Joseph Lekuton: A parable for Kenya

Tłumaczenie: Maria Blatkowska Korekta: Seweryn Jakubiec

My name is Joseph, a Member of Parliament in Kenya.

Mam na imię Joseph, jestem członkiem parlamentu w Kenii.

Picture a Maasai village,

Wyobraźcie sobie masajską wioskę.

and one evening,

Pewnego wieczoru przychodzą żołnierze, otaczają ją

government soldiers come, surround the village

and ask each elder to bring one boy to school.

i nakazują starszym wysłanie jednego z chłopców do szkoły.

That's how I went to school --

W ten sposób trafiłem do szkoły --

pretty much a government guy pointing a gun

przez żołnierza celującego z broni,

and told my father, "You have to make a choice."

mówiącego do ojca: "Musisz podjąć decyzję."

I walked very comfortably to this missionary school,

Poszedłem bardzo komfortowo do szkoły misyjnej,

that was run by an American missionary.

którą prowadziła amerykańska misja,

The first thing the American missionary gave me was a candy.

i pierwszą rzeczą, jaką dostałem od misjonarza był cukierek.

I had never in my life ever tasted candy.

Nigdy wcześniej nie jadłem cukierków.

So I said to myself, with all these hundred other boys,

Powiedziałem sobie wówczas, pośród setki innych chłopców,

this is where I belong.

że tutaj jest moje miejsce. Zostałem --

(Laughter) I stayed.

(Śmiech)

When everybody else was dropping out.

-- podczas gdy inni odchodzili.

My family moved; we're nomads.

Moja rodzina wyruszyła w drogę. Jesteśmy nomadami.

It was a boarding school, I was seven --

Za każdym razem, gdy zamykano szkołę -- była to szkoła z internatem, a ja miałem wówczas 7 lat --

Every time it closed you had to travel to find them.

trzeba było wędrować, póki się ich nie odnalazło.

40-50 miles, it doesn't matter.

50 mil, 40 mil, bez znaczenia.

You slept in the bush, but you kept going.

Spało się w buszu, ale szło się dalej.

And I stayed. I don't know why, but I did.

I zostałem. Nie wiem dlaczego, ale zostałem.

All of a sudden I passed the national examination,

I nagle zdałem egzamin państwowy,

found myself in a very beautiful high school in Kenya.

znalazłem się w bardzo pięknej szkole średniej w Kenii.

And I finished high school.

I ukończyłem ją. A pewnego dnia, spotkałem człowieka,

And just walking, I found a man

who gave me a full scholarship to the United States.

który zaoferował mi pełne stypendium w Stanach Zjednoczonych.

My mother still lived in a cow-dung hut,

Moja matka nadal żyje w chacie z krowiego gnoju,

none of my brothers were going to school,

żaden z moich braci nie chodzi do szkoły

and this man told me, "Here, go."

a ten człowiek mówi do mnie, "Masz, jedź".

I got a scholarship

Otrzymałem więc stypendium na Uniwersytecie St. Lawrence (północ stanu Nowy Jork).

to St. Lawrence University, Upstate New York;

finished that.

Ukończyłem uczelnię, a następnie poszedłem do Harvard Graduate School.

And after that I went to Harvard Graduate School;

finished that.

Ukończyłem studia, a następnie pracowałem trochę w DC (Dystrykt Kolumbii).

Then I worked in DC a little bit:

I wrote a book for National Geographic and taught U.S. history.

Napisałem książkę dla National Geographic i nauczałem historii Stanów Zjednoczonych.

And every time, I kept going back home,

Za każdym razem, gdy wracałem do domu,

listening to their problems --

słuchałem problemów tamtejszych ludzi,

sick people, people with no water, all this stuff --

chorych, bez wody oraz wszystkich tych rzeczy.

every time I go back to America,

I za każdym razem, wracając do Ameryki, myślałem o nich.

I kept thinking about them.

Then one day, an elder gave me a story that went like this:

Pewnego dnia, jeden ze starszych opowiedział mi historię:

long time ago, there was a big war between tribes.

Dawno temu, trwała wielka wojna pomiędzy plemionami.

This specific tribe was really afraid of this other Luhya tribe.

Wśród nich było jedno szczególne plemię, które poważnie obawiało się plemienia Luhya.

Every time, they sent scouts to make sure no one attacked them.

Za każdym razem wysyłali zwiadowców, aby mieć pewność, iż nikt ich nie zaatakuje.

So one day, the scouts came running and told the villagers,

Pewnego dnia, zwiadowcy wrócili biegiem, mówiąc mieszkańcom wioski,

"The enemies are coming. Only half an hour away, they'll be here."

"Wrogowie nadciągają, są pól godziny drogi stąd -- będą tu"

So people scrambled, took their things and ready to go, move out.

Ludzie rozbiegli się i zebrawszy swoje rzeczy - opuścili wioskę.

But there were two men:

Ale było dwóch mężczyzn,

one man was blind, one man had no legs

jeden był niewidomy, drugi nie miał nóg -- taki się urodził.

-- he was born like that.

The leader of the chiefs said, "No, sorry. We can't take you. You'll slow us down.

Najwyższy wódz rzekł do nich: "Niestety, nie możemy was wziąć ze sobą, spowolnicie nas.

We have to flee our women and children, we have to run."

Musimy uciekać z naszymi kobietami i dziećmi, musimy biec."

And they were left behind, waiting to die.

I zostali porzuceni na pastwę losu.

But these two people worked something out.

Ale tych dwóch mężczyzn znalazło rozwiązanie.

The blind man said, "Look, I'm a very strong man but I can't see."

Niewidomy rzekł, "Spójrz, jestem bardzo silnym człowiekiem, ale nie widzę."

The man with no legs says, "I can see as far as the end of the world,

Człowiek bez nóg odrzekł, "Ja widzę tak daleko jak sięga mój wzrok,

but I can't save myself from a cat, or whatever animals."

ale nie obronię się przed kotem, ani przed jakimkolwiek innym zwierzęciem."

The blind man went down on his knees like this,

Tak więc niewidomy mężczyzna uklęknął, właśnie tak,

and told the man with no legs to go over his back, and stood up.

i rzekł do mężczyzny bez nóg, by ten wspiął się na jego plecy. I wstał.

The man on top can see, the blind man can walk.

Mężczyzna na górze widzi, niewidomy potrafi chodzić.

I tak oto tych dwóch wyruszyło, podążali śladami mieszkańców wioski,

These guys took off, followed the footsteps of the villagers

póki ich nie odnaleźli i minęli.

until they found and passed them.

So, this was told to me in a setup of elders.

Opowiedziano mi to w gronie starszyzny.

And it's a really poor area.

Jest to bardzo uboga okolica, reprezentuję Północną Kenię --

I represent Northern Kenya:

the most nomadic, remote areas you can even find.

przede wszystkim koczownicze i najbardziej oddalone tereny.

And that man told me, "So, here you are.

I ten człowiek powiedział do mnie, "Tak więc, jesteś tutaj,

You've got a good education from America, you have a good life in America;

masz dobre wykształcenie zdobyte w Ameryce,

masz dobre życie w Ameryce, co zamierzasz zrobić dla nas?

what are you going to do for us?

We want you to be our eyes, we'll give you the legs.

Chcemy abyś był naszymi oczami, my damy Tobie nogi.

We'll walk you, you lead us."

My Cię poniesiemy, a Ty nas poprowadzisz."

The opportunity came. I was always thinking about that:

Nadarzyła się okazja. A ja zawsze myślałem:

"What can I do to help my people?

jak mógłbym pomóc moim ludziom?

Every time you go to an area where for 43 years of independence,

Po 43 latach niepodległości, przybywając w te okolice,

we still don't have basic health facilities.

nadal nie ma podstawowych ośrodków medycznych.

A man has to be transported in a wheelbarrow 30 km for a hospital.

Człowiek musi być transportowany na taczce do szpitala

oddalonego o 20, 30 km. Brakuje czystej pitnej wody.

No clean drinking water.

Powiedziałem sobie, "Poświęcę się,

So I said, "I'm going to dedicate myself.

I'm leaving America.

zostawiam Amerykę. Będę ubiegał się o urząd."

I'm going to run for office."

Last June, I moved from America,

Przeprowadziłem się z Ameryki w czerwcu, w lipcu wystartowałem w wyborach i wygrałem.

ran in July election and won.

And I came for them,

Przybyłem dla nich i to jest mój cel.

and that's my goal.

Right now I have in place, for the last nine months,

Od 9 miesięcy mam w zanadrzu plan, który sprawi,

iż za pięć lat każdy z nomadów będzie miał dostęp do czystej, pitnej wody.

a plan that in five years,

every nomad will have clean drinking water.

We're building dispensaries across that constituency.

Budujemy przychodnie w całym okręgu wyborczym.

I'm asking my friends from America to help

Proszę o pomoc moich przyjaciół z Ameryki,

by sprowadzali pielęgniarki i lekarzy, którzy mogliby nam pomóc.

with bringing nurses or doctors to help us out.

I'm trying to improve infrastructure.

Próbuję usprawnić infrastrukturę.

I'm using the knowledge I received from the United States

Korzystam z wiedzy zdobytej w Stanach Zjednoczonych

oraz tej od mojej społeczności, by pchnąć ich dalej.

and from my community

to move them forward.

Próbuję wykorzystać rodzime rozwiązania dla naszych problemów.

I'm trying to develop homegrown solutions to our issues

because people from outside can come and help us,

Ponieważ wiemy, że ludzie z zewnątrz mogą przyjść i nam pomóc,

but if we don't help ourselves, there's nothing to do.

ale jeśli my sami nie będziemy w stanie sobie pomóc, to niczego nie zdziałamy.

My plan right now

Dzisiaj moim planem jest, jako że nadal zaznajamiam uczniów z różnymi dziedzinami --

as I continue with introducing students to different fields --

some become doctors, some lawyers --

niektórzy zostaną lekarzami, niektórzy prawnikami --

we want to produce a comprehensive group of people,

stworzenie wszechstronnej grupy ludzi, studentów,

students who can come back and help us see a community grow

którzy powrócą i pomogą rozwinąć społeczność

that is in the middle of a huge economic recession.

pogrążoną w wielkiej ekonomicznej recesji.

As I continue to be a Member of Parliament

Będąc członkiem parlamentu

and as I continue listening to all of you talking about botany,

i słuchając waszych rozmów na temat botaniki,

health, democracy, new inventions,

rozmów na temat zdrowia, demokracji oraz nowych wynalazków,

I'm hoping that one day in my own little community --

mam nadzieję, że pewnego dnia, w mojej małej wspólnocie --

which is 26,000 square km,

o powierzchni 26,000 metrów kwadratowych,

maybe five times Rhode Island --

może wielkości pięć razy większej niż Rhode Island, bez dróg --

with no roads,

we'll be able to become a model to help others develop.

będziemy mogli stać się wzorcem dla innych na drodze rozwoju.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)