The Chinese zodiac, explained | ShaoLan

Tłumaczenie: Ann Smith Korekta: Rysia Wand

Have you ever been asked by your Chinese friend,

Czy pytał cię kiedyś znajomy Chińczyk

"What is your zodiac sign?"

spod jakiego znaku zodiaku jesteś?

Don't think they are making small talk.

Nie myśl, że to banalne zagajenie rozmowy.

If you say, "I'm a Monkey,"

Jeśli powiesz: "Jestem spod Małpy",

they immediately know

będzie od razu wiedział,

you are either 24, 36, 48 or 60 years old.

że masz 24, 36, 48 lub 60 lat.

(Laughter)

(Śmiech)

Asking a zodiac sign is a polite way of asking your age.

Pytanie o znak zodiaku jest uprzejmą formą pytania o wiek.

By revealing your zodiac sign, you are also being evaluated.

Ujawnianie znaku zodiaku wystawia cię na ocenę.

Judgments are being made about your fortune or misfortune,

Osądzane są twoje szczęście i pech,

your personality, career prospects

osobowość, szanse dotyczące kariery

and how you will do in a given year.

i widoki na dany rok.

If you share you and your partner's animal signs,

Jeśli zdradzisz znak zodiaku swój i partnera,

they will paint a picture in their mind about your private life.

będą wyobrażać sobie twoje życie prywatne.

Maybe you don't believe in the Chinese zodiac.

Może nie wierzysz w chiński zodiak.

As a quarter of the world population is influenced by it,

Kiedy ma to wpływ na 1/4 ludzkości,

you'd be wise to do something about that.

warto coś z tym zrobić.

So what is the Chinese zodiac, exactly?

Czym właściwie jest chiński zodiak?

Most Westerners think of Greco-Roman zodiac,

Większość ludzi z Zachodu myśli o greko-romańskim zodiaku,

the signs divided into 12 months.

znakach podzielonych na 12 miesięcy.

The Chinese zodiac is different.

Chiński zodiak jest inny.

It's a 12-year cycle labeled with animals,

To 12-letni cykl podzielony na zwierzęta,

starting with a Rat and ending with a Pig,

zaczynając od szczura i kończąc na świni,

and has no association with constellations.

i nie ma nic wspólnego z konstelacjami.

For example, if you were born in 1975, you are a Rabbit.

Na przykład osoba urodzona w roku 1975 to Królik.

Can you see your zodiac sign there?

Widzisz tu swój znak zodiaku?

Our Chinese ancestors constructed a very complicated theoretical framework

Nasi chińscy przodkowie stworzyli bardzo skomplikowaną teoretyczną strukturę

based on yin and yang, the five elements and the 12 zodiac animals.

na podstawie yin i yang, 5 elementów i 12 zodiakalnych zwierząt.

Over thousands of years,

Przez ponad 1000 lat

this popular culture has affected people's major decisions,

ta popularna kultura miała wpływ na najważniejsze decyzje,

such as naming, marriage, giving birth and attitude towards each other.

takie jak nadawanie imion, małżeństwo, rodzenie dzieci i nastawienie do innych.

And some of the implications are quite amazing.

Niektóre implikacje są zdumiewające.

The Chinese believe certain animals get on better than the others.

Chińczycy wierzą, że niektóre zwierzęta dogadują się ze sobą lepiej niż inne.

So parents choose specific years to give birth to babies,

Rodzice wybierali dane lata na rodzenie dzieci

because they believe the team effort by the right combination of animals

ponieważ wierzyli, że dobra kombinacja zwierząt

can give prosperity to families.

może dać rodzinom dobrobyt.

We even refer to the zodiac when entering into romantic relations.

Patrzymy na zodiak nawet przy związkach uczuciowych.

I'm a Pig; I should have perfect romance with Tigers, Goats and Rabbits.

Jestem Świnią; powinno mi się świetnie układać

z Tygrysami, Kozami i Królikami.

Chinese people believe some animals are natural enemies.

Chińczycy wierzą, że niektóre zwierzęta są naturalnymi wrogami.

As a Pig, I need to be careful with a Snake.

Jako Świnia, muszę uważać na Węża.

Raise your hand if you are a Snake.

Niech Węże podniosą ręce.

Let's have a chat later.

Potem sobie porozmawiamy.

(Laughter)

(Śmiech)

We believe some animals are luckier than the others,

Wierzymy, że niektóre zwierzęta mają więcej szczęścia niż inne,

such as the Dragon.

tak jak smok.

Unlike the Western tradition,

Inaczej niż w zachodniej tradycji,

the Chinese Dragon is a symbol for power, strength and wealth.

chiński smok jest symbolem mocy, siły i dobrobytu.

It's everyone's dream to have a Dragon baby.

Każdy marzy, aby mieć dziecko w znaku smoka.

Jack Ma's parents must have been very proud.

Rodzice Jacka Ma muszą być bardzo dumni.

And they are not the only ones.

Nie oni jedni.

In 2012, the Year of the Dragon,

W 2012, roku Smoka,

the birthrate in China, Hong Kong and Taiwan

suma urodzeń w Chinach, Hong Kong'u i Tajwanie

increased by five percent.

wzrosła o 5%.

That means another one million more babies.

To oznacza milion dzieci więcej.

With a traditional preference to baby boys,

Przy tradycyjnym preferowaniu chłopców

the boy-girl ratio that year was 120 to 100.

proporcja chłopcy-dziewczynki wynosiła w tym roku 120:100.

When those Dragon boys grow up,

Kiedy ci smoczy chłopcy dorosną,

they will face much more severe competition in love and job markets.

czeka ich trudniejsza rywalizacja w miłości i na rynku pracy.

According to the BBC and the Chinese government's press release,

Według BBC i chińskiej prasy rządowej

January 2015 saw a peak of Cesarean sections.

w styczniu 2015 roku wzrosła ilość cesarskich cięć.

Why?

Czemu?

That was the last month for the Year of the Horse.

To był ostatni miesiąc roku Konia.

It's not because they like horses so much,

Nie dlatego, że tak lubią Konie,

it's because they try to avoid having unlucky Goat babies.

ale nie chcą mieć pechowych dzieci Kóz.

(Laughter)

(Śmiech)

If you are a Goat, please don't feel bad.

Jeśli jesteś Kozą, proszę, nie czuj się źle.

Those are Goat babies.

To są dzieci Kozy.

They don't look like losers to me.

Dla mnie nie wyglądają na nieudaczników.

(Laughter)

(Śmiech)

Tiger is another undesirable animal,

Tygrys jest kolejnym niepożądanym znakiem,

due to its volatile temperament.

ze względu na zmienny temperament.

Many Chinese regions saw a sharp decline of birthrate

Wiele chińskich religii doświadczyło ostrego spadku urodzeń

during those years.

podczas tych lat.

Perhaps one should consider zodiac in reverse,

Może ktoś powinien rozważyć odwrócenie znaków zodiaku,

as those Tiger and Goat babies will face much less competition.

bo dzieci Tygrysy i Kozy będą miały o wiele mniejszą konkurencję.

Maybe they are the lucky ones.

Może to oni mają szczęście.

I went through the Forbes top 300 richest people in the world,

Przejrzałam listę Forbesa 300 najbogatszych ludzi

and it's interesting to see

i co ciekawe,

the most undesirable two animals, the Goat and Tiger,

najbardziej niechciane znaki, Koza i Tygrys,

are at the top of the chart,

są na jej szczycie,

even higher than the Dragon.

nawet wyżej niż Smok.

So maybe we should consider,

Może trzeba wziąć pod uwagę

maybe it's much better to have less competition.

że lepiej mieć mniej konkurencji.

One last but interesting point:

Ostatni, ale ciekawy punkt:

many Chinese people make their investment decisions

wielu Chińczyków podejmuje decyzje dotyczące inwestycji

based on the zodiac sign index.

na podstawie znaków zodiaku.

Although the belief and tradition of the zodiac sign

Choć tradycja i wiara w znaki zodiaku

has been over thousands of years,

ma wiele tysięcy lat,

the trend of using it in making major decisions

moda na używanie ich przy podejmowaniu ważnych decyzji

did not really happen until the past few decades.

trwa dopiero od kilkudziesięciu lat.

Our ancestors were very busy surviving poverty, drought,

Nasi przodkowie byli bardzo zajęci walką z ubóstwem, suszą,

famine, riot, disease and civil war.

głodem, zamieszkami, chorobami i wojną domową.

And finally, Chinese people have the time, wealth and technology

Dopier teraz Chińczycy mają czas, dobrobyt i technikę

to create an ideal life they've always wanted.

do stworzenia idealnego życia, o którym zawsze marzyli.

The collective decision made by 1.3 billion people

Wspólne decyzje podjęte przez 1,3 miliardów ludzi

has caused the fluctuation in economics and demand on everything,

powodują wahania w ekonomii i ogólnym popycie,

from health care and education to property and consumer goods.

od opieki zdrowotnej i edukacji do nieruchomości i towarów.

As China plays such an important role in the global economy and geopolitics,

Kiedy Chiny grają tak ważną rolę w światowej ekonomii i geopolityce,

the decisions made based on the zodiac and other Chinese traditions

decyzje podjęte na podstawie znaków zodiaku i innych chińskich tradycji

end up impacting everyone around the world.

wpływają na wszystkich na świecie.

Are there any Monkeys here?

Czy są tu Małpy?

2016 is the Year of the Monkey.

2016 jest rokiem Małpy.

Monkeys are clever, curious, creative and mischievous.

Małpy są bystre, ciekawe, kreatywne i psotne.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)