Parasitic worms hold back human progress. Here's how we can end them | Ellen Agler

Translator: Reviewer: Myo Aung

These are worms.

ဒါတွေဟာ သန်ကောင်တွေပါ။

Not the kind of worms you find crawling in the dirt.

မြေကိုတူးဆွတဲ့အခါ တွေ့ရတတ်တဲ့ တီကောင်တွေနဲ့ မတူပါဘူး။

These are parasitic roundworms.

ဒါတွေဟာ ကပ်ပါး သန်ကောင်တွေပါ။

They live inside a human being's intestines.

လူသားတွေရဲ့ အူ‌တွေထဲမှာ နေထိုင်ကြတဲ့ အကောင်တွေပါ။

Each of these worms can grow up to 12 inches long,

သန်ကောင် တစ်ကောင်စီဟာ ၁၂ လက်မအထိ ကြီးထွားလာနိုင်ပြီး

and there are 200 of them in this jar for a reason,

ဒီအိုးထဲမှာ သန်ကောင် ၂၀၀ စုစည်းလျက် ရှိနေတာက

because that is the number you might typically find

သန်ရောဂါရှိနေတဲ့ ကလေးတစ်ယောက်ရဲ့ ဝမ်းဗိုက်ထဲမှာ

in the belly of a single infected child.

တွေ့နေကျ အရေအတွက်မျိုးမို့လို့ပါ။

သန်ကောင်တွေဆိုင်ရာ ကူးစက်ရောဂါ ဆိုတာ ရှိလာခဲ့တာ နှစ်ပေါင်း ထောင်ချီကြာပါပြီ။

Worm infections have been around for thousands of years.

They have influenced the outcomes of wars,

သူတို့ဟာ စစ်ပွဲရလဒ်‌တွေကို လွှမ်းမိုး နိုင်ခဲ့ကြပြီး

and they have long stymied human health.

လူသားတွေရဲ့ ကျန်းမာရေးကို ဒုက္ခပေး နှိပ်စက်ခဲ့ဖူးကြတယ်။

Roundworm, hookworm,

whipworm, schistosomiasis:

Roundworm ၊ hookworm၊

whipworm၊ schistosomiasis စတဲ့

infections from these species cause pain and discomfort.

မျိုးစိတ်တွေကြောင့် ဖြစ်လာတဲ့ ကူးစက်ရောဂါ တွေဟာ နာကျင်မှုနှင့် မအီမသာ ခံစားရတယ်။

They steal nutrients and zap energy.

They stunt both physical and cognitive growth.

သူတို့က အာဟာရနဲ့ သက်ရှိစွမ်းအင်ကို ခိုးယူပါတယ်။

ကာယ၊ ဉာဏ ဖွံ့ဖြိုးမှု နှစ်မျိုးစလုံး နှောင့်နှေးစေပါတယ်။

In most cases, these worms may not be fatal,

အများအားဖြင့် အဲ့သန်ကောင်တွေဟာ သေစေတဲ့ အန္တရာယ် မဟုတ်ပေမဲ့

but paradoxically, that's part of the problem.

အဲဒါကမှ ပြဿနာရဲ့ အကြောင်းရင်း တစ်ခုဖြစ်တယ်။

It means that many countries

simply have not been able to prioritize their treatment.

နိုင်ငံအများစုဟာ သန်ကောင်ရောဂါ

ကုသရေးကို ဦးစားမပေးနိုင် ကြသေးတာကို ပြောချင်တာပါ။

There's a social cost to that:

အဲ့ကြောင့် လူမှုရေးတန်ဖိုးကို ပေးဆပ် နေကြရတယ်-

children without access to deworming treatments

have lower rates of school attendance.

သန်ချဆေးကုသမှု မရကြတဲ့ ကလေးတွေဟာ

ကျောင်းတက်နှုန်း ပိုနည်းပါတယ်။

Adults who grow up without deworming medicine

သန်မချဘဲ ကြီးပြင်းလာတဲ့ လူကြီးတွေမှာလည်း

are less productive and have lower lifelong earnings.

လုပ်ကိုင်နိုင်စွမ်း နိမ့်ကျပြီး ဘဝတလျောက် ဝင်ငွေနည်းတတ်တယ်။

What intestinal worms do, really,

အူထဲက သန်ကောင်တွေ အမှန်တကယ် လုပ်နိုင်တာက

is limit potential.

အစွမ်းအစကို ကန့်သတ်ပစ်ကြတာပါ။

Currently, there are 1.7 billion people in the world still at risk for worms.

ဒီနေ့တွင် ကမ္ဘာ့လူဦးရေ ၁.၇ ဘီလီယံတို့ဟာ သန်ရောဂါတွေရဲ့ အန္တရာယ် ရှိနေကြတုန်းပါ။

Six hundred million of them are in Africa.

သူတို့အထဲက သန်း ၆၀၀ ဟာ Africa တိုက်မှာပါ။

For every dollar invested in worm control and prevention,

သန်ရောဂါ ထိန်းချုပ်ကာကွယ်ရေးမှာ ရင်းနှီး လိုက်တဲ့ တစ်ဒေါ်လာတိုင်းအတွက်

African countries see up to 42 dollars return in economic benefits.

Africa နိုင်ငံတွေဟာ စီးပွားရေးအကျိုးအမြတ် အဖြစ် ၄၂ ဒေါ်လာအထိ ပြန်ရခဲ့ကြတယ်။

The good news is that deworming treatment is extremely easy.

ကောင်းတဲ့အချက်က သန်ချရတဲ့ အလုပ်က သိပ်ကို လွယ်ကူခြင်းပါပဲ။

One to three pills given once or twice a year

တစ်နှစ်မှာ ဆေး တစ်လုံးမှ သုံးလုံး အထိ တိုက်ကျွေးပေးရုံနဲ့

is enough to take a child from 200 worms to zero

ကလေးတိုင်းတွင် သန်ကောင် ၂၀၀ ရှိရာမှ သုညဖြစ်လာဖို့ လုံလောက်ပြီး

and to protect them from infection going forward.

အနာဂတ်တွင် သန်ရောဂါ မကူးစက် နိုင်အောင် ကာကွယ်ပေးမှာပါ။

In communities where there's a high prevalence of worms,

သန်ရောဂါ အများဆုံး တွေ့မြင်ရတဲ့ အသိုက်အဝန်းတွေမှာ

treatment can be done right at school.

ကျောင်းတွေမှာကို ကုသပေးလို့ရပါတယ်။

This process is extremely simple and fast.

လုပ်ငန်းစဉ်ဟာ သိပ်ကို ရိုးပြီး မြန်ပါတယ်။

In Ethiopia, for example, this is done for 20 million children

ဥပမာ၊ အီသီယိုပီးယားမှာ ကလေးသန်း ၂၀၀ကို

ရက်သတ္တပတ် အနည်းငယ်အတွင်းမှာ လုပ်ဆောင်ါနိုင်ခဲ့တယ်။

in a matter of weeks.

The world has come a long way

ကျွန်ုပ်တို့ ကမ္ဘာကြီးဟာ

on getting deworming medicines to the people who need them,

သန်ကောင်ချပေးရေး ဆေးဝါးတွေကို ပြည်သူများအတွက် စီစဉ်ပေးလာခဲ့တာ

and African governments want to gain more traction.

အာဖရိက အစိုးရတွေ တိုးတိုး အားထုတ်နေကြတာ နှစ်တွေ မနည်းတော့ပါဘူး။

It's now time to match their ambition.

သူတို့ရဲ့ စိတ်ကူးရည်မှန်းချက်တွေကို ဖြည့်ဆည်းပေးဖို့ အချိန် ရောက်လာပါပြီ။

The END Fund will work with governments

END ရန်ပုံငွေအဖွဲ့ဟာ သန်ကြောင့် ဖြစ်တတ်တဲ့ ရောဂါများ

to create a plan that drastically reduces the burden of disease caused by worms.

အလျင်အမြန် လျှော့ချရေး အစီအစဉ် ဖန်တီးဖို့ အစိုးရအဖွဲ့နှင့် လက်တွဲလုပ်ဆောင်မှာပါ။

They’ll work together to ensure prevention and treatment programs

သူတို့ဟာ ကာကွယ်ရေးနှင့်ကုသရေး အစီအစဉ်များကို လူတိုင်းခံစားနိုင်အောင်

can serve everyone.

The END Fund has an audacious idea:

အတူတကွ လုပ်ဆောင်မှာပါ။

END Fund ရဲ့ ရဲရင့်တဲ့ အတွေးက

they believe we are the generation to end sickness from worm infections forever.

ကျွန်ုပ်တို့ဟာ သန်ကောင် ကူးစက်မှုရောဂါကို ထာဝရ အဆုံးသတ်မယ့် မျိုးဆက်ကပါ။

The key is not simply to build new programs from scratch,

အဓိကက အစီအစဉ်သစ်တွေကို သုညမှစပြီး ခဲရာခက်ဆစ် တည်ဆောက်ဖို့မဟုတ်ပဲ၊

but to amplify the efforts of the programs that are already taking shape.

ရုပ်လုံးပေါ်လာခါစ အစီအစဉ်တွေမှာ ပါဝင် ကြိုးပမ်းသွားဖို့ပါ။

By examining the problem of how worms transmit disease,

သန်တွေက ရောဂါများ ကူးစက်စေပုံကို လေ့လာစူးစမ်းလျက်

the END Fund has identified five key areas where they can drive improvement.

END Fundဟာ တိုးတက်အောင်လုပ်နိုင်မယ့် အဓိက ၅ နေရာကိုသတ်မှတ်ခဲ့ပါတယ်

၁။ ကုသမှုစရိတ်ကို နှိမ့်ချပေးခြင်းပါ။

Number one: lower the cost of treatment.

Many pharmaceutical companies offer deworming medicines for free,

များပြားတဲ့ ဆေးကုမ္ပဏီ‌တွေက သန်ချဆေးကို အခမဲ့ထုတ်ပေးတာကြောင့်

so the END Fund works with the right partners

END Fund ဟာ မှန်ကန်တဲ့ မိတ်ဖက်များနဲ့ အတူ

to coordinate their delivery.

ထောက်ပံ့ရေးကို ညှိပေးနိုင်မှာပါ။

They will continue to secure drug donations

သူတို့ဟာ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ ဆေးအလှူရှင်များကို

for additional at-risk populations.

ရှာကြံပေးဖို့ ကြိုးစာကြမှာပါ။

They can now do it for less than 25 cents per child per year.

ယခုဆိုရင် တစ်နှစ်မှာ ကလေးတစ်ယောက် ၂၅ ဆင့်ထက်နည်းပြီး ကုပေးနိုင်ပါပြီ။

Number two: focus on prevention.

၂။ ကာကွယ်ရေးကို အာရုံစိုက်ပေးခြင်းပါ။

The END Fund calls in the right partners to educate communities

END Fund ဟာ သင့်တော်တဲ့ မိတ်ဖက်တွေကို ဖိတ်ကြားလျက်

on sanitation and hygiene

သန့်ရှင်းရေးနဲ့ ကိုယ်လက် သန့်စင်ရေးကို

in order to change behaviors around things like hand-washing

ပညာပေးပြီး လက်ဆေးဖို့နဲ့ အိမ်သာ အသုံးပြုဖို့ သင်ပြပေးပြီး

လူတွေ တချိန်လုံး ကူးစက်မခံရရေးကို

and latrine use,

ensuring people are not continually reinfected.

သေချာအောင် လုပ်ပေးနိုင်ခဲ့ကြတယ်။

Number three: invest in innovation.

နံပါတ် သုံးအချက်က- ဆန်းသစ် တီထွင်မှုထဲ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံဖို့ပါ။

The END Fund has contributed to deworming

END Fund ဟာ သန်ကောင်ချပေးရေးကို

by introducing innovative techniques that effectively target and treat people.

လူတွေကို ဦးတည်ပြီး ကုသပေးမယ့် ဆန်းသစ်တဲ့ နည်းပညာတွေဖြင့် ပံ့ပိုးပေးခဲ့တယ်။

ဆေးတိုက်ကျွေးရေး နည်းအသစ်တွေကို စမ်းသပ်ကြည့်လျက်

They will test new delivery methods,

အဲ့ကပ်ပါးကောင်တွေ နေထိုင်ကြတဲ့ ဝန်းကျင်ကို ပစ်မှတ်ထားရင်း

target the environments where parasites thrive

အပြုအမူတွေ ပြောင်းလဲလာဖို့ ကြိုးပမ်းသွားမှာပါ။

and influence behavior change.

Number four: monitor and evaluate.

နံပါတ် လေးအချက်က- စောင့်ကြည့်ရန်နဲ့ အကဲခတ်ပေးရန်ပါ။

The END Fund collects detailed data on all programs on a regular basis

END Fund အဖွဲ့ဟာ အစီအစဉ်အာလုံး ဆိုင်ရာ အသေးစတ် ဒေတာတွေကို

စုစည်းလေ့လာပြီး တစ်ကြိမ်ထက် တစ်ကြိမ် ပိုကောင်းလာအောင် ကြိုးစားနေတယ်။

to help them get better and better over time.

နံပါတ် ငါးအချက်က- ဒေသခံများရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုကို တိုးချဲ့ပေးရန်ပါ။

Number five: increase local ownership.

At all stages of the process,

အဲ့လုပ်ငန်းစဉ် တလျှောက်လုံးမှာ

the END Fund works with government and local stakeholders

END Fund ဟာ အစိုးရနဲ့ ဒေသခံ သက်ဆိုင်သူတို့နဲ့ လက်တွဲလျက်

to encourage cofinancing commitments that support deworming efforts.

သန်ကောင်ချပေးရေး အားထုတ်မှုတွေ ပံ့ပိုးရန် ဘဏ္ဍာငွေတွေကို ရှာကြံတယ်။

They also worked with African philanthropists

အာဖရိကမှ ပရဟိတအလှူရှင်များနဲ့ ကုပမ္ပဏီခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ပါ

and corporate leaders to partner on these efforts.

လက်တွဲပြီး သူတို့ရဲ့ အားထုတ်မှုတွေထဲ လက်တွဲပါဝင်ရန် အားထုတ်နေပါသေးတယ်။

There's an incredible opportunity to work together to create a new system

လာမယ့် ဆယ်စုနှစ်နဲ့ နောက်ပိုင်းမှာ ရောဂါ ကင်းစင်အောင် စနစ်သစ်ကို

for disease elimination for the next decade and beyond.

လက်တွဲ ဖန်တီးနိုင်ဖို့ ကောင်းမွန်တဲ့ အခွင့်အလမ်း တစ်ခုပေါ်လာပါပြီ။

Part of the money the END Fund needs

END Fund လိုအပ်တဲ့ ငွေတချို့ဟာ

will go directly toward delivering deworming treatments

သန်ချဖို့ ကုသမှုတွေကို လိုအပ်နေကြတဲ့ လူ့အသိုင်းအဝန်းများထံကို

to communities that need it

တိုက်ရိုက် ရောက်ရှိသွားမှာဖြစ်ပြီး

and part will go towards facilitating the handover of programs

ကျန်တချို့ကတော့ ဒေသခံများ လက်ထဲ အပ်ပေးမယ့်

to local ownership.

အစီအစဉ်များအတွက် သုံးသွားမှာပါ။

Together, these efforts will create prevention and treatment programs

လက်တွဲလုပ်ကိုင်မှုက အနာဂတ်အထိကို တည်တံ့သွားမယ့် ကာကွယ်ရေးနဲ့ကုသရေး

that are sustainable far into the future.

အစီစအဉ်များကို ဖန်တီးပေးနိုင်မှာပါ။

If this plan gets fully funded for the next six years,

ဒီအစီအစဉ်အတွက် လာမယ့် ၆ နှစ်စာ ထောက်ပံ့ငွေ အပြည့်အဝရလျှင်

tens of millions of people will receive deworming treatment.

သနိးပေါင်း ဆယ်ချီရှိတဲ့ ပြည်သူတွေဟာ သန်ချဆေးကို ရရှိနိုင်ကြမှာပါ။

With that, countries will be interrupting the cycle of disease transmission

အဲ့လို့ လုပ်နိုင်တာနဲ့အမျှ နိုင်ငံ‌တွေဟာ ရောဂါကူးစက်မှု စက်ဝန်းကို အဆင့်တိုင်းမှာ

at all levels,

ရပ်စဲပစ်နိုင်မှာ ဖြစ်ပြီး၊

and most importantly, people will experience significant improvements

အရေးကြီးဆုံးက ပြည်သူတွေရဲ့ စိတ်ပိုင်း၊ ရုပ်ပိုင်းနဲ့ လူမှု‌ဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးဟာ

in their mental, physical and social health.

သိသိသာသာ တိုးတက်လာတာကို ခံစားလာကြရမှာပါ။

Just imagine the potential that will be gained

အဲဒီလို စိုးရိမ်စရာတွေကို ထည့်စဉ်းစားရန် မလိုတော့ဘဲ

when people can stop worrying about these

ပြည်သူတွေရဲ့ စွမ်းအင်တွေကို လိုအပ်တဲ့ အရာများအတွက်

and can put their energy into things like these.

အသုံးပြုနိုင်ကြမှာကို စိတ်ကူးကြည့်ကြည့်ပါ။

(Students' overlapping voices)

(ကျောင်းသားများ၏ ပဲ့တင်သံများ)

(Clapping and singing)

(လုက်ခုပ်သံနှင့်သီချင်းဆိုသံ)

(Cheering)

(အားပေးသံများ)