Paul Conneally: Digital humanitarianism

Translator: Janina Mehmeti Reviewer: Helena Bedalli

The humanitarian model has barely changed

Modeli humanitar fare pak ka ndryshuar

since the early 20th century.

që nga fillimet e shekullit të 20.

Its origins are firmly rooted

Origjinat e saj janë të rrënjosura

in the analog age.

në epokën analoge.

And there is a major shift coming on the horizon.

Dhe në horizont shihet një ndryshim i madh që është duke ardhur.

The catalyst for this change

Katalisti për këtë ndryshim

was the major earthquake that struck Haiti

ishte tërmeti i madh që goditi Haitin

on the 12th of January in 2010.

më 12 Janar të 2010.

Haiti was a game changer.

Haiti ndryshoi rrjedhën e lojës.

The earthquake destroyed the capital of Port-au-Prince,

Tërmeti shkatërroi kryeqytetin e Port-au-Prince,

claiming the lives of some 320,000 people,

duke marrë jetët e 320,000 personave,

rendering homeless

duke i lënë të pastrehë

about 1.2 million people.

rreth 1.2 milion njerëz.

Government institutions were completely decapitated,

Institucionet qeveritare ishin komplet të paafta,

including the presidential palace.

duke përfshirë këtu edhe pallatin presidencial.

I remember standing

Mbaj mend veten duke ndenjur

on the roof of the Ministry of Justice

në kulmin e Ministrisë së Drejtësisë

in downtown Port-au-Prince.

në qendër të qytetit të Port-au-Prince.

It was about two meters high,

Ishte rreth dy metra e lartë,

completely squashed

komplet e rrënuar

by the violence of the earthquake.

nga ashpërsia e tërmetit.

For those of us on the ground in those early days,

Për neve që ishim në tokë në ato ditë të hershme,

it was clear for even the most disaster-hardened veterans

ishte e qartë edhe për veteranët më të mësuar me shkatërrime

that Haiti was something different.

që Haiti ishte diqka tjetër.

Haiti was something we hadn't seen before.

Haiti ishte diqka që ne nuk e kishim parë më parë.

But Haiti provided us with something else unprecedented.

Por Haiti na ka dhënë diqka të paprecedencë.

Haiti allowed us to glimpse into a future

Haiti na ka lejuar t'i hedhim një shikim të ardhmes

of what disaster response might look like

se si reagimi ndaj një fatkeqësie mund të duket

in a hyper-connected world

në një botë shumë të lidhur

where people have access

ku njerëzit kanë qasje

to mobile smart devices.

ndaj pajisjeve inteligjente.

Because out of the urban devastation

Sepse nga shkatërrimi urban

in Port-au-Prince

në Port-au-Prince

came a torrent of SMS texts --

erdhi një rrjedhë e mesazheve SMS --

people crying for help,

njerëz duke thirrur për ndihmë,

beseeching us for assistance,

duke na kërkuar asistencë,

sharing data, offering support,

duke ndarë me ne informata, duke ofruar mbështetje,

looking for their loved ones.

duke kërkuar për të dashurit e tyre.

This was a situation

Kjo ishte një situatë

that traditional aid agencies had never before encountered.

të cilën agjencitë tradicionale nuk e kishin hasur asnjëherë më parë.

We were in one of the poorest countries on the planet,

Ne ishim në një nga vendet më të varfëra të planetit,

but 80 percent of the people

por 80 përqind e njerëzve

had mobile devices in their hands.

kishin celulare në duart e tyre.

And we were unprepared for this,

Dhe ne ishim të papërgatitur për këtë,

and they were shaping the aid effort.

dhe ata po e formësonin përpjekjen për ndihmë.

Outside Haiti also, things were looking different.

Gjithashtu edhe jasht Haitit, gjërat dukeshin ndryshe.

Tens of thousands of so-called digital volunteers

Me dhjetëra mijëra e të ashtu quajturve vullnetarë digjital

were scouring the Internet,

po kerkonin ne Internet,

converting tweets

duke konvertuar "tweets"

that had already been converted from texts

që tashmë ishin konvertuar nga mesazhet

and putting these into open-source maps,

dhe duke i vendosur ato në harta me burim të hapur,

layering them with all sorts of important information --

duke ju shtuar atyre gjithfarë informata të rëndësishme,

people like Crisis Mappers and Open Street Map --

njerëz si Crisis Mappers dhe Harta e Rrugës së Hapur --

and putting these on the Web for everybody --

dhe duke i futur këto në rrjet për të gjithë --

the media, the aid organizations and the communities themselves --

media, organizatat e ndihmave dhe vetë komunitetet --

to participate in and to use.

për të marrë pjesë dhe për t'i përdorur ato.

Back in Haiti,

Në Haiti,

people were increasingly turning

njerëzit vazhdimisht po u drejtoheshin

to the medium of SMS.

mediumit të SMS-ave.

People that were hungry and hurting

Njerëzit e uritur dhe të lënduar

were signaling their distress,

po tregonin stresin e tyre,

were signaling their need for help.

po tregonin nevojën e tyre për ndihmë.

On street sides all over Port-au-Prince,

Anëve të rrugës përgjatë të gjithë Port-au-Prince,

entrepreneurs sprung up

ndërrmarrësit erdhën

offering mobile phone charging stations.

duke ofruar stacione për mbushje telefonike.

They understood more than we did

Ata e kuptonin më shumë se ne

people's innate need

nevojat e mbrendshme të njerëzve

to be connected.

për të qenë të lidhur.

Never having been confronted

Duke mos qenë të konfrontuar

with this type of situation before,

me këtë lloj situate më parë,

we wanted to try and understand

ne donim të provonim të kuptonim

how we could tap into this incredible resource,

se si ne do mund t'i qasemi këtij burimi madhështor,

how we could really leverage

si do mundemi me të vërtetë të nivelizojmë

this incredible use of mobile technology

këtë përdorim mahnitës të teknologjisë lëvizëse

and SMS technology.

dhe teknologjisë së SMS-ave.

We started talking with a local telecom provider called Voilà,

Ne filluam të bisedojmë me një furnizues të një rrjeti telefonik lokal të quajtur Voila,

which is a subsidiary of Trilogy International.

e cila është degë e Trilogy International.

We had basically three requirements.

Ne kishim tre kërkesa kryesore.

We wanted to communicate

Ne donim të komunikonim

in a two-way form of communication.

në mënyrë të dy anëshme.

We didn't want to shout; we needed to listen as well.

Ne nuk donim të bërtisnim; ne gjithashtu kishim nevojë të dëgjonim.

We wanted to be able to target

Ne donim të ishim të aftë të qëllonim

specific geographic communities.

komunitete të caktuara gjeografike.

We didn't need to talk to the whole country at the same time.

Ne nuk kishim nevojë ti flisnim të gjithë vendit në të njejtën kohë.

And we wanted it to be easy to use.

Dhe ne donim të ishte diqka e lehtë të përdorej.

Out of this rubble of Haiti and from this devastation

Nga kjo katrahurë e Haitit dhe nga ky shkatërrim

came something that we call TERA --

erdhi diqka që ne e qujamë APTE --

the Trilogy Emergency Response Application --

Aplikacioni Përgjegjës për Treshe Emergjente --

which has been used to support the aid effort

e cila është përdorur për të mbështetur përpjekjet për ndihmë

ever since.

që nga fillimi.

It has been used to help communities prepare for disasters.

Është përdorur për ti ndihmuar komunitetet të përgatiten për fatkeqësi.

It has been used to signal early warning

Është përdorur për të sinjalizuar paralajmërim të hershëm

in advance of weather-related disasters.

të fatkeqësive natyrore.

It's used for public health awareness campaigns

Është përdorur në kampanjat për vetëdijen publike shëndetësore

such as the prevention of cholera.

si për shembull parandalimin e kolerës.

And it is even used for sensitive issues

Edhe është përdorur për tema të ndjeshme

such as building awareness

sikurse ndërtimin e vetëdijes

around gender-based violence.

rreth dhunës gjinore.

But does it work?

Por a funksionon?

We have just published

Ne sapo kemi publikuar

an evaluation of this program,

një vlerësim të këtij programi,

and the evidence that is there for all to see

dhe dëshmia që të gjithë mund të shohin

is quite remarkable.

është mjaft e mrekullueshme.

Some 74 percent of people

Rreth 74 përqind e njerëzve

received the data.

kanë marrë informacionet.

Those who were intended to receive the data,

Ata që ishin caktuar të merrnin informatat,

74 percent of them received it.

74 përqind e tyre i morrën.

96 percent of them

96 përqind prej tyre

found it useful.

i përdorën këto informata.

83 percent of them took action --

83 përqind prej tyre vepruan --

evidence that it is indeed empowering.

shenjë që është në fakt fuqidhënëse.

And 73 percent of them shared it.

Dhe 73 përqind prej tyre i ndanë së bashku.

The TERA system

Sistemi APTE

was developed from Haiti

është zhvilluar nga Haiti

with support of engineers in the region.

me mbështetje të ingjinierëve të regjionit.

It is a user-appropriate technology

Është një teknoligji e përshtatshme për përdorues

that has been used for humanitarian good to great effect.

dhe që është përdorur për të mirën humanitare në masa të mëdha.

Technology is transformational.

Teknologjia është transformuese.

Right across the developing world,

Pikërisht në botën zhvillimore,

citizens and communities

qytetarët dhe komunitetet

are using technology

po përdorin teknologjinë

to enable them to bring about change, positive change,

për të mundësuar ndryshimin, ndryshimin pozitiv,

in their own communities.

në komunitetet e tyre.

The grassroots has been strengthened

Rrënjët janë forcuar

through the social power of sharing

përmes fuqisë shoqërore të shpërndarjes

and they are challenging the old models,

dhe ato po sfidojnë modelet e vjetra,

the old analog models

modelet e vjetra analoge

of control and command.

të kontrollit dhe komandës.

One illustration of the transformational power of technology

Një ilustrim i fuqisë transformuese të teknologjisë

is in Kibera.

është në Kibera.

Kibera is one of Africa's largest slums.

Kibera është njëra ndër lagjet më të varfëra të Afrikës.

It's on the outskirts of Nairobi,

Është në skajet e Nairobit,

the capital city of Kenya.

kryeqytetit të Kenias.

It's home to an unknown number of people --

Është vend i një numri të panjohur njerëzish --

some say between 250,000

disa thonë mes 250,000

and 1.2 million.

dhe 1.2 milion.

If you were to arrive in Nairobi today

Nëse do të arrije në Nairobi sot

and pick up a tourist map,

dhe të merrje një hartë turistësh,

Kibera is represented

Kibera shfaqet

as a lush, green national park

si një park nacional i zbukuruar

devoid of human settlement.

pa vendbanime të njerëzve.

Young people living in Kibera

Njerëz të rinj që jetojnë në Kibera

in their community,

në komunitetet e tyre,

with simple handheld devices,

me pajisje të thjeshta dore,

GPS handheld devices and SMS-enabled mobile phones,

pajisje dore GPS dhe telefona mobil të pajisur me SMS,

have literally put themselves on the map.

në fakt kanë vënë veten e tyre në hartë.

They have collated crowd-sourced data

Ata kanë mbledhur informata të burimeve të turmës

and rendered the invisible visible.

dhe e kanë bërë të padukshmen të dukshme.

People like Josh and Steve

Njerëzit si Gjosh dhe Stiv

are continuing to layer information upon information,

janë duke vazhduar shtresëzimin e informacioneve mbi informacione,

real-time information, Tweet it and text it onto these maps

informacione të kohës, duke përdorur Tweet dhe duke i dërguar ato në këto harta

for all to use.

që të gjithë ti përdorin.

You can find out about the latest impromptu music session.

Ju mund të dini më shumë për improvizimin më të fundit në seancën muzikore.

You can find out about the latest security incident.

Ju mund të dini më shumë rreth incidenteve më të fundit të sigurisë.

You can find out about places of worship.

Ju mund të dini më shumë për kulte besimi.

You can find out about the health centers.

Ju mund të dini më shumë për qendrat shëndetësore.

You can feel the dynamism

Ju mund të ndjeni dinamizmin

of this living, breathing community.

e këtij komuniteti që jeton e merr frymë.

They also have their own news network on YouTube

Ata gjithashtu kanë rrjetet e tyre të lajmeve në YouTube

with 36,000 viewers at the moment.

me 36,000 shikues për momentin.

They're showing us what can be done

Ata po na tregojnë neve se qfarë mund të bëhet

with mobile, digital technologies.

me teknologji mobile, dixhitale.

They're showing that the magic of technology

Ata po tregojnë se magjia e teknologjisë

can bring the invisible visible.

mund të sjellë të padukshmen në dukje.

And they are giving a voice to themselves.

Dhe ata po i japin një zë vetvetes.

They are telling their own story,

Ata po tregojnë rrëfimin e tyre,

bypassing the official narrative.

duke anashkaluar tregimin zyrtar.

And we're seeing from all points on the globe similar stories.

Dhe ne po shohim ngjarje të ngjajshme nga i gjithë globi.

In Mongolia for instance,

Për shembull në Mongolia,

where 30 percent of the people are nomadic,

ku 30 përqind e popullatës është shtegtare,

SMS information systems are being used

sistemi i informacioneve SMS po përdoret

to track migration and weather patterns.

për të përcjellur migrimin dhe ndryshimet e motit.

SMS is even used

SMS-at po përdoren edhe

to hold herder summits

për të mbajtur mbledhje të barijve

from remote participation.

nga pjesmarrës të largët.

And if people are migrating

Dhe nëse njerëzit po migrojnë

into urban, unfamiliar, concrete environments,

në ambiente urbane, jofamiliare, konkrete,

they can also be helped in anticipation

ata gjithashtu mund të ndihmohen në pritjen

with social supporters ready and waiting for them

e mbështetësve social të gatshëm për të pritur ata

based on SMS knowledge.

bazuar në njohuritë e SMS-ave.

In Nigeria,

Në Nigeri,

open-source SMS tools

mjetet SMS me burime të hapura

are being used by the Red Cross community workers

po përdoren nga komuniteti i punonjësve të Kryqit të Kuq

to gather information from the local community

për të mbledhur infromata nga komunitetet lokale

in an attempt to better understand and mitigate

në një përpjekje për të kuptuar më mirë dhe zbutur

the prevalence of malaria.

përhapjen e malaries.

My colleague, Jason Peat, who runs this program,

Kolegu im, Xhejzon Pit, i cili drejton këtë program,

tells me it's 10 times faster and 10 times cheaper

më tregon se është 10 herë më lirë dhe 10 herë më shpejtë

than the traditional way of doing things.

se sa mënyra tradicionale e të bërit gjërat.

And not only is it empowering to the communities,

Dhe nuk është thjesht fuqidhënëse ndaj komuniteteve,

but really importantly,

por më së rëndësishmi,

this information stays in the community

ky informacion qëndron në komunitet

where it is needed to formulate long-term health polices.

ku nevojitet për të formuluar rregulla afat-gjata shëndetësore.

We are on a planet

Ne jemi në një planet

of seven billion people,

me 7 milliard njerëz,

five billion mobile subscriptions.

dhe 5 miliard abonime mobile.

By 2015,

Në 2015,

there will be three billion smartphones in the world.

në botë do të jenë tre miliard telefona inteligjent.

The U.N. broadband commission

Komisioni Evropian,

has recently set targets

së fundmi ka caktuar qëllime

to help broadband access

për të ndihmuar qasjen e gjerë

in 50 percent of the Developing World,

në 50 përqind të Botës në Zhvillim,

compared to 20 percent today.

krahasuar me 20 përqind që është sot.

We are hurtling towards a hyper-connected world

Ne po hidhemi drejt një bote tepër të lidhur

where citizens from all cultures and all social strata

ku qytetarët nga të gjitha kulturat dhe shtresa shoqërore

will have access to smart, fast mobile devices.

do të kenë qasje ndaj pajisjeve të shpejta mobile e inteligjente.

People are understanding,

Njerëzit po kuptojnë,

from Cairo to Oakland,

nga Kairo deri në Okland,

that there are new ways to come together,

që atje ka mënyra të reja për tu bashkuar,

there are new ways to mobilize,

ka mënyra të reja për mobilizim,

there are new ways to influence.

ka mënyra të reja për të influencuar.

A transformation is coming which needs to be understood

Një transformim po afrohet i cili ka nevojë të kuptohet

by the humanitarian structures and humanitarian models.

nga strukturat humanitare dhe modelet humanitare.

The collective voices of people

Zërat kolektivë të njerëzve

needs to be more integrated through new technologies

kanë nevojë të integrohen më shumë përmes teknologjisë së re

into the organizational strategies and plans of actions

në strategjitë organizuese dhe planeve të veprimit

and not just recycled

dhe jo thjesht të ricikluara

for fundraising or marketing.

për mbledhje parash apo marketing.

We need to, for example, embrace

Ne kemi nevojë, për shembull, të përqafojmë

the big data,

faktet madhore,

the knowledge that is there from market leaders

njohuritë e liderëve të tregut

who understand what it means

të cilët kuptojnë qka do të thotë

to use and leverage big data.

të përdorësh dhe nivelizosh faktet madhore.

One idea that I'd like you to consider, for instance,

Një ide që do të doja ju ta merrni parasysh,

is to take a look at our IT departments.

është të shikoni tek departamentet tona të IT-ve.

They're normally backroom or basement hardware service providers,

Ata janë zakonisht furnizues të serviseve hardver nga podrume ose mbrapadhoma,

but they need to be elevated to software strategists.

por ata kanë nevojë të ngrihen në strategji të softverave.

We need people in our organizations

Ne kemi nevojë për njerëz në organizatën tonë

who know what it's like to work with big data.

të cilët e dinë se si është të punosh me fakte madhore.

We need technology

Ne kemi nevojë për teknologji

as a core organizational principle.

si një parim primar të organizimit.

We need technological strategists in the boardroom

Ne kemi nevojë për strateg teknologjik në dhomën e bordit

who can ask and answer the question,

që mund ta pyesin dhe t'i përgjigjen pyetjes,

"What would Amazon or Google

"Qfarë do të bënte Amazon-i apo Google-i

do with all of this data?"

me gjithë këto informacione?"

and convert it to humanitarian good.

dhe ti konvertojnë ato në të mira humanitare.

The possibilities

Mundësitë

that new digital technologies are bringing

që teknologjitë e reja dixhitale po sjellin

can help humanitarian organizations,

mund të ndihmojnë organizatat humanitare,

not only ensure

jo vetëm të sigurohen

that people's right to information is met,

që të drejtat e njerëzve ndaj infromacionit janë përmbushur,

or that they have their right to communicate,

ose që ata e kanë të drejtën për të komunikuar,

but I think in the future,

por mendoj se në të ardhmen,

humanitarian organizations will also have to anticipate

organizatat humanitare gjithashtu do të duhen të parashohin

the right for people to access

të drejtën e njerëzve për qasje

critical communication technologies

në teknologji kritike të komunikimit

in order to ensure

në mënyrë që të sigurohen

that their voices are heard,

që zërat e tyre janë dëgjuar,

that they're truly participating,

që ata janë duke marrë pjesë me të vërtetë,

that they're truly empowered in the humanitarian world.

që ata janë vërtetë të fuqizuar në botën humanitare.

It has always been the elusive ideal

Gjithmonë ka qenë ideal i pakapshëm

to ensure full participation of people affected by disasters

sigurimi i pjesmarrjes së njerëzve të prekur nga shkatërrimet

in the humanitarian effort.

në përpjekjen humanitare.

We now have the tools. We now have the possibilities.

Ne tashmë kemi mjetet. Ne kemi mundësitë.

There are no more reasons not to do it.

Nuk ka më arsye pse të mos e bëjmë.

I believe we need to bring the humanitarian world

Unë besoj se ne kemi nevojë të sjellim botën humanitare

from analog to digital.

nga ajo analoge në atë dixhitale.

Thank you very much.

Ju falemnderit shumë.

(Applause)

(Duartrokitje)