes,

ve bunu ve şey, evet, gereksiz şekilde

too much trust.

fazla güven diye düşünüyorum.

More trust is not an intelligent aim in this life.

Daha çok güven bu hayatta zekice bir amaç değil.

Intelligently placed and intelligently refused trust

Zekice planlanmış ve zekice reddedilen güven ise

is the proper aim.

uygun bir amaç.

Well once one says that, one says, yeah, okay,

Peki, bir keresinde biri şöyle demiş, biri demiş ki, evet, tamam

that means that what matters in the first place

bu demek ki, her şeyden önce önemli olan

is not trust but trustworthiness.

güven değil, güvenilirlik.

It's judging how trustworthy people are

İnsanların bazı konularda ne kadar

in particular respects.

güvenilir olabileceğini ölçüp tartmak.

And I think that judgment requires us to look at three things.

Bence bu değerlendirme üç farklı konuya da bakmamızı gerektiriyor.

Are they competent? Are they honest? Are they reliable?

Bu insanlar becerikli mi? Dürüst mü? Güven telkin ediyorlar mı?

And if we find that a person is competent

Bir insanın bizi ilgilendiren konularda

in the relevant matters,

becerikli olduğunu,

and reliable and honest,

güvenilir ve dürüst olduğunu düşünüyorsak

we'll have a pretty good reason to trust them,

onlara güvenmek için yeterince sebebimiz var demektir,

because they'll be trustworthy.

çünkü gözümüzde güvenilir olurlar.

But if, on the other hand, they're unreliable, we might not.

Fakat, diğer yandan, güven vermiyorlarsa güvenmeyiz.

I have friends who are competent and honest,

Benim becerikli ve dürüst arkadaşlarım var

but I would not trust them to post a letter,

fakat bir mektubu göndermeleri için onlara güvenemem

because they're forgetful.

çünkü unutkandırlar.

I have friends who are very confident

Kendilerine çok güvenen arkadaşlarım var

they can do certain things,

bazı şeyleri başarıyla yapabilirler,

but I realize that they overestimate their own competence.

fakat kendi becerilerini abarttıklarını fark ettim.

And I'm very glad to say, I don't think I have many friends

Bunu memnuniyetle söyleyebilirim, bence becerikli

who are competent and reliable but extremely dishonest.

ve güven veren fakat kesinlikle dürüst olmayan çok arkadaşım yok.

(Laughter)

(Kahkahalar)

If so, I haven't yet spotted it.

Eğer varsa da henüz keşfedemedim.

But that's what we're looking for:

Fakat baktığımız şey şu:

trustworthiness before trust.

güvenden önce güvenilirlik.

Trust is the response.

Güven bir karşılıktır.

Trustworthiness is what we have to judge.

Asıl kdeğerlendirmemiz gereken şey güvenilirlik.

And, of course, it's difficult.

Ve tabii ki bu oldukça zor.

Across the last few decades, we've tried to construct

Son 20-30 yıl boyunca, her tür kurumun, profesyonelin,

systems of accountability for all sorts of institutions

memurun ve diğerlerinin güvenilirliğinin değerlendirmesini

and professionals and officials and so on

bizim için daha da kolaylaştıracak

that will make it easier for us to judge their trustworthiness.

mesuliyet sistemleri kurmaya çalışıyoruz.

A lot of these systems have the converse effect.

Bu sistemlerin çoğunun karşıt yönde etkisii oldu.

They don't work as they're supposed to.

Bunlar çalışmaları beklendiği gibi çalışmıyorlar.

I remember I was talking with a midwife who said,

Bir ebeyle konuştuğumda bana şöyle dediğini hatırlıyorum,

"Well, you see, the problem is it takes longer

''Eh, görüyorsun, evrak işini yapmak

to do the paperwork than to deliver the baby."

bebeği doğurmaktan daha uzun sürüyor.''

And all over our public life, our institutional life,

Tüm toplumsal hayatımızda, kurumsal hayatımızda,

we find that problem,

sorun olarak karşımıza çıkan,

that the system of accountability

güvenilirliği emniyet altına alması

that is meant to secure trustworthiness

gereken mesuliyet sistemi

and evidence of trustworthiness

ve güvenilirlik kanıtının

is actually doing the opposite.

aslında tam tersini yapması.

It is distracting people who have to do difficult tasks,

Zor görevleri olan insanları, ebeler gibi,

like midwives, from doing them

kutucukları işaretlemeye zorlayarak

by requiring them to tick the boxes, as we say.

dikkatini dağıtıp işlerini yapmaktan alıkoyuyor.

You can all give your own examples there.

Burada kendi örneklerinizi de düşünebilirsiniz.

So so much for the aim.

Amaç üzerine fazlasıyla konuştuk.

The aim, I think, is more trustworthiness,

Amaç bence daha çok güvenilirlik ile alakalı,

and that is going to be different

ve eğer güvenilir olmaya çalışıyorsak

if we are trying to be trustworthy

ve güvenilirliğimizi diğerlerine

and communicate our trustworthiness to other people,

iletirsek ve eğer diğer insanların ya da memurların

and if we are trying to judge whether other people

ya da politikacıların güvenilir olup olmadığını

or office-holders or politicians are trustworthy.

değerlendirmeye çalışırsak, her şey farklı olacaktır.

It's not easy. It is judgment, and simple reaction,

Bu kolay değil. Yargı, ve basit tepki,

attitudes, don't do adequately here.

davranışlar burada yeterince rol almıyor.

Now thirdly, the task.

Şimdi üçüncü olarak, görev.

Calling the task rebuilding trust, I think,

Görevi güveni yeniden inşa etmek olarak

also gets things backwards.

belirlemek, bence bazı şeyleri geriye götürüyor.

It suggests that you and I should rebuild trust.

Bu sizin ve benim güvenimizi yeniden yaratmamız gerektiğini söylüyor.

Well, we can do that for ourselves.

Tabii, bunu kendimiz için yapabiliriz.

We can rebuild a bit of trustworthiness.

Bir parça güvenliliği yeniden inşa edebiliriz.

We can do it two people together trying to improve trust.

İki kişi birbirlerine olan güveni artırmaya çalışabilir.

But trust, in the end, is distinctive

Fakat güven, en nihayetinde, ayırt edicidir

because it's given by other people.

çünkü başka insanlar tarafından verilir.

You can't rebuild what other people give you.

Başkalarının size verdiği güveni yeniden inşa edemezsiniz.

You have to give them the basis

Size güven vermeleri için

for giving you their trust.

temeli vermeniz gerekir.

So you have to, I think, be trustworthy.

Yani, bence siz güvenilir olmak zorundasınız.

And that, of course, is because you can't fool

Ve bu, elbette, tüm insanları her zaman, genellikşe,

all of the people all of the time, usually.

kandırmanız mümkün değildir.

But you also have to provide usable evidence

Fakat onlara güvenilir olduğunuza dair

that you are trustworthy.

geçerli kanıtlar sunmak zorundasınız.

How to do it?

Bunu nasıl yapacaksınız?

Well every day, all over the place, it's being done

Bu her gün, her yerde, sıradan insanlar, yetkililer

by ordinary people, by officials, by institutions,

ve kurumlar tarafından, oldukça etkili

quite effectively.

bir şekilde yapılıyor.

Let me give you a simple commercial example.

Size basit ticari bir örnek vermeme izin verin.

The shop where I buy my socks says I may take them back,

Çoraplarımı aldığım mağaza bana çorapları iade edebileceğimi

and they don't ask any questions.

ve hiçbir soru sormayacaklarını söylüyor.

They take them back and give me the money

Çorapları iade alıyorlar ve paramı geri veriyorlar

or give me the pair of socks of the color I wanted.

ya da istediğim renkteki çorapla değişim yapabiliyorum.

That's super. I trust them

Bu harika. Onlara güveniyorum

because they have made themselves vulnerable to me.

çünkü kendilerini bana kırılgan gösteriyorlar.

I think there's a big lesson in that.

Bence buradan çok önemli bir ders çıkarabiliriz.

If you make yourself vulnerable to the other party,

Eğer kendinizi diğer kişiye karşı kırılgan hale getirirseniz

then that is very good evidence that you are trustworthy

bu güvenilir olduğunuza ve ve söylediklerinize

and you have confidence in what you are saying.

kendinizin de güvendiğine dair iyi bir kanıt.

So in the end, I think what we are aiming for

Yani neticede, amaçladığımız şey

is not very difficult to discern.

farketmesi çok zor bir şey değil.

It is relationships in which people are trustworthy

İnsanların güvenilir oldukları ve diğer kişinin

and can judge when and how the other person

ne zaman ve nasıl güvenilir olduğunu değerlendirebilecekleri

is trustworthy.

ilişkilerdir.

So the moral of all this is,

Dolayısıyla buradan alınacak ders,

we need to think much less about trust,

güven konusunu daha az düşünmeli,

let alone about attitudes of trust

kamuoyu yoklamalarının saptadığı

detected or mis-detected by opinion polls,

ya da yanlış saptadığı güven verici hareketleri bir yana bırakın,

much more about being trustworthy,

ve daha çok nasıl güvenilir olacağımızı

and how you give people adequate, useful

ve insanlara güvenilir olduğunuza dair

and simple evidence that you're trustworthy.

nasıl yeterli, yararlı ve basit kanıt verebileceğimiz düşünmeliyiz.

Thanks.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)