Onora O'Neill: What we don't understand about trust

Onora O'Neil: Điều chúng ta đã hiểu sai về lòng tin

Translator: Son Huynh Reviewer: Nhu PHAM

So I'm going to talk about trust,

Tôi sẽ nói về vấn đề niềm tin,

and I'm going to start by reminding you

và trước tiên tôi sẽ nhắc các bạn nhớ đến

of the standard views that people have about trust.

những quan điểm chung mà mọi người vẫn nghĩ về vấn đề niềm tin

I think these are so commonplace,

Tôi cho rằng những quan điểm này rất phổ biến,

they've become clichés of our society.

và chúng đã trở thành những quan niệm chung của xã hội.

And I think there are three.

Theo tôi có 3 cách nhìn nhận.

One's a claim: there has been a great decline in trust,

Trước tiên là quan điểm cho rằng hiện đang có một sự suy giảm về niềm tin đáng kể

very widely believed.

ở rất nhiều mặt.

The second is an aim: we should have more trust.

Thứ hai lại là một mục tiêu: chúng ta phải có nhiều niềm tin hơn nữa.

And the third is a task: we should rebuild trust.

Và cuối cùng là một nhiệm vụ: chúng ta phải tạo dựng lại niềm tin.

I think that the claim, the aim and the task

Tôi cho rằng quan niệm, mục tiêu và nhiệm vụ của chúng ta

are all misconceived.

đều đã sai lầm.

So what I'm going to try to tell you today

Vì vậy, những gì tôi sắp nói với các bạn hôm nay

is a different story about a claim, an aim and a task

là một câu chuyện hoàn toàn khác về quan niệm, mục tiêu và nhiệm vụ

which I think give one quite a lot better purchase on the matter.

mà tôi cho rằng nó sẽ giúp ích cho chúng ta nhiều hơn trong việc tiếp tục nghiên cứu vấn đề này

First the claim: Why do people think trust has declined?

Trước tiên là về quan niệm: Tại sao mọi người lại nghĩ rằng lòng tin đang bị suy giảm?

And if I really think about it on the basis of my own evidence,

Và nếu thực sự suy nghĩ về vấn đề này dựa trên những cơ sở của chính mình,

I don't know the answer.

thì tôi cũng không thể có được câu trả lời.

I'm inclined to think it may have declined

Tôi cho rằng lòng tin có thể đã giảm đi

in some activities or some institutions

trong một vài hoạt động hay tổ chức

and it might have grown in others.

nhưng nó có thể lại tăng lên ở một số cơ quan và hoạt động khác.

I don't have an overview.

Tôi không có một cái nhìn toàn diện.

But, of course, I can look at the opinion polls,

Nhưng tất nhiên tôi có thể xem xét một số thống kê ý kiến của mọi người

and the opinion polls are supposedly

và những thống kê này

the source of a belief that trust has declined.

cho thấy rằng niềm tin đang ngày càng suy giảm

When you actually look at opinion polls across time,

Khi nhìn những con số thống kê theo thời gian,

there's not much evidence for that.

sẽ không có nhiều cơ sở cho quan điểm đó.

That's to say, the people who were mistrusted

Điều đó nói lên rằng con người đã bị hoài nghi

20 years ago,

20 năm về trước

principally journalists and politicians, are still mistrusted.

chủ yếu giới chính khách và các nhà báo vẫn luôn bị hoài nghi.

And the people who were highly trusted 20 years ago

Và những người được tin tưởng cách đây 20 năm thì

are still rather highly trusted: judges, nurses.

hiện vẫn còn được tin tưởng rất cao: các quan tòa và y tá.

The rest of us are in between,

Số còn lại trong chúng ta nằm ở giữa

and by the way, the average person in the street

và nhân tiện đây, một người bình thường trên đường phố

is almost exactly midway.

sẽ gần như ở tại trung điểm.

But is that good evidence?

Nhưng liệu đó có phải bằng chứng tốt?

What opinion polls record is, of course, opinions.

Những gì cuộc khảo sát ghi nhận được, tất nhiên là các ý kiến.

What else can they record?

Ngoài ra còn gì nữa?

So they're looking at the generic attitudes

Chúng cũng quan tâm tới thái độ nói chung

that people report when you ask them certain questions.

mà mọi người đáp lại khi bạn hỏi họ những câu hỏi nhất định

Do you trust politicians? Do you trust teachers?

Bạn có tin vào chính trị gia không? Bạn có tin vào thầy cô giáo không?

Now if somebody said to you, "Do you trust greengrocers?

Nếu có ai đó hỏi bạn "Bạn có tin vào người bán hàng không?"

Do you trust fishmongers?

Bạn có tin vào người bán cá không?

Do you trust elementary school teachers?"

Bạn có tin vào giáo viên tiểu học không?

you would probably begin by saying, "To do what?"

bạn chắc sẽ bắt đầu rằng "Để làm gì?"

And that would be a perfectly sensible response.

và đó là một phản ứng hoàn toàn hợp lý.

And you might say, when you understood the answer to that,

Bạn có thể nói rằng, khi hiểu ra câu trả lời cho điều đó

"Well, I trust some of them, but not others."

"Tôi tin một vài người trong số họ, nhưng không phải tất cả"

That's a perfectly rational thing.

Hoàn toàn hợp lý.

In short, in our real lives,

Nói ngắn gọn, trong thực tế

we seek to place trust in a differentiated way.

chúng ta đặt niềm tin theo nhiều cách khác nhau.

We don't make an assumption that the level of trust

Chúng ta không giả định rằng mức độ niềm tin

that we will have in every instance of a certain type

chúng ta đặt vào từng trường hợp

of official or office-holder or type of person

của từng kiểu người

is going to be uniform.

sẽ như nhau.

I might, for example, say that I certainly trust

Ví dụ như tôi có thể nói rằng tôi rất tin tưởng

a certain elementary school teacher I know

một giáo viên tiểu học mà tôi biết

to teach the reception class to read,

vào việc dạy lớp cách đọc,

but in no way to drive the school minibus.

nhưng không thể nào vào việc lái xe buýt của trường được

I might, after all, know that she wasn't a good driver.

Tôi có thể biết rằng cô ấy không phải một tài xế giỏi.

I might trust my most loquacious friend

Tôi có thể tin vào người bạn lắm lời nhất

to keep a conversation going

để tiếp tục cuộc đối thoại

but not -- but perhaps not to keep a secret.

nhưng có lẽ không phải để giữ một bí mật.

Simple.

Đơn giản.

So if we've got those evidence in our ordinary lives

Vậy nếu chúng ta có những bằng chứng đó trong cuộc sống thường ngày

of the way that trust is differentiated,

về việc niềm tin khác biệt như thế nào,

why do we sort of drop all that intelligence

tại sao chúng ta lại bỏ qua sự minh mẫn đó

when we think about trust more abstractly?

khi ta nghĩ đến niềm tin một cách trừu tượng hơn?

I think the polls are very bad guides

Tôi nghĩ rằng các cuộc thăm dò ý kiến là những hướng dẫn xấu

to the level of trust that actually exists,

về mức độ niềm tin thực sự đang tồn tại,

because they try to obliterate the good judgment

bởi vì họ đang cố gắng bó đi những quan điểm tốt

that goes into placing trust.

liên quan đến việc tin tưởng.

Secondly, what about the aim?

Điều thứ hai, thế còn mục đích thì sao?

The aim is to have more trust.

Mục đích là có thêm niềm tin.

Well frankly, I think that's a stupid aim.

Nói thật là tôi tin đó là một mục đích ngu ngốc.

It's not what I would aim at.

Đó không phải điều tôi sẽ nhắm đến.

I would aim to have more trust in the trustworthy

Tôi sẽ nhắm đến việc tin tưởng nhiều hơn vào những người đáng tin

but not in the untrustworthy.

nhưng không phải vào những người không đáng tin.

In fact, I aim positively to try not to trust the untrustworthy.

Sự thật là, mục đích tích cực của tôi là cố gắng không tin những ai không đáng tin

And I think, of those people who, for example,

và tôi nghĩ tới những người

placed their savings with the very aptly named Mr. Madoff,

gửi tiền tiết kiệm của họ cho một người láu cá tên Madoff,

who then made off with them,

người mà sau đó đã đánh cắp hết số tiền đó

and I think of them, and I think, well, yes,

và tôi nghĩ tới họ, rồi tôi nghĩ,

too much trust.

quá nhiều lòng tin.

More trust is not an intelligent aim in this life.

Nhiều lòng tin hơn không phải là mục đích khôn ngoan trong thế giới này

Intelligently placed and intelligently refused trust

Đặt niềm tin một cách khôn ngoan và

is the proper aim.

khéo léo từ chối lòng tin mới là mục đích đúng.

Well once one says that, one says, yeah, okay,

Có người đã từng nói rằng

that means that what matters in the first place

Điều quan trọng ngay từ đầu

is not trust but trustworthiness.

không phải là niềm tin mà là sự đáng tin cậy

It's judging how trustworthy people are

Đó là việc xem xét mọi người đáng tin cậy tới đâu

in particular respects.

trong các khía cạnh đặc biệt.

And I think that judgment requires us to look at three things.

Và tôi cho rằng sự đánh giá đòi hỏi chúng ta phải xem xét 3 điều

Are they competent? Are they honest? Are they reliable?

Họ có giỏi không? Họ có thành thật không? Họ có đáng tin không?

And if we find that a person is competent

Nếu chúng ta tìm ra rằng một người có đủ tài,

in the relevant matters,

về một vấn đề liên quan,

and reliable and honest,

và người đó cũng ngay thẳng và đáng tin

we'll have a pretty good reason to trust them,

thì chúng ta có một lí do tốt để tin họ,

because they'll be trustworthy.

bởi vì họ đáng tin cậy.

But if, on the other hand, they're unreliable, we might not.

Nhưng nếu ngược lại, họ không đáng tin, thì chúng ta không nên tin.

I have friends who are competent and honest,

Tôi có những người bạn rất giỏi và thành thật,

but I would not trust them to post a letter,

nhưng tôi sẽ không tin họ để gửi một lá thư

because they're forgetful.

vì họ rất hay quên.

I have friends who are very confident

Tôi có những người bạn rất tự tin

they can do certain things,

rằng họ có thể làm một số việc,

but I realize that they overestimate their own competence.

nhưng tôi phát hiện ra rằng họ đánh giá quá cao khả năng của mình

And I'm very glad to say, I don't think I have many friends

Tôi rất vui khi nói rằng, tôi không nghĩ mình có nhiều bạn

who are competent and reliable but extremely dishonest.

những người mà giỏi và đáng tin cậy nhưng cực kì không trung thực

(Laughter)

(Cười)

If so, I haven't yet spotted it.

Nếu có thì tôi chưa nhận ra được.

But that's what we're looking for:

Đó là điều ta đang tiềm kiếm.:

trustworthiness before trust.

sự tin cậy đi trước lòng tin

Trust is the response.

Lòng tin là một phản ứng.

Trustworthiness is what we have to judge.

Sự đáng tin cậy là điều chúng ta phải nhận xét

And, of course, it's difficult.

Tất nhiên là điều đó khó

Across the last few decades, we've tried to construct

Vài thập niên qua, chúng tôi thử thiết lập một hệ thống

systems of accountability for all sorts of institutions

chịu trách nhiêm cho tất cả các kiểu tổ chức

and professionals and officials and so on

những người chuyên nghiệp và quan chức và vâng vâng

that will make it easier for us to judge their trustworthiness.

và sẽ làm cho việc nhận xét về sự đáng tin cậy trở nên dễ dàng hơn.

A lot of these systems have the converse effect.

Rất nhiều trong số các hệ thống này có tác dụng ngược lại.

They don't work as they're supposed to.

Chúng không hoạt động như chúng ta mong đợi,

I remember I was talking with a midwife who said,

Tôi còn nhớ mình đã nói chuyện với một nữ hộ sinh, cô nói rằng

"Well, you see, the problem is it takes longer

"Cô thấy đấy, vấn đề là việc làm giấy tờ

to do the paperwork than to deliver the baby."

mất nhiều thời gian hơn là sinh đứa bé."

And all over our public life, our institutional life,

trong đời sống công cộng và đời sống tập thể của chúng ta,

we find that problem,

đều có vấn đề này

that the system of accountability

rằng hệ thống trách nhiệm

that is meant to secure trustworthiness

để đảm bảo sự tin cậy

and evidence of trustworthiness

và bằng chứng của sự đáng tin cậy

is actually doing the opposite.

thật ra đang làm điều ngược lại

It is distracting people who have to do difficult tasks,

Nó đang làm sao nhãng những người phải thực hiện những công việc khó khăn

like midwives, from doing them

như hộ sinh, bằng cách

by requiring them to tick the boxes, as we say.

yêu cầu họ phải đánh dấu vào các tờ phiếu.

You can all give your own examples there.

Bạn đều có thể tự đưa ra các ví dụ.

So so much for the aim.

Quá nhiều điều cho mục tiêu.

The aim, I think, is more trustworthiness,

Mục tiêu, tôi cho rằng, là nên có nhiều sự đáng tin cậy hơn.

and that is going to be different

và điều đó sẽ khác đi

if we are trying to be trustworthy

nếu chúng ta cố gắng trở nên đáng tin hơn

and communicate our trustworthiness to other people,

và thể hiện sự đáng tin của ta với người khác

and if we are trying to judge whether other people

và nếu chúng ta cố gắng nhận xét xem liệu những người khác

or office-holders or politicians are trustworthy.

hoặc công chức hoặc chính trị gia có đáng tin không.

It's not easy. It is judgment, and simple reaction,

Điều đó không dễ. Đó là sự phán xét và phản ứng đơn giản,

attitudes, don't do adequately here.

thái độ, là không đủ trong trường hợp này

Now thirdly, the task.

Thứ ba là công việc.

Calling the task rebuilding trust, I think,

Gọi việc đó là xây dựng lại lòng tin, theo tôi,

also gets things backwards.

sẽ tạo ra phản ứng ngược lại.

It suggests that you and I should rebuild trust.

Nó gợi ý là tôi và bạn nên xây dựng lại lòng tin.

Well, we can do that for ourselves.

Chúng ta có thể làm điều đó cho bản thân mình

We can rebuild a bit of trustworthiness.

Chúng ta có thể xây dựng lại một ít sự đáng tin cậy.

We can do it two people together trying to improve trust.

Hai người chúng ta có thể cùng nhau cải thiện lòng tin

But trust, in the end, is distinctive

Nhưng lòng tin, cuối cùng, lại rất đặc biệt

because it's given by other people.

bởi vì nó được cho đi bởi người khác.

You can't rebuild what other people give you.

Bạn không thể dựng lại những gì người khác đã cho bạn.

You have to give them the basis

Bạn phải cho họ điều cơ bản

for giving you their trust.

để họ đưa cho bạn lòng tin của họ.

So you have to, I think, be trustworthy.

Vậy bạn phải là người đáng tin.

And that, of course, is because you can't fool

Và đương nhiên là vì bạn không thể lúc nào cũng

all of the people all of the time, usually.

lừa tất cả mọi người.

But you also have to provide usable evidence

Nhưng bạn cũng phải đưa ra minh chứng thiết thực

that you are trustworthy.

rằng bạn đáng tin cậy

How to do it?

Như thế nào?

Well every day, all over the place, it's being done

Hằng ngày, điều này được làm

by ordinary people, by officials, by institutions,

bởi những người bình thường, bởi công chức, bởi các tổ chức

quite effectively.

một cách khá hiệu quả.

Let me give you a simple commercial example.

Để tôi cho bạn một ví dụ thương mại đơn giản.

The shop where I buy my socks says I may take them back,

Cửa hàng nơi tôi mua vớ bảo rằng tôi có thể

and they don't ask any questions.

trả vớ lại mà không hỏi một câu nào.

They take them back and give me the money

Họ nhận vớ từ tôi và trả lại tiền cho tôi

or give me the pair of socks of the color I wanted.

hoặc đưa tôi một đôi khác có màu mà tôi muốn.

That's super. I trust them

Điều đó thật tuyệt. Tôi tin tưởng họ

because they have made themselves vulnerable to me.

vì đối với tôi, họ dễ bị tổn thương

I think there's a big lesson in that.

Tôi nghĩ trong đó chứa đựng một bài học đáng giá

If you make yourself vulnerable to the other party,

Nếu bạn làm cho mình trở nên dễ bị tổn thương đối với người khác

then that is very good evidence that you are trustworthy

thì đó là bằng chứng tốt cho thấy bạn đáng tin cậy

and you have confidence in what you are saying.

và bạn tự tin vào những gì bạn đang nói.

So in the end, I think what we are aiming for

Cuối cùng, tôi nghĩ điều chúng ta nhắm đến

is not very difficult to discern.

không quá phức tạp để nhận thức được

It is relationships in which people are trustworthy

Đó là mối quan hệ giữa những người đáng tin cậy

and can judge when and how the other person

và họ có thể đánh giá đối phương đáng tin

is trustworthy.

khi nào và như thế nào.

So the moral of all this is,

Vậy luân lí ở đây là

we need to think much less about trust,

chúng ta cần nghĩ ít đi về lòng tin

let alone about attitudes of trust

bỏ qua cả những thái độ của lòng tin

detected or mis-detected by opinion polls,

được phát hiện, dù đúng hay sai, bởi các cuộc thăm dò ý kiến

much more about being trustworthy,

để mà nghĩ nhiều hơn về việc đáng tin cậy

and how you give people adequate, useful

và bạn có thể đưa cho người khác các bằng chứng

and simple evidence that you're trustworthy.

đầy đủ, hữu ích và đơn giản rằng bạn đáng tin

Thanks.

Xin cảm ơn

(Applause)

(Vỗ tay)