How frustration can make us more creative | Tim Harford

Vertaald door: Emma Declercq Nagekeken door: Peter van de Ven

Late in January 1975,

Eind januari 1975

a 17-year-old German girl called Vera Brandes

betrad Vera Brandes, een 17-jarig Duits meisje,

walked out onto the stage of the Cologne Opera House.

het podium van het Keulse Operahuis.

The auditorium was empty.

Het auditorium was leeg

It was lit only by the dim, green glow of the emergency exit sign.

en enkel belicht door het gedempte groene licht van de nooduitgang.

This was the most exciting day of Vera's life.

Dit was de meest opwindende dag van Vera's leven.

She was the youngest concert promoter in Germany,

Zij was de jongste concertpromotor in Duitsland

and she had persuaded the Cologne Opera House

en zij had het Keulse Operahuis overgehaald een jazz-concert te hosten

to host a late-night concert of jazz

from the American musician, Keith Jarrett.

van de Amerikaanse muzikant Keith Jarrett.

1,400 people were coming.

Er werden 1.400 mensen verwacht

And in just a few hours,

en over enkele uren

Jarrett would walk out on the same stage,

zou Jarrett datzelfde podium betreden,

he'd sit down at the piano

aan de piano gaan zitten

and without rehearsal or sheet music,

en zonder enige repetitie of muziekpartituren

he would begin to play.

zou hij beginnen te spelen.

But right now,

Maar op dit moment

Vera was introducing Keith to the piano in question,

liet Vera de piano aan Keith zien

and it wasn't going well.

en dat ging niet vlot.

Jarrett looked to the instrument a little warily,

Jarrett bestudeerde wat argwanend het instrument,

played a few notes,

speelde enkele noten,

walked around it,

liep er eens omheen,

played a few more notes,

speelde nog enkele noten

muttered something to his producer.

en mompelde toen iets naar zijn producer.

Then the producer came over to Vera and said ...

De producer kwam naar Vera kwam zei...

"If you don't get a new piano, Keith can't play."

"Als jij niet voor een nieuwe piano zorgt, kan Keith niet spelen."

There'd been a mistake.

Er was een fout gemaakt.

The opera house had provided the wrong instrument.

Er was niet gezorgd voor het juiste instrument.

This one had this harsh, tinny upper register,

Deze piano had zo'n hard, metaalachtig bovenste register,

because all the felt had worn away.

omdat al het vilt eraf was gespeeld.

The black notes were sticking,

De zwarte toetsen bleven plakken,

the white notes were out of tune,

de witte noten waren vals,

the pedals didn't work

de pedalen werkten niet

and the piano itself was just too small.

en de piano zelf was te klein.

It wouldn't create the volume

Haar klank zou nietig lijken

that would fill a large space such as the Cologne Opera House.

in een grote ruimte als het Operahuis.

So Keith Jarrett left.

Dus liep Keith Jarrett weg.

He went and sat outside in his car,

Hij ging buiten in zijn auto zitten

leaving Vera Brandes

en liet Vera Brandes alleen

to get on the phone to try to find a replacement piano.

om al telefonerend een vervangende piano te vinden.

Now she got a piano tuner,

Ze had inmiddels een pianostemmer,

but she couldn't get a new piano.

maar kon geen nieuwe piano vinden.

And so she went outside

Dus ging ze naar buiten.

and she stood there in the rain,

Ze stond daar in de regen

talking to Keith Jarrett,

te praten met Keith Jarrett

begging him not to cancel the concert.

en smeekte hem het concert niet af te lassen.

And he looked out of his car

Hij keek vanuit zijn auto

at this bedraggled, rain-drenched German teenager,

naar deze sjofele, doorweekte Duitse jongere,

took pity on her,

kreeg medelijden met haar

and said,

en zei:

"Never forget ... only for you."

"Vergeet dit nooit ... enkel voor jou."

And so a few hours later,

Enkele uren later

Jarrett did indeed step out onto the stage of the opera house,

betrad Jarrett inderdaad het podium van het Operahuis,

he sat down at the unplayable piano

ging zitten aan de onbespeelbare piano

and began.

en begon.

(Music)

(Muziek)

Within moments it became clear that something magical was happening.

Meteen werd duidelijk dat er iets magisch plaatsvond.

Jarrett was avoiding those upper registers,

Jarrett vermeed de hoge tonen en beperkte zich

he was sticking to the middle tones of the keyboard,

tot de middelhoge tonen van het klavier,

which gave the piece a soothing, ambient quality.

wat het stuk een zacht, aangenaam karakter gaf.

But also, because the piano was so quiet,

Maar daarbij, omdat de piano zo stil was,

he had to set up these rumbling, repetitive riffs in the bass.

moest hij roffelende, herhalende basmotieven spelen.

And he stood up twisting, pounding down on the keys,

Hij stond op, dreunend op de toetsen,

desperately trying to create enough volume to reach the people in the back row.

wanhopig proberend om genoeg volume te creëren

om de achterste rij mensen te kunnen bereiken.

It's an electrifying performance.

Het is een zinderend optreden.

It somehow has this peaceful quality,

Enerzijds vredig,

and at the same time it's full of energy,

en anderzijds energiek,

it's dynamic.

het is dynamisch.

And the audience loved it.

Het publiek smulde ervan.

Audiences continue to love it

Luisteraars blijven ervan smullen,

because the recording of the Köln Concert

want de opname van het Keulse concert

is the best-selling piano album in history

is het best verkochte piano-album ooit

and the best-selling solo jazz album in history.

en het best verkochte solo-jazz-album ooit.

Keith Jarrett had been handed a mess.

Keith Jarrett was geconfronteerd met een grote bende.

He had embraced that mess, and it soared.

Hij heeft die wanorde omarmd en het werd hemels.

But let's think for a moment about Jarrett's initial instinct.

Maar laten we even stilstaan bij Jarrett's eerste instinct.

He didn't want to play.

Hij weigerde te spelen.

Of course,

Natuurlijk,

I think any of us, in any remotely similar situation,

ik denk dat ieder van ons in een vergelijkbare situatie

would feel the same way, we'd have the same instinct.

dezelfde instinctieve reactie zou hebben gehad.

We don't want to be asked to do good work with bad tools.

Als we streven naar goed werk dan willen we de geschikte middelen.

We don't want to have to overcome unnecessary hurdles.

We willen onszelf geen onnodige handicaps opleggen.

But Jarrett's instinct was wrong,

Maar Jarrett's instinct was verkeerd

and thank goodness he changed his mind.

en godzijdank heeft hij zich bedacht.

And I think our instinct is also wrong.

Ik denk dat ons instinct ook verkeerd is.

I think we need to gain a bit more appreciation

Ik denk dat we wat meer appreciatie moeten opbrengen

for the unexpected advantages of having to cope with a little mess.

voor de onvermoede voordelen van te moeten omgaan met wat wanorde.

So let me give you some examples

Laat me enkele voorbeelden geven

from cognitive psychology,

vanuit de cognitieve psychologie,

from complexity science,

vanuit de complexiteitswetenschap,

from social psychology,

vanuit sociale psychologie

and of course, rock 'n' roll.

en natuurlijk: rock and roll.

So cognitive psychology first.

Eerst cognitieve psychologie.

We've actually known for a while

We weten al enige tijd

that certain kinds of difficulty,

dat sommige soorten moeilijkheden,

certain kinds of obstacle,

sommige soorten obstakels,

can actually improve our performance.

onze prestatie kunnen verbeteren.

For example,

Een voorbeeld.

the psychologist Daniel Oppenheimer,

De psychologist Daniel Oppenheimer

a few years ago,

deed enkele jaren geleden iets samen

teamed up with high school teachers.

met middelbare school-leraren.

And he asked them to reformat the handouts

Hij vroeg hen de lesnotities anders op te maken

that they were giving to some of their classes.

die ze uitdeelden in sommige klassen.

So the regular handout would be formatted in something straightforward,

De gewone lesnotities werden in eenvoudig lettertype opgemaakt,

such as Helvetica or Times New Roman.

zoals Helvetica of Times New Roman.

But half these classes were getting handouts that were formatted

Maar de helft van de klassen kregen hun lesnotities

in something sort of intense, like Haettenschweiler,

opgemaakt een ietwat intense stijl, zoals Haettenschweiler,

or something with a zesty bounce, like Comic Sans italicized.

of iets sprankelenders, zoals Comic Sans cursief.

Now, these are really ugly fonts,

Deze lettertypes zijn affreus

and they're difficult fonts to read.

en ze zijn moeilijk te lezen,

But at the end of the semester,

maar op het einde van het semester

students were given exams,

kregen de studenten examens

and the students who'd been asked to read the more difficult fonts,

en de studenten die de moeilijkere lettertypes moesten ontcijferen,

had actually done better on their exams,

maakten betere examens

in a variety of subjects.

bij verschillende vakken.

And the reason is,

Dat komt doordat het moeilijke lettertype

the difficult font had slowed them down,

hen had afgeremd,

forced them to work a bit harder,

hen had verplicht om meer moeite te doen,

to think a bit more about what they were reading,

om meer na te denken over wat ze lazen,

to interpret it ...

om het te interpreteren...

and so they learned more.

en zo leerden ze meer.

Another example.

Een ander voorbeeld.

The psychologist Shelley Carson has been testing Harvard undergraduates

De psychologist Shelley Carson heeft bachelorstudenten uit Harvard getest

for the quality of their attentional filters.

op de kwaliteit van hun aandachtsfilters.

What do I mean by that?

Wat ik hiermee bedoel?

What I mean is, imagine you're in a restaurant,

Nou, stel je bent in een restaurant,

you're having a conversation,

je hebt een conversatie,

there are all kinds of other conversations going on in the restaurant,

maar er zijn allerlei andere conversaties in het restaurant;

you want to filter them out,

die wil je uitfilteren,

you want to focus on what's important to you.

je wilt je focussen op wat voor jou belangrijk is.

Can you do that?

Kun je dat?

Als je dat kan, heb je goede, sterke aandachtsfilters.

If you can, you have good, strong attentional filters.

But some people really struggle with that.

Sommige mensen hebben hier echt problemen mee.

Some of Carson's undergraduate subjects struggled with that.

Sommige van Carson's bachelorstudenten hadden hier problemen mee.

They had weak filters, they had porous filters --

Ze hadden zwakke filters, poreuze filters --

let a lot of external information in.

lieten veel externe informatie toe.

And so what that meant is they were constantly being interrupted

Dat betekent dat ze voortdurend werden gestoord

by the sights and the sounds of the world around them.

door de beelden en de geluiden in hun omgeving.

If there was a television on while they were doing their essays,

Als een televisie aan stond terwijl ze hun taken maakten,

konden ze dat niet uitfilteren.

they couldn't screen it out.

Now, you would think that that was a disadvantage ...

Je zou denken dat dat een nadeel was ...

but no.

maar nee.

When Carson looked at what these students had achieved,

Wanneer Carson keek naar wat deze studenten hadden bereikt,

the ones with the weak filters

diegene met de zwakke filters

were vastly more likely

hadden heel wat meer kans

to have some real creative milestone in their lives,

om echte creatieve successen te boeken in hun leven,

to have published their first novel,

om hun eerste roman te publiceren,

to have released their first album.

om hun eerste album te publiceren.

These distractions were actually grists to their creative mill.

Deze afleidingen waren voeding voor hun creativiteitsmolen.

They were able to think outside the box because their box was full of holes.

Ze waren in staat verrassend te denken door die verrassende prikkels.

Let's talk about complexity science.

Nu over complexiteitswetenschap.

So how do you solve a really complex --

Hoe los je een zeer ingewikkeld --

the world's full of complicated problems --

de wereld zit vol complexe problemen --

how do you solve a really complicated problem?

hoe los je een zeer ingewikkeld probleem op?

For example, you try to make a jet engine.

Je wilt bijvoorbeeld een straalmotor maken.

There are lots and lots of different variables,

Dan zijn er talrijke variabelen:

the operating temperature, the materials,

de werkingstemperatuur, de materialen,

all the different dimensions, the shape.

alle verschillende afmetingen, de vorm.

You can't solve that kind of problem all in one go,

Zo'n probleem kun je niet in één keer oplossen,

it's too hard.

dat is te moeilijk.

So what do you do?

Wat zou jij dan doen?

Well, one thing you can do is try to solve it step-by-step.

Eén manier is om te proberen het stap voor stap op te lossen.

So you have some kind of prototype

Je neemt een bepaald prototype

and you tweak it, you test it, you improve it.

en dat stel je bij, dat test je, verbeter je.

You tweak it, you test it, you improve it.

Je stelt het bij, test het, verbetert het.

Now, this idea of marginal gains will eventually get you a good jet engine.

Dit idee van kleine verbeteringen geeft je uiteindelijk een goede motor.

And it's been quite widely implemented in the world.

En dat is relatief wijdverspreid in de wereld.

So you'll hear about it, for example, in high performance cycling,

Zo zul je er bijvoorbeeld over horen bij wielrennen op hoog niveau,

web designers will talk about trying to optimize their web pages,

web-designers proberen hun webpagina's te optimaliseren,

they're looking for these step-by-step gains.

ze zoeken naar diezelfde stap-voor-stap verbeteringen.

That's a good way to solve a complicated problem.

Dat is een goede manier om een moeilijk probleem op te lossen.

But you know what would make it a better way?

Weet je wat nog beter zou zijn?

A dash of mess.

Een scheut wanorde.

You add randomness,

Je voegt willekeur toe,

early on in the process,

vroeg in het proces,

you make crazy moves,

je maakt gekke stappen,

you try stupid things that shouldn't work,

je probeert domme dingen die niet zouden moeten werken,

and that will tend to make the problem-solving work better.

en dat maakt het probleem meestal eenvoudiger op te lossen.

And the reason for that is

Dat komt omdat het probleem met stap-voor-stap werken,

the trouble with the step-by-step process,

the marginal gains,

de kleine verbeteringen,

is they can walk you gradually down a dead end.

is dat ze je geleidelijk naar een dood einde kunnen leiden.

And if you start with the randomness, that becomes less likely,

Als je begint vanuit wanorde, wordt dat minder waarschijnlijk,

and your problem-solving becomes more robust.

dan wordt je oplossingsmethode robuuster.

Let's talk about social psychology.

Over sociale psychologie dan.

So the psychologist Katherine Phillips, with some colleagues,

Psychologe Katherine Philips en enkele collega's

recently gave murder mystery problems to some students,

gaven recentelijk moordmysteries aan wat studenten;

and these students were collected in groups of four

die studenten waren ingedeeld in groepen van vier

and they were given dossiers with information about a crime --

en ze kregen dossiers met informatie over een misdaad --

alibis and evidence, witness statements and three suspects.

alibi's en bewijsmateriaal, getuigenissen en drie verdachten.

And the groups of four students were asked to figure out who did it,

De groepen van vier studenten moesten uitvinden wie het had gedaan,

who committed the crime.

wie de dader was.

And there were two treatments in this experiment.

Er waren twee benaderingen in dit experiment.

In some cases these were four friends,

In sommige gevallen ging het om vier vrienden

they all knew each other well.

die elkaar goed kenden.

In other cases,

In andere gevallen

three friends and a stranger.

drie vrienden en een onbekende.

And you can see where I'm going with this.

Je voelt wel waar dit heengaat.

Obviously I'm going to say

Het is duidelijk dat ik ga zeggen

that the groups with the stranger solved the problem more effectively,

dat de groepen met de onbekende het probleem effectiever oplosten,

which is true, they did.

wat ze inderdaad deden.

Actually, they solved the problem quite a lot more effectively.

Sterker nog, ze losten het probleem veel effectiever op.

So the groups of four friends,

De groepen van vier vrienden

they only had a 50-50 chance of getting the answer right.

had slechts 50% kans om het juiste antwoord te vinden.

Which is actually not that great --

Wat niet denderend is --

in multiple choice, for three answers? 50-50's not good.

In een meerkeuzevraag met drie antwoorden? 50% is niet goed.

(Laughter)

(Gelach)

The three friends and the stranger,

De drie vrienden en de onbekende --

even though the stranger didn't have any extra information,

ook al had de onbekende geen enkele extra informatie,

even though it was just a case

al was het enige verschil

of how that changed the conversation to accommodate that awkwardness,

die ongemakkelijkheid die de conversatie anders maakte --

the three friends and the stranger,

de drie vrienden en de onbekende,

they had a 75 percent chance of finding the right answer.

hadden 75% kans om het juiste antwoord te vinden.

That's quite a big leap in performance.

Dat is toch een hele vooruitgang.

But I think what's really interesting

Maar wat echt interessant is,

is not just that the three friends and the stranger did a better job,

is niet zozeer dat de drie vrienden en de onbekende het beter deden,

but how they felt about it.

maar hun gevoel hierover.

So when Katherine Phillips interviewed the groups of four friends,

Wanneer Katherine Philips de groepen van vier vrienden interviewde,

they had a nice time,

hadden ze het naar hun zin

they also thought they'd done a good job.

en ze dachten het goed te hebben gedaan.

They were complacent.

Ze waren zelfvoldaan.

When she spoke to the three friends and the stranger,

Toen ze de drie vrienden en de onbekende sprak,

they had not had a nice time --

zij hadden het niet leuk gevonden --

it's actually rather difficult, it's rather awkward ...

het was eerder moeilijk, eerder ongemakkelijk --

and they were full of doubt.

en ze twijfelden.

They didn't think they'd done a good job even though they had.

Ze dachten het niet goed te hebben gedaan, ook al was dat wel zo.

And I think that really exemplifies

Ik denk dat dat goed illustreert

the challenge that we're dealing with here.

voor welke uitdaging we hier staan.

Because, yeah --

Want, tja --

the ugly font,

de lelijke letters,

the awkward stranger,

de ongemakkelijke onbekende,

the random move ...

de nare stappen --

these disruptions help us solve problems,

deze verstoringen helpen ons problemen op te lossen,

they help us become more creative.

ze helpen ons creatiever te zijn.

But we don't feel that they're helping us.

Maar we voelen niet dat ze ons helpen.

We feel that they're getting in the way ...

Het voelt alsof ze ons in de weg staan ...

and so we resist.

dus verzetten we ons.

And that's why the last example is really important.

Daarom is het laatste voorbeeld zo belangrijk.

So I want to talk about somebody

Ik zou het met jullie willen hebben over iemand

from the background of the world of rock 'n' roll.

van achter de coulissen in de rock and roll wereld.

And you may know him, he's actually a TED-ster.

Misschien kennen jullie hem, hij is een TED-ster.

His name is Brian Eno.

Zijn naam is Brian Eno.

He is an ambient composer -- rather brilliant.

Hij componeert sfeermuziek -- nogal briljant.

He's also a kind of catalyst

Hij is ook een soort katalysator

behind some of the great rock 'n' roll albums of the last 40 years.

achter enkele grote rock and roll-albums van de laatste 40 jaar.

He's worked with David Bowie on "Heroes,"

Hij heeft gewerkt met David Bowie aan 'Heroes',

he worked with U2 on "Achtung Baby" and "The Joshua Tree,"

hij heeft gewerkt met U2 aan 'Achtung Baby' en 'The Joshua tree',

he's worked with DEVO,

hij heeft gewerkt met DEVO,

he's worked with Coldplay, he's worked with everybody.

hij heeft gewerkt met Coldplay, met iedereen, zeg maar.

And what does he do to make these great rock bands better?

Weet je wat hij doet om deze geniale rock-bands te verbeteren?

Well, he makes a mess.

Hij zorgt voor chaos.

He disrupts their creative processes.

Hij verstoort hun creatieve processen.

It's his role to be the awkward stranger.

Hij is die ongemakkelijke onbekende.

It's his role to tell them

Het is zijn rol hen te zeggen

that they have to play the unplayable piano.

dat ze de onbespeelbare piano moeten bespelen.

And one of the ways in which he creates this disruption

Een van zijn manieren om voor chaos te zorgen

is through this remarkable deck of cards --

is door zijn speciale kaartspel --

I have my signed copy here -- thank you, Brian.

ik heb mijn gesigneerde versie hier -- dank je, Brian.

They're called The Oblique Strategies,

Ze heten 'de dwarse strategieën',

he developed them with a friend of his.

hij ontwikkelde ze met een vriend.

And when they're stuck in the studio,

Wanneer ze vastzitten in de studio

Brian Eno will reach for one of the cards.

neemt Brian Eno er een van de kaarten bij.

He'll draw one at random,

Hij trekt een willekeurige

and he'll make the band follow the instructions on the card.

en laat de band de instructies op de kaart volgen.

So this one ...

Zoals deze ...

"Change instrument roles."

"Verander van instrument."

Yeah, everyone swap instruments -- Drummer on the piano --

Iedereen een ander instrument -- drummer aan de piano --

Brilliant, brilliant idea.

Briljant, briljant idee.

"Look closely at the most embarrassing details. Amplify them."

"Focus je op de meest genante details. Vergroot ze."

"Make a sudden, destructive, unpredictable action. Incorporate."

"Doe een plotse, destructieve onverwachte actie. Bouw hem in."

These cards are disruptive.

Deze kaarten zijn storend.

Now, they've proved their worth in album after album.

Maar, ze hebben hun waarde bewezen in album na album.

The musicians hate them.

De muzikanten haten ze.

(Laughter)

(Gelach)

So Phil Collins was playing drums on an early Brian Eno album.

Zo was Phil Collins aan het drummen voor een vroeg Brian Eno-album.

He got so frustrated he started throwing beer cans across the studio.

Hij raakte zo gefrustreerd dat hij bierblikjes door de studio gooide.

Carlos Alomar, great rock guitarist,

Carlos Alomar, schitterend rock-gitarist,

working with Eno on David Bowie's "Lodger" album,

werkte met Eno aan David Bowie's album "Lodger"

and at one point he turns to Brian and says,

en op een zeker punt richt hij zich naar Brian en zegt:

"Brian, this experiment is stupid."

"Brian, dit experiment is stom."

But the thing is it was a pretty good album,

Toch was het niet alleen een goed album,

but also,

maar ook,

Carlos Alomar, 35 years later, now uses The Oblique Strategies.

Carlos Alomar gebruikt nu, 35 jaar later, die 'dwarse strategieën'.

And he tells his students to use The Oblique Strategies

Hij vertelt zijn studenten om ze ook te gebruiken,

because he's realized something.

omdat hij zich iets heeft gerealiseerd:

Just because you don't like it doesn't mean it isn't helping you.

dat je het niet leuk vindt, wil niet zeggen dat het je niet helpt.

De strategieën waren oorspronkelijk eigenlijk geen kaartenspel,

The strategies actually weren't a deck of cards originally,

they were just a list --

maar gewoon een lijst --

list on the recording studio wall.

aan de muur van de opnamestudio.

A checklist of things you might try if you got stuck.

Een lijst van dingen om te proberen als je vastzat.

The list didn't work.

De lijst werkte niet.

Know why?

Weet je waarom?

Not messy enough.

Niet chaotisch genoeg.

Your eye would go down the list

Je oog zou de lijst afgaan

and it would settle on whatever was the least disruptive,

en stoppen bij het minst storende,

the least troublesome,

het minst lastige,

which of course misses the point entirely.

wat natuurlijk volledig het punt mist.

And what Brian Eno came to realize was,

Brian Eno realiseerde zich

yes, we need to run the stupid experiments,

dat we die stomme experimenten moeten doorlopen,

we need to deal with the awkward strangers,

dat we eruit moeten komen met vreemde gasten,

we need to try to read the ugly fonts.

dat we die lelijke lettertypes moeten lezen.

These things help us.

Die dingen helpen ons.

They help us solve problems,

Ze helpen ons problemen oplossen,

they help us be more creative.

ze helpen ons creatiever te zijn.

But also ...

Maar ook ...

we really need some persuasion if we're going to accept this.

hebben we echt wat overtuiging nodig om dit te kunnen accepteren.

So however we do it ...

Hoe we het ook doen ...

whether it's sheer willpower,

of het nu louter wilskracht is,

whether it's the flip of a card

of het omdraaien van een kaart,

or whether it's a guilt trip from a German teenager,

of het schuldgevoel door een Duitse tiener,

all of us, from time to time,

we moeten nu en dan allemaal

need to sit down and try and play the unplayable piano.

die onbespeelbare piano proberen te bespelen.

Thank you.

Dankjewel.

(Applause)

(Applaus)