Janet Echelman: Taking imagination seriously

Tłumaczenie: Joanna Anuszkiewicz Korekta: Agata Leśnicka

This story

Ta opowieść

is about taking imagination seriously.

jest o poważnym traktowaniu wyobraźni.

Fourteen years ago,

Czternaście lat temu

I first encountered this ordinary material, fishnet,

pierwszy raz natknęłam się na ten zwyczajny materiał - sieć rybacką,

used the same way for centuries.

od wieków używaną w ten sam sposób.

Today, I'm using it to create

Dziś tworzę z niej

permanent, billowing, voluptuous forms

trwałe, falujące, zmysłowe kształty

the scale of hard-edged buildings

wielkości budynków

in cities around the world.

w miastach na całym świecie.

I was an unlikely person to be doing this.

Było mało prawdopodobne, że to właśnie ja się tym zajmę.

I never studied sculpture,

Nigdy nie studiowałam rzeźby,

engineering or architecture.

inżynierii, czy architektury.

In fact, after college

W rzeczywistości po szkole

I applied to seven art schools

zdawałam do siedmiu uczelni artystycznych

and was rejected by all seven.

i zostałam odrzucona przez wszystkie.

I went off on my own to become an artist,

Postanowiłam na własną rękę zostać artystką.

and I painted for 10 years,

Malowałam przez dziesięć lat,

when I was offered a Fulbright to India.

gdy zaproponowano mi stypendium Fulbrighta w Indiach.

Promising to give exhibitions of paintings,

Obiecując wystawę moich obrazów,

I shipped my paints and arrived in Mahabalipuram.

wysłałam swoje farby i przyjechałam do Mahabalipuram.

The deadline for the show arrived --

Nadszedł dzień wystawy,

my paints didn't.

ale farby nie dotarły.

I had to do something.

Musiałam coś zrobić.

This fishing village was famous for sculpture.

Ta rybacka wioska znana była z rzeźby,

So I tried bronze casting.

więc spróbowałam odlewu z brązu.

But to make large forms was too heavy and expensive.

Robienie dużych figur było jednak zbyt ciężkie i zbyt drogie.

I went for a walk on the beach,

Poszłam na spacer po plaży

watching the fishermen

i obserwowałam rybaków,

bundle their nets into mounds on the sand.

zwijających sieci w stosy na piasku.

I'd seen it every day,

Widziałam to każdego dnia,

but this time I saw it differently --

ale tego dnia zobaczyłam to inaczej,

a new approach to sculpture,

jako nowe podejście do rzeźby,

a way to make volumetric form

sposób na stworzenie wolumetrycznych kształtów

without heavy solid materials.

bez użycia ciężkich i mocnych materiałów.

My first satisfying sculpture

Moja pierwsza satysfakcjonująca rzeźba

was made in collaboration with these fishermen.

powstała we współpracy z tymi rybakami.

It's a self-portrait

To autoportret

titled "Wide Hips."

zatytułowany "Szerokie Biodra".

(Laughter)

(Śmiech)

We hoisted them on poles to photograph.

Wciągnęliśmy je na słupki w celu sfotografowania.

I discovered

Odkryłam,

their soft surfaces

że ich delikatna powierzchnia

revealed every ripple of wind

ukazuje każdy podmuch wiatru,

in constantly changing patterns.

tworząc wciąż zmieniające się formy.

I was mesmerized.

Byłam zahipnotyzowana.

I continued studying craft traditions

Kontynuowałam studiowanie tradycji rzemieślniczych,

and collaborating with artisans,

współpracując z rzemieślnikami,

next in Lithuania with lace makers.

a później, na Litwie, z twórcami koronek.

I liked the fine detail

Podobało mi się wykończenie,

it gave my work,

jakie nadawały moim pracom.

but I wanted to make them larger --

Ale chciałam je powiększyć,

to shift from being an object you look at

aby zmienić je z obiektu do patrzenia

to something you could get lost in.

w obiekt, w którym można by się zgubić.

Returning to India to work with those fishermen,

Po moim powrocie do Indii do pracy z rybakami,

we made a net

zrobiliśmy sieć

of a million and a half hand-tied knots --

składającą się z półtora miliona ręcznie robionych supłów,

installed briefly in Madrid.

zainstalowaną na krótko w Madrycie.

Thousands of people saw it,

Tysiące ludzi to widziało.

and one of them was the urbanist

Jednym z nich był urbanista,

Manual Sola-Morales

Manual Sola-Morales,

who was redesigning the waterfront

który przeprojektowywał nabrzeże

in Porto, Portugal.

w Porto, w Portugalii.

He asked if I could build this

Zapytał mnie, czy mogłabym coś takiego zbudować

as a permanent piece for the city.

jako stały obiekt dla tego miasta.

I didn't know if I could do that

Nie wiedziałam, czy potrafiłabym to zrobić

and preserve my art.

i zachować swoją sztukę.

Durable, engineered, permanent --

Trwałe, zaaranżowane, niezmienne -

those are in opposition

to wszystko stoi w opozycji do

to idiosyncratic, delicate and ephemeral.

osobliwości, delikatności, efemeryczności.

For two years, I searched for a fiber

Przez dwa lata szukałam włókna,

that could survive ultraviolet rays,

które przetrwałoby promieniowanie ultrafioletowe,

salt, air, pollution,

zasolone powietrze i zanieczyszczenie,

and at the same time remain soft enough

a jednocześnie pozostałoby wystarczająco delikatne,

to move fluidly in the wind.

aby poruszać się płynnie na wietrze.

We needed something to hold the net up

Potrzebowaliśmy czegoś do podtrzymania sieci

out there in the middle of the traffic circle.

w samym środku ronda.

So we raised this 45,000-pound steel ring.

Więc wznieśliśmy ten, ważący ponad dwadzieścia tysięcy kilogramów, stalowy pierścień.

We had to engineer it

Musieliśmy tak go zaprojektować,

to move gracefully in an average breeze

aby poruszał się wdzięcznie w czasie przeciętniej bryzy,

and survive in hurricane winds.

i aby mógł przetrwać huragany.

But there was no engineering software

Ale nie było takiej technologii,

to model something porous and moving.

która pozwoliłaby zaprojektować coś porowatego i ruchliwego.

I found a brilliant aeronautical engineer

Znalazłam fantastycznego inżyniera lotniczego,

who designs sails for America's Cup racing yachts

projektującego żagle dla jachtów biorących udział w Regatach o Puchar Ameryki.

named Peter Heppel.

Nazywa się Peter Heppel.

He helped me tackle the twin challenges

Pomógł mi zmierzyć się z podwójnym wyzwaniem w postaci

of precise shape

precyzyjnego kształtu

and gentle movement.

i delikatnych ruchów.

I couldn't build this the way I knew

Nie mogłam zbudować tego w sposób, który znałam,

because hand-tied knots

ponieważ ręcznie wiązane supły

weren't going to withstand a hurricane.

nie przetrwałyby huraganu.

So I developed a relationship

Więc nawiązałam współpracę

with an industrial fishnet factory,

z przemysłowym zakładem rybackim.

learned the variables of their machines,

Nauczyłam się parametrów ich maszyn

and figured out a way

i doszłam do sposobu, w jaki można

to make lace with them.

robić nimi koronkę.

There was no language

Nie było języka, w którym można by

to translate this ancient, idiosyncratic handcraft

przetłumaczyć to starożytne, osobliwe rzemiosło

into something machine operators could produce.

na coś, co mogłoby być produkowane przez operatorów maszyn.

So we had to create one.

Zatem musieliśmy taki język stworzyć.

Three years and two children later,

Trzy lata i dwoje dzieci później,

we raised this 50,000-square-foot lace net.

wznieśliśmy tę, mającą prawie pięć tysięcy metrów kwadratowych, koronkową siatkę.

It was hard to believe

Trudno było uwierzyć,

that what I had imagined

że to, co sobie wyobraziłam,

was now built, permanent

zostało zbudowane i było trwałe,

and had lost nothing in translation.

i nie straciło niczego w tłumaczeniu.

(Applause)

(Brawa)

This intersection had been bland and anonymous.

To skrzyżowanie było bezkształtne i anonimowe.

Now it had a sense of place.

Teraz ma swoje miejsce.

I walked underneath it

Przeszłam pod swoją rzeźbą

for the first time.

po raz pierwszy.

As I watched the wind's choreography unfold,

Obserwując wietrzną choreografię,

I felt sheltered

czułam się chroniona

and, at the same time,

a jednocześnie

connected to limitless sky.

połączona z bezkresnym niebem.

My life was not going to be the same.

Moje życie miało już nie być takie samo.

I want to create these oases of sculpture

Chcę tworzyć te rzeźbiarskie oazy

in spaces of cities around the world.

w przestrzeniach miast na całym świecie.

I'm going to share two directions

Zamierzam podążać dwoma kierunkami,

that are new in my work.

które są nowe w mojej twórczości.

Historic Philadelphia City Hall:

Historyczny Ratusz w Filadelfii:

its plaza, I felt, needed a material for sculpture

rynek, który według mnie potrzebował materiału

that was lighter than netting.

lżejszego niż tkanina na siatki.

So we experimented

Eksperymentowaliśmy z

with tiny atomized water particles

z drobnymi, rozpylonymi cząsteczkami wody

to create a dry mist

by stworzyć suchą mgłę,

that is shaped by the wind

formowaną przez wiatr.

and in testing, discovered

W trakcie testów okazało się,

that it can be shaped by people

że ta mgła może być formowana także przez ludzi,

who can interact and move through it without getting wet.

którzy mogą wchodzić z nią w interakcję i poruszać się w niej, nie moknąc.

I'm using this sculpture material

Używam tego materiału rzeźbiarskiego

to trace the paths of subway trains above ground

aby prześledzić nad ziemią trasę metra

in real time --

w czasie rzeczywistym,

like an X-ray of the city's circulatory system unfolding.

jakby ukazując rentgen miejskiego układu krążenia.

Next challenge,

Kolejne wyzwanie to

the Biennial of the Americas in Denver

Biennale w Denver.

asked, could I represent

Zapytano mnie, czy mogłabym reprezentować

the 35 nations of the Western hemisphere and their interconnectedness

trzydzieści pięć narodów zachodniej półkuli i ich zależności

in a sculpture?

w rzeźbie.

(Laughter)

(Śmiech)

I didn't know where to begin,

Nie wiedziałam, jak zacząć,

but I said yes.

ale zgodziłam się.

I read about the recent earthquake in Chile

Czytałam o ostatnim trzęsieniu ziemi w Chile

and the tsunami that rippled across

i o tsunami, które przeszło

the entire Pacific Ocean.

przez cały Ocean Spokojny.

It shifted the Earth's tectonic plates,

Przesunęło płyty tektoniczne Ziemi,

sped up the planet's rotation

przyspieszyło ruch obrotowy planety

and literally shortened the length of the day.

i dosłownie skróciło długość dnia.

So I contacted NOAA,

Skontaktowałam się z NOAA

and I asked if they'd share their data on the tsunami,

i zapytałam, czy podzieliliby się swoimi danymi o tsunami.

and translated it into this.

Przetłumaczyłam to tak.

Its title: "1.26"

Tytuł "1.26"

refers to the number of microseconds

odnosi się do liczby mikrosekund,

that the Earth's day was shortened.

o które został skrócony ziemski dzień.

I couldn't build this with a steel ring, the way I knew.

Nie mogłam skonstruować tego w znany mi sposób, przy użyciu stalowego pierścienia.

Its shape was too complex now.

Jego kształt był teraz zbyt skomplikowany,

So I replaced the metal armature

więc zastąpiłam metalową armaturę

with a soft, fine mesh

delikatną, drobną siatką

of a fiber 15 times stronger than steel.

włókna piętnaście raz mocniejszego niż stal.

The sculpture could now be entirely soft,

Rzeźba mogła być teraz całkowicie delikatna,

which made it so light

co nadało taką lekkość,

it could tie in to existing buildings --

że umożliwiło to przywiązanie jej do istniejących budowli,

literally becoming part of the fabric of the city.

i wtopienie jej w strukturę miasta.

There was no software

Nie było oprogramowania,

that could extrude these complex net forms

które mogłoby wytłoczyć te złożone siatkowate formy

and model them with gravity.

i uformować je ciężarem.

So we had to create it.

Musieliśmy je stworzyć.

Then I got a call from New York City

Wtedy dostałam telefon z Nowego Jorku

asking if I could adapt these concepts

z pytaniem, czy mogłabym zaadaptować te pomysły

to Times Square

dla Times Square

or the High Line.

lub Highline.

This new soft structural method

Ta nowa delikatna metoda strukturalna

enables me to model these

umożliwia mi formowanie

and build these sculptures

i konstruowanie tych rzeźb

at the scale of skyscrapers.

wielkości wieżowców.

They don't have funding yet,

Nie mają jeszcze dofinansowania,

but I dream now

ale marzę

of bringing these to cities around the world

o usytuowaniu ich w miastach na całym świecie,

where they're most needed.

tam, gdzie są najpotrzebniejsze.

Fourteen years ago,

Czternaście lat temu

I searched for beauty

szukałam piękna

in the traditional things,

w tradycyjnych

in craft forms.

formach rzemieślniczych.

Now I combine them with hi-tech materials and engineering

Teraz łączę je z materiałami wysokiej technologii i inżynierii,

to create voluptuous, billowing forms

aby stworzyć zmysłowe, falujące formy

the scale of buildings.

wielkości budynków.

My artistic horizons continue to grow.

Moje artystyczne horyzonty wciąż się poszerzają.

I'll leave you with this story.

Opuszczam was tą opowieścią.

I got a call from a friend in Phoenix.

Dostałam telefon od przyjaciela z Phoenix.

An attorney in the office

Adwokat,

who'd never been interested in art,

która nigdy nie była zainteresowana sztuką

never visited the local art museum,

i nigdy nie odwiedziła lokalnego muzeum sztuki,

dragged everyone she could from the building

wyciągnęła, kogo się dało z biura,

and got them outside to lie down underneath the sculpture.

aby poleżeli na zewnątrz pod rzeźbą.

There they were in their business suits,

W swoich biznesowych strojach

laying in the grass,

leżeli na trawie,

noticing the changing patterns of wind

obserwując zmieniające się układy wiatru

beside people they didn't know,

obok ludzi, których nie znali.

sharing the rediscovery of wonder.

Dzielili ponownie odkryty zachwyt.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Thank you. Thank you.

Dziękuję. Dziękuję.

Thank you.

Dziękuję.

Thank you. Thank you.

Dziękuję. Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)