Dame Stephanie Shirley: Why do ambitious women have flat heads?

Μετάφραση: Chryssa Takahashi Επιμέλεια: Lucas Kaimaras

When I wrote my memoir,

Όταν έγραφα τα απομνημονεύματά μου,

the publishers were really confused.

οι εκδότες μου ήταν πολύ προβληματισμένοι.

Was it about me as a child refugee,

Αφορούσαν εμένα ως πρόσφυγα όταν ήμουν παιδί,

or as a woman who set up a high-tech software company back in the 1960s,

ή ως μια γυναίκα που ίδρυσε μια εταιρεία λογισμικού υψηλής τεχνολογίας

τη δεκαετία του '60, η οποία βγήκε στο χρηματιστήριο

one that went public

and eventually employed over 8,500 people?

και τελικά είχε πάνω από 8.500 εργαζόμενους;

Or was it as a mother of an autistic child?

Ή ως μητέρα ενός αυτιστικού παιδιού;

Or as a philanthropist that's now given away serious money?

Ή ως μια φιλάνθρωπο που έχει χαρίσει σημαντικά ποσά;

Well, it turns out, I'm all of these.

Αποδεικνύεται, λοιπόν, ότι είμαι όλα αυτά.

So let me tell you my story.

Ας σας πω λοιπόν την ιστορία μου.

All that I am stems from when I got onto a train in Vienna,

Ό,τι είμαι είναι απόρροια της στιγμής που μπήκα σε ένα τραίνο στη Βιέννη,

part of the Kindertransport that saved nearly 10,000 Jewish children

ως μέρος της Μεταφοράς Παιδιών

που έσωσε περίπου 10.000 παιδιά εβραϊκής καταγωγής από τη Ναζιστική Ευρώπη.

from Nazi Europe.

I was five years old, clutching the hand of my nine-year-old sister

Ήμουν 5 χρονών και κρατούσα το χέρι της εννιάχρονης αδερφής μου

and had very little idea as to what was going on.

και δεν πολυκαταλάβαινα τι συνέβαινε.

"What is England and why am I going there?"

«Τι είναι η Αγγλία και γιατί πηγαίνω εκεί;»

I'm only alive because so long ago, I was helped by generous strangers.

Είμαι ζωντανή μόνο επειδή πριν πολύ καιρό με βοήθησαν γενναιόδωροι άγνωστοι.

I was lucky, and doubly lucky to be later reunited

Στάθηκα τυχερή, και διπλά τυχερή

αφού μετά ξαναέσμιξα με τους βιολογικούς μου γονείς.

with my birth parents.

But, sadly, I never bonded with them again.

Αλλα δυστυχώς, δεν ξαναδέθηκα μαζί τους.

But I've done more in the seven decades since that miserable day

Αλλά έχω κάνει περισσότερα τις τελευταίες επτά δεκαετίες

από εκείνη τη μίζερη ημέρα που με έβαλε στο τραίνο η μητέρα μου

when my mother put me on the train

than I would ever have dreamed possible.

απ' όσα θα μπορούσα ποτέ να φανταστώ.

And I love England, my adopted country,

Και αγαπώ την Αγγλία, τη θετή μου πατρίδα,

with a passion that perhaps only someone who has lost their human rights can feel.

με πάθος που μπορεί να αισθανθεί

μόνο κάποιος που έχασε τα ανθρώπινά του δικαιώματα.

I decided to make mine a life that was worth saving.

Αποφάσισα να κάνω τη ζωή μου να αξίζει να σωθεί.

And then, I just got on with it.

Και μετά συνέχισα να ζω.

(Laughter)

(Γέλια)

Let me take you back to the early 1960s.

Αφήστε με να σας γυρίσω πίσω στις αρχές της δεκαετίας του '60.

To get past the gender issues of the time,

Για να ξεπεράσω τα θέματα των δύο φύλων της εποχής,

I set up my own software house at one of the first such startups in Britain.

δημιούργησα τη δική μου εταιρεία λογισμικού

ως μια από τα πρώτες νεοφυείς εταιρείες στη Βρετανία.

But it was also a company of women, a company for women,

Αλλά ήταν ταυτόχρονα μια εταιρεία με γυναίκες,

μια εταιρεία για τις γυναίκες,

an early social business.

μια πρώιμη κοινωνική επιχείρηση.

And people laughed at the very idea because software, at that time,

Και όλοι γελούσαν με την ιδέα αυτή, διότι το λογισμικό εκείνη την εποχή,

το έδιναν δωρεάν μαζί με τον εξοπλισμό.

was given away free with hardware.

Κανείς δεν αγόραζε λογισμικό και σίγουρα όχι από μια γυναίκα.

Nobody would buy software, certainly not from a woman.

Although women were then coming out of the universities with decent degrees,

Παρόλο που τότε γυναίκες αποφοιτούσαν από τα πανεπιστήμια με αξιοπρεπή πτυχία,

there was a glass ceiling to our progress.

υπήρχε μια γυάλινη οροφή στην πρόοδό μας.

And I'd hit that glass ceiling too often,

Κι αυτήν τη γυάλινη οροφή τη χτύπησα πολλές φορές,

and I wanted opportunities for women.

και ήθελα ευκαιρίες για τις γυναίκες.

I recruited professionally qualified women who'd left the industry on marriage,

Προσέλαβα επαγγελματικά εξειδικευμένες γυναίκες

που είχαν αφήσει την εργασία λόγω γάμου,

ή που έφυγαν αναμένοντας το πρώτο τους παιδί,

or when their first child was expected

and structured them into a home-working organization.

και τις οργάνωσα σε ένα δίκτυο εργασίας από το σπίτι.

We pioneered the concept of women going back into the workforce

Δημιουργήσαμε την πρωτοπόρο ιδέα

ότι οι γυναίκες επιστρέφουν στο εργατικό δυναμικό

μετά από μια ανάπαυλα στην καριέρα τους.

after a career break.

We pioneered all sorts of new, flexible work methods:

Πρωτοπορήσαμε σε όλα τα είδη νέων και ευέλικτων τρόπων εργασίας:

job shares, profit-sharing, and eventually, co-ownership

μοίρασμα εργασίας και κερδών, και τελικά, και συνιδιοκτησία,

when I took a quarter of the company into the hands of the staff

όταν έδωσα το 1/4 της εταιρείας στο προσωπικό,

χωρίς καμία επιβάρυνση, παρά μόνο για μένα.

at no cost to anyone but me.

For years, I was the first woman this, or the only woman that.

Για χρόνια, ήμουν η πρώτη γυναίκα που έκανε αυτό ή η μόνη που έκανε το άλλο.

And in those days, I couldn't work on the stock exchange,

Και τότε, δεν μπορούσα να δουλέψω στο χρηματιστήριο,

I couldn't drive a bus or fly an airplane.

δεν μπορούσα να οδηγήσω ένα λεωφορείο, ή να πετάξω ένα αεροπλάνο.

Indeed, I couldn't open a bank account without my husband's permission.

Πράγματι, δεν μπορούσα να ανοίξω τραπεζικό λογαριασμό χωρίς την άδεια του άντρα μου.

My generation of women fought the battles for the right to work

Οι γυναίκες της γενιάς μου έδωσαν μάχες για το δικαίωμα στην εργασία

and the right for equal pay.

και την ισονομία στους μισθούς.

Nobody really expected much from people at work or in society

Κανείς δεν περίμενε και πολλά από τους ανθρώπους στη δουλειά ή την κοινωνία

γιατί τότε όλων οι προσδοκίες

because all the expectations then

were about home and family responsibilities.

αφορούσαν το σπίτι και τις οικογενειακές υποχρεώσεις.

And I couldn't really face that,

Και πραγματικά δεν μπορούσα να το αντέξω,

so I started to challenge the conventions of the time,

και άρχισα να προκαλώ τα στερεότυπα της εποχής,

even to the extent of changing my name from "Stephanie" to "Steve"

αλλάζοντας ακόμα και το όνομά μου από Στέφανι σε Στιβ,

στα γράμματα που προωθούσαν την εταιρεία μου,

in my business development letters,

so as to get through the door before anyone realized

για να φτάσω στην πόρτα πριν κάποιος αντιληφθεί

that he was a she.

ότι αυτός ήταν αυτή.

(Laughter)

(Γέλια)

Η εταιρεία μου, που λεγόταν «Freelance Programmers» και ήταν ακριβώς αυτό,

My company, called Freelance Programmers, and that's precisely what it was,

couldn't have started smaller: on the dining room table,

δεν θα μπορούσε να έχει ξεκινήσει από κάτι μικρότερο από το τραπέζι της κουζίνας μου,

and financed by the equivalent of 100 dollars in today's terms,

και χρηματοδοτήθηκε με ποσό αντίστοιχο με 100 δολάρια σημερινά,

and financed by my labor and by borrowing against the house.

και χρηματοδοτήθηκε από την εργασία μου και μια υποθήκη στο σπίτι μου.

My interests were scientific, the market was commercial --

Τα ενδιαφέροντά μου ήταν επιστημονικά, αλλά η αγορά είχε εμπορικά ενδιαφέροντα,

things such as payroll, which I found rather boring.

πράγματα όπως το μισθολόγιο, που έβρισκα μάλλον βαρετά.

So I had to compromise with operational research work,

Έτσι, έπρεπε να συμβιβαστώ με τη λειτουργική εργασία έρευνας,

which had the intellectual challenge that interested me

που είχε την πνευματική πρόκληση που με ενδιέφερε,

and the commercial value that was valued by the clients:

και την εμπορική αξία που αξιολογούσαν οι πελάτες μου:

things like scheduling freight trains,

πράγματα όπως ο προγραμματισμός εμπορικών αμαξοστοιχιών,

το πρόγραμμα των λεωφορείων, τον έλεγχο αποθεμάτων - πάρα πολύ από αυτόν.

time-tabling buses, stock control, lots and lots of stock control.

And eventually, the work came in.

Και τελικά η δουλειά ήρθε.

We disguised the domestic and part-time nature of the staff

Μεταμφιέσαμε την οικιακή φύση και την ημιαπασχόληση του προσωπικού

by offering fixed prices, one of the very first to do so.

προσφέροντας σταθερές τιμές - οι πρώτοι που προσέφεραν κάτι τέτοιο.

And who would have guessed that the programming

Και ποιος θα περίμενε ότι ο προγραμματισμός

of the black box flight recorder of Supersonic Concord

της εγγραφής στο μαύρο κουτί του υπερηχητικού Κονκόρντ

would have been done by a bunch of women working in their own homes.

θα γινόταν από μια ομάδα γυναικών που δούλευαν από το σπίτι τους.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

All we used was a simple "trust the staff" approach

Το μόνο που χρησιμοποιήσαμε ήταν μια απλή προσέγγιση εμπιστοσύνης στο προσωπικό

and a simple telephone.

και ένα απλό τηλέφωνο.

We even used to ask job applicants, "Do you have access to a telephone?"

Ρωτούσαμε τους αιτούμενους εργασία, «Έχετε πρόσβαση σε τηλέφωνο;»

Ένα πρώτο έργο ήταν να αναπτύξουμε πρότυπα λογισμικού

An early project was to develop software standards

σχετικά με τα πρωτόκολλα διαχείρισης και ελέγχου.

on management control protocols.

And software was and still is a maddeningly hard-to-control activity,

Και το λογισμικό ήταν, και είναι ακόμα, μια δραστηριότητα που δύσκολα ελέγχεται,

so that was enormously valuable.

συνεπώς αυτό ήταν απίστευτα πολύτιμο.

We used the standards ourselves,

Χρησιμοποιήσαμε τα πρότυπα κι εμείς,

we were even paid to update them over the years,

μάλιστα πληρωθήκαμε για να τα ανανεώνουμε μέσα στα χρόνια,

and eventually, they were adopted by NATO.

και τελικά υιοθετήθηκαν από το ΝΑΤΟ.

Our programmers -- remember, only women,

Οι προγραμματιστές μας -υπενθυμίζω, μόνο γυναίκες,

including gay and transgender --

συμπεριλαμβανομένων ομοφυλόφιλων και διεμφυλικών-

worked with pencil and paper to develop flowcharts

δούλευαν με μολύβι και χαρτί για να σχεδιάσουν διαγράμματα ροής

defining each task to be done.

ορίζοντας κάθε εργασία που έπρεπε να γίνει.

And they then wrote code, usually machine code,

Και μετά έγραφαν κώδικα, συνήθως γλώσσα μηχανής,

sometimes binary code,

κάποιες φορές δυαδικό κώδικα,

which was then sent by mail to a data center

που αποστελλόταν με το ταχυδρομείο σε ένα κέντρο δεδομένων

to be punched onto paper tape or card

για να τρυπηθεί σε χάρτινη ταινία ή κάρτα

and then re-punched, in order to verify it.

και μετά να ξανατρυπηθεί για να επιβεβαιωθεί.

Όλα αυτά, πριν καν φτάσει κοντά σε υπολογιστή.

All this, before it ever got near a computer.

That was programming in the early 1960s.

Αυτός ήταν ο προγραμματισμός στις αρχές της δεκαετίας του '60.

In 1975, 13 years from startup,

Το 1975, 13 χρόνια από το ξεκίνημα,

equal opportunity legislation came in in Britain

η νομοθεσία για τις ίσες ευκαιρίες έφτασε στη Βρετανία,

and that made it illegal to have our pro-female policies.

γεγονός που καθιστούσε παράνομο το να έχεις πολιτικές υπέρ των γυναικών.

And as an example of unintended consequences,

Και σαν παράδειγμα ακούσιων επιπτώσεων,

my female company had to let the men in.

η εταιρεία μου που είχε μόνο γυναίκες, έπρεπε να προσλάβει άντρες.

(Γέλια)

(Laughter)

Όταν άρχισα την επιχείρησή μου με τις γυναίκες,

When I started my company of women,

the men said, "How interesting, because it only works because it's small."

οι άντρες έλεγαν, «Τι ενδιαφέρον, δουλεύει μόνο επειδή είναι μικρή».

And later, as it became sizable, they accepted, "Yes, it is sizable now,

Και μετά, όταν έφτασε σε σημαντικό μέγεθος, παραδέχτηκαν,

«Ναι, έχει σημαντικό μέγεθος τώρα, αλλά δεν έχει στρατηγικό ενδιαφέρον».

but of no strategic interest."

Και αργότερα, όταν ήταν μια εταιρεία

And later, when it was a company valued at over three billion dollars,

με αξία πάνω από τρία δισεκατομμύρια δολάρια,

and I'd made 70 of the staff into millionaires,

και έκανα εκατομμυριούχους 70 από τους υπαλλήλους,

they sort of said, "Well done, Steve!"

είπαν, «Στιβ, τα κατάφερες μια χαρά!»

(Laughter)

(Γέλια)

(Applause)

(Χειροκρότημα)

You can always tell ambitious women by the shape of our heads:

Μπορείς πάντα να ξεχωρίσεις τις φιλόδοξες γυναίκες από το σχήμα του κεφαλιού μας:

They're flat on top for being patted patronizingly.

Είναι επίπεδα στην κορυφή επειδή μας χαϊδεύουν με συγκατάβαση.

(Laughter) (Applause)

(Γέλια) (Χειροκρότημα)

And we have larger feet to stand away from the kitchen sink.

Και έχουμε μεγαλύτερα πόδια για να στεκόμαστε μακριά από τον νεροχύτη.

(Γέλια)

(Laughter)

Let me share with you two secrets of success:

Αφήστε με να μοιραστώ μαζί σας δύο μυστικά επιτυχίας:

Surround yourself with first-class people and people that you like;

Να περιτριγυρίζεστε από πρώτης τάξης ανθρώπους

κι από άτομα που σας αρέσουν,

and choose your partner very, very carefully.

και επιλέξτε τον σύντροφό σας πολύ, πολύ προσεκτικά.

Γιατί όταν έλεγα κάποτε: «Ο άντρας μου είναι ένας άγγελος»,

Because the other day when I said, "My husband's an angel,"

μια γυναίκα παραπονέθηκε λέγοντας: «Είσαι τυχερή», είπε,

a woman complained -- "You're lucky," she said,

"mine's still alive."

«ο δικός μου ζει ακόμα».

(Laughter)

(Γέλια)

Εάν η επιτυχία ήταν εύκολη, θα ήμασταν όλοι εκατομμυριούχοι.

If success were easy, we'd all be millionaires.

Αλλά στην περίπτωσή μου, ήρθε εν μέσω οικογενειακού τραύματος και κρίσης.

But in my case, it came in the midst of family trauma and indeed, crisis.

Our late son, Giles, was an only child, a beautiful, contented baby.

Ο εκλιπών γιος μας, ο Τζάιλς, ήταν μοναχοπαίδι,

ένα όμορφο και χαρούμενο μωρό.

And then, at two and a half,

Και μετά, στα δυόμισι,

like a changeling in a fairy story,

όπως στα παραμύθια,

he lost the little speech that he had

έχασε τη λίγη ομιλία που είχε

και μετατράπηκε σε ένα άγριο και απείθαρχο νήπιο.

and turned into a wild, unmanageable toddler.

Not the terrible twos;

Όχι σαν τα δύσκολα δίχρονα -

he was profoundly autistic and he never spoke again.

ήταν βαριά αυτιστικός και δεν μίλησε ποτέ ξανά.

Giles was the first resident in the first house of the first charity that I set up

O Τζάιλς ήταν ο πρώτος ένοικος της πρώτης φιλανθρωπικής οικίας που ίδρυσα

to pioneer services for autism.

για να πρωτοπορήσει σε υπηρεσίες για τον αυτισμό.

And then there's been a groundbreaking Prior's Court school

Και μετά έγινε το ανατρεπτικό σχολείο Prior's Court για μαθητές με αυτισμό,

for pupils with autism

and a medical research charity, again, all for autism.

και μια φιλανθρωπική οργάνωση για ιατρική έρευνα αποκλειστικά για τον αυτισμό.

Because whenever I found a gap in services, I tried to help.

Επειδή όπου έβλεπα κενό στις υπηρεσίες, προσπαθούσα να βοηθήσω.

I like doing new things and making new things happen.

Μου αρέσει να κάνω νέα πράγματα και να κάνω να συμβαίνουν νέα πράγματα.

And I've just started a three-year think tank for autism.

Και μόλις ξεκίνησα μια τριετή δεξαμενή σκέψης για τον αυτισμό.

Και για να πηγαίνει μέρος του πλούτου μου πίσω στη βιομηχανία από όπου πηγάζει,

And so that some of my wealth does go back to the industry from which it stems,

I've also founded the Oxford Internet Institute

ίδρυσα επίσης το Ινστιτούτο Διαδικτύου της Οξφόρδης

και άλλα εγχειρήματα πληροφορικής.

and other IT ventures.

The Oxford Internet Institute focuses not on the technology,

Το Ινστιτούτο Διαδικτύου της Οξφόρδης δεν επικεντρώνεται μόνο στην τεχνολογία,

but on the social, economic, legal and ethical issues of the Internet.

αλλά στην κοινωνική, οικονομική, νομική και ηθική θεματολογία του διαδικτύου.

Giles died unexpectedly 17 years ago now.

Ο Τζάιλς πέθανε αναπάντεχα πριν από 17 χρόνια.

And I have learned to live without him,

Και έχω μάθει να ζω χωρίς αυτόν,

and I have learned to live without his need of me.

και έχω μάθει να ζω χωρίς την ανάγκη του για μένα.

Philanthropy is all that I do now.

Τώρα ασχολούμαι μόνο με τη φιλανθρωπία.

I need never worry about getting lost

Ποτέ δεν ανησύχησα μήπως και χαθώ

because several charities would quickly come and find me.

γιατί αρκετά φιλανθρωπικά ιδρύματα θα έρθουν να με βρουν γρήγορα.

(Laughter)

(Γέλια)

It's one thing to have an idea for an enterprise,

Είναι ένα πράγμα το να έχεις μια επιχειρηματική ιδέα,

but as many people in this room will know,

αλλά όπως πολλοί γνωρίζουν στην αίθουσα,

το να την εφαρμόσει κανείς είναι πολύ δύσκολο πράγμα

making it happen is a very difficult thing

και απαιτεί απίστευτη ενέργεια, αυτοπεποίθηση και αποφασιστικότητα,

and it demands extraordinary energy, self-belief and determination,

το κουράγιο να ρισκάρεις την οικογένεια και το σπίτι σου,

the courage to risk family and home,

and a 24/7 commitment that borders on the obsessive.

και μια συνεχή δέσμευση που αγγίζει την εμμονή.

So it's just as well that I'm a workaholic.

Οπότε είναι καλό που είμαι εργασιομανής.

I believe in the beauty of work when we do it properly and in humility.

Πιστεύω στην ομορφιά της εργασίας όταν την κάνουμε σωστά και με ταπεινότητα.

Εργασία δεν είναι κάτι που κάνω, ενώ θα ήθελα να κάνω κάτι άλλο.

Work is not just something I do when I'd rather be doing something else.

We live our lives forward.

Προχωράμε μπροστά.

So what has all that taught me?

Τι μου δίδαξαν λοιπόν όλα αυτά;

I learned that tomorrow's never going to be like today,

Έμαθα ότι το αύριο δεν θα είναι ποτέ σαν το σήμερα,

and certainly nothing like yesterday.

και σίγουρα όχι σαν το χθες.

And that made me able to cope with change,

Και αυτό με έκανε ικανή να αντιμετωπίζω τις αλλαγές,

indeed, eventually to welcome change,

και πράγματι, τελικά να καλοδέχομαι τις αλλαγές,

though I'm told I'm still very difficult.

παρότι μου λένε ότι παραμένω πολύ δύσκολη.

Thank you very much.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)