Steven Pinker: What our language habits reveal

Vertaald door: Els De Keyser Nagekeken door: Albert Edelman

This is a picture of Maurice Druon,

Dit is een foto van Maurice Druon,

the Honorary Perpetual Secretary of L'Academie francaise,

de Eresecretaris Voor Het Leven van de Académie française --

the French Academy.

de Franse Academie.

He is splendidly attired in his 68,000-dollar uniform,

Hij is prachtig uitgedost in zijn uniform van 68.000 dollar,

befitting the role of the French Academy

dat recht doet aan de rol van de Académie

as legislating the

als de regelgever

correct usage in French

van het correcte gebruik van het Frans

and perpetuating the language.

en de voortzetting van de taal.

The French Academy has two main tasks:

De Académie heeft twee hoofdtaken:

it compiles a dictionary of official French.

ze stelt een woordenboek samen van het officiële Frans --

They're now working on their ninth edition,

ze werken nu aan hun negende editie,

which they began in 1930, and they've reached the letter P.

die startte in 1930, en ze zijn nu bij de letter P.

They also legislate on correct usage,

Ze maken ook regels over het correcte gebruik,

such as the proper term for what the French call "email,"

zoals de juiste term voor wat de Fransen "email" noemen,

which ought to be "courriel."

wat "courriel" zou moeten zijn.

The World Wide Web, the French are told,

Het World Wide Web, zo wordt de Fransen gezegd,

ought to be referred to as

moet worden aangeduid als

"la toile d'araignee mondiale" -- the Global Spider Web --

"la toile d'araignée mondiale" -- het Wereldwijde Spinnenweb --

recommendations that the French gaily ignore.

aanbevelingen die de Fransen vrolijk in de wind slaan.

Now, this is one model of how language comes to be:

Dit is één van de modellen voor het ontstaan van taal:

namely, it's legislated by an academy.

dat ze wordt geregeld door een academie.

But anyone who looks at language realizes

Maar iedereen die taal bekijkt, beseft

that this is a rather silly conceit,

dat dat van nogal dwaze arrogantie getuigt.

that language, rather, emerges from human minds interacting from one another.

Taal ontstaat eerder uit menselijke breinen die op elkaar inspelen.

And this is visible in the unstoppable change in language --

Dit kan je zien aan de niet te stoppen verandering van taal --

the fact that by the time the Academy finishes their dictionary,

aan het feit dat tegen de tijd dat de Académie klaar is met haar woordenboek,

it will already be well out of date.

het al helemaal verouderd zal zijn.

We see it in the

We zien het

constant appearance of slang and jargon,

aan het constante verschijnen van slang en jargon,

of the historical change in languages,

aan de historische taalverschuivingen,

in divergence of dialects

aan de divergentie van dialecten

and the formation of new languages.

en aan de vorming van nieuwe talen.

So language is not so much a creator or shaper of human nature,

Taal is dus niet zozeer een vormgever van de menselijke natuur

so much as a window onto human nature.

als een venster op de menselijke natuur.

In a book that I'm currently working on,

Ik werk momenteel aan een boek

I hope to use language to shed light on

waarin ik taal hoop te gebruiken om een licht te werpen op

a number of aspects of human nature,

sommige aspecten van de menselijke natuur,

including the cognitive machinery

met inbegrip van de cognitieve machinerie

with which humans conceptualize the world

waarmee mensen de wereld in begrippen vatten,

and the relationship types that govern human interaction.

en de soorten relaties die de menselijke interactie regelen.

And I'm going to say a few words about each one this morning.

Ik ga vanmorgen een paar woorden zeggen over al deze dingen.

Let me start off with a technical problem in language

Laat me beginnen met een technisch taalprobeem

that I've worried about for quite some time --

dat me al een hele tijd dwars zit.

and indulge me

Ik hoop dat jullie me zullen toelaten

in my passion for verbs and how they're used.

om stil te staan bij mijn passie voor werkwoorden en hun gebruik.

The problem is, which verbs go in which constructions?

De kwestie is: welk werkwoord past in welke constructie?

The verb is the chassis of the sentence.

Het werkwoord is het chassis van de zin.

It's the framework onto which the other parts are bolted.

Het is het raamwerk waar de andere delen op worden vastgezet.

Let me give you a quick reminder

Laat me jullie snel herinneren

of something that you've long forgotten.

aan iets dat jullie allang vergeten zijn.

An intransitive verb, such as "dine," for example,

Een onovergankelijk werkwoord, zoals "dineren",

can't take a direct object.

kan geen lijdend voorwerp hebben.

You have to say, "Sam dined," not, "Sam dined the pizza."

Je moet zeggen "Sam dineerde," niet "Sam dineerde de pizza."

A transitive verb mandates

Een overgankelijk werkwoord legt op

that there has to be an object there:

dat er een voorwerp moet zijn:

"Sam devoured the pizza." You can't just say, "Sam devoured."

"Sam verslond de pizza." Je kan niet gewoon zeggen "Sam verslond."

There are dozens or scores of verbs of this type,

Er zijn tientallen, massa's werkwoorden van dit type.

each of which shapes its sentence.

Elk geven ze vorm aan hun zin.

So, a problem in explaining how children learn language,

Als je uitlegt hoe kinderen taal leren,

a problem in teaching language to adults so that they don't make grammatical errors,

als je taalles geeft aan volwassenen, zodat ze geen grammaticale fouten maken,

and a problem in programming computers to use language is

en als je computers programmeert om taal te gebruiken,

which verbs go in which constructions.

is het een probleem welke werkwoorden welke constructie hebben.

For example, the dative construction in English.

De datieve constructie in het Engels, bijvoorbeeld --

You can say, "Give a muffin to a mouse," the prepositional dative.

je kan zeggen "Geef een muffin aan een muis," de datief met voorzetsel,

Or, "Give a mouse a muffin," the double-object dative.

of "Geef een muis een muffin," de dubbele-objectsdatief,

"Promise anything to her," "Promise her anything," and so on.

"Beloof alles aan haar," "Beloof haar alles" enzovoort.

Hundreds of verbs can go both ways.

Honderden werkwoorden kunnen op de twee manieren.

So a tempting generalization for a child,

Een verleidelijke generalisering voor een kind,

for an adult, for a computer

een volwassene of een computer is deze:

is that any verb that can appear in the construction,

elk werkwoord dat kan verschijnen in de constructie

"subject-verb-thing-to-a-recipient"

"onderwerp-werkwoord-ding-aan ontvanger",

can also be expressed as "subject-verb-recipient-thing."

kan ook worden uitgedrukt als "onderwerp-werkwoord-ontvanger-ding".

A handy thing to have,

Dat is handig,

because language is infinite,

want taal is oneindig,

and you can't just parrot back the sentences that you've heard.

en je kan niet gewoon de zinnen nazeggen die je hebt gehoord.

You've got to extract generalizations

Je moet er generaliseringen uithalen

so you can produce and understand new sentences.

zodat je nieuwe zinnen kan produceren en begrijpen.

This would be an example of how to do that.

Dit is een voorbeeld van hoe je dat doet.

Unfortunately, there appear to be idiosyncratic exceptions.

Helaas zijn er blijkbaar idiosyncratische uitzonderingen.

You can say, "Biff drove the car to Chicago,"

Je kan zeggen "Jan reed de auto naar Chicago,"

but not, "Biff drove Chicago the car."

maar niet "Jan reed Chicago de auto".

You can say, "Sal gave Jason a headache,"

Je kan zeggen "Sal bezorgde Jason hoofdpijn"

but it's a bit odd to say, "Sal gave a headache to Jason."

maar "Sal bezorgde hoofdpijn aan Jason" klinkt wat gek.

The solution is that these constructions, despite initial appearance,

De oplossing is dat deze constructies, ondanks de eerste indruk,

are not synonymous,

niet synoniem zijn.

that when you crank up the microscope

Als je menselijke cognitie onder de microscoop legt,

on human cognition, you see that there's a subtle difference

zie je een subtiel verschil

in meaning between them.

in betekenis tussen beide.

So, "give the X to the Y,"

Dus "Geef het X aan de Y" --

that construction corresponds to the thought

die constructie stemt overeen met de gedachte

"cause X to go to Y." Whereas "give the Y the X"

"Doe X naar Y gaan." Maar "Geef de Y het X"

corresponds to the thought "cause Y to have X."

stemt overeen met de gedachte "Zorg dat Y X krijgt."

Now, many events can be subject to either construal,

Vele dingen kan je op beide manieren construeren,

kind of like the classic figure-ground reversal illusions,

zoals de klassieke illusies waarbij voor- en achtergrond omwisselen.

in which you can either pay attention

Ofwel besteed je aandacht

to the particular object,

aan een bepaald object,

in which case the space around it recedes from attention,

waardoor de ruimte eromheen uit je bewustzijn verdwijnt,

or you can see the faces in the empty space,

ofwel zie je de gezichten in de lege ruimte,

in which case the object recedes out of consciousness.

waarbij het voorwerp uit je bewustzijn verdwijnt.

How are these construals reflected in language?

Hoe wordt dat in taal weergegeven?

Well, in both cases, the thing that is construed as being affected

In beide gevallen wordt het ding dat iets ondergaat

is expressed as the direct object,

uitgedrukt als het lijdend voorwerp:

the noun after the verb.

het zelfstandig naamwoord na het werkwoord.

So, when you think of the event as causing the muffin to go somewhere --

Denk aan de gebeurtenis als "ervoor zorgen dat de muffin ergens heengaat" --

where you're doing something to the muffin --

als je iets doet met de muffin --

you say, "Give the muffin to the mouse."

dan zeg je "Geef de muffin aan de muis."

When you construe it as "cause the mouse to have something,"

Als je het opvat als "zorg ervoor dat de muis iets krijgt",

you're doing something to the mouse,

dan doe je iets met de muis,

and therefore you express it as, "Give the mouse the muffin."

en dus druk je het uit als "Geef de muis de muffin".

So which verbs go in which construction --

Welke werkwoorden bij welke constructie horen --

the problem with which I began --

mijn originele kwestie van bij het begin --

depends on whether the verb specifies a kind of motion

hangt af van de vraag of het werkwoord een soort beweging uitdrukt,

or a kind of possession change.

dan wel een soort verandering in bezit.

To give something involves both causing something to go

"Iets geven" impliceert tegelijk zorgen dat iets gaat

and causing someone to have.

en zorgen dat iemand iets krijgt.

To drive the car only causes something to go,

"De auto besturen" zorgt er alleen voor dat iets gaat,

because Chicago's not the kind of thing that can possess something.

want Chicago is niet het soort ding dat iets kan bezitten.

Only humans can possess things.

Alleen mensen kunnen dingen bezitten.

And to give someone a headache causes them to have the headache,

"Iemand hoofdpijn bezorgen" zorgt ervoor dat ze hoofdpijn hebben,

but it's not as if you're taking the headache out of your head

maar het is niet alsof je de hoofdpijn uit je hoofd haalt

and causing it to go to the other person,

en ze naar de andere persoon doet gaan

and implanting it in them.

en ze dan in diens hoofd wil krijgen.

You may just be loud or obnoxious,

Misschien ben je gewoon luidruchtig of vervelend,

or some other way causing them to have the headache.

of bezorg je ze de hoofdpijn op een andere manier.

So, that's

Dat is dus een voorbeeld

an example of the kind of thing that I do in my day job.

van waar mijn dagelijks werk in bestaat

So why should anyone care?

Waarom zou iemand dat interessant vinden?

Well, there are a number of interesting conclusions, I think,

Je kan een aantal interessante conclusies trekken

from this and many similar kinds of analyses

uit deze en vele andere soortgelijke analyses

of hundreds of English verbs.

van honderden Engelse werkwoorden.

First, there's a level of fine-grained conceptual structure,

Ten eerste is er een niveau van fijnmazige conceptuele structuur,

which we automatically and unconsciously compute

die we automatisch en onbewust samenstellen

every time we produce or utter a sentence, that governs our use of language.

telkens als we een zin produceren of uitspreken. Die bestuurt ons taalgebruik.

You can think of this as the language of thought, or "mentalese."

Je kan dit beschouwen als de taal van het denken, of "mentalees".

It seems to be based on a fixed set of concepts,

Het lijkt gebaseerd op een vaste set van concepten

which govern dozens of constructions and thousands of verbs --

die tientallen constructies en duizenden werkwoorden beheerst --

not only in English, but in all other languages --

niet alleen in het Engels maar ook in alle andere talen --

fundamental concepts such as space,

fundamentele concepten zoals ruimte,

time, causation and human intention,

tijd, oorzakelijkheid en menselijke intentie --

such as, what is the means and what is the ends?

bijvoorbeeld, wat is het middel en wat is het doel?

These are reminiscent of the kinds of categories

Die doen ons denken aan de categorieën

that Immanuel Kant argued

waarvan Immanuel Kant beweerde

are the basic framework for human thought,

dat ze het basisraamwerk zijn voor het menselijke denken.

and it's interesting that our unconscious use of language

Het is interessant dat ons onbewuste taalgebruik

seems to reflect these Kantian categories.

de Kantiaanse categorieën lijkt te weerspiegelen --

Doesn't care about perceptual qualities,

het hecht geen belang aan de zintuiglijke kwaliteiten,

such as color, texture, weight and speed,

zoals kleur, textuur, gewicht en snelheid,

which virtually never differentiate

die bijna nooit bepalend zijn voor een onderscheid

the use of verbs in different constructions.

in het gebruik van werkwoorden in verschillende constructies.

An additional twist is that all of the constructions in English

Een bijkomende kronkel is dat alle constructies in het Engels

are used not only literally,

niet alleen letterlijk worden gebruikt,

but in a quasi-metaphorical way.

maar ook in quasi-overdrachtelijke zin.

For example, this construction, the dative,

Deze constructie bijvoorbeeld, de datief,

is used not only to transfer things,

wordt niet alleen gebruikt om dingen over te brengen,

but also for the metaphorical transfer of ideas,

maar ook voor de metaforische overdracht van ideeën,

as when we say, "She told a story to me"

bijvoorbeeld in "Ze vertelde een verhaal aan mij",

or "told me a story,"

of "Ze vertelde me een verhaal."

"Max taught Spanish to the students" or "taught the students Spanish."

"Max leerde Spaans aan de studenten" of "leerde de studenten Spaans".

It's exactly the same construction,

Het is exact dezelfde constructie,

but no muffins, no mice, nothing moving at all.

maar er zijn geen muffins en geen muizen. Er beweegt helemaal niets.

It evokes the container metaphor of communication,

Het doet denken aan de "verpakkings"-metafoor voor communicatie,

in which we conceive of ideas as objects,

waarbij we ideeën als objecten zien,

sentences as containers,

zinnen als verpakkingen,

and communication as a kind of sending.

en communicatie als een soort verzending.

As when we say we "gather" our ideas, to "put" them "into" words,

We zeggen dat we onze ideeën "verzamelen" om ze "in" woorden te "vatten".

and if our words aren't "empty" or "hollow,"

en als onze woorden niet "leeg" of "hol" zijn,

we might get these ideas "across" to a listener,

dan kunnen we deze ideeën "tot bij" de lezer brengen,

who can "unpack" our words to "extract" their "content."

die ze dan kan "uitpakken" om de "inhoud" "eruit te halen".

And indeed, this kind of verbiage is not the exception, but the rule.

Dit soort breedsprakerigheid is niet de uitzondering maar de regel.

It's very hard to find any example of abstract language

Het is heel moeilijk om voorbeelden te vinden van abstract taalgebruik

that is not based on some concrete metaphor.

die niet gebaseerd zijn op een concrete metafoor.

For example, you can use the verb "go"

Je kan bijvoorbeeld het werkwoord "gaan" gebruiken

and the prepositions "to" and "from"

met de voorzetsels "naar" en "van",

in a literal, spatial sense.

in een letterlijke ruimtelijke zin.

"The messenger went from Paris to Istanbul."

"De boodschapper ging van Parijs naar Istanbul".

You can also say, "Biff went from sick to well."

Je kan ook zeggen: "Jans gezondheid ging van goed naar slecht."

He needn't go anywhere. He could have been in bed the whole time,

Hij moet nergens heen. Hij lag misschien de hele tijd in bed,

but it's as if his health is a point in state space

maar het is alsof zijn gezondheid een punt is in de status-ruimte

that you conceptualize as moving.

die je je voorstelt als bewegend.

Or, "The meeting went from three to four,"

Of "De vergadering duurde van drie tot vier."

in which we conceive of time as stretched along a line.

Daarbij beschouwen we tijd als uitgestrekt langs een lijn.

Likewise, we use "force" to indicate

Op dezelfde manier gebruiken we "forceren"

not only physical force,

niet alleen in verband met fysieke kracht --

as in, "Rose forced the door to open,"

zoals "Rose forceerde de deur om open te gaan" --

but also interpersonal force,

maar ook voor interpersoonlijke kracht,

as in, "Rose forced Sadie to go," not necessarily by manhandling her,

zoals "Rose forceerde Sadie om te gaan" -- niet noodzakelijk door haar beet te pakken,

but by issuing a threat.

maar door te dreigen --

Or, "Rose forced herself to go,"

of "Rose forceerde zichzelf om te gaan,"

as if there were two entities inside Rose's head,

alsof er twee entiteiten in het hoofd van Rose zaten,

engaged in a tug of a war.

die een partijtje armworstelden.

Second conclusion is that the ability to conceive

De tweede conclusie is dat we het vermogen hebben om

of a given event in two different ways,

een gebeurtenis op twee manieren voor te stellen --

such as "cause something to go to someone"

zoals "ervoor zorgen dat iets naar iemand gaat"

and "causing someone to have something,"

en "ervoor zorgen dat iemand iets krijgt.

I think is a fundamental feature of human thought,

Dat is volgens mij een fundamenteel kenmerk van het menselijke denken.

and it's the basis for much human argumentation,

Het is de basis voor veel menselijke argumentatie,

in which people don't differ so much on the facts

waarbij mensen het niet zozeer oneens zijn over de feiten

as on how they ought to be construed.

als over hun interpretatie.

Just to give you a few examples:

Ik geef je een paar voorbeelden:

"ending a pregnancy" versus "killing a fetus;"

"een zwangerschap beëindigen" versus "een foetus doden",

"a ball of cells" versus "an unborn child;"

"een hoopje cellen" versus "een ongeboren kind",

"invading Iraq" versus "liberating Iraq;"

"Irak binnenvallen" versus "Irak bevrijden",

"redistributing wealth" versus "confiscating earnings."

"rijkdom herverdelen" versus "beslag leggen op inkomsten".

And I think the biggest picture of all

Ik denk dat het ruimste plaatje van al

would take seriously the fact

ernstig rekening zou houden met het feit

that so much of our verbiage about abstract events

dat onze woordenrijkdom over abstracte gebeurtenissen

is based on a concrete metaphor

zo vaak gebaseerd is op een concrete metafoor.

and see human intelligence itself

Volgens mij is menselijke intelligentie zelf

as consisting of a repertoire of concepts --

een repertoire van concepten --

such as objects, space, time, causation and intention --

zoals objecten, ruimte, tijd, oorzakelijkheid en intentie --

which are useful in a social, knowledge-intensive species,

die nuttig zijn voor een sociale, kennisintensieve soort,

whose evolution you can well imagine,

waarvan je je de evolutie goed kan inbeelden.

and a process of metaphorical abstraction

Daarnaast een proces van metaforische abstractie

that allows us to bleach these concepts

dat ons toelaat om deze concepten

of their original conceptual content --

van hun oorspronkelijke inhoud te ontdoen --

space, time and force --

ruimte, tijd en kracht --

and apply them to new abstract domains,

en ze toe te passen op nieuwe abstracte domeinen.

therefore allowing a species that evolved

Dat maakte het mogelijk dat een soort die was geëvolueerd

to deal with rocks and tools and animals,

om met rotsen en gereedschap en dieren om te gaan,

to conceptualize mathematics, physics, law

in staat was om wiskunde in begrippen te vatten, en fysica, en recht,

and other abstract domains.

en andere abstracte domeinen.

Well, I said I'd talk about two windows on human nature --

Ik had gezegd dat ik over twee vensters op de menselijke natuur zou praten.

the cognitive machinery with which we conceptualize the world,

Na de cognitieve machinerie waarmee we de wereld in begrippen vatten,

and now I'm going to say a few words about the relationship types

ga ik een paar worden zeggen over de soorten relaties

that govern human social interaction,

die menselijke sociale interactie beheersen,

again, as reflected in language.

nogmaals zoals ze in taal zijn weerspiegeld.

And I'll start out with a puzzle, the puzzle of indirect speech acts.

Ik begin met een raadsel: het raadsel van de indirecte uitingen.

Now, I'm sure most of you have seen the movie "Fargo."

De meesten van jullie hebben allicht de film "Fargo" gezien.

And you might remember the scene in which

Misschien herinner je je de scène waarin

the kidnapper is pulled over by a police officer,

de kidnapper staande wordt gehouden door een agent.

is asked to show his driver's license

Hij krijgt de vraag zijn rijbewijs te tonen

and holds his wallet out

en steekt zijn portefeuille uit,

with a 50-dollar bill extending

met een 50-dollarbiljet dat

at a slight angle out of the wallet.

lichtjes uit de portefeuille steekt.

And he says, "I was just thinking

Hij zegt: "Ik bedacht

that maybe we could take care of it here in Fargo,"

dat we dit misschien wel hier in Fargo konden afhandelen."

which everyone, including the audience,

Iedereen, met inbegrip van het publiek,

interprets as a veiled bribe.

interpreteert dit als verholen omkoperij.

This kind of indirect speech is rampant in language.

Dit soort indirecte taal is overal in de taal.

For example, in polite requests,

Bijvoorbeeld, in vriendelijke verzoeken,

if someone says, "If you could pass the guacamole,

als iemand zegt: "Als je de guacamole zou kunnen doorgeven,

that would be awesome,"

dat zou fantastisch zijn."

we know exactly what he means,

We weten exact wat hij bedoelt,

even though that's a rather bizarre

ook al is het een eerder bizar

concept being expressed.

begrip dat hij uitdrukt.

(Laughter)

(Gelach)

"Would you like to come up and see my etchings?"

"Kom je mee naar boven om mijn etsen te bekijken?"

I think most people

Ik denk dat de meeste mensen

understand the intent behind that.

de achterliggende bedoeling begrijpen.

And likewise, if someone says,

Dat geldt ook als iemand zegt:

"Nice store you've got there. It would be a real shame if something happened to it" --

"Leuke winkel heb je daar. Zou zonde zijn als daar wat mee gebeurde."

(Laughter) --

(Gelach)

we understand that as a veiled threat,

We begrijpen dat als een verholen bedreiging

rather than a musing of hypothetical possibilities.

eerder dan als een mijmering over hypothetische mogelijkheden.

So the puzzle is, why are bribes,

Het raadsel is dus: waarom zijn steekpenningen,

polite requests, solicitations and threats so often veiled?

beleefde verzoeken, vragen en bedreigingen vaak zo verholen?

No one's fooled.

Je maakt niemand wat wijs --

Both parties know exactly what the speaker means,

beide partijen weten exact wat de spreker bedoelt,

and the speaker knows the listener knows

en de spreker weet dat de luisteraar weet

that the speaker knows that the listener knows, etc., etc.

dat de spreker weet dat de luisteraar weet etcetera.

So what's going on?

Wat is er dus aan de hand?

I think the key idea is that language

Ik denk dat de kernidee is dat taal

is a way of negotiating relationships,

een manier is om relaties te managen.

and human relationships fall into a number of types.

Menselijke relaties vallen in een aantal types uiteen.

There's an influential taxonomy by the anthropologist Alan Fiske,

Er bestaat een invloedrijke taxonomie van de antropoloog Alan Fiske.

in which relationships can be categorized, more or less,

Daarin kunnen relaties min of meer worden gecategoriseerd

into communality, which works on the principle

volgens gemeenschappelijkheid, volgens het principe

"what's mine is thine, what's thine is mine,"

"wat mijn is, dijn is, wat dijn is, mijn is."

the kind of mindset that operates within a family, for example;

Zo'n systeem vind je in een familie, bijvoorbeeld --

dominance, whose principle is "don't mess with me;"

dominantie, volgens het principe "Zorg dat je geen last met me krijgt";

reciprocity, "you scratch my back, I'll scratch yours;"

wederkerigheid: "Voor wat, hoort wat";

and sexuality, in the immortal words of Cole Porter, "Let's do it."

en seks, in de onsterfelijke woorden van Cole Porter: "Laten we het doen."

Now, relationship types can be negotiated.

Soorten relaties kunnen worden onderhandeld.

Even though there are default situations

Ook al zijn er standaardsituaties

in which one of these mindsets can be applied,

waarin één van deze systemen kan worden toegepast,

they can be stretched and extended.

toch kunnen ze worden uitgerekt en uitgebreid.

For example, communality applies most naturally

Gemeenschappelijkheid werkt het natuurlijkst

within family or friends,

met familie of vrienden.

but it can be used to try to transfer

Het kan ook worden gebruikt om te proberen

the mentality of sharing

de mentaliteit van delen over te brengen

to groups that ordinarily would not be disposed to exercise it.

naar groepen die daar normaal niet toe geneigd zouden zijn --

For example, in brotherhoods, fraternal organizations,

bijvoorbeeld in broederschappen, sociëteiten,

sororities, locutions like "the family of man,"

studentenverenigingen, uitdrukkingen als "de familie van de mens".

you try to get people who are not related

Je probeert mensen die niet verwant zijn

to use the relationship type that would ordinarily

met het relatietype te doen werken dat normaal

be appropriate to close kin.

gepast zou zijn voor naaste verwanten.

Now, mismatches -- when one person assumes one relationship type,

Mismatches -- waarbij één persoon een bepaald relatietype veronderstelt

and another assumes a different one -- can be awkward.

en een ander een ander -- kunnen gênant zijn.

If you went over and you helped yourself

Als jij voorover zou leunen en voor jezelf

to a shrimp off your boss' plate,

een garnaaltje zou pikken van het bord van je baas,

for example, that would be an awkward situation.

dan zou dat bijvoorbeeld een gênante situatie zijn.

Or if a dinner guest after the meal

Als iemand die bij jou dineert, na de maaltijd

pulled out his wallet and offered to pay you for the meal,

zijn portefeuille zou bovenhalen en zou aanbieden te betalen voor het maal,

that would be rather awkward as well.

dan zou dat ook eerder gênant zijn.

In less blatant cases,

In minder frappante gevallen

there's still a kind of negotiation that often goes on.

vindt er vaak nog steeds een soort onderhandeling plaats.

In the workplace, for example,

Op de werkplek is er bijvoorbeeld

there's often a tension over whether an employee

vaak spanning over de vraag of een werknemer

can socialize with the boss,

zijn baas familiair kan behandelen,

or refer to him or her

of hem of haar mag aanspreken

on a first-name basis.

met de voornaam.

If two friends have a

Als twee vrienden een wederkerige

reciprocal transaction, like selling a car,

transactie aangaan, bijvoorbeeld een auto verkopen,

it's well known that this can be a source

dan is het bekend dat dit vaak een bron is

of tension or awkwardness.

van spanning en gêne.

In dating, the transition

Bij een afspraakje kan de overgang

from friendship to sex

van vriendschap naar seks,

can lead to, notoriously, various forms of awkwardness,

dat feit is berucht, leiden tot verschillende soorten gêne.

and as can sex in the workplace,

Dat geldt ook voor seks op de werkplek,

in which we call the conflict between a

waarbij we het conflict tussen een

dominant and a sexual relationship "sexual harassment."

dominante en een seksuele relatie "ongewenste intimiteiten" noemen.

Well, what does this have to do with language?

Wat heeft dat dan met taal te maken?

Well, language, as a social interaction,

Taal moet, als sociale interactie,

has to satisfy two conditions.

aan twee voorwaarden voldoen.

You have to convey the actual content --

Je moet de eigenlijke inhoud overbrengen --

here we get back to the container metaphor.

daar zijn we weer bij de metafoor van de verpakking.

You want to express the bribe, the command, the promise,

Je wil de steekpenningen, het bevel, de belofte,

the solicitation and so on,

de aansporing enzovoort overbrengen --

but you also have to negotiate

maar je moet ook onderhandelen

and maintain the kind of relationship

en het soort relatie onderhouden

you have with the other person.

dat je met de andere persoon hebt.

The solution, I think, is that we use language at two levels:

De oplossing is volgens mij dat we taal op twee niveaus gebruiken.

the literal form signals

De letterlijke vorm verwijst naar

the safest relationship with the listener,

de veiligste relatie met de luisteraar.

whereas the implicated content --

De geïmpliceerde inhoud --

the reading between the lines that we count on the listener to perform --

wat we verwachten dat de luisteraar tussen de regels leest --

allows the listener to derive the interpretation

laat de luisteraar toe om om de interpretatie af te leiden

which is most relevant in context,

die in de context het meest relevant is,

which possibly initiates a changed relationship.

wat tot een begin van wijziging in de relatie kan leiden.

The simplest example of this is in the polite request.

Het eenvoudigste voorbeeld hiervan is het beleefde verzoek.

If you express your request as a conditional --

Stel dat je je verzoek voorwaardelijk uitdrukt --

"if you could open the window, that would be great" --

"Als je het raam zou kunnen openen, dan zou dat reuze zijn."

even though the content is an imperative,

Hoewel de inhoud een gebod is,

the fact that you're not using the imperative voice

betekent het feit dat je de imperatief niet gebruikt,

means that you're not acting as if you're in a relationship of dominance,

dat je niet handelt alsof je je in een relatie van dominantie bevindt,

where you could presuppose the compliance of the other person.

waar je ervan zou kunnen uitgaan dat de ander gehoorzaamt.

On the other hand, you want the damn guacamole.

Anderzijds wil je die verdomde guacamole.

By expressing it as an if-then statement,

Door het te formuleren als een "als-dan"-zin,

you can get the message across

kan je de boodschap overbrengen,

without appearing to boss another person around.

zonder dat het lijkt alsof je de baas over iemand anders wil spelen.

And in a more subtle way, I think, this works

Nog subtieler werkt dit volgens mij

for all of the veiled speech acts

voor alle verholen uitingen

involving plausible deniability:

die plausibel kunnen worden ontkend:

the bribes, threats, propositions,

steekpenningen, bedreigingen, voorstellen,

solicitations and so on.

verzoeken enzovoort.

One way of thinking about it is to imagine what it would be like

Een manier om hiernaar te kijken is je voor te stellen hoe het zou zijn

if language -- where it could only be used literally.

als taal alleen letterlijk zou kunnen worden gebruikt.

And you can think of it in terms of a

Je kan dit opvatten in termen van een

game-theoretic payoff matrix.

speltheoretische payoff matrix.

Put yourself in the position of the

Stel je in de plaats van de

kidnapper wanting to bribe the officer.

kidnapper die de agent wil omkopen.

There's a high stakes

Er staat veel op het spel

in the two possibilities

bij de twee mogelijkheden

of having a dishonest officer or an honest officer.

van een corrupte of een eerlijke agent.

If you don't bribe the officer,

Als je de agent niet omkoopt,

then you will get a traffic ticket --

dan krijg je een verkeersboete --

or, as is the case of "Fargo," worse --

of, in het geval van "Fargo", iets ergers --

whether the honest officer

of die agent

is honest or dishonest.

nu eerlijk is of corrupt.

Nothing ventured, nothing gained.

Wie niet waagt, niet wint.

In that case, the consequences are rather severe.

In dat geval zijn de gevolgen tamelijk ernstig.

On the other hand, if you extend the bribe,

Anderzijds, als je de steekpenningen aanbiedt,

if the officer is dishonest,

en de agent is corrupt,

you get a huge payoff of going free.

dan krijg je de enorme beloning dat je vrijuit gaat.

If the officer is honest, you get a huge penalty

Als de agent eerlijk is, krijg je een enorme boete,

of being arrested for bribery.

een arrestatie wegens omkoperij.

So this is a rather fraught situation.

Dit is dus een nogal geladen situatie.

On the other hand, with indirect language,

Anderzijds kan je met indirecte taal

if you issue a veiled bribe,

verholen steekpenningen aanbieden;

then the dishonest officer

De corrupte agent

could interpret it as a bribe,

kan dit als steekpenningen interpreteren,

in which case you get the payoff of going free.

en dan word je beloond doordat je vrijuit gaat.

The honest officer can't hold you to it as being a bribe,

De eerlijke officier kan je niet aanwrijven dat het steekpenningen zijn,

and therefore, you get the nuisance of the traffic ticket.

en dus krijg je het kleine ongemak van de verkeersboete.

So you get the best of both worlds.

Je krijgt dus het beste van twee werelden.

And a similar analysis, I think,

Een vergelijkbare analyse geldt volgens mij

can apply to the potential awkwardness

voor de potentiële gêne

of a sexual solicitation,

omtrent een seksueel verzoek

and other cases where plausible deniability is an asset.

en andere gevallen waar het een voordeel is dat je plausibel kan ontkennen.

I think this affirms

Volgens mij bevestigt dit

something that's long been known by diplomats --

iets dat diplomaten allang weten --

namely, that the vagueness of language,

namelijk dat vage taal

far from being a bug or an imperfection,

helemaal geen fout of imperfectie is,

actually might be a feature of language,

maar gewoon een kenmerk van taal --

one that we use to our advantage in social interactions.

één dat we tot ons voordeel aanwenden in sociale interactie.

So to sum up: language is a collective human creation,

Even samenvatten: taal is een collectieve menselijke creatie

reflecting human nature,

die de menselijke natuur weerspiegelt --

how we conceptualize reality,

hoe we de werkelijkheid in begrippen vatten,

how we relate to one another.

hoe we relaties met elkaar aangaan.

And then by analyzing the various quirks and complexities of language,

Door de eigenaardigheden en de complexiteit van taal te analyseren,

I think we can get a window onto what makes us tick.

kunnen we volgens mij zicht krijgen op wat ons drijft.

Thank you very much.

Hartelijk dank.

(Applause)

(Applaus)