How to design a library that makes kids want to read | Michael Bierut

Translator: Muriel Valles Reviewer: sann tint

So there's this thing called the law of unintended consequences.

မရည်ရွယ်တဲ့ ရလဒ်တွေ ဆိုတဲ့ ဥပဒေသ အကေြာင်းတရားေတွ ရှိတယ်

အဲဒါကို ဆိုရိုးစကားလို့ထင်ခဲ့တာ အဲဒါ တကယ်ရှိတယ်ထင်တယ်။

I thought it was just like a saying,

but it actually exists, I guess.

There's, like, academic papers about it.

ဒီအကေြာင်းေရးထားတဲ့ စာေပတေွရှိတယ်

And I'm a designer.

ကွျန်ေတာ်က ဒီဇိုင်နာပါ

I don't like unintended consequences.

မရည်ရွယ်ဘဲရလာတဲ့ရလဒ်ေတွကို ကွျန်ေတာ်မကြိုက်ဘူး

People hire me because they have consequences that they really intend,

လူေတွကကွျန်ေတာ့်ကိုငှားတဲ့ အကြောင်းက သူတို့မှာ တကယ်ရည်ရွယ်တဲ့ရလဒ်ေတွရှိလို့

and what they intend is for me to help them achieve those consequences.

သူတို့လိုချင်တာက ကွျန်ေတာ် သူတို့ကို အဲ့ဒီ ရလဒ်ေတွရနိုင်ေအာင် ကူညီေပးဖို့ပဲ

So I live in fear of unintended consequences.

ဒါေြကာင့်ကွျန်ေတာ် မရည်ရွယ်တဲ့ရလဒ်ေတွ ေကြာက်စိတ်နဲ့အသက်ရှင်တယ်.

And so this is a story about consequences intended and unintended.

ဒါကတော့ ရည်ရွယ်တဲ့ရလဒ်နဲ့ မရည်ရွယ်တဲ့ ရလဒ်အကေြာင်းပါ။

I got called by an organization called Robin Hood

Robin Hood ဆိုတဲ့ကုမ္မဏီက ကွျန်ေတာ့်ကို ဖုန်းေခါ်လာတယ်။

to do a favor for them.

သူတို့ကို ကူညီေပးဖို့

Robin Hood is based in New York, a wonderful philanthropic organization

Robin Hood က New York မှာအခေြစိုက်တဲ့ အံ့ဖွယ် လူထုအကျိုးပြုအဖွဲ့အစည်းပါ

that does what it says in the name.

သူ့နာမည်လိုပဲ လိုက်ဖက်ပါတယ်

They take from rich people, give it to poor people.

သူတို့က သူကြွယ်ေတွကယူြပီး ဆင်းရဲသား​ေတွကို ြပန်ေပးတယ်။

In this case, what they wanted to benefit was the New York City school system,

ဒီကိစ္စမှာသူတို့အကျိုးပြု ချင်တာက New York City ရဲ့ေကျာင်းစနစ်ပါ။

a huge enterprise that educates more than a million students at a time,

တစ်ချိန်တည်းမှာ သိန်းချီ တဲ့ေကျာင်းသူ/သား ေတွကိုပညာေပးမယ့် လုပ်ငန်းြကီးပါ

and in buildings that are like this one,

ဒီလိုမျိုးအဆောက်အဦးကြီးေတွပါ အဆောက်အဦးေဟာင်းေတွ အဆောက်အဦကြီးေတွ

old buildings, big buildings,

drafty buildings, sometimes buildings that are in disrepair,

ေဆာက်လက်စအဆောက်အဦးေတွ တစ်ခါတစ်ေလပြိုပျက်ေနတဲ့အဆောက်အဦတွ

certainly buildings that could use a renovation.

ြပန်လည်ပြုပြင်အသုံးပြုလို့ ရမယ့် အဆောက်အဦးတွေပေါ့

Robin Hood had this ambition to improve these buildings in some way,

Robin Hood က အဲဒါ​ေတွကို တနည်းနည်းနဲ့ ပြန်ေကာင်းအောင်လုပ်ဖို့ ရည်မှန်းတယ်

but what they realized was

ဒါေပမယ့်သူတို့သိလိုက်တာက

to fix the buildings would be too expensive and impractical.

အဆောက်အဦကို ြပန်ြပင်မယ်ဆိုရင် ေငွကုန်ေကြးကျများြပီး လက်ေတွ့မကျဘူးဆိုတာပဲ

So instead they tried to figure out what one room they could go into

ဒီေတာ့ဘယ်အခန်းတစ်ခန်းက အသုံးပြုလို့ ရမလဲဆိုတာသူတို့အဖေြရှာတယ်

in each of these buildings, in as many buildings that they could,

အဲဒီအဆောက်အဦ​ေတွထဲမှာ သူတို့ လက်လှမ်းမှီသမျှအဆောက်အဦ​ေတွတိုင်း

and fix that one room

အခန်းတစ်ခန်းကို ပြုပြင်ဖို့

အဲဒီလိုဆို ရင် သူတို့ကလေးတေွရဲ့ ဘဝကိုြမှင့်တင်ေပးနိုင်တယ်

so that they could improve the lives of the children inside

သူတို့စာေလ့လာ သင်ယူချိန်မှာေပါ့

as they were studying.

And what they came up with was the school library,

သူတို့အဖေြရလာတာက ေကျာင်းစာြကည့်တိုက်

and they came up with this idea called the Library Initiative.

"စာြကည့်တိုက် အစပျိုး" ဆိုတဲ့ အြကံဥာဏ်ရလာတယ်

All the students have to pass through the library.

ေကျာင်းသားေတွအားလုံး က စာကြည့်တိုက်ကို ဖြတ်သွားတယ်

That's where the books are.

အဲဒီ​ေနရာက စာအုပ်ေတွထားတဲ့ေနရာေပါ့ ေကျာင်းရဲ့ အချက်ချာေနရာေပါ့

That's where the heart and soul of the school is.

ကဲ ဒီစာြကည္်တိုက်ေတွကို ြပင်ြကမယ်၊သူတို့က တကယ်အံ့မခန်းပဲ

So let's fix these libraries.

So they did this wonderful thing where they brought in

ဗိသုကာပညာရှင်ေတွ အစကတော့၁၀ ေယာက်၊ အယောက်၂၀၊ ြပီးေတာ့အများြကီး ေခါ်လာတယ်

first 10, then 20, then more architects,

စာြကည့်တိုက်ဘာဆိုတာ ြပန်ေတွးဖို့ လူတိုင်းကိုစာြကည့်တိုက်တစ်တိုက်တာဝန်ေပးတယ်

each one of whom was assigned a library to rethink what a library was.

They trained special librarians.

သူတို့က စာြကည့်တိုက် ကထိကတွေကို သင်တန်းေပးတယ်

So they started this mighty enterprise

ဒီလိုနဲ့သူတို့ လုပ်ငန်းြကီး ကို စတင်တယ်

စာြကည့်တိုက်တိုးမြှင့်ခြင်း ြဖင့် အစိုးရကေျာင်းေတွကို ပြန်ပြုပြင်ဖို့

to reform public schools by improving these libraries.

Then they called me up and they said, "Could you make a little contribution?"

သူတို့ကွျန်ေတာ့်ကို ေခါ်ြပီးေြပာတယ် "အကူအညီနည်းနည်းေလာက်ေပးနိုင်မလား?"

I said, "Sure, what do you want me to do?"

ကွျန်ေတာ်က "ကူညီေပးရမှာေပါ့, ဘယ်လိုကူညီေစချင်လဲ"

And they said, "Well, we want you to be the graphic designer

သူတို့က, ​"ခင်ဗျားကို ဒီအဆောက်အဦရဲ့ ဒီဇိုင်း ပုံရိပ်ကြီးကြပ်တဲ့သူြဖစ်ေစချင်တယ်

in charge of the whole thing."

ဒါနဲ့ကွျန်ေတာ်ထင်တာက, " အဲဒါ ငါသိတယ် ငါအဆောက်အဦအတွက်တံဆိပ်ဆဲွရမှာ"

And so I thought, I know what that means. That means I get to design a logo.

ဒီဇိုင်းဆွဲနည်း ကွျန်ေတာ်သိတယ် ကွျန်ေတာ်ကအဖဲွ့တံဆိပ်ေတွဆဲွတယ်

I know how to design that. I design logos.

That's what people come to me for.

လူေတွက ဒါကိုဆွဲေစချင်လို့ ကွျန်ေတာ့်ဆီလာြကတယ်

So OK, let's design a logo for this thing.

ေကာင်းြပီ အဆောက်အဦအတွက် တံဆိပ်ဆဲွမယ်

Easy to do, actually, compared with architecture

ဗိသုကာအလုပ်နဲ့ယှဥ်ရင်ေတာ့လုပ်ရတာလွယ်တယ် စာြကည့်တိုက်မှူးရဲ့အလုပ်နဲ့ စာရင်လည်းပဲ

and being a librarian.

Just do a logo, make a contribution, and then you're out,

တံဆိပ်ဆွဲ၊ အကူအညီေပး အလုပ်ြပီးေနာက် ကုိယ့်ကိုယ်ကိုအားရဝမ်းေြမာက်မယ်

and you feel really good about yourself.

ကွျန်ေတာ်ကလူေတာ်ေလ အဲဒါတွေ ကူညီြပီးရင် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်ေကာင်းတယ်လို့ခံစားရတယ်

And I'm a great guy and I like to feel good about myself when I do these favors.

ဒါနဲ့ကွျန်ေတာ်ေတွးတယ် "အလုပ်ပိုလုပ်ရမယ်"

So I thought, let's overdeliver.

သူတို့ကို ကွျန်ေတာ် တံဆိပ်ပုံ ၃ခုေပးမယ် ၃ခုလုံးက အြကံဥာဏ် တစ်ခုတည်းကပဲ

I'm going to give you three logos, all based on this one idea.

သူတို့မှာ ေရွးချယ်စရာ ၃ ခုရှိတယ်ဆုိ တစ်ခုကို ေရွးေပါ့

So you have three options, pick any of the three.

They're all great, I said.

ကွျန်ေတာ်ေြပာမယ်အကုန်လုံးကောင်းတယ်

So the basic idea was these would be new school libraries

ရည်ရွယ်ချက်ကတော့ဒါေတွက New York ေကျာင်းေတွအတွက််စာြကည့်တိုက်အသစ်ြဖစ်လာမယ်

for New York schools,

and so the idea is that it's a new thing, a new idea that needs a new name.

သဘောက အသစ်ေသာ အရာတီထွင်မှုအသစ် ဖန်တီးတာမှာ နာမည် အသစ်လိုတယ်ေပါ့

What I wanted to do was dispel the idea that these were musty old libraries,

ကွျန်ေတာ့်ဆန္ဒက ဒီအဆောက်အဦးေတွဟာ စာကြည့်တိုက်အုိြကီးေတွ

the kind of places that everyone is bored with,

လူတိုင်းငြီးငွေ့တဲ့ေနရာမျုိး ဆိုတဲ့အတေွးေပျာက်ေစချင်တာ

you know, not your grandparents' library.

သင့်အဖိုးရဲ့စာြကည်တိုက်လိုမဖြစ်ေစရဘူး ဒါအတွက်လုံးဝစိတ်မပူနဲ့

Don't worry about that at all.

This is going to this new, exciting thing,

သစ်လွင်ြပီး စိတ်လှုပ်ရှားစရာေကာင်းမှာ

ြပင်းဖို့ေကာင်းတဲ့စာြကည့်တိုက်မဟုတ်ဘူး

not a boring library.

So option number one:

ဒီ​ေတာ့ ေရွးချယ်စရာ ၁

so instead of thinking of it as a library,

အဲဒါကို စာကြည့်တုိက်လို့ေတွးမဲ့အစား

think of it as a place where it is like: do talk, do make loud noises.

စကားေြပာလို့ရ ြပီး ဆူညံလို့ရတဲ့ေနရာလို့ေတွးြကည့်, ဟုတ်လား?

ရှူးတိုးတိုး မရှိဘူး. အဲ့ေတာ့ ရှူးတိုးတိုး ကင်းတဲ့ေနရာလိုေပ့ါ

Right? So no shushing, it's like a shush-free zone.

We're going to call it the Reading Room.

အဲဒါကို စာဖတ်ခန်းလို့ ေခါ်မယ်

That was option number one. OK, option number two.

ဒါကရေွးချယ်စရာ ၁, ေကာင်းြပီး ရေွးချယ်စရာ၂

Option number two was, wait for it,

ရေွးချယ်စရာ ၂က ေစာင့်ြကည့်ေနာ်

OWL, ေအာင်း(လ်) နင့်ကို ေအာင်း(လ်) (OWL) မှာေတွ့မယ်

OWL.

I'll meet you at OWL.

I'm getting my book from the OWL. Meet you after school down at OWL.

OWL မှာ ငါစာအုပ်သွားယူမယ် ေကျာင်းြပီးရင် OWL မှာ ေတွ့မယ်

ကျွန်ေတာ်ကြိုက်တယ်, ဟုတ်? ကဲ OWL ရဲ့အရှည်ေကာက်ကဘာလဲ?

I like that, right? Now, what does OWL stand for?

Well, it could be One World Library,

အဲဒါက ကမ္ဘာ့စာြကည့်တိုက်လဲြဖစ်နိုင်တယ်

မဟုတ်ရင် Open Wonder Learn (ကြီးကျယ်တဲ့သင်ယူမှုတခါး) မဟုတ်လည်း

or it could be Open. Wonder. Learn.

Or it could be -- and I figure librarians could figure out other things it could be

စာြကည့်တုိက်မှူးေတွ တခြားစကားလုံးေတွ ရှာေတွ့နုိင်တယ်လို့ကွျန်ေတာ်သိရတယ်

ြဖစ်နိုင်တယ် သူတို့ကစကားလုံးေတွကို သိတယ် ဆိုေတာ့ တခြားလဲြဖစ်နိုင်တယ်, ဟုတ်?

because they know about words.

So other things, right?

And then look at this. It's like the eye of the owl.

ဒါကို ကြည့်ပါအုံး ဇီးကွက်ရဲ့မျက်လုံးနဲ့တူတယ်

This is irresistible in my opinion.

ကွျန်ေတာ့်အတေွးထဲမှာ ေတာ်ေတာ်စွဲေနတယ်

But there's even another idea.

ဒါေပမယ့်အခြားေရွးချယ်မှုရှိေသးတယ် ေရွးချယ်မှုနာပတ်၃

Option number three.

Option number three was based actually on language.

ေရွးချယ်မှုနာပတ်၃ က ဘာသာစကားေပါ်မှာအခြေခံတယ်

It's the idea that "read" is the past tense of "read,"

read ဆိုတဲ့စကားလုံးေပါ်မူတည်ေနတယ် read ရဲ့ အတိတ်ကာလ ြဖစ်တယ်

သူတို့စကားလုံးနှစ်ခုစလုံးက စာလုံးေပါင်းတူတယ်

and they're both spelled the same way.

So why don't we call this place The Red Zone?

အဲ့ဒီေတာ့ ဒီေနရာကို "red zone" လို့ေခါ်ရင်ေရာ?

I'll meet you at the Red Zone.

သင့်ကို "red zone" မှာေတွ့မယ်

Are you Red? Get Red.

သင်(red) စာဖတ်ြပီးြပီလား? စာဖတ်,(red)

ငါစာေကာင်းေကာင်း(red) ဖတ်ြပီးြပီ

I'm well Red.

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

အဲဒီအတေွးကိုကျွန်ေတာ် ေတာ်ေတာ်ကြိုက်တယ်

I really loved this idea,

and I somehow was not focused on the idea

ဒါမယ့် သိပ်ေတာ့အာရုံမစိုက်ဘူး

that librarians as a class are sort of interested in spelling and I don't know.

စာကြည့်တိုက်မှုးေတွက စာလုံးေပါင်းကို စိတ်ဝင်စားတယ်ကျွန်ေတာ်လည်းမသိေတာ့ဘူး

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

But sometimes cleverness is more important than spelling,

ဒါေပမယ့်တခါတလေ ကွျမ်းကျင်မှုက စာလုံးေပါင်းထက် ပိုအရေးြကီးတယ်

and I thought this would be one of those instances.

အဲဒါကတော့ ဥပမာေတွထဲက တစ်ခုလို့ထင်တယ်

So usually when I make these presentations

ပုံမှန်ဆို ကွျန်ေတာ်အခုလိုတင်ြပရင် ကွျန်ေတာ့်ကိုေမးတဲ့ေမးခွန်းတစ်ခုပဲရှိတယ်

I say there's just one question and the question should be,

အဲဒီမးခွန်းက " Mike ရယ်ဘယ်လိုေကျးဇူးတင်ရမလဲ?"

"How can I thank you, Mike?"

But in this case, the question was more like,

ဒါေပမယ့် ဒီကိစ္စမှာေတာ့ ေမးတဲ့ေမးခွန်းက

"Um, are you kidding?"

"ဟင်၊ ေနာက်ေနတာလား"?

Because, they said,

ဘာလို့လဲဆိုေတာ့, သူတို့ကပေြာတယ် ဒီအလုပ်ရဲ့ အဓိကအချက်က

the premise of all this work

ကလေးေတွက စာြကည့်တိုက်ေဟာင်းေတွ ဖုံထူေနတဲ့ စာြကည့်တိုက်ေတွကို ြပင်းလို့,

was that kids were bored with old libraries, musty old libraries.

ကလေးေတွကစိတ်ကုန်လို့ ဆိုတာထက်သူတို့ေြပာတာ

They were tired of them.

And instead, they said, these kids have never really seen a library.

အဲဒီကလေးေတွက စာြကည့်တိုက်ဆိုတာ ေတာင်ေကာင်းေကာင်းမမြင်ဖူးဘူး

The school libraries in these schools

ဒီေကျာင်းမှာြကည့်တဲ့စာြကည့်တိုက်ေတွက

are really so dilapidated, if they're there at all,

ပြိုပျက်စီးလွန်းလို့, ရှိေတာင်မရှိေတာ့ဘူး

that they haven't bored anyone.

စာြကည့်တိုက်ေတွက တစ်ခါမှ မငြီးငွေ့​ေစဘူး

They haven't even been there to bore anyone at all.

လူေတွ ငြီးငွေ့​ေစဖို့အတွက် တစ်ခါမှတောင် မရှိဖူးဘူး

So the idea was, just forget about giving it a new name.

အဲဒီ​ေတာ့ သဘောက နာမည်အသစ် ေပးမှာကို ေမ့ပစ်လိုက်ပါ

Just call it, one last try, a library.

အဲဒါကို ေနာက်ဆုံးအနေနဲ့, စာြကည့်တိုက်လို့ပဲေခါ်ပါ

Right? OK.

ေကာင်းြပီလား? ဟုတ်ပါြပီ

So I thought, OK, give it a little oomph?

ကွျန်ေတာ်ေတွးတယ် ေကာင်းြပီ နည်းနည်း​စိတ်လှုပ်ရှားစရာေကာင်းေအာင်

Exclamation point?

အာေမဍိတ်အမှတ်ေလးေပးရင်ေရာ?

Then -- this is because I'm clever --

ြပီးေတာ့ ဒါက ကွျန်ေတာ် ေတာ်လို့ေနာ်

move that into the "i,"

အဲဒီအမှတ်ကို "i" ေနရာမှာထားလိုက်တယ်

make it red,

အနီေရာင်ေြပာင်းလိုက်တယ်

and there you have it, the Library Initiative.

ကဲဒါဆို ရ ြပီ, "စာြကည့်တိုက်အစဦး"

ကွျန်ေတာ်ေတွးတယ် အလုပ်ြပီးြပီ, တံဆိပ်ရ ြပီ

So I thought, mission accomplished, there's your logo.

ဒီအမှတ်အသားနဲ့ ဆက်စပ်​ြပီး စိတ်ဝင်စားစရာေကာင်းတာက

So what's interesting about this logo, an unintended consequence,

မရည်ရွယ်တဲ့ရလဒ်

ဘာြဖစ်လဲဆိုေတာ့ သူတို့ကကွျန်ေတာ့်ရဲ့ ဒီဇိုင်းကိုေတာင်လိုတာမဟုတ်ဘူး

was that it turned out that they didn't really even need my design

because you could type it any font, you could write it by hand,

ဘာလို့လဲဆိုသူတို့ကြိုက်တဲ့ စကားလုံးပုံစံမျုိးနဲ့ရိုက်လို့ရတယ်

and when they started sending emails around,

လက်နဲ့ေရးလိုရတယ်

သူတို့ အီးေမး(လ်) စပို့တဲ့အချိန်မှာ

Shift ခလုတ်နဲ့ နံပတ် ၁ ခလုတ်နှိပ်လိုက်ရုံပဲ

they just would use Shift and 1,

they'd get their own logo just right out of the thing.

အဲလိုလုပ်လိုက်တာနဲ့ သူတို့ရဲ့ အမှတ်တံဆိပ်ရ ြပီေလ

And I thought, well, that's fine.

အဲဒါနဲ့ ကွျန်ေတာ်ေတွးတယ်, ေအာ်၊ ရတယ်

Feel free to use that logo.

အဲဒီတံဆိပ်ကို သူတို့လိုသလို သုံးလို့ရပါတယ်

And then I embarked on the real rollout of this thing --

ြပီးတာနဲ့ ကွျန်ေတာ်စတော့တာပဲ တကယ့်အလုပ်စတော့တာပဲ

working with every one of the architects

ဗိသုတာပညာရှင်အယောက်စီတိုင်းနဲ့ အလုပ်လုပ်တာ

to put this logo on the front door of their own library. Right?

သူတို့စာြကည့်တိုက်ရဲ့ အရေှ့တံခါးမှ ဒီအမှတ်အသားတပ်ဖို့, ဟုတ်လား၊

အဲဒီမှာ တကယ့်အလုပ်ြကီးစတာပဲ

So here's the big rollout.

အခေြခံအားြဖင့် ကွျန်ေတာ် ဗိသုကာပညာရှင်အမျုိးမျိုးနဲ့အလုပ်လုပ်ဖူးတယ်

Basically I'd work with different architects.

First Robin Hood was my client. Now these architects were my client.

အစကကွျန်ေတာ့်ကိုအလုပ်အပ်သူ Robin Hood ေပါ့

အခုဗိသုကာပညာရှင်ေတွက ကွျန်ေတာ့်ကိုအလုပ်အပ်သူ

I'd say, "Here's your logo. Put it on the door."

ကွျန်ေတာ်က "တံဆိပ်ကို တံခါးေပါ်မှာကပ်လိုက်"

"Here's your logo. Put it on both doors."

"တံခါးနှစ်ခု စလုံးေပါ်မှာကပ်လိုက်"

"Here's your logo. Put it off to the side."

" ေဘးကို နည်းနည်းေရွ့ကပ်လိုက်"

"Here's your logo repeated all over to the top."

"ဒီမှာ တံဆိပ်, ထိပ်မှာ အားလုံးကပ်လိုက်

So everything was going swimmingly.

အဲ့ေတာ့ အားလုံးက ေချာေချာချူချူပဲ

I just was saying, "Here's your logo. Here's your logo."

ကွျန်ေတာ်က "ဒီမှာတံဆိပ်, ဒီမှာတံဆိပ်" ဒါပဲေြပာစရာလိုတယ်

Then I got a call from one of the architects,

ဒါနဲ့ ဗိသုကာပညာရှင်တစ်ေယာက် စီက ဖုန်းေခါ်လာတယ်

a guy named Richard Lewis, and he says, "I've got a problem.

သူ့နာမည်က Richard Lewis သူက" အခက်အခဲတစ်ခုရှိတယ်"

ခင်ဗျားကဒီဇိုင်းဆဲွတဲ့သူဆိုေတာ့ ေြဖရှင်းေပးနိုင်မလား? တဲ့

You're the graphics guy. Can you solve it?"

And I said, OK, sure."

"ေကာင်းြပီ ကူေပးမယ်" ဆိုေတာ့

And he said, "The problem is that there's a space

သူက, "ြပဿနာက, စာအုပ်စင်နဲ့ မျက်နှာကြက် ကြားမှာေနရာလွတ်ေနတယ်

between the shelf and the ceiling."

ကွျန်ေတာ့်အတွက်ေတာ့ အဲဒါက ဗိသုကာ သမားအလုပ်လိုပဲ

So that sounds like an architectural issue to me,

not a graphic design issue, so I'm, "Go on."

ဒီဇိုင်နာကိစ္စမဟုတ်သလိုပဲ "ဆက်ေြပာပါ" ဆိုေတာ့

And Richard says, "Well, the top shelf has to be low enough

Richard က, "စာအုပ်စင် ရဲ့ အပေါ်ဆုံးအထက် က

ကလေးေတွမှီဖို့အတွက် နိမ့်နိမ့်ေလးလုပ်ရမယ်

for the kid to reach it,

ဒါေပမယ့်အဆောက်အအုံက အရမ်းေဟာင်း ​ေနတော့ နံရံေတွက အရမ်းြမင့်ေနတယ်

but I'm in a big old building, and the ceilings are really high,

so actually I've got all this space up there

အဲဒီ​ေနရာမှာ ေနရာအလွတ်အများြကီးရှိေနတယ်

and I need something like a mural."

အဲဒီ​ေတာ့ နံရံကပ် ပန်းချီလိုမျုိးလိုတယ်

And I'm like, "Whoa, you know, I'm a logo designer.

ကွျန်ေတာ်က "အလိုေလး၊ ကွျန်ေတာ်က တံဆိပ် ေရးဆွဲတဲ့သူ

Diego Rivera(ကမ္ဘာေကျာ်နံရံကပ်ပန်းချီဆရာ) လိုဘာလိုမဟုတ်ဘူး

I'm not Diego Rivera or something.

I'm not a muralist."

ကွျန်ေတာ် နံရံကပ်ပန်းချီ ဆွဲသူမဟုတ်ဘူး

And so he said, "But can't you think of anything?"

ဒါနဲ့သူက "ခင်ဗျားတစ်ခုခု စဥ်းစားလို့မရဘူးလား?"

So I said, "OK, what if we just took pictures of the kids in the school

ကွျန်ေတာ်က "ေကာင်းြပီ ဒါဆိုရင်ေကျာင်းမှာ ရှိတဲ့ကလေးေတွရဲ့ပုံ ကို ရိုက်ြပီးေတာ့

and just put them around the top of the thing,

အဲဒီ​ေနရာတစ်ဝိုက်မှာ ကပ်လိုက်ရင်ေရာ

and maybe that could work."

အဲလိုဆို အလုပ်ြဖစ်မယ်ထင်တယ်

And my wife is a photographer,

ကွျန်ေတာ့်မိန်းမက ဓာတ်ပုံဆရာမ

and I said, "Dorothy, there's no budget,

ကွျန်ေတာ်က Dorothy ေရ, ေငွတော့မရှိဘူး

can you come to this school in east New York, take these pictures?"

New York အရေှ့ပိုင်းက ေကျာင်းကို လာြပီး ဓာတ်ပုံရိုက်ေပးပါလား

And she did,

ဆိုေတာ့ သူရုိက်ေပးတယ်

and if you go in Richard's library,

ရစ်ချက်ရဲ့စာြကည့်တိုက်ထဲဝင်သွားရင်

which is one of the first that opened,

ပထမဦးဆုံးဖွင့်တဲ့ စာြကည့်တိုက်

it has this glorious frieze of, like, the heroes of the school,

အဲ့မှာခမ်းနားတဲ့အလျားလိုက်နံရံကပ်ပုံေတွ ရှိတယ်ေကျာင်းရဲ့သူစွမ်းေကာင်းေတွ

oversized, looking down

ပုံြကီးချဲ့ထားတယ် ေအာက်ကိုငုတ်ြကည့်ေနကြတယ် တကယ့်စာြကည့်တိုက်ရဲ့ အရုပ်အိမ်ေလးထဲကို

into the little dollhouse of the real library, right?

ကလေးေတွက အရမ်းေတာ်တယ် ေကျာင်းအုပ်နဲ့ စာြကည့်တိုက်မှူးတို့ ေသသေချာချာေရွးထားတာ

And the kids were great, hand-selected by the principals

and the librarian.

It just kind of created this heroic atmosphere in this library,

အဲ့ပုံေတွကစာြကည့်တိုက်ထဲမှာ သူစွမ်းေကာင်းအငေွ့အသက် ရအောင်လုပ်ေပးသလို

this very dignified setting below and the joy of the children above.

ကျကျနန စီရီထားတဲ့ဟာနဲ့, အပေါ်က ကလေးေတွနဲ့

So naturally all the other librarians in the other schools see this

အဲဒါနဲ့ အြခားေကျာင်းကစာြကည့်တိုက်မှူးေတွက ဒါကို ေတွြပီးေတာ့

သူတို့က "ငါတို့လည်းအဲဒီလို နံရံကပ်ပံေတွလိုချင်တယ်"ဆိုေတာ့

and they said, well, we want murals too.

And I'm like, OK.

ကွျန်ေတာ်က, "ေကာင်းြပီ"

So then I think, well, it can't be the same mural every time,

ကွျန်ေတာ်ေတွးတယ်အြမဲတမ်း နံရံကပ်ပုံတစ်ပုံစံတည်း ြဖစ်လို့မရဘူး

so Dorothy did another one, and then she did another one,

ဒါနဲ့ Dorothyက ေနာက်တစ်မျုိးလုပ်တယ် ြပီးေတာ့ေနာက်တစ်မျုိး

but then we needed more help,

ဆိုေတာ့ ကွျန်ေတာ်တို့ အကူအညီပိုလိုအပ်လာတယ်

so I called an illustrator I knew named Lynn Pauley,

ဒါနဲ့ ကျွန်ေတာ်အသိ ပုံသရုပ်ေဖာ်တဲ့ "Lynn Pauleyကို ေခါ်တယ်

and Lynn did these beautiful paintings of the kids.

Lynnက ကလေးေတွအတွက် တကယ်လှတဲ့ ပုံပန်းချီေလးေတွ ေဆးခြယ်ေပးတယ်

Then I called a guy named Charles Wilkin at a place called Automatic Design.

ကွန်ပျူတာဒီဇိုင်းက ကျွန်ေတာ်သိတဲ့ Charles Wilkin ကိုေခါ်တယ်

He did these amazing collages.

တကယ့်လှတဲ့ ဒီရုပ်ပုံေတွကို သူဖန်တီးတယ်

We had Rafael Esquer

ကျွန်ေတာ် Rafael Esquer ကို ေခါ်တယ်

do these great silhouettes.

သူက ခမ်းနားတဲ့အရိပ်ကျပုံ ေတွကိုဖန်တီးတယ်

He would work with the kids, asking for words,

ကလေးေတွနဲ့လက်တွဲြပီးေတာ့ သူစကားလုံးေတွ ေမးတယ်

and then based on those prompts,

အဲဒါ​ေတွပေါ်မှာ ေခြခံြပီးေတာ့

come up with this little, delirious kind of constellation

အတေွးပုံရိပ်ေတွ တစ်ခုတစ်ခု စုစည်းးထားတဲ့

of silhouettes of things that are in books.

စာအုပ်ထဲမှာေတွ့တဲ့အရာေတွရဲ့ ပုံရိပ်ေတွထွက်လာတယ်

Peter Arkle interviewed the kids

Peter Arkle က ကလေးေတွကိုေမးြပီးေတာ့

and had them talk about their favorite books

သူတို့ရဲ့ အကြိုက်ဆုံးစာအုပ် အကေြာင်း ေပြာခိုင်းတယ်

and he put their testimony as a frieze up there.

ကလေးေတွ ေပြာတာေတွကို အလျားလိုက်နံရံပန်းချီဖန်တီးတယ်

Stefan Sagmeister worked with Yuko Shimizu

Stefan Sagmeister နဲ့ Yuko Shimizu တွဲလုပ်တယ်

and they did this amazing manga-style statement,

သူတို့ကအ့ံသြဖွယ် စာေကြာင်း ေရးြပီး

"Everyone who is honest is interesting,"

"ရိုးသားသူတိုင်း စိတ်ဝင်စားစရာ ေကာင်း၏" ဆိုတဲ့

that goes all the way around.

စာေြကာင်းြကီးေတွ ေနရာတိုင်းမှာကပ်ထားတယ်

Christoph Niemann, brilliant illustrator,

Christoph Niemann, သရုပ်ေဖာ်ထူးခွျန်သူက

did a whole series of things

ဒီကဏ္ဍ တစ်ခုလုံးကို လုပ်ြပီး

where he embedded books into the faces and characters

စာအုပ်ထဲမှာ ရှာေတွ့တဲ့ မျက်နှာနဲ့ သကေ္တေတွ

and images and places that you find in the books.

ရုပ်ပုံေတွနဲ့ ေနရာေတွမှာ စာအုပ်ေတွရေးဆွဲတယ်

And then even Maira Kalman

Maira Kalman ကတောင်

did this amazing cryptic installation of objects and words

အရာဝတ္ထုေတွနဲ့ စကားလုံးေတွကို အနုစိပ် အတေွးပုံေဖာ်ထားတာေတွကို ဖန်တီးတယ်

that kind of go all around and will fascinate students

အဲဒါ​ေတွက ေနရာတုိင်းမှာပျံ့နှ့ံြပီးေတာ့ ရှိေနသရေွ့ကလေးေတွကို ဖန်းစား နိုင်မယ်

for as long as it's up there.

ဒီ​ေတာ့ အဲဒါတွအားလုံးက တကယ် အားရစရာေကာင်းတယ်

So this was really satisfying,

and basically my role here was reading a series of dimensions to these artists,

အြကမ်းဖျင်းအားြဖင့် ကွျန်ေတာ်က ပန်းချီဆရာေတွကို အချိုးအစား ဖတ်ေပးတယ်

and I would say,

ြပီးေတာ့ ကျွန်ေတာ်က

"Three feet by 15 feet, whatever you want.

"၃ ချိုး ၁၅ ချိုး , လိုချင်သလိုလုပ်လိုက်ပါ

Let me know if you have any problem with that."

အခက်အခဲရှိရင်ေြပာပါ"

And they would go and install these. It just was the greatest thing.

ဆိုရင် သူတို့က ပုံေတွထုတ်လာတယ်. အဲ့တာေတွက အရမ်းေကာငး်တဲ့အရာေတွပဲ

But the greatest thing, actually, was --

ဒါေပမယ့် တကယ်ေကာင်းတဲ့ အရာက

Every once in a while,

တစ်ခါတစ်ေလ ကွျန်ေတာ်

I'd get, like, an invitation in the mail made of construction paper,

ေဆာက်လုပ်ေရးစာရွက်နဲ့ေရးထားတဲ့ ဖိတ်စာလိုလို စာလက်ခံရရှိတယ်

and it would say, "You are invited to the opening of our new library."

စာထဲမှာ, " စာြကည့်တိုက်ဖွင့်ပဲွကို ဖိတ်ြကားပါတယ်" လို့ေရးထားတယ်

So you'd go to the library, say, you'd go to PS10,

အဲဒါဆို စာြကည့်တိုက်ကို သွားတယ် ဥပမာ, PS 10 ဆို

and you'd go inside.

အထဲကို ဝင်သွားြပီးေတာ့

There'd be balloons, there'd be a student ambassador,

ပူစီေပါင်းေတွရှိတယ်, ေကျာင်းသား ကိုယ်စာလှယ်ေတွရှိတယ်

there'd be speeches that were read,

သူတို့ ဖွင့်ပွဲေတွ ဖတ်ြပီးေြပာတယ်

poetry that was written specifically for the opening,

အထူးသဖြင့်ဖွင့်ပွဲအတွက် ေရးထားတဲ့ ကဗျာေတွ

dignitaries would present people with certificates,

ဂုဏ်သရေရှိလူြကီးမင်းများ က ဂုဏ်ပြုလွှာေတွအပ်နှင်းမယ်

and the whole thing was just a delirious, fun party.

ပွဲတစ်ခုလုံးက ခမ်းနားတယ်, ေပျာ်ရွှင်ဖွယ် ေတွနဲ့

So I loved going to these things.

အဲဒီလို ပွဲေတွသွားရတာကြိုက်တယ်

I would stand there dressed like this, obviously not belonging,

အခုလို ဝတ်ြပီးေတာ့ အဲဲဒီမှာ မဆီမဆိုင် မတ်တတ်ရပ်မယ်

and someone would say, "What are you doing here, mister?"

တစ်ေယာက်က လာပြီး, "ဒီမှာဘာလုပ်လဲ လူြကီးမင်း?"လိုေမးရင်

And I'd say, "Well, I'm part of the team that designed this place."

ကျွန်ေတာ်က "ကွျန်ေတာ်လဲဒီေနရာကို ဒီဇိုင်းဆွဲတဲ့အဖွဲ့ဝင်ပါ" ဆို

And they'd said, "You do these shelves?"

သူတို့က "အော်၊ စာအုပ်စင်​ေတွလုပ်တာလား?'

And I said, "No." "You took the pictures up above."

ကျွန်ေတာ်က "မဟုတ်ဘူး" "အပေါ်ကပုံေတွ ရိုက်တာလား"

"No."

"မဟုတ်ဘူး"

"Well, what did you do?"

"ေအာ်, ဒါဆိုဘာလုပ်လဲ?"

"You know when you came in? The sign over the door?"

"ခင်ဗျားဝင်လာတဲ့အချိန်မှာေလ တံခါးေပါ်ကတံဆိပ် သိလား?

"The sign that says library?"

"စာြကည့်တိုက်လို့ေြပာတဲ့ တံဆိပ်လား"

(Laughter)

"Yeah, I did that!"

(ရယ်သံများ)

ဟုတ်တယ်ကွျန်ေတာ်လုပ်ထားတာ

And then they'd sort of go, "OK. Nice work if you can get it."

ဒါနဲ့ သူက "ေကာင်းလိုက်တာ လွယ်လွယ်နဲ့ ပိုက်ဆံရမယ့်အလုပ်ပဲ"

So it was so satisfying going to these little openings

ဒီ​ေတာ့ အဲ့ လို ဖွင့်ပွဲေတွသွားတာ ေတာ်ေတာ်အားရစရာေကာင်းတယ်

despite the fact that I was kind of largely ignored or humiliated,

ကွျန်ေတာ်က ေတာ်ေတာ်ေလးဥပက္ခာပြုခံရ ြပီးေတာ့ အရှက်ခွဲခံရတာကလွဲလို့

but it was actually fun going to the openings,

အဲဒီလို ဖွင့်ပွဲေတွ သွားရတာေပျာ်ဖို့ေကာင်းတယ်

so I decided that I wanted to get the people in my office

ဒီ​ေတာ့ ကွျန်ေတာ်ဆုံးြဖတ်လိုက်တယ် အခုစီမံကိန်းမှာ ပါခဲ့တဲ့

who had worked on these projects, get the illustrators and photographers,

ပုံရိပ်ေဖာ်သူေတွ နဲ့ ဓာတ်ပုံဆရာေတွကို စုစည်း​ြပီးေတာ့

and I said, why don't we rent a van

ကွျန်ေတာ်က "ငါတို့ ကားငှားြပီး

and drive around the five boroughs of New York

New Yorkရဲ့ မြို့ငါးမြို့ကို ပတ်ေမာင်းြပီးေတာ့

and see how many we could hit at one time.

တစ်ြကိမ် ဘယ်ေလာက်လုပ်ေပးနိုင်လဲြကည့်ရင်း

And eventually there were going to be 60 of these libraries,

ေနာက်ဆုံး မှာ စာြကည့်တိုက် အခု ၆၀ ေလာက်ရှိေနတယ်

so we probably got to see maybe half a dozen in one long day.

အဲ့ေတာ့ တစ်ေန့မှာ ၁၂ ခု ေလာက် သွားြကည့်နိုင်မယ်

And the best thing of all was meeting these librarians

အကောင်းဆုံးအရာက စာြကည့်တိုက်မှုးေတွနဲ့ ေတွ့ဆုံတာပဲ

who kind of were running these, took possession of these places

စာြကည့်တိုက်ကို ဦးေဆာင်တဲ့သူေတွလေ အဲဒီ​ေနရာကို အပိုင်သိမ်းထားတယ်

like their private stage upon which they were invited

ဖိတ်ြကားခံရြပီး သူတို့ရဲ့ တစ်ကိုယ်ေတာ်ပွဲစင် လိုမျိုးပဲ

to mesmerize their students and bring the books to life,

ကလေးေတွကို ဆွဲဆောင်​ြပီးေတာ့ စာအုပ်ေတွကိုအသက်ဝင်ေအာင်လုပ်ရတာ

and it was just this really exciting experience

ဒါက တကယ် စိတ်လှုပ်ရှား စရာေကာင်းတဲ့ အတေွ့အြကံုပဲ

for all of us to actually see these things in action.

ဒါ​ေတွအားလုံးကို တကယ် ေတွ့ြမင်ရတာ

So we spent a long day doing this

ကျွန်ေတာ်တို့ ဒါ​ေတွကို တစ်ေနကုန်အချိန်ေပးြပီးလုပ်တယ်

and we were in the very last library.

ဒါနဲ့ ေနာက်ဆုံး စာြကည့်တိုက်ကို ေရာက်လာတယ်

It was still winter, because it got dark early,

ေဆာင်းရာသီအချိန် ြဖစ်ေတာ့ ေစာေစာ ေမှာင်တယ်

and the librarian says,

စာြကည့်တိုက်မှုးကပေြာတယ်

"I'm about to close down. So really nice having you here.

"စာြကည့်တိုက်ကိုပိတ်ေတာ့မယ် ဒီမှာလာေပးတာေကျးဇူးတင်ပါတယ်"

Hey, wait a second, do you want to see how I turn off the lights?"

ေအာ်၊ ဒါနဲ့, ကျွန်မ မီးဘယ်လိုပိတ်လဲ ကြည့်ချင်လား

I'm like, "OK."

ကျွန်ေတာ်က " ေကာင်းပါြပီး"

And she said, "I have this special way that I do it."

သူမက, "ကွျန်မမှာ အထူးနည်းလမ်းတစ်ခုရှိတယ်"

And then she showed me.

သူမ က ကွျန်ေတာ့်ကို ြပတယ်

What she did was she turned out every light one by one by one by one,

သူမက မီးေတွကို တစ်လုံးချင်း တစ်လုံးချင်း ပိတ်ြပီးေတာ့

and the last light she left on

သူမ ေနာက်ဆုံးမီးလုံး ကို ချန်ထားြပီေတာ့

was the light that illuminated the kids' faces,

အဲ့မီးက ကလေးေတွရဲ့မျက်နှာကို ေတာက်ပစေတယ်

and she said, "That's the last light I turn off every night,

သူမက, "အဲ့ဒီ့မီးကကွျန်မညတိုင်း ေနာက်ဆုံးပိတ်တဲ့မီးပဲ" တဲ့

because I like to remind myself why I come to work."

"ဘာေကြာင့်ဆိုကွျန်မဘာလို့အလုပ်လာလဲဆို တာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုြပန်သတိေပးချင်လို့တဲ့"

So when I started this whole thing,

ကွျန်ေတာ်ဒီအရာေတွ အားလုံးစခဲ့တဲ့ အချိန်က

remember, it was just about designing that logo

မှတ်မိလား, တံဆိပ် ပုံဆွဲဖို့ပဲ

and being clever, come up with a new name?

ြပီးေတာ့ ေတာ်လို့, နာမည်အသစ်ရလာတယ်?

The unintended consequence here,

ဒီမှာ မထင်မှတ်ပဲဲရတာတဲ့ ရလဒ်

which I would like to take credit for

ကွျန်တော်က အဲဒါ ကို အမှတ်ယူချင်တယ်

and like to think I can think through the experience to that extent,

ကွျန်ေတာ့်ရဲ့ အတေွ့အကြံု ေတွက ေန အခုလိုြဖစ်လာတယ်လို့

but I can't.

ကွျန်ေတာ်ေတွးချင်ေပမယ့် ေတွးလို့မရဘူး

I was just focused on a foot ahead of me, as far as I could reach with my own hands.

ကွျန်ေတာ်က ကွျန်ေတာ့်ရဲ့ အရေှ့တစ်လက်မလောက် ပဲေတွးတယ် ကွျန်ေတာ်လက်လှမ်းမှီသလောက်ပဲ

Instead, way off in the distance

ဒါေပမယ့် စာြကည့်တိုက်မှူးေတွက

was a librarian

ေရရှည်ကို ကြည့်တယ်

who was going to find the chain of consequences

ရလဒ်ေတွရဲ့ ကွင်းဆက်ကို ရှာေဖွသူ ေတွ

that we had set in motion,

ကျွန်ေတာ်တုိ့စတင်လှုပ်ရှားတယ်

a source of inspiration

စိတ်တက်ြကွစေတဲ့အရာ

so that she in this case could do her work really well.

အဲဒီ​ေတာ့ သူမ က သူမရဲ့အလုပ်ကို ေကာင်းေကာင်းလုပ်ေဆာင်နိုင်တယ်

40,000 kids a year are affected by these libraries.

တစ်နှစ်မှာ ကလေးအယောက် ၄၀,၀၀၀ ကအဲဒီစာြကည့်တိုက်ကနေ အကျိုး​ေကျးဇူးရတယ်

They've been happening for more than 10 years now,

အခုဆိုရင် အဲဒါ​ေတွက ၁၀ ကြာခဲ့ြပီ

so those librarians have kind of turned on a generation of children to books

ဒီစာြကည့်တိုက်မှူးေတွက ကလေးမျုိးဆက် တစ်ဆက်ကုိစာအုပ်ေတွစီပို့ေပးနိုင်ခဲ့ြပီ

and so it's been a thrill to find out

အဲဒါကို ေတွ့ရတာ အရမ်းစိတ်လှုပ်ရှားဖွယ်ေကာင်းတယ်

that sometimes unintended consequences are the best consequences.

တစ်ခါတစ်ေလ မရည်ရွယ်တဲ့ ရလဒ်ေတွက အကောင်းဆုံး ရလဒ်ေတွပါပဲ

Thank you very much.

ေကျးဇူးတင်ပါတယ်

(Applause)

(လက်ခုပ် ဩဘာသံများ)