Joseph Lekuton: A parable for Kenya

Joseph Lekuton kể chuyện ngụ ngôn của Kenya.

Translator: Thanh Pham

My name is Joseph, a Member of Parliament in Kenya.

Tôi tên là Joseph, nghị sĩ của Kenya.

Picture a Maasai village,

Hãy hình dung làng Maasai,

and one evening,

và vào một buổi chiều khi binh lính chính quyền tới bao vây quanh làng

government soldiers come, surround the village

and ask each elder to bring one boy to school.

và yêu cầu mỗi gia đình cử ra một bé trai đi học.

That's how I went to school --

Đó là cách tôi được đi học.

pretty much a government guy pointing a gun

chính xác hơn là binh lính chỉa súng

and told my father, "You have to make a choice."

và nói với ba tôi, "Ông hãy quyết định đi"

I walked very comfortably to this missionary school,

Và rồi tôi rất thoải mái tiến vào học trường truyền giáo

that was run by an American missionary.

được quản lý bởi hội truyền giáo Mỹ này,

The first thing the American missionary gave me was a candy.

Thứ đầu tiên mà tổ chức truyền giáo Mỹ đưa cho tôi là một viên kẹo.

I had never in my life ever tasted candy.

Trong đời tôi chưa từng bao giờ được ăn kẹo.

So I said to myself, with all these hundred other boys,

và tôi nói với bản thân mình cùng với hàng trăm cậu bé khác

this is where I belong.

tôi thuộc về nơi này. (Cười)

(Laughter) I stayed.

Ở lại

When everybody else was dropping out.

khi mà mọi người từ từ bỏ đi.

My family moved; we're nomads.

Gia đình tôi di chuyển chổ ở, chúng tôi la du mục.

It was a boarding school, I was seven --

Mỗi lần trường học đóng cửa -- nó là trường nội trú và lúc đó tôi bảy tuổi --

Every time it closed you had to travel to find them.

bạn phải đi cho đến khi bạn kiếm thấy họ.

40-50 miles, it doesn't matter.

Năm mươi dặm, bốn mươi dặm, không thành vấn đề.

You slept in the bush, but you kept going.

Bạn ngủ trong bụi cây, nhưng vẫn không dừng bước.

And I stayed. I don't know why, but I did.

và tôi vẫn ở lại. Tôi không biết tại sao nhưng tôi vẫn ở lại.

All of a sudden I passed the national examination,

Rồi thật ngạc nhiên tôi đậu kỳ thi tuyển quốc gia,

found myself in a very beautiful high school in Kenya.

được tiếp tục tại một trường trung học phổ thông xinh đẹp ở Kenya.

And I finished high school.

Và khi học xong trung học phổ thông. Tôi tiếp tục tiến lên, và tôi gặp được một người

And just walking, I found a man

who gave me a full scholarship to the United States.

đã cho tôi học bổng toàn phần tới Mỹ.

My mother still lived in a cow-dung hut,

Mẹ tôi vẫn sống trong một túp lều,

none of my brothers were going to school,

không một anh em trai nào của tôi đi học,

and this man told me, "Here, go."

và người đàn ông đó nói với tôi, "Đây, hãy tiến lêni"

I got a scholarship

Thế là tôi có học bổng của trường đại học St. Lawrence ở vùng xa của New York;

to St. Lawrence University, Upstate New York;

finished that.

học xong trường này. Sau đó tiếp tục học cao học tại đại học Harvard;

And after that I went to Harvard Graduate School;

finished that.

Học xong trường đó. Rồi tôi làm việc ở DC một thời gian:

Then I worked in DC a little bit:

I wrote a book for National Geographic and taught U.S. history.

Tôi viết một cuốn sách cho Địa Lý Quốc Gia và dạy lịch sử Mỹ.

And every time, I kept going back home,

Và mỗi lần trở về nhà

listening to their problems --

lắng nghe những khó khăn của những người ở đây --

sick people, people with no water, all this stuff --

người bệnh tật, những người không có nước uống, tất cả những thứ như vậy --

every time I go back to America,

mỗi lần trở về Mỹ, tôi luôn suy nghĩ về họ.

I kept thinking about them.

Then one day, an elder gave me a story that went like this:

Rồi một ngày, một người lớn tuổi kể cho tôi nghe một câu chuyện, nó như thế này:

long time ago, there was a big war between tribes.

Ngày xưa, có một cuộc chiến lớn xảy ra giữa các bộ lạc.

This specific tribe was really afraid of this other Luhya tribe.

Và có một bộ lạc rất sợ bộ lạc Luhya.

Every time, they sent scouts to make sure no one attacked them.

Và mỗi lần họ cho trinh sát ra ngoài để đảm bảo không ai tấn công họ.

So one day, the scouts came running and told the villagers,

Rồi một ngày, đội trinh tham chạy về và nói với dân làng,

"The enemies are coming. Only half an hour away, they'll be here."

"Quân thù đang tới đó. Nửa tiếng nữa họ sẽ tới được đây"

So people scrambled, took their things and ready to go, move out.

Mọi người tranh giành nhau, lấy đồ đạc, và sẵn sàng ra đi.

But there were two men:

Nhưng có hai người đàn ông:

one man was blind, one man had no legs

một bị mù, một không có chân -- ông ta sinh ra đã bị vậy.

-- he was born like that.

The leader of the chiefs said, "No, sorry. We can't take you. You'll slow us down.

Tù trưởng nói, "Xin lỗi. Chúng tôi không thể mang các anh theo được. Các anh sẽ làm tất cả chậm lại.

We have to flee our women and children, we have to run."

Chúng tôi phải giúp phụ nữ và trẻ em phải chạy trốn, chúng tôi phải chạy."

And they were left behind, waiting to die.

Và rồi họ bị bỏ lại phía sau để chờ chết.

But these two people worked something out.

Nhưng hai người đàn ông này kiếm ra một cách.

The blind man said, "Look, I'm a very strong man but I can't see."

Người đàn ông mù nói, "Nhìn này, tôi khỏe mạnh nhưng tôi không thấy đường."

The man with no legs says, "I can see as far as the end of the world,

Người đàn ông không có chân nói, "Tôi có thể nhìn thấy xa tận cuối chân trời,

but I can't save myself from a cat, or whatever animals."

nhưng lại không bảo vệ chính mình khỏi một con mèo, hay bất cứ con vật nào khác."

The blind man went down on his knees like this,

Rồi người đàn ông mù quỳ xuống, như thế này,

and told the man with no legs to go over his back, and stood up.

rồi nói người đàn ông không chân leo lên lưng ông ta, và sau đó đứng dậy

The man on top can see, the blind man can walk.

Người ở trên lưng thì có thể thấy đường, người mù thì có thể đi được.

Rồi cả hai bắt đầu khởi hành, đi theo dấu chân dân làng

These guys took off, followed the footsteps of the villagers

cho đến khi họ đuổi kịp và vượt qua dân làng.

until they found and passed them.

So, this was told to me in a setup of elders.

Và tôi được nghe kể câu chuyện này trong buổi họp của các bô lão.

And it's a really poor area.

Đó là một vùng rất nghèo. Tôi đại diện cho Bắc Kenya:

I represent Northern Kenya:

the most nomadic, remote areas you can even find.

một nơi để du canh du cư, hẻo lánh nhất mà bạn có thể kiếm được.

And that man told me, "So, here you are.

Người bô lão nói với tôi, "Anh bạn trẻ

You've got a good education from America, you have a good life in America;

Anh được ăn học tốt ở Mỹ,

anh có một cuộc sống tốt ở Mỹ; anh sẽ làm được gì cho chúng tôi nào?

what are you going to do for us?

We want you to be our eyes, we'll give you the legs.

Chúng tôi muốn anh là đôi mắt của mình, chúng tôi sẽ là đôi chân.

We'll walk you, you lead us."

Chúng tôi sẽ đi, anh hãy dẫn đường."

The opportunity came. I was always thinking about that:

Vật khi cơ hội tới, và tôi luôn nghĩ về việc:

"What can I do to help my people?

"Mình có thể làm gì để giúp ích cho đồng bào mình?

Every time you go to an area where for 43 years of independence,

Mỗi lần bạn tới nơi mà sau 43 năm độc lập

we still don't have basic health facilities.

vẫn không có những cơ sở y tế thiết yếu.

A man has to be transported in a wheelbarrow 30 km for a hospital.

Người bệnh vẫn phải được vận chuyển trên xe cút kít

20, 30 km để tới bệnh viện. Không có nước sạch để uống.

No clean drinking water.

Rồi tôi nói, "Tôi sẽ cống hiến đời mình.

So I said, "I'm going to dedicate myself.

I'm leaving America.

Tôi sẽ rời nước Mỹ. Tôi sẽ đứng ra tranh cử.

I'm going to run for office."

Last June, I moved from America,

Và tháng 7 vừa qua ... Tôi chuyển từ Mỹ về vào tháng 6, tranh cử vào tháng 7 và đã thắng cử.

ran in July election and won.

And I came for them,

Tôi đến vì họ, và đó là mục tiêu của tôi.

and that's my goal.

Right now I have in place, for the last nine months,

Hiện tại, trong vòng 9 tháng qua, tôi sống ở một nơi,

với một một kế hoạch là trong vòng 5 năm tới, những người du mục sẽ có nước sạch uống.

a plan that in five years,

every nomad will have clean drinking water.

We're building dispensaries across that constituency.

Chúng tôi đang xây dựng trạm xá trên toàn khu vực bầu cử.

I'm asking my friends from America to help

Tôi xin nhờ các bạn bè ở Mỹ giúp đỡ trong việc

đưa các bác sĩ và y tá tới để giúp chúng tôi.

with bringing nurses or doctors to help us out.

I'm trying to improve infrastructure.

Tôi cố gắng cải thiện cơ sở hạ tầng.

I'm using the knowledge I received from the United States

Tôi sử dụng kiến thức mình được học ở Mỹ

và từ cộng đồng của tôi để phát triển các kế hoạch.

and from my community

to move them forward.

Tôi cố gắng phát triển những giải pháp cây nhà lá vườn cho những vấn đề này

I'm trying to develop homegrown solutions to our issues

because people from outside can come and help us,

vì tôi nhận ra rằng những người ngoài có thể tới và giúp đỡ chúng tôi,

but if we don't help ourselves, there's nothing to do.

nhưng nếu chúng tôi không tự giúp chính mình thì sẽ không thể làm được gì cả.

My plan right now

Kế hoạch hiện giờ của tôi là giới thiệu học sinh dến với nhiều lĩnh vực khác nhau --

as I continue with introducing students to different fields --

some become doctors, some lawyers --

Một số sẽ trở thành bác sĩ, một số sẽ là luật sư --

we want to produce a comprehensive group of people,

Chúng tôi muốn đào tạo ra một nhóm người, nhóm sinh viên toàn diện,

students who can come back and help us see a community grow

những người có thể trở về và giúp cộng đồng xã hội phát triển

that is in the middle of a huge economic recession.

ở giữa cuộc suy thoái kinh tế lớn này.

As I continue to be a Member of Parliament

Khi tôi vẫn tiếp tục là một nghị sĩ

and as I continue listening to all of you talking about botany,

thì tôi sẽ vẫn lắng nghe tất cả các bạn nói về thực vật học,

health, democracy, new inventions,

nói về y tế, chế độ dân chủ, những phát minh mới,

I'm hoping that one day in my own little community --

tôi hy vọng một ngày nào đó, trong xã hội cộng đồng nhỏ của tôi --

which is 26,000 square km,

rộng khoảng 26,000 km vuông,

maybe five times Rhode Island --

có lẽ gấp khoảng 5 lần diện tích Rhode Island -- không có đường lộ,

with no roads,

we'll be able to become a model to help others develop.

chúng tôi có thể trở thành mô hình kiểu mẫu để giúp những nơi khác phát triển theo.

Thank you very much.

Cảm ơn các bạn rất nhiều. (Vỗ tay)

(Applause)