Tracy Chevalier: Finding the story inside the painting

Translator: Thu-Huong Ha Reviewer: Youna Jung

Tłumaczenie: Marta Krzeminska Korekta: Capa Girl

I'm going to tell you about an affliction I suffer from.

Opowiem państwu o mojej przypadłości.

And I have a funny feeling that quite a few of you

Przypadłości, na którą wydaje mi się,

suffer from it as well.

cierpi też wielu z was.

When I'm walking around an art gallery,

Kiedy chodzę po galeriach,

rooms and rooms full of paintings,

po salach pełnych obrazów,

after about 15 or 20 minutes,

po 15, 20 minutach zdaję sobie sprawę,

I realize I'm not thinking about the paintings.

że wcale nie myślę o tych obrazach.

I'm not connecting to them.

Nie potrafię ich zrozumieć.

Instead, I'm thinking about that cup of coffee

Myślę o filiżance kawy,

I desperately need to wake me up.

której potrzebuję by się rozbudzić.

I'm suffering from gallery fatigue.

Cierpię na "galeryjne wyczerpanie".

How many of you out there suffer from --

Ilu z was cierpi na...

yes. Ha ha, ha ha!

...tak. No właśnie.

Now, sometimes you might last longer

Czasem wytrzymujecie trochę dłużej,

than 20 minutes, or even shorter,

czasem krócej,

but I think we all suffer from it. And do you have

ale chyba wszyscy na to cierpimy.

the accompanying guilt?

Czujecie się wtedy winni?

For me, I look at the paintings on the wall

Patrzę na obrazy na ścianach i myślę,

and I think, somebody has decided to put them there,

że ktoś zdecydował, żeby je tam powiesić,

thinks they're good enough to be on that wall,

ktoś uważa, że są wystarczająco dobre,

but I don't always see it.

a ja nie zawsze to czuję.

In fact, most of the time I don't see it.

Właściwie, zwykle tego nie czuję.

And I leave feeling actually unhappy.

I wychodzę w kiepskim nastroju.

I feel guilty and unhappy with myself,

Czuję się winna i niezadowolona z siebie.

rather than thinking there's something wrong with the painting,

Nie myślę, że to z obrazem jest coś nie w porządku,

I think there's something wrong with me.

ale raczej ze mną.

And that's not a good experience, to leave a gallery like that.

Nie jest to przyjemne - wyjść z galerii z takim uczuciem.

(Laughter)

(śmiech)

The thing is, I think we should give ourselves a break.

Myślę, że powinniśmy sobie odpuścić.

If you think about going into a restaurant,

Kiedy idziemy do restauracji,

when you look at the menu, are you expected to order

czy musimy zamówić każdą z pozycji

every single thing on the menu?

znajdujących się w menu?

No! You select.

Nie! Możemy wybrać.

If you go into a department store to buy a shirt,

Kiedy idziemy do sklepu kupić koszulę,

are you going to try on every single shirt

czy przymierzamy każdą i chcemy

and want every single shirt?

każdą z nich?

Of course not, you can be selective. It's expected.

Nie. Możemy wybrać i tego się od nas oczekuje.

How come, then, it's not so expected

Dlaczego więc, nie oczekuje się od nas

to be selective when we go to an art gallery?

wybiórczego zachowania w galerii sztuki?

Why are we supposed to have a connection with every single painting?

Dlaczego mamy zrozumieć każdy obraz?

Well I'm trying to take a different approach.

Staram się podejśc do tego inaczej.

And there's two things I do:

Korzystam z dwóch sposobów.

When I go into a gallery, first of all, I go quite fast,

Kiedy wchodzę do galerii idę szybko,

and I look at everything, and I pinpoint the ones

oglądam wszystko i zapamiętuję te dzieła,

that make me slow down for some reason or other.

przy których z jakiegoś powodu zwalniam.

I don't even know why they make me slow down, but something

Nawet nie wiem, dlaczego zwalniam,

pulls me like a magnet

ale coś mnie przyciąga.

and then I ignore all the others, and I just go to that painting.

Następnie pomijam wszystkie inne obrazy, a wracam do tych wybranych.

So it's the first thing I do is, I do my own curation.

Pierwsze co robię, to staję się swoim własnym kuratorem.

I choose a painting. It might just be one painting in 50.

Wybieram obraz. Może być to jeden z 50.

And then the second thing I do is I stand in front of that painting,

Następnie staję przed nim

and I tell myself a story about it.

i wymyślam do niego opowiadanie.

Why a story? Well, I think that we are wired,

Dlaczego opowiadanie? Chyba mamy to zakodowane

our DNA tells us to tell stories.

w naszym DNA.

We tell stories all the time about everything,

Cały czas opowiadamy historie.

and I think we do it because the world is kind of a crazy, chaotic place,

Chyba dlatego, że świat jest takim szalonym, bezładnym miejscem,

and sometimes stories, we're trying to make sense of the world a little bit,

a historie czasem pomagają nadać mu jakiś sens,

trying to bring some order to it.

trochę go uporządkować.

Why not apply that to our looking at paintings?

Dlaczego nie zrobić tego samego z obrazami?

So I now have this sort of restaurant menu

Mam teraz swoje własne menu

visiting of art galleries.

"zwiedzanie galerii sztuki".

There are three paintings I'm going to show you now

Pokażę Wam trzy obrazy,

that are paintings that made me stop in my tracks

które sprawiły, że się zatrzymałam

and want to tell stories about them.

i stworzyłam o nich historie.

The first one needs little introduction --

Słowo wstępu co do pierwszego:

"Girl with a Pearl Earring" by Johannes Vermeer,

"Dziewczyna z perłą" Jana Vermeera,

17th-century Dutch painter.

XVII-wiecznego holenderskiego malarza.

This is the most glorious painting.

To zniewalający obraz.

I first saw it when I was 19,

Pierwszy raz zobaczyłam go jako 19-latka

and I immediately went out and got a poster of it,

i zaraz kupiłam sobie z nim plakat.

and in fact I still have that poster. 30 years later it's hanging in my house.

Właściwie to nadal go mam. 30 lat i nadal wisi u mnie w domu.

It's accompanied me everywhere I've gone,

Towarzyszył mi wszędzie, a patrzenie na nią

I never tire of looking at her.

nigdy mnie nie nuży.

What made me stop in my tracks about her to begin with

Pierwsze co sprawiło, że przystanęłam

was just the gorgeous colors he uses

to niesamowite kolory

and the light falling on her face.

i światło padające na jej twarz.

But I think what's kept me still coming back

Rok po roku

year after year is another thing, and that is

wracam do tego obrazu,

the look on her face, the conflicted look on her face.

ze względu na jej twarz. Pełna sprzeczności.

I can't tell if she's happy or sad,

Nie mogę stwierdzić, czy jest szczęśliwa czy nie

and I change my mind all the time.

i ciągle zmieniam zdanie.

So that keeps me coming back.

Dlatego ciągle do niego wracam.

One day, 16 years after I had this poster on my wall,

16 lat po powieszeniu plakatu na ścianie,

I lay in bed and looked at her,

spojrzałam na nią leżąc w łóżku

and I suddenly thought, I wonder what

i pomyślałam: "Ciekawe

the painter did to her to make her look like that.

co zrobił malarz, by sprawić, że tak wygląda."

And it was the first time I'd ever thought that

To był pierwszy raz, kiedy przyszło mi na myśl,

the expression on her face is actually reflecting

że wyraz jej twarzy może odzwierciedlać,

how she feels about him.

jej uczucia do niego.

Always before I'd thought of it as a portrait of a girl.

Przedtem zawsze myślałam, że to portret dziewczyny.

Now I began to think of it as a portrait of a relationship.

Wtedy zaczęłam go widzieć jako obraz związku.

And I thought, well, what is that relationship?

I pomyślałam: "W takim razie, co to za związek?"

So I went to find out. I did some research and discovered,

Postanowiłam się dowiedzieć. Zrobiłam trochę badań i odkryłam,

we have no idea who she is.

że nikt nie wie kim ona jest.

In fact, we don't know who any of the models

Właściwie nie znamy tożsamości żadnej

in any of Vermeer's paintings are,

z modelek Vermeera,

and we know very little about Vermeer himself.

a i o nim samym wiemy niewiele.

Which made me go, "Yippee!"

I wykrzyknęłam: "Hurra!"

I can do whatever I want, I can come up with whatever story I want to.

Mogę zrobić co mi się podoba, wymyślić historię jaką tylko chcę.

So here's how I came up with the story.

I oto jak to zrobiłam.

First of all, I thought,

Po pierwsze, pomyślałam,

I've got to get her into the house.

muszę ją wprowadzić do jego domu.

How does Vermeer know her?

Skąd Vermeer ją zna?

Well, there've been suggestions that

Pojawiały się sugestie,

she is his 12-year-old daughter.

że to jego 12-letnia córka.

The daughter at the time was 12 when he painted the painting.

Bo kiedy malował ten obraz, córka miała 12 lat.

And I thought, no, it's a very intimate look,

Ale pomyślałam: "Nie, to intymne spojrzenie,

but it's not a look a daughter gives her father.

ale nie takie, jakim córka obdarza ojca."

For one thing, in Dutch painting of the time,

Po pierwsze, w malarstwie holenderskim tej epoki,

if a woman's mouth was open, it was indicating sexual availability.

otwarte usta kobiety, oznaczały dyspozycyjność seksualną.

It would have been inappropriate for Vermeer

Ze strony Vermeera byłoby niewłaściwym

to paint his daughter like that.

namalować córkę w ten sposób.

So it's not his daughter, but it's somebody

Więc nie córka, ale ktoś mu bliski,

close to him, physically close to him.

do tego fizycznie bliski.

Well, who else would be in the house?

Kto jeszcze mógł być w domu?

A servant, a lovely servant.

Służąca, śliczna służąca.

So, she's in the house.

Mamy więc ją w domu.

How do we get her into the studio?

Jak dostała się do pracowni?

We don't know very much about Vermeer,

O Vermeerze wiemy niewiele,

but the little bits that we do know, one thing we know

wiemy jednak,

is that he married a Catholic woman, they lived with her mother

że był żonaty z katoliczką, mieszkali z jej matką

in a house where he had his own room

w domu, gdzie miał własny pokój,

where he -- his studio. He also had 11 children.

swoje studio. Miał też 11 dzieci.

It would have been a chaotic, noisy household.

Zapewne był to głośny, niespokojny dom.

And if you've seen Vermeer's paintings before,

Jeśli widzieli państwo wcześniej obrazy Vermeera,

you know that they're incredibly calm and quiet.

wiecie, że są niesamowicie ciche i spokojne.

How does a painter paint such calm, quiet paintings with 11 kids around?

Jak malarz mógłby je stworzyć z jedenaściorgiem dzieci wokoło?

Well, he compartmentalizes his life.

Podzielił swoje życie.

He gets to his studio, and he says, "Nobody comes in here.

Kiedy wchodzi do studio mówi: "Tutaj nikt nie wchodzi.

Not the wife, not the kids. Okay, the maid can come in and clean."

Ani żona, ani dzieci. Służąca może wejść, żeby posprzątać."

She's in the studio. He's got her in the studio, they're together.

Więc jest w studio. Są razem w pracowni.

And he decides to paint her.

I decyduje się ją namalować.

He has her wear very plain clothes.

Chce by założyła zwyczajne ubranie.

Now, all of the women, or most of the women in Vermeer's other paintings

Wszystkie, albo większość, kobiet na obrazach Vermeera

wore velvet, silk, fur, very sumptuous materials.

ubrana jest w aksamit, jedwab, futra, bardzo wystawne materiały.

This is very plain; the only thing that isn't plain

A na tym strój jest zwyczajny. Jedyne co się wyróżnia,

is her pearl earring.

to kolczyk z perłą.

Now, if she's a servant, there is no way she could afford

Jeśli była służącą, nie stać by jej było

a pair of pearl earrings.

na takie kolczyki.

So those are not her pearl earrings. Whose are they?

Więc nie należą do niej. A więc do kogo?

We happen to know, there's a list of Catharina, the wife's clothes.

Znamy listę ubrań Cathariny, żony Vermeera.

Amongst them a yellow coat with white fur,

Jest wśród nich żółty płaszcz z białym futrem,

a yellow and black bodice,

żótło-czarny kaftan.

and you see these clothes on lots of other paintings,

Ubrania te pojawiają się na wielu innych obrazach,

different women in the paintings, Vermeer's paintings.

na różnych kobietach na obrazach Vermeera.

So clearly, her clothes were lent to various different women.

Widać, że jej ubrania pożyczane były różnym modelkom.

It's not such a leap of faith to take

Stąd też można domniemać,

that that pearl earring actually belongs to his wife.

że kolczyk też należał do żony Vermeera.

So we've got all the elements for our story.

Mamy już wszystkie ogniwa historii.

She's in the studio with him for a long time.

Jest z malarzem w studio przez dłuższy czas.

These paintings took a long time to make.

Bo takie obrazy maluje się długo.

They would have spent the time alone, all that time.

Cały ten czas spędziliby sami.

She's wearing his wife's pearl earring.

Ma na sobie kolczyk z perłą jego żony.

She's gorgeous. She obviously loves him. She's conflicted.

Jest atrakcyjna. Bez wątpienia go kocha. Ma sprzeczne uczucia.

And does the wife know? Maybe not.

Czy żona o tym wie? Może nie.

And if she doesn't, well --

A jeśli nie to...

that's the story.

cóż, to właśnie ta historia.

(Laughter)

(śmiech)

The next painting I'm going to talk about

Kolejny obraz, o którym chcę opowiedzieć

is called "Boy Building a House of Cards" by Chardin.

to "Domek z kart" Chardina.

He's an 18th-century French painter best known for his still lifes,

To XVII-wieczny francuski malarz, słynny autor martwych natur.

but he did occasionally paint people.

Jednak czasem malował też ludzi.

And in fact, he painted four versions of this painting,

Namalował cztery wersje tego obrazu;

different boys building houses of cards, all concentrated.

różni chłopcy budujący domki z kart, skoncentrowani.

I like this version the best, because some of the boys

Mnie najbardziej podoba się ten,

are older and some are younger, and to me, this one,

chłopcy są młodsi, starsi, a ten jest dla mnie,

like Goldilocks's porridge, is just right.

jak owsianka Złotowłosej, w sam raz.

He's not quite a child, and he's not quite a man.

Nie jest dzieckiem, ale nie jest całkiem mężczyzną.

He's absolutely balanced between innocence and experience,

Zawieszony między niewinnością a doświadczeniem.

and that made me stop in my tracks in front of this painting.

To sprawiło, że się przy nim zatrzymałam.

And I looked at his face. It's like a Vermeer painting a bit.

Przyjrzałam się jego twarzy, Jest trochę jak na obrazie Vermeera.

The light comes in from the left, his face is bathed

Światło pada z lewej, jego twarz jest w nim skąpana

in this glowing light. It's right in the center of the painting,

Jest w samym centrum obrazu.

and you look at it, and I found that when I was looking at it,

Kiedy tak przed nim stałam, zauważyłam,

I was standing there going,

że ciągle myślę:

"Look at me. Please look at me."

"Spójrz na mnie. Proszę, spójrz."

And he didn't look at me. He was still looking at his cards,

Ale nie spojrzał. Cały czas skupiał się na kartach.

and that's one of the seductive elements of this painting is,

To jedna z intrygujących właściwości tego obrazu,

he's so focused on what he's doing that he doesn't look at us.

jest tak skoncentrowany na tym co robi, że nie patrzy na nas.

And that is, to me, the sign of a masterpiece,

A dla mnie to oznaka geniuszu,

of a painting when there's a lack of resolution.

obraz, na którym nie ma rozwiązania.

He's never going to look at me.

Chłopiec nigdy na mnie nie spojrzy.

So I was thinking of a story where,

Zaczęłam zastanawiać się nad historią,

if I'm in this position, who could be there looking at him?

Kto mógłby stać na moim miejscu i mu się przyglądać?

Not the painter, I don't want to think about the painter.

Nie malarz, nie chcę myśleć o malarzu.

I'm thinking of an older version of himself.

Może on sam, już jako starszy mężczyzna?

He's a man, a servant, an older servant looking at this younger servant,

To mężczyzna, starszy służący patrzący na młodszego,

saying, "Look at me. I want to warn you about

Mówi: "Spójrz na mnie. Chcę cię ostrzec

what you're about to go through. Please look at me."

przed tym co cię czeka. Proszę, spójrz."

And he never does.

Ale on nigdy nie patrzy.

And that lack of resolution, the lack of resolution in "Girl with a Pearl Earring" --

To brak rozwiązania, taki jak w "Dziewczynie z perłą".

we don't know if she's happy or sad.

Nie wiemy czy jest szczęśliwa czy smutna.

I've written an entire novel about her,

Napisałam o niej powieść,

and I still don't know if she's happy or sad.

a nadal nie wiem czy jst szczęśliwa czy nie.

Again and again, back to the painting,

Bez przerwy, z powrotem do obrazu,

looking for the answer, looking for the story to fill in that gap.

szukając odpowiedzi, poszukując historii, która by wypełniła tę lukę.

And we may make a story, and it satisfies us momentarily,

Można wymyślić historię, ale zaspokoi ona nas tylko na chwilę,

but not really, and we come back again and again.

Będziemy do niej powracać.

The last painting I'm going to talk about

Ostani obraz, o którym opowiem

is called "Anonymous" by anonymous. (Laughter)

to "Anonimowy", anonimowego autora. (śmiech)

This is a Tudor portrait bought by the National Portrait Gallery.

To portret Tudora, zakupiony przez National Portrait Gallery.

They thought it was a man named Sir Thomas Overbury,

Myślano, że to sir Thomas Overbury,

and then they discovered that it wasn't him,

ale okazało się, że nie.

and they have no idea who it is.

i nie wiadomo kto to.

Now, in the National Portrait Gallery,

W National Portrait Gallery,

if you don't know the biography of the painting,

jeśli nie znacie historii obrazu,

it's kind of useless to you.

jest on jakby bezużyteczny.

They can't hang it on the wall, because they don't know who he is.

Nie można go tam powiesić, bo nie wiadomo kto to.

So unfortunately, this orphan spends most of his time in storage,

Więc biedna sierotka siedzi najczęściej w magazynie

along with quite a number of other orphans,

z wieloma innymi osieroconymi obrazami,

some of them some beautiful paintings.

a niektóre są całkiem piękne.

This painting made me stop in my tracks for three reasons:

Zatrzymałam się przed tym obrazem z trzech powodów:

One is the disconnection between his mouth

Po pierwsze brak związku między jego

that's smiling and his eyes that are wistful.

uśmiechniętymi ustami i tęsknymi oczyma.

He's not happy, and why isn't he happy?

Nie jest szczęśliwy, ale dlaczego?

The second thing that really attracted me

Druga rzecz, która mnie zaintrygowała

were his bright red cheeks.

to jego jasnoczerwone policzki.

He is blushing. He's blushing for his portrait being made!

Rumieni się, bo malowany jest jego portret.

This must be a guy who blushes all the time.

On prawdopodobnie ciągle się rumieni.

What is he thinking about that's making him blush?

Dlaczego?

The third thing that made me stop in my tracks

I trzecia rzecz,

is his absolutely gorgeous doublet.

to jego absolutnie cudowny kubrak.

Silk, gray, those beautiful buttons.

Jedwabny, szary, te piękne guziki.

And you know what it makes me think of,

Wiecie, co mi to przypomina?

is it's sort of snug and puffy; it's like a duvet spread over a bed.

Jest dopasowany, ale puszysty, jak kołdra na łóżku.

I kept thinking of beds and red cheeks,

Patrząc na niego, myślałam

and of course I kept thinking of sex when I looked at him,

o łóżkach, czerwonych policzkach i oczywiście o seksie,

and I thought, is that what he's thinking about?

i zastanowiło mnie, czy on też o tym myśli?

And I thought, if I'm going to make a story,

Jeśli mam wymyślić historię,

what's the last thing I'm going to put in there?

co byłoby ostatnią rzeczą, jaką bym w niej zawarła?

Well, what would a Tudor gentleman be preoccupied with?

Co zajmowałby gentlemana z dynastii Tudorów?

And I thought, well, Henry VIII, okay.

Tak, Henry VIII, w porządku.

He'd be preoccupied with his inheritance, with his heir.

Pochłaniałyby go kwestie dziedzictwa, potomka.

Who is going to inherit his name and his fortune?

Kto odziedziczy jego imię i fortunę?

You put all those together, and you've got your story

Połączyć to wszystko i jest historia,

to fill in that gap that makes you keep coming back.

która sprawia, że wracasz do tego obrazu.

Now, here's the story.

I oto ona.

It's short.

Jest krótka.

"Rosy"

"Róża"

I am still wearing the white brocade doublet Caroline gave me.

Ciągle noszę ten biały, brokatowy kaftan od Caroline.

It has a plain high collar, detachable sleeves

Ma prosty kołnierz, odpinane rękawy

and intricate buttons of twisted silk thread,

i guziki ze skręconych pasm jedwabiu,

set close together so that the fit is snug.

które będąc blisko siebie sprawiają, że jest dopasowany.

The doublet makes me think of a coverlet on the vast bed.

Kaftan przywodzi mi na myśl kapę na łoże.

Perhaps that was the intention.

Może taki był zamysł.

I first wore it at an elaborate dinner her parents held in our honor.

Pierwszy raz założyłem go na kolację, którą jej rodzicie wydali na naszą cześć.

I knew even before I stood up to speak

Zanim wstałem, by przemówić wiedziałem,

that my cheeks were inflamed.

że moje policzki płoną.

I have always flushed easily, from physical exertion,

Od zawsze łatwo czerwieniałem, czy to z wysiłku,

from wine, from high emotion.

od wina, czy z emocji.

As a boy, I was teased by my sisters and by schoolboys,

Gdy byłem młodszy, dokuczały mi siostry i chłopcy w szkole,

but not by George.

ale nigdy George.

Only George could call me Rosy.

Tylko George mógł mówić na mnie Róża.

I would not allow anyone else.

Nikomu innemu na to nie pozwalałem.

He managed to make the word tender.

Sprawiał, że świat był czuły.

When I made the announcement, George did not

Po moim obwieszczeniu, George się nie zaczerwienił,

turn rosy, but went pale as my doublet.

zrobił się biały jak mój kaftan.

He should not have been surprised.

Nie powinien być zaskoczony.

It has been a common assumption

Wszyscy przypuszczali, że któregoś dnia

that I would one day marry his cousin.

ożenię się z jego kuzynką.

But it is difficult to hear the words aloud.

Ale trudno przyjąć słowa wypowiedziane na głos.

I know, I could barely utter them.

Mi też ledwo przeszły przez gardło.

Afterwards, I found George on the terrace overlooking the kitchen garden.

Potem, wpadłem na Georgea na tarasie wychodzącym na ogród.

Despite drinking steadily all afternoon, he was still pale.

Mimo że pił całe popołudnie, nadal był blady.

We stood together and watched the maids cut lettuces.

Staliśmy razem i patrzyliśmy jak służące wycinają sałatę.

"What do you think of my doublet?" I asked.

"Jak ci się podoba mój kaftan?" - spytałem.

He glanced at me. "That collar looks to be strangling you."

Zerknął na mnie. "Kołnierz zdaje cię dusić".

"We will still see each other," I insisted.

"Nadal będziemy się widywać" - dodałem.

"We can still hunt and play cards and attend court.

"Nadal możemy polować, grać w karty i chodzić na dwór.

Nothing need change."

Nic się nie zmieni".

George did not speak.

George nic nie powiedział.

"I am 23 years old. It is time for me to marry

"Mam 23 lata. Czas się ożenić

and produce an heir. It is expected of me."

spłodzić potomka. Tego się ode mnie oczekuje".

George drained another glass of claret and turned to me.

George wypił kolejną szklankę wina i odwrócił się do mnie.

"Congratulations on your upcoming nuptials, James.

"Winszuję nadchodzących zaślubin, James.

I'm sure you'll be content together."

Jestem pewien, że będziecie szczęśliwi".

He never used my nickname again.

Nigdy więcej nie użył mojego przezwiska.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)