Dame Stephanie Shirley: Why do ambitious women have flat heads?

Vertaald door: Els De Keyser Nagekeken door: Matthias Valvekens

When I wrote my memoir,

Toen ik mijn autobiografie schreef,

the publishers were really confused.

waren de uitgevers in de war.

Was it about me as a child refugee,

Ging dit over mij als kind-vluchteling,

or as a woman who set up a high-tech software company back in the 1960s,

of als vrouw die een high-tech softwarebedrijf opzetten in de jaren 60,

one that went public

dat naar de beurs ging

and eventually employed over 8,500 people?

en uiteindelijk meer dan 8.500 mensen tewerkstelde?

Or was it as a mother of an autistic child?

Of als moeder van een autistisch kind?

Or as a philanthropist that's now given away serious money?

Of als filantroop die intussen flinke sommen geld heeft weggegeven?

Well, it turns out, I'm all of these.

Blijkt dat ik dat allemaal ben.

So let me tell you my story.

Laat me dus mijn verhaal vertellen.

All that I am stems from when I got onto a train in Vienna,

Alles wat ik ben, komt voort uit toen ik in Wenen op de trein stapte,

part of the Kindertransport that saved nearly 10,000 Jewish children

bij het Kindertransport dat bijna 10.000 Joodse kinderen redde

from Nazi Europe.

uit het Europa van de Nazi's.

I was five years old, clutching the hand of my nine-year-old sister

Ik was 5, had de hand van mijn zus van 9 stevig beet,

and had very little idea as to what was going on.

en had weinig benul van wat er gaande was.

"What is England and why am I going there?"

"Wat is Engeland, en waarom ga ik er naartoe?"

I'm only alive because so long ago, I was helped by generous strangers.

Ik ben nog in leven omdat lang geleden gulle vreemdelingen mij hielpen.

I was lucky, and doubly lucky to be later reunited

Ik had geluk, en later nog eens, toen ik herenigd werd

with my birth parents.

met mijn geboorte-ouders.

But, sadly, I never bonded with them again.

Helaas ontwikkelden we nooit meer een echte band.

But I've done more in the seven decades since that miserable day

Maar ik heb in de zeven decennia sinds die ellendige dag

when my mother put me on the train

toen mijn moeder me op de trein zette,

than I would ever have dreamed possible.

meer gedaan dan ik ooit voor mogelijk hield.

And I love England, my adopted country,

En ik hou van Engeland, mijn adoptieland,

with a passion that perhaps only someone who has lost their human rights can feel.

met een passie die allicht is voorbehouden aan wie zijn mensenrechten ooit kwijt was.

I decided to make mine a life that was worth saving.

Ik besloot dat mijn leven er een zou zijn dat het waard was om gered te worden.

And then, I just got on with it.

Vervolgens ging ik er gewoon voor.

(Laughter)

(Gelach)

Let me take you back to the early 1960s.

Laat me je terugvoeren naar het begin van de jaren 60.

To get past the gender issues of the time,

Om komaf te maken met de gender-problemen van die tijd,

I set up my own software house at one of the first such startups in Britain.

zette ik mijn softwarebedrijf op

als één van de eerste startups in Groot-Brittannië.

But it was also a company of women, a company for women,

Maar het was ook een vrouwenbedrijf, een bedrijf voor vrouwen,

an early social business.

een vroeg sociaal bedrijf.

And people laughed at the very idea because software, at that time,

Mensen lachten ermee omdat software toentertijd

was given away free with hardware.

gratis bij de hardware werd geleverd.

Nobody would buy software, certainly not from a woman.

Niemand kocht software, al helemaal niet van een vrouw.

Although women were then coming out of the universities with decent degrees,

Hoewel vrouwen van de universiteit kwamen met degelijke diploma's,

there was a glass ceiling to our progress.

was er een glazen plafond aan onze vooruitgang.

And I'd hit that glass ceiling too often,

Daar stootte ik me te vaak aan,

and I wanted opportunities for women.

en ik wilde kansen voor vrouwen.

I recruited professionally qualified women who'd left the industry on marriage,

Ik nam met goed opgeleide vrouwen aan

die gestopt waren met werken na hun huwelijk,

or when their first child was expected

of toen ze hun eerste kind verwachtten,

and structured them into a home-working organization.

en zette een organisatie van thuiswerkers op.

We pioneered the concept of women going back into the workforce

We waren pioniers inzake de herintreding van vrouwen op de arbeidsmarkt

after a career break.

na een carrièrepauze.

We pioneered all sorts of new, flexible work methods:

We waren pioniers in allerlei nieuwe, flexibele werkmethoden:

job shares, profit-sharing, and eventually, co-ownership

duobanen, winstdeling en uiteindelijk aandeelhouderschap,

when I took a quarter of the company into the hands of the staff

toen ik een kwart van het bedrijf in handen van de medewerkers gaf,

at no cost to anyone but me.

wat niemand wat kostte, behalve mijzelf.

For years, I was the first woman this, or the only woman that.

Jarenlang was ik de eerste vrouw die dit, of de enige vrouw die dat.

And in those days, I couldn't work on the stock exchange,

In die tijd mocht ik niet op de beurs werken.

I couldn't drive a bus or fly an airplane.

Ik mocht geen bus besturen, geen piloot zijn.

Indeed, I couldn't open a bank account without my husband's permission.

Ik mocht zelfs geen bankrekening openen zonder toestemming van mijn man.

My generation of women fought the battles for the right to work

Mijn generatie vrouwen streed de strijd om het recht op werk

and the right for equal pay.

en het recht op gelijk loon.

Nobody really expected much from people at work or in society

Niemand verwachtte veel van mensen op het werk of in de samenleving,

because all the expectations then

want alle verwachtingen gingen toen

were about home and family responsibilities.

over verantwoordelijkheden thuis en in het gezin.

And I couldn't really face that,

Dat kon ik niet aan,

so I started to challenge the conventions of the time,

dus begon ik de gevestigde meningen in vraag te stellen.

even to the extent of changing my name from "Stephanie" to "Steve"

Dat ging zelfs zo ver dat ik mijn naam veranderde van 'Stephanie' naar 'Steve'

in my business development letters,

in mijn zakelijke brieven,

so as to get through the door before anyone realized

om een voet tussen de deur te krijgen voor iemand besefte

that he was a she.

dat hij een zij was.

(Laughter)

(Gelach)

My company, called Freelance Programmers, and that's precisely what it was,

Mijn bedrijf, Freelance Programmers -- een perfecte omschrijving --

couldn't have started smaller: on the dining room table,

had niet kleiner kunnen starten: aan de keukentafel,

and financed by the equivalent of 100 dollars in today's terms,

met een kapitaal van, omgerekend naar vandaag, 100 dollar,

and financed by my labor and by borrowing against the house.

op basis van mijn werk en een hypotheek op mijn huis.

My interests were scientific, the market was commercial --

Mijn belangstelling was wetenschappelijk, de markt was commercieel --

things such as payroll, which I found rather boring.

dingen als payroll, die ik nogal saai vond.

So I had to compromise with operational research work,

Dus moest ik een compromis sluiten, met operationeel onderzoek,

which had the intellectual challenge that interested me

waar de intellectuele uitdaging in zat die me interesseerde

and the commercial value that was valued by the clients:

en de commerciële waarde die de klanten waarderen:

things like scheduling freight trains,

dingen als het uurrooster van goederentreinen

time-tabling buses, stock control, lots and lots of stock control.

of van bussen, voorraadcontrole, heel veel voorraadcontrole.

And eventually, the work came in.

En uiteindelijk liep het werk binnen.

We disguised the domestic and part-time nature of the staff

We verborgen de huiselijke en deeltijdse aard van de werknemers

by offering fixed prices, one of the very first to do so.

door vaste prijzen aan te bieden, we waren bij de eersten die dat deden.

And who would have guessed that the programming

Wie had kunnen denken dat het programmeerwerk

of the black box flight recorder of Supersonic Concord

voor de zwarte doos, de vluchtrecorder van de supersonische Concorde

would have been done by a bunch of women working in their own homes.

het werk was van een groep vrouwen die van thuis uit werkten?

(Applause)

(Applaus)

All we used was a simple "trust the staff" approach

We hanteerden een simpele 'vertrouw de medewerkers'-aanpak

and a simple telephone.

en een simpele telefoon.

We even used to ask job applicants, "Do you have access to a telephone?"

We vroegen aan sollicitanten: "Heb je toegang tot een telefoon?"

An early project was to develop software standards

Een vroeg project was de ontwikkeling van softwarenormen

on management control protocols.

voor managementcontrole-protocols.

And software was and still is a maddeningly hard-to-control activity,

Software was en is een gruwelijk moeilijk te controleren activiteit,

so that was enormously valuable.

dus dat was zeer waardevol.

We used the standards ourselves,

We gebruikten de normen zelf.

we were even paid to update them over the years,

We kregen zelfs betaald om ze te updaten, mettertijd,

and eventually, they were adopted by NATO.

en uiteindelijk nam de NAVO ze over.

Our programmers -- remember, only women,

Onze programmeurs -- niet vergeten, alleen vrouwen,

including gay and transgender --

ook lesbische en transgender-vrouwen --

worked with pencil and paper to develop flowcharts

werkten met potlood en papier om stroomdiagrammen te maken

defining each task to be done.

over elke taak die moest worden uitgevoerd.

And they then wrote code, usually machine code,

Vervolgens schreven ze code, meestal machinecode,

sometimes binary code,

soms binaire code,

which was then sent by mail to a data center

die per post naar een datacenter ging

to be punched onto paper tape or card

om in papieren rollen of kaarten te worden geponst,

and then re-punched, in order to verify it.

en dan nog eens geponst, om ze te controleren.

All this, before it ever got near a computer.

Dat alles nog voor het maar in de buurt van een computer kwam.

That was programming in the early 1960s.

Dat was programmeren begin jaren 60.

In 1975, 13 years from startup,

In 1975, 13 jaar na de startup,

equal opportunity legislation came in in Britain

kwam er in Groot-Brittannië wetgeving over gelijke kansen,

and that made it illegal to have our pro-female policies.

wat ons pro-vrouwenbeleid illegaal maakte.

And as an example of unintended consequences,

Bij wijze van voorbeeld van onbedoelde gevolgen,

my female company had to let the men in.

moest mijn vrouwenbedrijf mannen toelaten.

(Laughter)

(Gelach)

When I started my company of women,

Toen ik mijn vrouwenbedrijf opstartte,

the men said, "How interesting, because it only works because it's small."

zeiden mannen: "Hoe interessant! Maar het werkt alleen omdat het klein is."

And later, as it became sizable, they accepted, "Yes, it is sizable now,

En later, toen het groter werd, aanvaardden ze: "Ja, het is nu groter,

but of no strategic interest."

maar zonder strategisch belang."

And later, when it was a company valued at over three billion dollars,

En later, toen het bedrijf meer dan drie miljard dollar waard was,

and I'd made 70 of the staff into millionaires,

en ik van 70 werknemers miljonairs had gemaakt,

they sort of said, "Well done, Steve!"

klonk het van "Goed gedaan, Steve!"

(Laughter)

(Gelach)

(Applause)

(Applause)

You can always tell ambitious women by the shape of our heads:

Je kan ambitieuze vrouwen altijd herkennen aan de vorm van ons hoofd:

They're flat on top for being patted patronizingly.

ze zijn bovenaan plat, door al die betuttelende klopjes.

(Laughter) (Applause)

(Gelach) (Applaus)

And we have larger feet to stand away from the kitchen sink.

En we hebben grotere voeten, om ver van het aanrecht te blijven.

(Laughter)

(Gelach)

Let me share with you two secrets of success:

Ik wil graag twee geheimen van ons succes met jullie delen:

Surround yourself with first-class people and people that you like;

omring je met eersteklas mensen en mensen die je leuk vindt,

and choose your partner very, very carefully.

en kies je partner heel erg zorgvuldig.

Because the other day when I said, "My husband's an angel,"

Want toen ik laatst zei dat mijn man een engel is,

a woman complained -- "You're lucky," she said,

klaagde een vrouw: "Jij hebt geluk," zei ze,

"mine's still alive."

"de mijne leeft nog."

(Laughter)

(Gelach)

If success were easy, we'd all be millionaires.

Als succes gemakkelijk was, dan waren we allemaal miljonair.

But in my case, it came in the midst of family trauma and indeed, crisis.

Bij mij kwam het temidden van een familiaal trauma en, ja, een crisis.

Our late son, Giles, was an only child, a beautiful, contented baby.

Wijlen onze zoon, Giles, was enig kind, een mooie, gelukkige baby.

And then, at two and a half,

Toen hij 2,5 was,

like a changeling in a fairy story,

verloor hij, als was hij een wisselkind uit een sprookje,

he lost the little speech that he had

het beperkte spraakvermogen dat hij had,

and turned into a wild, unmanageable toddler.

en werd hij een wilde, onhandelbare peuter.

Not the terrible twos;

Niet gewoon een vreselijke tweejarige,

he was profoundly autistic and he never spoke again.

hij was diep autistisch en sprak nooit nog.

Giles was the first resident in the first house of the first charity that I set up

Giles was de eerste bewoner van het eerste huis in mijn eerste benefietproject

to pioneer services for autism.

dat pionierde in dienstverlening voor autisten.

And then there's been a groundbreaking Prior's Court school

Er volgde baanbrekende school, Prior's Court,

for pupils with autism

voor leerlingen met autisme

and a medical research charity, again, all for autism.

en een fonds voor medisch onderzoek, allemaal voor autisme.

Because whenever I found a gap in services, I tried to help.

Want telkens als ik een tekort vaststelde in de dienstverlening, schoot ik ter hulp.

I like doing new things and making new things happen.

Ik hou ervan om nieuwe dingen te doen en nieuwe dingen mogelijk te maken.

And I've just started a three-year think tank for autism.

Ik ben pas gestart met een 3-jarige denktank voor autisme.

And so that some of my wealth does go back to the industry from which it stems,

Om een deel van mijn vermogen te laten terugvloeien naar waar het uit voortkomt,

I've also founded the Oxford Internet Institute

startte ik ook het Oxford Internet Institute

and other IT ventures.

en andere IT-projecten.

The Oxford Internet Institute focuses not on the technology,

Het Oxford Internet Institute focust niet op de technologie,

but on the social, economic, legal and ethical issues of the Internet.

maar op sociale, economische, wettelijke en ethische internetkwesties.

Giles died unexpectedly 17 years ago now.

Giles stierf onverwacht, 17 jaar geleden.

And I have learned to live without him,

Ik heb zonder hem leren leven,

and I have learned to live without his need of me.

en zonder zijn behoefte aan mij.

Philanthropy is all that I do now.

Ik doe nu alleen nog filantropie.

I need never worry about getting lost

Ik ben nooit bang om verloren te lopen,

because several charities would quickly come and find me.

want verschillende goede doelen zouden snel naar mij op zoek gaan.

(Laughter)

(Gelach)

It's one thing to have an idea for an enterprise,

Een idee hebben voor een bedrijf is één ding,

but as many people in this room will know,

maar, zoals velen in de zaal wel zullen weten,

making it happen is a very difficult thing

het waarmaken is een ander paar mouwen.

and it demands extraordinary energy, self-belief and determination,

Het vergt buitengewoon veel energie, geloof in jezelf en vastberadenheid,

the courage to risk family and home,

de moed om gezin en thuis op het spel te zetten,

and a 24/7 commitment that borders on the obsessive.

en 24/7-engagement dat naar de obsessie neigt.

So it's just as well that I'm a workaholic.

Maar goed dat ik werkverslaafde ben.

I believe in the beauty of work when we do it properly and in humility.

Ik geloof in de schoonheid van werk, als we het goed en bescheiden doen.

Work is not just something I do when I'd rather be doing something else.

Werk is niet gewoon wat ik doe als ik liever iets anders zou doen.

We live our lives forward.

We leven ons leven vooruit.

So what has all that taught me?

Wat heeft dit alles me geleerd?

I learned that tomorrow's never going to be like today,

Ik leerde dat morgen nooit als vandaag zal zijn,

and certainly nothing like yesterday.

en zeker niet als gisteren.

And that made me able to cope with change,

Daardoor kan ik omgaan met verandering,

indeed, eventually to welcome change,

en verwelkom ik verandering,

though I'm told I'm still very difficult.

ook al zegt men mij dat ik nog steeds een lastpak ben.

Thank you very much.

Zeer hartelijk dank.

(Applause)

(Applaus)