Aaron Huey: America's native prisoners of war

Tłumaczenie: Anna Bojarska Korekta: Marek Kasiak

Jestem tu dziś, aby pokazać moje zdjęcia Lakotów.

I'm here today to show my photographs of the Lakota.

Many of you may have heard of the Lakota,

Wielu z was mogło już słyszeć o Lakotach

or at least the larger group of tribes,

albo przynajmniej o większej grupie plemion

called the Sioux.

zwanej Siuksami.

The Lakota are one of many tribes that were moved off their land

Lakoci to jedno z wielu plemion, które zostały wyparte z własnych ziem

i zamknięte w obozach dla jeńców wojennych,

to prisoner-of-war camps,

now called reservations.

które teraz nazywa się rezerwatami.

The Pine Ridge Reservation,

Rezerwat Pine Ridge, który jest

the subject of today's slide show,

tematem dzisiejszego pokazu,

leży około 120 km na południowy wschód od

is located about 75 miles southeast of the Black Hills in South Dakota.

Gór Czarnych w Dakocie Południowej.

Czasem nazywa się go

It is sometimes referred to as Prisoner of War Camp Number 334,

Obozem dla Jeńców Wojennych nr 334.

Właśnie tam żyją dziś Lakoci.

and it is where the Lakota now live.

Now, if any of you have ever heard of AIM,

Jeśli ktokolwiek słyszał o AIM,

the American Indian Movement,

Ruchu Indian Amerykańskich,

or of Russell Means,

albo o Russellu Means

or Leonard Peltier,

Leonardzie Peltier

or of the standoff at Oglala,

czy też o Incydencie w Oglala,

then you know Pine Ridge is ground zero for Native issues in the US.

to wie, że Pine Ridge jest punktem zero

w kwestiach rdzennej Ameryki.

So I've been asked to talk a little bit today

Poproszono mnie, abym opowiedział trochę

about my relationship with the Lakota,

o moich związkach z Lakotami.

and that's a very difficult one for me,

To dla mnie trudne, ponieważ --

because, if you haven't noticed from my skin color,

jak już pewnie zauważyliście --

jestem biały,

I'm white,

and that is a huge barrier on a Native reservation.

a to stanowi ogromną barierę w rezerwacie.

You'll see a lot of people in my photographs today.

Zobaczycie wielu ludzi na moich fotografiach,

I've become very close with them, and they've welcomed me like family.

z którymi bardzo się zżyłem i którzy przyjęli mnie jak rodzinę.

Mówili do mnie bracie albo wójku

They've called me "brother" and "uncle,"

i przez pięć lat nieustannie zapraszali.

and invited me again and again over five years.

Jednak w Pine Ridge

But on Pine Ridge,

I will always be what is called "wasichu."

zawsze będę tzw. "wasichu".

"Wasichu" is a Lakota word

"Wasichu" to słowo w języku Lakotów,

that means "non-Indian,"

które oznacza nie-Indianina.

but another version of this word

Ale inna wersja tego słowa oznacza

"człowieka, który najlepsze mięso bierze dla siebie."

means "the one who takes the best meat for himself."

And that's what I want to focus on --

I to jest to, na czym chcę się skupić --

the one who takes the best part of the meat.

ten, który zgarnia najlepszą część mięsa.

To znaczy, że jest chciwy.

It means "greedy."

So take a look around this auditorium today.

Rozejrzyjcie się wokół tej auli.

Jesteśmy w prywatnej szkole w zachodnich USA,

We are at a private school in the American West,

siedzimy na czerwonych, aksamitnych krzesłach,

sitting in red velvet chairs

with money in our pockets.

a w kieszaniach mamy pieniądze.

And if we look at our lives,

Jeśli jednak przyjrzymy się naszemu życiu,

we have indeed taken the best part of the meat.

to okaże, się że naprawdę

wzięliśmy najlepszą część mięsa.

So let's look today at a set of photographs

Przyjrzyjmy się więc tym fotografiom

of a people who lost

ludzi, którzy stracili,

so that we could gain,

abyśmy my mogli zyskać.

and know that when you see these people's faces,

Pamiętajmy, że patrząc na twarze tych ludzi

that these are not just images of the Lakota;

widzimy nie tylko oblicze Lakotów,

they stand for all indigenous people.

lecz wszystkich amerykańskich tubylców.

On this piece of paper

Na tej kartce historia

is the history the way I learned it from my Lakota friends and family.

zapisana jest tak, jak ją usłyszałem

od moich lakockich przyjaciół i rodziny.

The following is a time line of treaties made, treaties broken

Przedstawię linię czasową

zawartych i zerwanych traktatów,

and massacres disguised as battles.

a także rzezi upozorowanych na bitwy.

I'll begin in 1824.

Zacznę w 1824.

To, co znamy jako Biuro do Spraw Indian,

What is known as the Bureau of Indian Affairs

powstało jako część Departamentu Wojny,

was created within the War Department,

wprowadzając atmosferę agresji

setting an early tone of aggression

in our dealings with the Native Americans.

do naszych stosunków z rdzennymi Amerykanami.

1851:

1851:

The first treaty of Fort Laramie was made,

Pierwszy traktat w Fort Laramie ściśle

clearly marking the boundaries of the Lakota Nation.

określił granice Państwa Lakotów.

Zgodnie z traktatem,

According to the treaty, those lands are a sovereign nation.

ziemie te stanowiły suwerenne państwo.

If the boundaries of this treaty had held --

Jeżeli granice określone w traktacie zostałyby zachowane,

and there is a legal basis that they should --

a podstawa prawna mówi, że powinny --

then this is what the US would look like today.

to dziś USA wyglądałyby tak.

10 lat później

Ten years later.

The Homestead Act, signed by President Lincoln,

podpisana przez prezydenta Licolna ustawa o gospodartwach rolnych

unleashed a flood of white settlers into Native lands.

wywołała napływ białych osadników na tereny tubylcze.

1863:

1863:

An uprising of Santee Sioux in Minnesota

Powstanie Siuksów Santee w Minnesocie

ends with the hanging of 38 Sioux men,

kończy się powieszeniem 38 mężczyzn z plemienia,

the largest mass execution in US history.

największą masową egzekucją w historii Stanów.

The execution was ordered by President Lincoln,

Obyła się na rozkaz prezydenta Lincolna, który

only two days after he signed the Emancipation Proclamation.

zaledwie 2 dni wcześniej

podpisał Proklamację Emancypacji.

1866: The beginning of the Transcontinental Railroad --

1866, początki budowy Pierwszej Koleji Transkontynentalnej

i nowej ery.

a new era.

Zawłaszczyliśmy ziemię w samym sercu

We appropriated land for trails and trains

Państwa Lakotów, aby skrócić trasę pociągów.

to shortcut through the heart of the Lakota Nation.

The treaties were out the window.

Traktaty wylądowały za oknem.

In response, three tribes led by the Lakota chief Red Cloud

W odpowiedzi trzy plemiona pod przywódctwem Czerwonej Chmury

attacked and defeated the US army,

kilkukrotnie zaatakowały i pokonały armię USA.

many times over.

I want to repeat that part:

Pragnę powtórzyć tę część.

The Lakota defeat the US army.

Lakoci pokonali armię USA.

1868: Drugi traktat w Fort Laramie

1868: The second Fort Laramie Treaty clearly guarantees

wyraźnie zapewnia niepodległość Wielkiemu Państwu Siuksów

the sovereignty of the Great Sioux Nation

and the Lakotas' ownership of the sacred Black Hills.

oraz przynależność świętych Gór Czarnych do Lakotów.

Rząd obiecuje również ziemie i prawa do polowania

The government also promises land and hunting rights

na terenie sąsiednich stanów.

in the surrounding states.

We promise that the Powder River country

Obiecujemy, że hrabstwo Powder River

będzie odtąd zamknięte dla białych.

will henceforth be closed to all whites.

The treaty seemed to be a complete victory

Traktat wydawał się być całkowitym zwycięstwem

for Red Cloud and the Sioux.

Czerwonej Chmury i Siuksów.

In fact, this is the only war in American history

Faktycznie - była to jedyna wojna w historii Ameryki,

w której rząd wynegocjował pokój,

in which the government negotiated a peace

by conceding everything demanded by the enemy.

przystając na wszystkie warunki wroga.

1869:

1869: The Transcontinental Railroad was completed.

Zakończono budowę Koleji Transkontynentalnej.

It began carrying, among other things, large numbers of hunters,

Rozpoczęto m.in. zbiorowy transport myśliwych,

którzy zaczęli masowo wybijać bawoły,

who began the wholesale killing of buffalo,

eliminating a source of food, clothing and shelter for the Sioux.

elimimując źródło pożywienia, odzieży i schronienia dla Siuksów.

1871:

1871:

The Indian Appropriation Act

Ustawa o Przywłaszczeniu Indian

makes all Indians wards of the federal government.

czyni wszystkich Indian poddanymi rządu federalnego.

In addition, the military issued orders

Co więcej, wojsko wydało zakazy

forbidding western Indians from leaving reservations.

opuszczania rezerwatów przez zachodnich Indian.

All western Indians at that point in time were now prisoners of war.

W tym momencie wszyscy zachodni Indianie

stali się jeńcami wojennymi.

Również w 1871

Also in 1871,

we ended the time of treaty-making.

skończyliśmy podpisywanie traktatów.

The problem with treaties is they allow tribes to exist as sovereign nations,

Problem polegał na tym, że traktaty uznawały suwerenność plemion,

na co nie mogliśmy pozwolić.

and we can't have that.

We had plans.

Mieliśmy plany.

1874:

1874:

General George Custer announced the discovery of gold in Lakota territory,

Generał George Custer ogłosił znalezienie złota na terytorium Lakotów,

specifically the Black Hills.

a szczególnie w Górach Czarnych.

The news of gold creates a massive influx of white settlers

Wiadomość o złocie wywołuje masowy napływ białych osadników

do Państwa Lakotów.

into Lakota Nation.

Custer recommends that Congress find a way

Custer radzi, aby Kongers znalazł sposób

na jak najszybsze unieważnienie

to end the treaties with the Lakota as soon as possible.

traktatów z Lakotami.

1875: The Lakota war begins

1875: Wybucha wojna z Lakotami

over the violation of the Fort Laramie Treaty.

wywołana naruszeniem traktatu w Fort Laramie.

1876:

1876:

On July 26th,

26 lipca,

on its way to attack a Lakota village,

podczas próby zaatakowania wioski Lakotów,

Custer's 7th Cavalry was crushed

Siódma Kawaleria Custera została rozbita

at the battle of Little Big Horn.

w bitwie nad Little Big Horn.

1877:

1877:

The great Lakota warrior and chief named Crazy Horse

Wielki wódz i wojownik Lakotów, Szalony Koń,

surrendered at Fort Robinson.

ogłosił kapitulację pod Fort Robinson.

Później został zamordowany w areszcie.

He was later killed while in custody.

1877 to także rok, kiedy znaleźlismy sposób

1877 is also the year we found a way to get around the Fort Laramie Treaties.

na obejście traktatów z Fort Laramie.

A new agreement was presented to Sioux chiefs and their leading men,

Nową umowę przedstawiono wodzom Siuksów

jako kampanię pod hasłem "sprzedaj lub głoduj".

under a campaign known as "Sell or Starve" --

sign the paper, or no food for your tribe.

Podpisz albo twoje plemię nie będzie miało co jeść.

Only 10 percent of the adult male population signed.

Jedynie 10 procent męskiej populacji podpisało.

The Fort Laramie Treaty called for at least three-quarters of the tribe

Traktat z Fort Laramie mówił,

że co najmniej trzy czwarte plemienia musi

to sign away land.

zrzec się ziem.

That clause was obviously ignored.

Tę klauzulę oczywiście zignorowano.

1887: The Dawes Act.

1887: Ustawa Dawesa.

Koniec własności komunalnej terenów rezewatu.

Communal ownership of reservation lands ends.

Reservations are cut up into 160-acre sections,

Obszary 160-hektarowe przydzielono

and distributed to individual Indians

indywidualnym Indianom,

with the surplus disposed of.

a nadwyżkę rozdysponowano.

Tribes lost millions of acres.

Plemiona straciły miliony hektarów.

The American dream of individual land ownership

Amerykańskie marzenie o własności prywatnej

turned out to be a very clever way

okazało się bardzo sprytnym sposobem

to divide the reservation until nothing was left.

na całkowity podział rezerwatu.

Ten krok zrujnował rezerwaty,

The move destroyed the reservations,

ułatwiając dalszy podział i sprzedaż

making it easier to further subdivide and to sell

wraz z przemijającymi pokoleniami.

with every passing generation.

Most of the surplus land

Większość nadwyżki oraz wiele parceli

and many of the plots within reservation boundaries

zlokalizowanych w granicach rezerwatu

are now in the hands of white ranchers.

dostaje się w ręce białych farmerów.

Once again, the fat of the land goes to wasichu.

Znowu całe bogactwo trafia do wasichu.

1890: A date I believe to be the most important in this slide show.

1890. Myslę, że w tym pokazie

to najważniejszy rok.

This is the year of the Wounded Knee Massacre.

Wtedy doszło do masakry nad Wounded Knee.

29 grudnia wojska USA

On December 29,

US troops surrounded a Sioux encampment at Wounded Knee Creek,

otoczyły obóz Siuksów nad zatoką Wounded Knee.

Zamordowali wodza Wielką Stopę

and massacred Chief Big Foot and 300 prisoners of war,

i 300 jeńców wojennych,

korzystając z nowej broni szybkostrzelnej

using a new rapid-fire weapon that fired exploding shells,

z eksplodującymi pociskami

called a Hotchkiss gun.

zwanej karabinem Hotchkiss.

For this so-called "battle,"

Za tę "bitwę" Siódma Kawaleria

20 Congressional Medals of Honor for Valor

otrzymała za swoje męstwo 20 Medali Honoru.

were given to the 7th Cavalry.

otrzymała za swoje męstwo 20 Medali Honoru.

To this day,

Do dziś dnia

to najwyższa liczba Medali Honoru

this is the most Medals of Honor ever awarded for a single battle.

kiedykolwiek przyznanych za jedną bitwę.

More Medals of Honor were given

Za to masowe morderstwo kobiet i dzieci

for the indiscriminate slaughter of women and children

wręczono więcej medali niż

than for any battle in World War One,

za jakąkolwiek bitwę w czasie I Wojny Światowej,

II Wojny Światowej,

World War Two,

Korea, Vietnam,

wojny w Korei, Wietnamie

Iraku czy Afganistanie.

Iraq or Afghanistan.

Masakrę nad Wounded Knee

The Wounded Knee Massacre is considered the end of the Indian wars.

uznaje się za koniec wojen indiańskich.

Za każdym razem, kiedy odwiedzam

Whenever I visit the site of the mass grave at Wounded Knee,

masowy grób nad Wounded Knee,

I see it not just as a grave for the Lakota or for the Sioux,

widzę nie tylko grób

Lakotów czy Siuksów,

ale też pomnik wszystkich ludów tubylczych.

but as a grave for all indigenous peoples.

The holy man Black Elk, said,

Święty człowiek, Czarny Łoś, powiedział:

"Wtedy nie wiedziałem, jak bardzo

"I did not know then how much was ended.

wszystko się skończyło."

When I look back now from this high hill of my old age,

Kiedy teraz patrzę wstecz,

z wysokiej góry mego sędziwego wieku,

I can still see the butchered women and children

wciąż widzę zarżnięte kobiety i dzieci

leżące na stosie i porozrzucane

lying heaped and scattered all along the crooked gulch,

po wyboistych terenach wąwozu.

Widzę tak wyraźnie, jak wtedy, gdy

as plain as when I saw them

with eyes still young.

me oczy były młode.

And I can see that something else died there in the bloody mud

I wiem, że w tym krwawym błocie coś jeszcze umarło

i zostało przysypane śniegiem.

and was buried in the blizzard.

A people's dream died there.

Umarło ludzkie marzenie,

And it was a beautiful dream."

a marzenie to było piękne."

To wydarzenie zapoczątkowało

With this event,

a new era in Native American history began.

nową erę w historii rdzennej Ameryki.

Everything can be measured before Wounded Knee and after,

Wszystko można odnieść do czasu

przed i po Wounded Knee.

because it was in this moment,

Bo właśnie w chwili, w której

with the fingers on the triggers of the Hotchkiss guns,

palce spoczęły na spuście karabinu Hotchkiss

that the US government openly declared its position on Native rights.

rząd USA otwarcie określił swoją pozycję względem praw tubylców.

Zmęczyli się traktatami.

They were tired of treaties.

Zmęczyli się świętymi górami.

They were tired of sacred hills.

Zmęczyli się tańcami duchów.

They were tired of ghost dances.

And they were tired of all the inconveniences of the Sioux.

Zmęczyły ich te wszystkie kłopoty z Siuksami.

Tak więc wprowadzili swoje zasady.

So they brought out their cannons.

"You want to be an Indian now?" they said,

"Dalej chcesz być Indianinem?" mówili,

finger on the trigger.

trzymając palec na spuście.

1900:

1900:

the US Indian population reached its low point --

Populacja indiańska osiąga najniższą liczebność --

less than 250,000,

poniżej 250,000,

compared to an estimated eight million in 1492.

w porównaniu do szacowanych ośmiu milionów

z roku 1492.

Fast-forward.

Przewińmy do przodu.

1980:

1980:

The longest-running court case in US history,

Najdłuższa sprawa sądowa w historii USA,

Państwo Siuksów kontra Stany Zjednoczone,

the Sioux Nation versus the United States,

was ruled upon by the US Supreme Court.

zotała rozstrzygnięta przez Sąd Najwyższy USA.

The court determined that when the Sioux were resettled onto reservations

Sąd orzekl, że kiedy Siuksowie zostali wysiedleni do rezerwatów

i siedem milionów hektarów ich ziem

and seven million acres of their land were opened up

udostępniono poszukiwaczom i osadnikom,

to prospectors and homesteaders,

the terms of the second Fort Laramie Treaty

postanowienia drugiego traktatu z Fort Laramie

had been violated.

zostały pogwałcone.

The court stated that the Black Hills were illegally taken,

Sąd orzekł,

że Góry Czarne zawłaszczono nielegalnie

and that the initial offering price, plus interest,

i początkowo oferowana cena wraz z odsetkami

powinna zostać wypłacona Siuksom.

should be paid to the Sioux Nation.

Sąd wycenił, że Siuksowie

As payment for the Black Hills,

otrzymają za Góry Czarne jedynie

the court awarded only 106 million dollars to the Sioux Nation.

106 milionów dolarow.

The Sioux refused the money with the rallying cry,

Oni odmówili pieniędzy, jednogłośnie wołając, że

"The Black Hills are not for sale."

"Góry Czarne nie są na sprzedaż."

2010:

2010:

Statistics about Native population today,

Dzisiejsze statystki dla rdzennej populacji,

more than a century after the massacre at Wounded Knee,

ponad wiek po masakrze nad Wounded Knee,

reveal the legacy of colonization,

ujawniają dziedzictwo kolonizacji,

wymuszonej migracji

forced migration

and treaty violations.

oraz naruszeń traktatowych.

Bezrobocie w rezerwacie Pine Ridge

Unemployment on the Pine Ridge Indian Reservation

fluctuates between 85 and 90 percent.

waha się między 85 a 90 procent.

The housing office is unable to build new structures,

Urząd kwaterunkowy nie może wybudować nowych domów,

and existing structures are falling apart.

a te istniejące rozpadają się.

Jest wielu bezdomnych,

Many are homeless,

and those with homes are packed into rotting buildings

a reszta tłoczy się w gnijących budynkach,

zamieszkiwanych przez 5 rodzin.

with up to five families.

Thirty-nine percent of homes on Pine Ridge

39 procent domostw w Pine Ridge

nie ma prądu.

have no electricity.

At least 60 percent of the homes on the reservation

Co najmniej 60 procent domów

are infested with black mold.

zaatakowała czarna pleśń.

Ponad 90 procent populacji

More than 90 percent of the population lives below the federal poverty line.

żyje poniżej granicy ubóstwa.

Wskaźnik zachorowań na gruźlicę

The tuberculosis rate on Pine Ridge

is approximately eight times higher than the US national average.

jest mniej więcej 8 razy wyższy niż średnia USA.

The infant mortality rate is the highest on this continent,

Umieralność noworodków

jest najwyższa na kontynencie

and is about three times higher than the US national average.

i około 3 razy wyższa niż średnia USA.

Cervical cancer is five times higher

Rak szyjki macicy występuje 5 razy

than the US national average.

częściej niż w Stanach.

The school dropout rate is up to 70 percent.

70 procent ludności porzuca szkołę.

Rotacja wśród nauczycieli

Teacher turnover is eight times higher than the US national average.

8 razy przewyższa średnią krajową USA.

Frequently, grandparents are raising their grandchildren

Dziadkowie często wychowują wnuki,

gdyż alkoholizm, przemoc domowa i

because parents, due to alcoholism,

domestic violence and general apathy,

ogólna apatia uniemożliwia rodzicom

opiekę nad dziećmi.

cannot raise them.

Fifty percent of the population over the age of 40

50 procent ludności w wieku powyżej 40 lat

suffers from diabetes.

cierpi na cukrzycę.

The life expectancy for men is between 46 and 48 years old --

Średnia długość życia mężczyzn

waha się między 46

a 48 lat --

roughly the same as in Afghanistan and Somalia.

mniej więcej tyle

co w Afganistanie i Somalii.

The last chapter in any successful genocide

Ostatni rozdział każdego pomyślnego ludobójstwa

is the one in which the oppressor

to moment, w którym oprawca

can remove their hands and say,

może umyć ręce i powiedzieć:

"My god -- what are these people doing to themselves?

"Mój Boże, co ci ludzie sobie robią?

Zabijają się wzejemnie.

They're killing each other.

They're killing themselves

Zabijają się, podczas gdy my

while we watch them die."

patrzymy jak umierają."

This is how we came to own these United States.

Tak właśnie weszliśmy w posiadanie USA.

This is the legacy

To jest dziedzictwo koncepcji

of Manifest Destiny.

"Boskiego Przeznaczenia".

Prisoners are still born into prisoner of war camps,

Więźniowie wciąż rodzą się

w obozach dla jeńców,

long after the guards are gone.

długo po odejściu strażników.

These are the bones left after the best meat has been taken.

To są kości, które zostały

po tym, jak najlepsze mięso zostało zjedzone.

Dawno temu

A long time ago,

a series of events was set in motion

cykl wydarzeń został wprawiony w ruch

by a people who look like me, by wasichu,

przez ludzi takich jak ja, przez wasichu,

ludzi chciwych ziemi i wody

eager to take the land and the water and the gold in the hills.

oraz złota z gór.

Those events led to a domino effect that has yet to end.

Te wydarzenia wywołały efekt domina

który jednak musi się skończyć.

As removed as we, the dominant society, may feel

My, społeczństwo panujące, czujemy dystans

from a massacre in 1890,

wobec masakry z roku 1890

or a series of broken treaties 150 years ago,

czy też serii pogwałconych 150 lat temu traktatów.

I still have to ask you the question:

Jednak muszę zadać wam pytanie:

Co powinniście czuć, widząc obecne statystyki?

How should you feel about the statistics of today?

Jaki jest związek

What is the connection between these images of suffering

między tymi obrazami cierpienia

and the history that I just read to you?

a historią, którą właśnie wam przeczytałem?

Do jakiej części tej historii

And how much of this history do you need to own, even?

w ogóle się przyznacie?

Is any of this your responsibility today?

Czy jesteście dziś choć po części odpowiedzialni?

I have been told that there must be something we can do.

Powiedziano mi, że musi być coś, co my możemy zrobić.

There must be some call to action.

Trzeba wzywać do działania.

Because for so long, I've been standing on the sidelines,

Bo zbyt długo staliśmy na uboczu,

zadowoleni z bycia świadkiem,

content to be a witness,

robiąc jedynie zdjęcia.

just taking photographs.

Because the solutions seem so far in the past,

Wydaje się, że rozwiązanie leży w dalekiej przeszłości.

I needed nothing short of a time machine to access them.

Jedynie maszyna czasu pozwoliłaby

po nie sięgnąć.

The suffering of indigenous peoples is not a simple issue to fix.

Cierpienie tubylcow to nie sprawa

którą można łatwo naprawić.

It's not something everyone can get behind

To nie jest coś, co możemy pozostawić w tyle,

the way they get behind helping Haiti,

tak jak zostawiliśmy ratowanie Hatiti,

or ending AIDS, or fighting a famine.

walkę z AIDS czy głodem.

The "fix," as it's called,

Tzw. naprawa może być

may be much more difficult for the dominant society

znacznie trudniejsza dla społeczeństwa panującego

than, say, a $50 check

niż, powiedzmy, 50-dolarowy czek,

or a church trip to paint some graffiti-covered houses,

wycieczka kościelna

w celu zamalowania graffiti

or a suburban family

czy też paczka niechcianej odzieży

donating a box of clothes they don't even want anymore.

darowana przez rodzinę z przedmieść.

So where does that leave us?

Więc co możemy zrobić?

Shrugging our shoulders in the dark?

Wzruszać ramionami w ciemnościach?

Stany Zjednoczone

The United States continues on a daily basis to violate the terms

wciąż na porządku dziennym

naruszają postanowienia

of the 1851 and 1868 Fort Laramie Treaties with the Lakota.

traktatów podpisanych z Lakotami

w 1851 i 1868 w Fort Laramie.

The call to action I offer today --

Dziś ja wzywam do działania --

Moje życzenie TED brzmi następująco:

my TED wish -- is this:

Honor the treaties.

Respektujcie traktaty.

Give back the Black Hills.

Oddajcie Góry Czarne.

It's not your business what they do with them.

To nie wasza sprawa, co z nimi zrobią.

(Applause)

(Brawa)