Wisdom from great writers on every year of life | Joshua Prager

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

I'm turning 44 next month,

နောက်လဆို ကျွန်တော် အသက် ၄၄ နှစ်ပြည့်မှာဖြစ်ပြီး

and I have the sense that 44 is going to be a very good year,

၄၄ နှစ်ဟာ အရမ်းကောင်းတဲ့နှစ် စိတ်ချမ်းမှု၊ ပြည့်မြောက်မှုဖြစ်တဲ့

a year of fulfillment, realization.

နှစ်ဖြစ်မယ်လို့ခံစားမိတယ်။

I have that sense,

ခံစားမိတဲ့အကြောင်းက

not because of anything particular in store for me,

ကျွန်တော့မှာ ထူးခြားတာတစ်ခုခု ရှိနေတာကြောင့် မဟုတ်ပဲ

but because I read it would be a good year

ဒါဟာ နှစ်ကောင်းတစ်နှစ် ဖြစ်လိမ့်မယ်ဆိုတဲ့

in a 1968 book by Norman Mailer.

Norman Mailer ရဲ့ ၁၉၆၈ စာအုပ်တစ်အုပ် ဖတ်ခဲ့တာကြောင့်ပါ။

"He felt his own age, forty-four ..."

"အသက် လေးဆယ့်လေးမှာ သူ့ပိုင်တဲ့ အသက်ကို ခံစားမိခဲ့တယ်။"လို့

wrote Mailer in "The Armies of the Night,"

Mailer က "The Armies of the Night" ထဲမှာ ရေးသားခဲ့တယ်လေ။

"... felt as if he were a solid embodiment

"အရိုး၊ ကြွက်သား၊ နှလုံးနဲ့ ယောက်ျား

of bone, muscle, heart, mind, and sentiment to be a man,

တစ်ယောက်ဖြစ်ဖို့ ရပ်တည်ချက်ရဲ့ ခိုင်မာတဲ့ ပြယုဂ်တစ်ခုအလား ခံစားရတယ်၊

as if he had arrived."

သူ ရောက်ရှိပြီးခဲ့သလို မျိုးပေါ့။"

Yes, I know Mailer wasn't writing about me.

အင်း၊ Mailer က ကျွန်တော့အကြောင်း မရေးခဲ့တာ သိပါတယ်။

But I also know that he was;

ဒါပေမဲ့ သိသေးတာက အားလုံးအတွက်

for all of us -- you, me, the subject of his book,

သူရေးနေခဲ့တာလို့ပါ၊ ကျွန်တော်၊ ခင်ဗျားဟာ သူ့စာအုပ်ရဲ့ ဇာတ်ကောင်ပါ။

age more or less in step,

အရွယ်ကတော့ မတိမ်းမယိမ်း အဆင့်မှာ

proceed from birth along the same great sequence:

မွေးဖွားရာကနေ အစဉ်ကြီးတစ်လျှောက် တိုးတိုးသွားတယ်

through the wonders and confinements of childhood;

ကလေးဘဝရဲ့ အံ့ဖွယ်ရာတွေနဲ့ အချုပ်အချယ်တွေကနေ၊

the emancipations and frustrations of adolescence;

ကြီးကောင်ဝင်ချိန်ရဲ့ လွတ်မြောက်ခြင်းတွေနဲ့ စိတပျက်စရာတွေ၊

the empowerments and millstones of adulthood;

လူလားမြောက်တဲ့အရွယ်ရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေနဲ့ သမိုင်းမှတ်တိုင်တွေ

the recognitions and resignations of old age.

ဇရာအိုအရွယ်ရဲ့ အသိအမှတ်ပြုခြင်းတွေနဲ့ စိတ်လျှော့ရခြင်းတွေပေါ့။

There are patterns to life,

ဘဝဆိုတာ ပုံစံတွေရှိပြီး

and they are shared.

သူတို့ဟာ တူညီကြပါတယ်။

As Thomas Mann wrote: "It will happen to me as to them."

Thomas Mann ရေးခဲ့သလို "သူတို့လိုပဲ ငါလည်းဖြစ်လာလိမ့်မယ်"ပေါ့။

We don't simply live these patterns.

ဒီပုံစံတွေကို ရှင်သန်ရုံမဟုတ်ပဲ

We record them, too.

ဒါတွေကို မှတ်တမ်းတင်ပါသေးတယ်။

We write them down in books, where they become narratives

ဒါတွေကို စာအုပ်တွေထဲမှာ ရေးချတယ်၊ အဲဒီထဲမှာ ကျွန်တော်တို့ နောက်မှာ

that we can then read and recognize.

ဖတ်နိုင်၊ မှတ်မိနိုင်တဲ့ ဇာတ်လမ်းတွေဖြစ်လာတယ်။

Books tell us who we've been,

စာအုပ်တွေဟာ ကျွန်တော်တို့ ဘယ်သူဖြစ်ဖူးတယ်၊

who we are, who we will be, too.

ဘယ်သူဖြစ်နေရုံသာမက ဘယ်သူ ဖြစ်လိမ့်မယ်ဆိုတာကိုပါ ပြောပြတယ်။

So they have for millennia.

နှစ်ထောင်ပြည့်နှစ် အတွက်လည်း ရှိတာပေါ့။

As James Salter wrote,

James Salter ရေးခဲ့သလို

"Life passes into pages if it passes into anything."

"ဘဝဟာ တစ်ခုခုကို ဖြတ်သန်းတယ်ဆိုရင် စာမျက်နှာတွေကို ဖြတ်သန်းမှုပဲ"တဲ့။

And so six years ago, a thought leapt to mind:

ဒါနဲ့ လွန်ခဲ့တဲ့ ခြောက်နှစ်က စိတ်ထဲကို အတွေးတစ်စ ခုန်ဝင်လာတယ်။

if life passed into pages, there were, somewhere,

ဘဝဟာ စာမျက်နှာတွေကို ဖြတ်သန်းနေခြင်း ဆိုရင် တစ်နေရာရာမှာ ဘဝနှစ်တိုင်းအတွက်

passages written about every age.

ရေးထားတဲ့ စာပိုဒ်တွေရှိရမယ်။

If I could find them, I could assemble them into a narrative.

ဒါတွေကို ရှာတွေ့နိုင်ရင် ဒါတွေကို ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်အဖြစ် စုစည်းနိုင်ကာ၊

I could assemble them into a life,

ဒါတွေကို ဘဝတစ်ခုအဖြစ် စုစည်းနိုင်မယ်ပေါ့။

a long life, a hundred-year life,

ရှည်လျားတဲ့ ဘဝ၊ အသက်တစ်ရာ ရှိတဲ့ဘဝ၊

the entirety of that same great sequence

ကျွန်တော်တို့ထဲက ကံအကောင်းဆုံးတွေ ကျော်ဖြတ်တာကကနေ

through which the luckiest among us pass.

ထပ်တူညီတဲ့ အစီအစဉ်တန်းကြီး တစ်ခုလုံးပေါ့။

I was then 37 years old,

ဒီတုန်းက ကျွန်တော်က ၃၇ နှစ်ပါ၊

"an age of discretion," wrote William Trevor.

"လိမ္မာသိုသိပ်တဲ့ အရွယ်"လို့ William Trevor ကရေးခဲ့တယ်။

I was prone to meditating on time and age.

အချိန်နဲ့ အရွယ်ကို ရှုမှတ်ပွားများဖို့ ဖြစ်တတ်ခဲ့တာပေါ့။

An illness in the family and later an injury to me

မိသားစုထဲမှာ မမာမကျန်းခြင်းနဲ့ နောက် ကိုယ်ဖြစ်တဲ့ ဒဏ်ရာက

had long made clear that growing old could not be assumed.

အိုမင်းခြင်းဆိုတာဟာ ဟန်ဆောင် မရနိုင်တာကို ရှင်းလင်းစေခဲ့တယ်။

And besides, growing old only postponed the inevitable,

ဒါ့အပြင် အိုမင်းခြင်းဟာ ရှောင်လွှဲမရတာကို ရွေ့ဆိုင်းရုံပါပဲ၊

time seeing through what circumstance did not.

အခြေအနေက မလုပ်နိုင်ခဲ့တာကို ရိပ်စားမိနေတဲ့ အချိန်ပါ။

It was all a bit disheartening.

ဒါဟာ စိတ်ပျက်အားလျော့စရာပါ။

A list, though, would last.

ဒါပေမဲ့ စာရင်းတစ်ခုကတော့ ကျန်နေလိမ့်မယ်။

To chronicle a life year by vulnerable year

ခံနိုင်ရည်မဲ့တဲ့ နှစ်နဲ့ ဘဝ တစ်နှစ်တာကို မှတ်တမ်းတင်ဖို့ဟာ

would be to clasp and to ground what was fleeting,

တဒင်္ဂဖြစ်နေတာကို ဆုပ်ကိုင် တာဆီးတာ ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်၊

would be to provide myself and others a glimpse into the future,

ကိုယ်တိုင်နဲ့ အခြားသူတွေကို အနာဂတ်အား ဖြတ်ကနဲ ပေးကြည့်တာ ဖြစ်လိမ့်မယ်၊

whether we made it there or not.

အဲဒီကို ရောက်ခဲ့ခဲ့၊ မရောက်ခဲ့ခဲ့ပါ။

And when I then began to compile my list, I was quickly obsessed,

ဒီနောက် ကျွန်တော့ စာရင်းကို စပြုစုတော့ ရုတ်ခြည်း စွဲလမ်းသွားခဲ့တာက

searching pages and pages for ages and ages.

အရွယ်တွေ၊ အရွယ်တွေရဲ့ စာမျက်နှာတွေကို ရှာတာပါ။

Here we were at every annual step through our first hundred years.

ဒီမှာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ပထမ နှစ်တစ်ရာကနေ နှစ်ပတ်လည်တိုင်းမှာ ရှိခဲ့တာပါ။

"Twenty-seven ... a time of sudden revelations,"

"နှစ်ဆယ့်ခုနှစ် ရုတ်တရက် ဉာဏ်အမြင် ​ပေါက်တဲ့ ကာလတစ်ခု၊"

"sixty-two, ... of subtle diminishments."

"ခြောက်ဆယ့်နှစ် သိမ်မွေ့တဲ့ ဆုတ်ယုတ်မှုတွေရဲ့ ..."

I was mindful, of course, that such insights were relative.

တကယ်ပဲ ဒီလို ထိုးထွင်းအမြင်တွေဟာ ပတ်သက်မှုရှိတာ သတိထားမိခဲ့ပါတယ်။

For starters, we now live longer, and so age more slowly.

စတင်သူတွေအတွက် အခု ကျွန်တော်တို့ဟာ အသက်ပိုရှည်တော့ နှေးနှေးပဲ အိုမင်းပါတယ်။

Christopher Isherwood used the phrase "the yellow leaf"

Christopher Isherwood က ၅၃ နှစ်ရှိတဲ့ လူတစ်ယောက်ကို သရုပ်ဖော်ဖို့

to describe a man at 53,

ရွက်ဝါ ဆိုတဲ့ စကားစုကို သုံးခဲ့တယ်၊

only one century after Lord Byron used it to describe himself at 36.

ရာစုတစ်ခုကြာမှာပဲ Lord Byron က ၃၆ နှစ် သူ့ကိုယ်သူ သရုပ်ဖော်ဖို့ ဒါကိုသုံးခဲ့တယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I was mindful, too, that life can swing wildly and unpredictably

သတိချပ်မိသေးတာက ဘဝဆိုတာ တစ်နှစ်က တစ်နှစ် အထိန်းအကွပ်မဲ့

from one year to the next,

ခန့်မှန်းမရ ပြောင်းလဲနိုင်တာနဲ့

and that people may experience the same age differently.

လူတွေဟာ ဒီအသက်မှာပဲ ခြားနားစွာ တွေ့ကြုံခံစားနိုင်တာပါ။

But even so, as the list coalesced,

ဒါတောင်မှပဲ စာရင်းက ပေါင်းစည်းလာတော့

so, too, on the page, clear as the reflection in the mirror,

စာမျက်နှာပေါ်မှာရော မှန်ပြင်ထဲက အရိပ်လို ကိုယ်ရှင်သန်နေခဲ့တဲ့

did the life that I had been living:

ဘဝဟာ ကြည်လင်လာတယ်

finding at 20 that "... one is less and less sure of who one is;"

၂၀ မှာ တွေ့ရှိတာက "ကိုယ့်ကိုကိုယ် ဘယ်သူဆို တာ သေချာမှု နည်းနည်းလာတယ်။"

emerging at 30 from the "... wasteland of preparation into active life;"

၃၀ မှာ ပေါ်ထွက်တာက "တက်ကြွတဲ့ ဘဝထဲ ကို ပြင်ဆင်ခြင်းရဲ့ မြေရိုင်း၊"

learning at 40 "... to close softly the doors to rooms

၄၀ မှာ " သင်ယူလိုက်တာက အခန်းတံခါးတွကို ညင်သာစွာ ပိတ်ဖို့ပါ၊

[I would] not be coming back to."

ငါပြန်မလာတော့ဘူး။"

There I was.

ကျွန်တော်က အဲဒီမှာလေ။

Of course, there we all are.

တကယ်တော့ ကျွန်တော်တို့အားလုံး အဲဒီမှာပါ။

Milton Glaser, the great graphic designer

ဂရပ်ဖစ် ဒီဇိုင်နာကြီး Milton Glaser ရဲ့

whose beautiful visualizations you see here,

လှပတဲ့ စက္ခုပသာဒကို ဒီမှာ မြင်ရပါတယ်။

and who today is 85 --

ဒီနေ့ဆို ၈၅ နှစ်ရှိသူပါ...

all those years "... a ripening and an apotheosis," wrote Nabokov --

ဒီနှစ်တွေမှာ "ရင့်မှည့်ခြင်းနဲ့ အထွတ် အထိပ်"လို့ Nabokov ကရေးခဲ့တယ်။

noted to me that, like art and like color,

ကျွန်တော် မှတ်သားမိတာက အနုပညာလို၊ အရောင်လို

literature helps us to remember what we've experienced.

စာပေက ကျွန်တော်တို့ တွေ့ကြုံရတာကို မှတ်မိဖို့ ကူညီပေးတယ်။

And indeed, when I shared the list with my grandfather,

တကယ်တမ်းက ကျွန်တော့ စာရင်းကို အဖိုးနဲ့ မျှကြည့်လိုက်တော့

he nodded in recognition.

သူက အသိအမှတ်ပြုဟန် ခေါင်းညိတ်ခဲ့တယ်။

He was then 95 and soon to die,

ဒီတုန်းက သူက ၉၅ နှစ်ဖြစ်ပြီး မကြာခင် ဆုံးတော့မှာ၊

which, wrote Roberto Bolaño,

ဒါကို Roberto Bolaño ရေးခဲ့တာက

"... is the same as never dying."

" ...က ဘယ်တော့မှ မသေတာလိုပဲ"တဲ့။

And looking back, he said to me that, yes,

ပြန်ကြည့်တော့ အင်းလို့ သူက ကျွန်တော့ကို ပြောခဲ့တယ်။

Proust was right that at 22, we are sure we will not die,

Proust မှန်တယ် အသက် ၂၂ မှာ ကျွန်တော်တို့ သေမှာမဟုတ်တာ သေချာတယ်၊

just as a thanatologist named Edwin Shneidman was right

သေခြင်းနဲ့ စိတ်ပညာဖြစ်စဉ် ပညာရှင် Edwin Shneidman

that at 90, we are sure we will.

ပြောတာမှန်ခဲ့သလိုပဲ၊ အသက်၉၀ မှာ သေမယ်ဆိုတာ သေချာကြတယ်၊

It had happened to him,

ဒါက သူတို့ကို ဖြစ်ခဲ့သလို

as to them.

သူကိုဖြစ်ခဲ့တယ်၊

Now the list is done:

အခု စာရင်းက ပြီးပြီ၊

a hundred years.

အနှစ်တစ်ရာပေါ့။

And looking back over it,

ဒါကို ပြန်လည်ကြည့်လိုက်တော့

I know that I am not done.

ကျွန်တော် မပြီးသေးတာကို သိလိုက်တယ်။

I still have my life to live,

နေရဦးမယ့် ဘဝဟာ ရှိပါသေးတယ်၊

still have many more pages to pass into.

နောက်စာမျက်နှာများစွာ ဖြတ်သန်းဖို့ ရှိသေးတယ်။

And mindful of Mailer,

Mailer ကို စိတ်မှာစွဲမှတ်ပြီး

I await 44.

အသက် ၄၄ နှစ်ကို စောင့်စားပါတယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)