Fashion that celebrates African strength and spirit | Walé Oyéjidé

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

It is often said that the stories of history are written by its victors,

မကြာခဏ ပြောကြတာက သမိုင်းရဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေဟာ အောင်နိုင်သူတွေက ရေးတာဆိုပေမဲ့

but if this is true,

ဒါဟာ အမှန်ဆိုရင်

what becomes of the downtrodden,

သူတို့ရဲ့ ဂုဏ်ဝင့်ဖွယ် အတိတ်ဖြစ်ရပ်တွေကို

and how can they ever hope to aspire for something greater

တစ်ခုမှ မကြားဘူးဆိုရင် ဖိနှိပ်ခံတွေဟာ ဘာဖြစ်လာမလဲ၊

if they are never told the stories of their own glorious pasts?

ပိုကြီးကျယ်တာအတွက်ရည်းမှန်းချက်ချဖို့ ဘယ်လို မျှော်လင့်နိုင်ကြမလဲ။

Ostensibly, I stand before you as a mere maker of clothing,

အပြင်ပန်းအားဖြင့် အထည်ဖန်တီးသူ တစ်ဦး​ အနေနဲ့သာ သင်တို့ရှေ့မှာ ကျွန်တော်ရပ်ပေမဲ့

but within the folds of ancient fabrics and modern textiles,

ရှေးဟာင်း ရက်ထည်တွေနဲ့ ခေတ်ပေါ် အထည်အလိပ် အခေါက်တွေထဲမှာ

I have found a higher calling.

ပိုမြင့်မားတဲ့ ဘဝပေးတာဝန် ရှိနေတယ်

Through my work as a designer,

ကျွန်တော့အလုပ်က ဒီဇိုင်နာပေမဲ့

I've discovered the importance of providing representation

တွေ့ရှိထားတာက လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ဘေးဖယ်ခံရတဲ့ အဖွဲ့ဝင်တွေအတွက်

for the marginalized members of our society,

ပံ့ပိုးတဲ့ ကိုယ်စားပြုမှုရဲ့ အရေးပါမှုနဲ့

and the importance of telling the most vulnerable among us

တင်းခံနေတဲ့ လူအများစုတစ်စုနဲ့ ကိုက်ညီဖို့ သူတို့ကိုယ်သူတို့

that they no longer have to compromise themselves

အလျော့ပေးစရာ မလိုတာကို ကျွန်တော်တို့က​ြားက

just so they can fit in with an uncompromising majority.

အထိခိုက်ခံရဆုံး သူတွေကို ပြောပြခြင်းရဲ့ အရေးပါမှုပါ။

It turns out that fashion,

a discipline many of us consider to be trivial,

အများက အသေးအဖွဲလို့ ယူဆခံရတဲ့ အချက်တစ်ချက်ဟာ

can actually be a powerful tool for dismantling bias

ဘက်လိုက်မှုတွေကို ဖြိုဖျက်ကာ ကိုယ်စားပြုတာနည်းတ​ဲ့ လူတွေရဲ ပုံရိပ်ကို

and bolstering the self-images of underrepresented populations.

အထောက်အပံ့ပြုဖို့အတွက် အားကောင်းတဲ့ လက်နက်တစ်ခုဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

My interest in using design as a vehicle for social change

လူမှုရေး ပြောင်းလဲရေး ဒီဇိုင်းကို ယာဉ် အဖြစ်သုံးရာမှာ စိတ်ဝင်စားမှုက

happens to be a personal one.

ပုဂ္ဂိုလ်ရေး တစ်ခုဖြစ်သွားတယ်။

As a Nigerian American, I know how easily the term "African"

နိုင်ဂျီးရီးယန် အမေရိကန်အနေနဲ့ "အာဖရိကန်"ဆိုတဲ့ စကားရပ်ဟာ

can slip from being an ordinary geographic descriptor

သာမာန် ပထဝီဆိုင်ရာ သရုပ်ဖော်တာကနေ ရှုံ့ချချိုးနှိမ်တဲ့ စကားလုံးအဖြစ်

to becoming a pejorative.

အလွယ် လွှတ်ကနဲ ထွက်သွားနိုင်တာ သိပါတယ်။

For those of us from this beautiful continent,

ဒီလှပတဲ့တိုက်က ကျွန်တော်တို့အတွက်

to be African is to be inspired by culture

အာဖရိကန်ဖြစ်ဖို့ဆိုတာက ယဉ်ကျေမှုကနေ စေ့ဆော်ပြီး

and to be filled with undying hope for the future.

အနာဂတ်အတွက် ရာသက်ပန် မျှော်လင့်ချက်နဲ့ ပြည့်ဝဖို့ပါ။

So in an attempt to shift the misguided perceptions that many have

ဒီတော့ ကျွန်တော့ မွေးဖွားရာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အများအပြားမှာရှိတဲ့ လွဲမှားနေတဲ့ အမြင်ကို

about the place of my birth,

ပြောင်းဖို့ ကြိုးပမ်းမှုတစ်ခုမှာ

I use design as a means to tell stories,

ဒီဇိုင်းကို ဇာတ်လမ်းတွေပြောဖို့ နည်းလမ်းတစ်ခုအဖြစ် သုံးပါတယ်၊

stories about joy,

ပျော်ရွှင်မှု ဇာတ်လမ်းတွေ၊

stories about triumph,

အောင်မြင်မှု ဇာတ်လမ်းတွေ၊

stories about perseverance all throughout the African diaspora.

အာဖရိကန် ပြန့်ကျဲနေထိုင်မှု တစ်လျှောက်က ဇွဲလုံ့လ ဇာတ်လမ်းတွေပါ။

I tell these stories

ဒီဇာတ်လမ်းတွေကို

as a concerted effort to correct the historical record,

သမိုင်းမှတ်တမ်း ပြင်ဆင်ဖို့ စုပေါင်းအားထုတ်မှုတစ်ခုအဖြစ် ပြောပါတယ်

because, no matter where any of us is from,

အကြောင်းက ကျွန်တော်တို့ဟာ ဘယ်ကနေ လာတာဖြစ်ဖြစ်

each of us has been touched by the complicated histories

တစ်ဦးစီဟာ မိသားစုတွေကို နိုင်ငံခြားကို ခေါ်လာတဲ့

that brought our families to a foreign land.

ရှုပ်ထွေးတဲ့ သမိုင်းတွေနဲ့ ထိတွေ့ခံရလို့ပါ။

These histories shape the way we view the world,

ဒီသမိုင်းတွေက ကမ္ဘာကို ကျွန်တော်တို့ ရှုမြင်ပုံကို ပုံဖေါ်ကာ

and they mold the biases we carry around with us.

ကျွန်တော်တို့ သယ်ဆောင်တဲ့ ဘက်လိုက်မှုတွေကို ပုံသွင်းတယ်။

To combat these biases,

ဒီဘက်လိုက်မှုတွေကို တိုက်ခိုက်ဖို့။

my work draws aesthetics from different parts of the globe

ကျွန်တော့အလုပ်က အနုသုခုမကို ကမ္ဘာ့ နေရာစုံမှ ဆွဲယူကာ

and crafts a narrative about the importance

ပါဝင်မှုအတွက် တိုက်ခိုက်တာ အရေးပါမှု

of fighting for inclusivity.

အကြောင်း ဇာတ်လမ်းတွေ ဖန်တီးတယ်။

By refashioning images from classic European art

ဂန္ထဝင် ဥရောပ အနုပညာက ပုံရိပ်တွေကို ပြန်လည်ပုံဖော်ပြီး

and marrying them with African aesthetics,

အာဖရိကန် သုခုမဟန်တွေနဲ့ ပေါင်းစပ်တဲ့နည်းပါ။

I am able to recast people of color in roles of prominence,

တင်ဆင်မှုရဲ့ အခန်းတွေမှာ လူတွေကို အရောင်ကို သူတို့ အရင်အချိန်တွေက

providing them with a degree of dignity

မရှိခဲ့တဲ့ ဂုဏ်အဆင့်တစ်ခုကို ပေးရင်း

they didn't have in earlier times.

ပြောင်းလဲစီစဉ်နိုင်ပါတယ်။

This approach subverts the historically accepted narrative of African inferiority,

ဒီနည်းက သမိုင်းအရ လက်ခံတဲ့ အာဖရိကန် သိမ်ငယ်မှုကို ဖြိုဖျက်ပေးပြီး

and it serves as inspiration for people of color

အရောင်ရှိသူတွေအတွက် ကွန့်မြူးမှုအဖြစ် အသုံးဝင်တယ်။

who have grown wary of seeing themselves depicted without sophistication

ဆန်းပြားမှု၊ တင့်တယ်မှုမဲ့တယ်လို့ သူတို့ကိုယ်သူတို့ သရုပ်ဖော်တာ မြင်တဲ့

and without grace.

အသိနဲ့ ကြီးပြင်းသူတွေလေ။

Each of these culture-bending tapestries

ဒီယဉ်ကျေးမှု ပေါင်းစပ်ခြင်း ထိုးထည်တိုင်းဟာ

becomes a tailored garment

ချုပ်ထားတဲ့ အထည် (သို့)

or a silk scarf, like the one I am very coincidentally wearing right now.

ပိုးပုဝါ ဖြစ်လာတယ်၊ အခုလောလောဆယ် ကျွန်တော် တိုက်တိုက်ဆိုင်ဆိုင် ဝတ်ထားတာမျိုးပေါ့။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And even when surrounded in a structure of European classicism,

ဥရောပ ဂန္ထဝင်ဝါဒရဲ့ တည်ဆောက်မှုတစ်ခုမှာ ဝန်းရံခံရချိန်မှာတောင်

these narratives boldly extoll the merits of African empowerment.

ဒီဇာတ်လမ်းတွေဟာ အာဖရိကန် လုပ်ပိုင်ခွင့်ရဲ့ အရည်အသွေးတွေကို အထင်အရှား ချီးမွမ်းတယ်။

In this way, the tools of the masters become masterworks

ဒီနည်းနဲ့ ဆရာကြီးတွေရဲ့ ကိရိယာတွဟာ တစ်ခါက အောက်ကျို့ဖုးတဲ့သူတွေကို ချီးကျုးဖို့

to celebrate those who were once subservient.

အပြောင်မြောက်ဆုံး လက်ရာတွေဖြစ်လာတယ်။

This metaphor extends beyond the realm of art

ဒီတင်စားချက်ဟာ အနုအညာ ရပ်ဝန်းကို လွန်ပြီး

and out into the real world.

လက်တွေ့ကမ္ဘာထဲထိကို ကျယ်ပြန့်သွားတယ်။

Whether worn by refugees or world-changing entrepreneurs,

ဒုက္ခသည်တွေ (သို့) ကမ္ဘာကို ပြောင်းလဲနေတဲ့ စွမ်းဆောင်ရှင်တွေပဲ ဝတ်ဝတ်

when people are allowed the freedom to present themselves

သူတို့ကိုယ်သူတို့ တင်ပြဖို့ လွတ်လပ်ခွင့် ပေးတဲ့အခါ

in a manner that celebrates their own unique identities,

ကိုယ်ပိုင် ထူးခြားတဲ့ လက္ခဏာတွေကို ဆင်နွှဲတဲ့ အမူအရာတစ်ခုမှာ

a magical thing happens.

မှော်ဆန်တာတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်ပါတယ်

We stand taller.

ကျွန်တော်တို့ ပိုမြင့်သွားကာ

We're more proud and self-aware

ပိုဂုဏ်ယူပြီး သတိထားမိတယ်

because we're presenting our true, authentic selves.

အကြောင်းက ကျွန်တော်တို့ဟာ အစစ်၊ အမှန် အတ္တတွေ တင်ပြနေတာကိုး

And those of us who are around them in turn become more educated,

တစ်ခါပြန်ပြီးတော့ ဒါတွေအနာမှာရှိတဲ့ ကျွန်တော်တို့ဟာ ပညာပိုတတ်လာ၊

more open and more tolerant of their different points of view.

ပိုပွင့်လင်းလာကာ မတူတဲ့အမြင်တွေကို ပိုပြီး သဘောထားကြီးလာတယ်။

In this way, the clothes that we wear

ဒီနည်းနဲ့ ကျွန်တော်တို့ ဝတ်တဲ့ အဝတ်တွေဟာ

can be a great illustration of diplomatic soft power.

ပရိယာယ်ကြွယ်ကာ သိမ်မွေ့တဲ့ အစွမ်းရဲ့ ကြီးမားတဲ့ သာဓကဆောင်နိုင်တယ်။

The clothes that we wear can serve as bridges

ကျွန်တော်တို့ဝတ်တဲ့ အဝတ်တွေဟာ ခြားနားလွန်းတယ်

between our seemingly disparate cultures.

ထင်ရတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေကြားမှာ တံတားတွေအဖြစ်ဆောင်ရွက်တယ်

And so, yeah, ostensibly I stand before you as a mere maker of clothing.

ဒီတော့ အပြင်ပန်းအားဖြင့် အထည်ဖန်တီးသူ တစ်ဦးအနေနဲ့သာ သင်တို့ရှေ့မှာ ရပ်နေတာပါ။

But my work has always been about more than fashion.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော့အလုပ်က ဖက်ရှင် ဆိုတာထက် အမြဲပိုတယ်။

It has become my purpose to rewrite the cultural narratives

ယဉ်ကျေးမှု ဇာတ်လမ်းတွေကို ပြန်ရေးဖို့က ရည်ရွယ်ချက်ဖြစ်လာတယ်

so that people of color can be seen in a new and nuanced light,

အရောင်ရှိတဲ့ လူတွေကို မသိမသာကွဲပြားတဲ့ အလင်းသစ်မှာ မြင်နိုင်အောင်ပါ၊

and so that we,

ကျွန်တော်တို့

the proud children of sub-Saharan Africa,

ဆာဟာရ အာဖရိကရဲ့ ဂုဏ်ယူရတဲ့ ကလေးတွေဟာ

can traverse the globe

ကိုယ်တိုင် ဂုဏ်ယူတာကိုသယ်ဆောင်ရင်း

while carrying ourselves with pride.

ကမ္ဘာလုံးကို ဖြတ်သန်းနိုင်ဖို့ပါ။

It was indeed true that the stories of history

သမိုင်းဖြစ်ရပ်တွေဟာ အောင်နိုင်သူ အဟောင်းကြီးတွေက

were told by its old victors,

ပြောခဲ့တာ အမှန်ပဲဆိုပေမဲ့

but I am of a new generation.

ကျွန်တော် က မျိုးသစ်သစ်ကပါ။

My work speaks for those

ကျွန်တော့အလုပ်က ကိုယ်စားပြုတာက

who will no longer let their futures be dictated by a troubled past.

ဒုက္ခပေးတဲ့ အတိတ်က အနာဂတ်တွေကို အာရုံပြောင်းခွင့် မပေးတော့တဲ့သူတွေအတွက်ပါ

Today, we stand ready to tell our own stories

ဒီနေ့ ကျွန်တော်တို့ ကိုယ်ပိုင်ဇာတ်လမ်းတွေ ကို အပေးအယူမပါ၊ တောင်းပန်တာမပါပဲ

without compromise, without apologies.

ပြောပြဖို့ အသင့်ရပ်နေပါတယ်။

But the question still remains:

ဒါပေမဲ့ မေးခွန်းက ကျန်နေတုန်းပဲ

are you prepared for what you are about to hear?

သင် ကြားရတော့မှာအတွက် အသင့်ဖြစ်ပြီလား

I hope you are, because we are coming regardless.

ဖြစ်ပြီလို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ ဘာလို့ဆိုတော့ ဘာဖြစ်ဖြစ် လာနေတယ်လေ။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)