Joseph Lekuton: A parable for Kenya

Translator: Jeta Rudi Reviewer: Helena Bedalli

My name is Joseph, a Member of Parliament in Kenya.

Emri im është Josef, jam anëtar i Parlamentit në Kenia.

Picture a Maasai village,

Paramendoni një fshat Maasai,

and one evening,

dhe një mbrëmje ushtarët e qeverisë vijnë dhe rrethojnë fshatin

government soldiers come, surround the village

and ask each elder to bring one boy to school.

dhe iu thonë të rriturve që secili të sjellë një djalë për të shkuar në shkollë.

That's how I went to school --

Kjo ishte mënyra se si shkova në shkollë --

pretty much a government guy pointing a gun

pak a shumë një ushtar i qeverisë tregoi armën

and told my father, "You have to make a choice."

dhe i tha babait: "Duhet të zgjedhësh."

I walked very comfortably to this missionary school,

Kështu që shkova shumë rehat në një shkollë misionarësh

that was run by an American missionary.

që drejtohej nga një misionar amerikan,

The first thing the American missionary gave me was a candy.

dhe gjëja e parë që më dha misionari amerikan ishte një copë çokollatë.

I had never in my life ever tasted candy.

Nuk kisha ngrënë asnjëherë në jetë një gjë të tillë.

So I said to myself, with all these hundred other boys,

Ndaj thashë me vete, me të gjithë këta njëqind djem të tjerë,

this is where I belong.

ky është vendi i qëlluar për mua. (Të qeshura)

(Laughter) I stayed.

Qëndrova

When everybody else was dropping out.

edhe atëherë kur të tjerët largoheshin.

My family moved; we're nomads.

Familja ime u zhvendos ngase jemi nomadë.

It was a boarding school, I was seven --

Secilën herë që mbyllej shkolla - ngase ishte shkollë ku edhe banonim dhe unë isha 7 vjeç -

Every time it closed you had to travel to find them.

më duhej të udhëtoja derisa të gjeja familjen.

40-50 miles, it doesn't matter.

Dyzet apo pesëdhjetë milje, nuk kishte rëndësi.

You slept in the bush, but you kept going.

Flija në pemë dhe vazhdoja udhëtimin.

And I stayed. I don't know why, but I did.

Unë qëndrova në shkollë. S'e di pse, por qëndrova.

All of a sudden I passed the national examination,

Pastaj papritmas kalova provimet në nivelin kombëtar,

found myself in a very beautiful high school in Kenya.

dhe u gjenda në një shkollë të mesme të bukur në Kenia.

And I finished high school.

Kështu përfundova shkollën e mesme. Derisa po ecja, gjeta një njeri

And just walking, I found a man

who gave me a full scholarship to the United States.

i cili më dha një bursë të plotë shkollimi në SHBA.

My mother still lived in a cow-dung hut,

Nëna ime ende jeton në një kasolle të bërë pis nga lopët,

none of my brothers were going to school,

asnjë nga vëllezërit e mi s'kanë vajtur në shkollë,

and this man told me, "Here, go."

dhe ja ky njeri më tha: "Ja lekët, shko."

I got a scholarship

Kështu që mora një bursë studimi për në Universitetin "St. Lawrence" në shtetin e Nju Jorkut;

to St. Lawrence University, Upstate New York;

finished that.

dhe aty përfundova studimet. Pastaj shkova për studime të larta në Harvard;

And after that I went to Harvard Graduate School;

finished that.

përfundova edhe ato studime. Pastaj punova shkurt në Washington:

Then I worked in DC a little bit:

I wrote a book for National Geographic and taught U.S. history.

shkrova një libër për "Gjeografinë Kombëtare" dhe dhashë mësim në degën e historisë së SHBAve.

And every time, I kept going back home,

Dhe secilën herë kur kthehesha në shtëpi

listening to their problems --

tek dëgjoja problemet e njerëzve --

sick people, people with no water, all this stuff --

njerëz të sëmurë, pa ujë të pijshëm, të gjitha këto --

every time I go back to America,

dhe secilën herë kthehesha në Amerikë me mendjen te ata.

I kept thinking about them.

Then one day, an elder gave me a story that went like this:

Dhe një ditë, një plak ma tregoi këtë histori:

long time ago, there was a big war between tribes.

Para shumë kohësh na ishte një luftë e madhe mes fisesh.

This specific tribe was really afraid of this other Luhya tribe.

Na ishte një fis i cili frikësohej shumë nga fisi Luhya.

Every time, they sent scouts to make sure no one attacked them.

Dhe secilën herë dërgonin informator që të siguroheshin që s'do t'i sulmonte askush.

So one day, the scouts came running and told the villagers,

Një ditë, informuesit erdhën me vrap dhe iu treguan fshatarëve,

"The enemies are coming. Only half an hour away, they'll be here."

"Armiqtë po vijnë. Janë vetëm gjysmë ore larg dhe pas pak do të na arrijnë."

So people scrambled, took their things and ready to go, move out.

Kështu që njerëzit u bën gati me vrap që të iknin.

But there were two men:

Por ishin dy burra:

one man was blind, one man had no legs

njëri i verbër dhe tjetri pa këmbë - të lindur ashtu.

-- he was born like that.

The leader of the chiefs said, "No, sorry. We can't take you. You'll slow us down.

Udhëheqësi i fisit tha: "Jo, na vjen keq por s'mund t'iu marrin dot se na ngadalësoni udhëtimin.

We have to flee our women and children, we have to run."

Na duhet të largojmë gratë e fëmijët dhe na duhet të ikim edhe vetë me vrap."

And they were left behind, waiting to die.

Kështu që i lanë këta burra vetëm, duke pritur të vdisnin.

But these two people worked something out.

Por ata dy burra gjetën një zgjidhje.

The blind man said, "Look, I'm a very strong man but I can't see."

Burri i verbër tha: "Shiko, unë jam shumë i fuqishëm por nuk shikoj dot."

The man with no legs says, "I can see as far as the end of the world,

Burri pa këmbë tha: "Unë shikoj deri tek fundi i botës,

but I can't save myself from a cat, or whatever animals."

por s'kam fuqi të mbrojë veten nga macja apo cilado kafshë."

The blind man went down on his knees like this,

Kështu që burri i verbër u ul në gjunj kështu,

and told the man with no legs to go over his back, and stood up.

dhe i tha tjetrit t'i vihej në shpinë dhe pastaj u ngrit.

The man on top can see, the blind man can walk.

Njëri shihte kurse tjetri ecte.

Dhe kështu këta burra vazhduan duke ndjekur hapat e fshatarëve të tjerë

These guys took off, followed the footsteps of the villagers

derisa i arritën dhe më pas i kaluan ata.

until they found and passed them.

So, this was told to me in a setup of elders.

Këtë histori ma treguan në një rreth me të moshuar.

And it's a really poor area.

Në një rajon të varfër. Unë vij nga pjesa veriore e Kenias:

I represent Northern Kenya:

the most nomadic, remote areas you can even find.

rajon shumë nomad dhe i largët.

And that man told me, "So, here you are.

Kështu plaku më tha: "Ja ku të kemi ty.

You've got a good education from America, you have a good life in America;

Ti ke marrë shkollim të mirë në Amerikë,

ke një jetë të mirë në Amerikë; por çfarë do të bësh për ne?

what are you going to do for us?

We want you to be our eyes, we'll give you the legs.

Ne duam të na bëhesh sytë, ne të japim këmbët.

We'll walk you, you lead us."

Ne ecim pas teje, ti na udhëheq."

The opportunity came. I was always thinking about that:

Kështu që mundësia erdhi. Unë gjithnjë po mendoja për këtë gjë:

"What can I do to help my people?

"Çfarë mund të bëj të ndihmoj njerëzit e mi?"

Every time you go to an area where for 43 years of independence,

Secilën herë që shkon dikund ku edhe pas 43 vitesh pavarësi,

we still don't have basic health facilities.

nuk ka qendra për kujdes bazë shëndetësor.

A man has to be transported in a wheelbarrow 30 km for a hospital.

Njerëzit duhet të transportohen me karrocë dore

20 apo 30 kilometra te spitali. Pastaj s'ka ujë të pijshëm.

No clean drinking water.

Kështu që thashë: "Do t'i dedikohem kësaj pune.

So I said, "I'm going to dedicate myself.

I'm leaving America.

Do të lë Amerikën. Do të konkuroj në zgjedhje."

I'm going to run for office."

Last June, I moved from America,

U largova nga Amerika në qershor, konkurova ne korrik dhe fitova.

ran in July election and won.

And I came for them,

Dhe unë erdha për ta, ky është qëllimi im.

and that's my goal.

Right now I have in place, for the last nine months,

Dhe tani gjatë nëntë muajve të fundit, kam një plan pesë vjeçar,

që t'i furnizoj nomadët me ujë të pijshëm.

a plan that in five years,

every nomad will have clean drinking water.

We're building dispensaries across that constituency.

Po ndërtojmë farmaci për njerëzit.

I'm asking my friends from America to help

Po kërkoj ndihmë nga shokët e mi në Amerikë,

që të sjellim infermiere dhe doktorë për të na ndihmuar.

with bringing nurses or doctors to help us out.

I'm trying to improve infrastructure.

Po mundohem të përmirësoj infrastrukturën.

I'm using the knowledge I received from the United States

Po përdor njohuritë që kam fituar në Shtete të Bashkuara

dhe nga komuniteti për t'i drejtuar përpara.

and from my community

to move them forward.

Po mundohem të përfshijë zgjedhje që burojnë nga vetë ne

I'm trying to develop homegrown solutions to our issues

because people from outside can come and help us,

ngase ne kuptojmë që të tjerët nga jashtë mund të na ndihmojnë,

but if we don't help ourselves, there's nothing to do.

por nëse nuk e ndihmojmë veten, s'mund të bëjmë asgjë.

My plan right now

Pra plani im tani derisa po iu tregoj studentëve për degë të ndryshme studimi --

as I continue with introducing students to different fields --

some become doctors, some lawyers --

disa bëhen doktorë, disa avokatë --

we want to produce a comprehensive group of people,

ne duam të prodhojmë një grup gjithëpërfshirës të njerëzve, studentëve,

students who can come back and help us see a community grow

të cilët do të mund të kthehen, të na ndihmojnë dhe të ndjekin se si zhvillohemi

that is in the middle of a huge economic recession.

edhe në mes të një krize të thellë ekonomike.

As I continue to be a Member of Parliament

Kështu që vazhdoj të jem anëtar i Parlamentit

and as I continue listening to all of you talking about botany,

përderisa vazhdoj të iu dëgjoj tek flisni për botani,

health, democracy, new inventions,

për shëndet, për demokraci, për zbulime të reja,

I'm hoping that one day in my own little community --

dhe shpresoj që një ditë në komunitetin tim të vogël --

which is 26,000 square km,

që është rreth 26.000 kilometra katrorë,

maybe five times Rhode Island --

mbase pesë herë madhësia e Rhode Island -- por që s'ka rrugë,

with no roads,

we'll be able to become a model to help others develop.

ne do të mund të bëhemi model i zhvillimit që të tjerët do të mund të ndjekin.

Thank you very much.

Ju faleminderit shumë! (Duartrokitje)

(Applause)