Julian Baggini: Is there a real you?

Translator: Myo Aung Reviewer: sann tint

Is there a real you?

ကျွန်တော်တို့ဟာ တကယ် ရှိကြရဲ့လား?

This might seem to you like a very odd question.

ဒီမေးခွန်းဟာ ခင်ဗျားတို့အတွက် သိပ်ကို ထူးဆန်းနိုင်ပါတယ်။

Because, you might ask,

ခင်ဗျားတို့က ကျွန်တော်တို့ တကယ်ရှိနေတာကို

how do we find the real you,

တကယ့် ကျွန်တော်ဆိုတာ ဘယ်လိုရှိမှန်း

how do you know what the real you is?

ဘယ်လို သိနိုင်မလဲ? မေးနိုင်ကြပါတယ်။

And so forth.

စသဖြင့်ပေါ့လေ။

But the idea that there must be a real you,

ဒါပေမဲ့၊ ကျွန်တော်ဆိုတာ တကယ်ကို ရှိရမယ်

surely that's obvious.

ဆိုတဲ့ အချက်ဟာ ထင်ရှားလှပါတယ်။

If there's anything real in the world, it's you.

ကမ္ဘာကြီးထဲတွင် တကယ်စင်စစ် တခုခုရှိတယ်ဆိုရင်၊ အဲဒါ ကျွန်တော်ပါပဲ။

Well, I'm not quite sure.

တကယ်တော့ ကျွန်တော်ဟာ သိပ်မသေချာပါ။

At least we have to understand a bit better what that means.

အနည်းဆုံးအားဖြင့် အဲဒါက ဘာကိုဆိုလိုမှန်း နဲနဲလေး ပိုနားလည်ဖို့ လိုတယ်။

Now certainly, I think there are lots of things in our culture around us

ပြီးတော့ ကျွန်တော်တို့ကို ဝန်းရံလျက် ရှိနေတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေကလည်း

which sort of reinforce the idea

ကျွန်တော်တို့ တဦးချင်း အတွင်းမှာ

that for each one of us, we have a kind of a core, an essence.

အမာခံလိုဟာမျိုး၊ အနှစ်သာရလိုဟာမျိုး ရှိတာကို အလေးပေး ညွှန်ပြကြပါတယ်။

There is something about what it means to be you which defines you,

ကျွန်တော်တို့ကို သတ်မှတ်ဖေါ်ပြပေးတဲ့အရာ

and it's kind of permanent and unchanging.

ထာဝရရှိနေကာ ပြောင်းလဲခြင်း မရှိတဲ့အရာမျိုး ရှိတယ်။

The most kind of crude way in which we have it,

Bအဲဒီလို သာဓက တခုကို ထောက်ပြရမယ်ဆိုရင်၊

are things like horoscopes.

ဇာတာလိုဟာမျိုးကို ပြနိုင်ပါတယ်။

You know, people are very wedded to these, actually.

လူတွေဟာ အဲဒီလို အရာတွေကို တကယ့်ကိုပဲ မစွန့်လွှတ်နိုင်ကြပါဘူး။

People put them on their Facebook profile

လူတွေဟာ ဇာတာတွေကို Facebook ပရိုဖိုင်ထဲမှာ ထည့်ကြတယ်၊

as though they are meaningul,

အဲဒါဟာ တကယ့်ကို တခုခု အရေးပါနေသလိုပဲ၊

you even know your Chinese horoscope as well.

ပြီးတော့လူတွေဟာ မိမိတို့ရဲ့ တရုတ် ဇာတာကိုလည်း သိကြပါတယ်။

There are also more scientific versions of this,

တဖန် အဲဒါမျိုးကိုပဲ သိပ္ပံနည်းကျ ပုံစံမျိုးနဲ့ လုပ်ကြတာလည်း ရှိပါသေးတယ်၊

all sorts of ways of profiling personality type,

လူပုဂ္ဂိုလ် အမျိုးအစားကို ဆန်းစစ်တဲ့ နည်းစနစ်တွေ၊

such as the Myers-Briggs tests, for example.

Myers-Briggs စမ်းစပ်ချက်တွေလို ဆိုပါစို့ ရှိပါတယ်။

I don't know if you've done those.

ခင်ဗျားတို့ ကိုယ်တိုင် အဲဒါတွေကို လုပ်ခဲ့ဘူးကြလား မသိဘူး။

A lot of companies use these for recruitment.

ကုမ္ပဏီ အများက လူအသစ် ခန့်ရာမှာ အဲဒါတွေကို သုံးကြတယ်။

You answer a lot of questions,

ကျွန်တော်တို့ဟာ မေးခွန်းတွေ တသီကြီးကို ဖြေပေးရတယ်၊

and this is supposed to reveal something about your core personality.

အဲဒီလို ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အဓိကအကျဆုံး အချက်တွေ သိလာနိုင်မယ်လို့ ယူဆကြပါတယ်။

And of course, the popular fascination with this is enormous.

ပြီးတော့ လူတွေအကြားမှာ အဲဒါပေါ်ပြူလာ ဖြစ်ခြင်းကလည်း အံ့အားသင့်စရာကြီးပါ။

In magazines like this, you'll see,

ဒီလို မဂ္ဂဇင်းတွေ ထဲမှာဆိုရင်၊ ခင်ဗျးတို့ဟာ

in the bottom left corner, they'll advertise in virtually every issue

အောက်ပိုင်း ဘယ်ဘက် ထောင့်မှာ ၎င်းတို့ဟာ အတွဲတိုင်းထဲမှာ၊

some kind of personality thing.

ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ အရာလေးတွေကို ထည့်ကို ထည့်ပေးကြပါတယ်။

And if you pick up one of those magazines,

ခင်ဗျားတို့က အဲဒီလို မဂ္ဂဇင်းကို ကောက်ယူလိုက်ရင်၊

it's hard to resist, isn't it?

အဲဒါကို မလုပ်မိဘဲ မနေနိုင်ဘူး၊ ဟုတ်တယ်မဟုတ်လား?

Doing the test to find what is your learning style,

ကိုယ့်ဘဝပုံစံက ဘယ်လိုဟာမျိုးလဲ၊

what is your loving style, or what is your working style?

ကျွန်တော်တို့ ချစ်တဲ့ ပုံစံက ဘယ်လို ဒါမှမဟုတ် အလုပ်လုပ်ကြပုံက ဘယ်လိုဟာလဲ?

Are you this kind of person or that?

ကျွန်တော်တို့ဟာ ဒီလိုပုံစံမျိုး ဟိုလိုပုံစံမျိုး ပုဂ္ဂိုလ်လား?

So I think that we have a common-sense idea

ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ ကိုယ်၌ထဲမှာ အဲဒီလို အမာခံ တခုခု၊

that there is a kind of core or essence of ourselves

အနှစ်သာရ တခုခု ရှိနေတယ်၊ အဲဒါကို ဖေါ်ထုတ်ဖို့ လိုတယ်လို့

to be discovered.

အားလုံးက လက်ခံထားသလိုပါပဲ။

And that this is kind of a permanent truth about ourselves,

ပြီးတော့ အဲဒါဟာ ကျွန်တော်တို့ ကိုယ်တိုင်ရဲ့ ထာဝရ အမှန်တရားဖြစ်တယ်၊

something that's the same throughout life.

တသက်တာလုံးမှာ တပုံစံတည်း ရှိနေမယ့် အရာမျိုးပါ။

Well, that's the idea I want to challenge.

ကောင်းပြီ၊ ကျွန်တော်ဟာ အဲဒီလို အတွေးအခေါ်ကိုမှ စိန်ခေါ်ချင်ပါတယ်။

And I have to say now, I'll say it a bit later,

အဲဒီအကြောင်း နောက်ပိုင်းမှာ ပြောပြပါ့မယ်၊ အခု ပြောချင်တာက

but I'm not challenging this just because I'm weird,

ကျွန်တော်ဟာ မကျေမနပ် ဖြစ်လာလို့ စိန်ခေါ်ချင်တာ မဟုတ်ပါ၊

the challenge actually has a very, very long and distinguished history.

ဒီစိန်ခေါ်မှုဆီမှာ သိပ်ကို ကြာရှည်ခဲ့ကာ အတော့ကို ထင်ရှားတဲ့ သမိုင်းစဉ် ရှိပါတယ်။

Here's the common-sense idea.

သာမန် တွေးခေါ်လို့ ရနိုင်တာက ဒီလိုရှိပါတယ်။

There is you.

ကျွန်တော်တို့ ဆိုသည်မှာ။

You are the individuals you are, and you have this kind of core.

ကျွန်တော်တို့ဟာ ကျွန်တော်တို့ဆိုတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေပါ၊ အမာခံလိုဟာ ကိုယ်စီ ရှိပါတယ်။

Now in your life, what happens is that you, of course,

ကျွန်တော်တို့ဟာ ကိုယ့်ဘဝ တသက်တာမှာ အတွေ့အကြုံ အမျိုးမျိုးကို ရရှိ

accumulate different experiences and so forth.

စုစည်းလာကြတာလည်း တကယ်အမှန်ပါပဲ။

So you have memories,

အဲဒီလိုနည်းဖြင့် ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ မှတ်ဉာဏ်ဆိုတာ ရှိလာတယ်၊

and these memories help to create what you are.

မှတ်ဉာဏ်ကျပြန်တော့ ခင်ဗျား ဘယ်သူဘယ်ဝါ ဆိုတာကို ပြဌာန်းပေးတယ်။

You have desires, maybe for a cookie,

ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ လိုချင်တောင့်တနေတာ ရှိနိုင်ပါတယ်၊ ကိတ်မုန့် ဖြစ်နိုင်သလို၊

maybe for something that we don't want to talk about

ကျောင်းမှာ နံနက် ၁၁ နာရီ အချိန်တွင်

at 11 o'clock in the morning in a school.

ပြောမပြချင်တဲ့ အရာတခုခု ဖြစ်နိုင်တယ်။

You will have beliefs.

ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ ယုံကြည်ချက်တွေ ရှိနိုင်ပါတယ်။

This is a number plate from someone in America.

ဟောဒီမှာ ခင်ဗျားတို့ မြင်ကြရတာက အမေရိကထဲက ကားနံပါတ်ပါ။

I don't know whether this number plate, which says "messiah 1,"

"messiah 1" တနည်း ကယ်တင်ရှင် အဓိပ္ပါယ်ရတဲ့ အဲဒီ နံပါတ်က

indicates that the driver believes in the messiah,

ယာဉ်ကို မောင်းသူဟာ ကယ်တင်ရှင်အား ယုံကြည်တာကို ညွှန်ပြနေတာလား၊

or that they are the messiah.

ဒါမှမဟုတ် သူတို့ကိုယ်နှိုက်ကိုက ကယ်တင်ရှင်တွေလား မပြောတတ်ပါ။

Either way, they have beliefs about messiahs.

ဒါပေမဲ့ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ြဖစ် သူတို့ဟာ ကယ်တင်ရှင်ကို ယုံကြည်သူတွေပါ။

We have knowledge.

ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ အသိပညာတွေ ရှိပါတယ်။

We have sensations and experiences as well.

ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ တွေ့ထိခံစားရမှုတွေ၊ အတွေ့အကြုံတွေလည်း ရှိပါတယ်။

It's not just intellectual things.

အဲဒါတွေဟာ အတတ်ပညာဆိုင်ရာ အရာတွေ သက်သက် မဟုတ်ပါ။

So this is kind of the common-sense model, I think,

အဲဒါက သာမန်အသိစိတ်ဖြင့် စဉ်းစားလို့ ရနိုင်တဲ့ ပုံစုံပါ၊

of what a person is.

ပုဂ္ဂိုလ်တဦးဆိုတာ ဘာလဲကို ပြပါတယ်။

There is a person who has all the things that make up our life experiences.

ဒီတော့ လူပုဂ္ဂိုလ်တိုင်းဆီမှာ သူ့ကိုယ်ပိုင် ဘဝအတွေ့အကြုံများ ကိုယ်စီ ရှိပါတယ်။

But the suggestion I want to put to you today

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော် ဒီနေ့ ခင်ဗျားတို့ကို တင်ပြချင်တဲ့ အချက်က

is that there's something fundamentally wrong with this model.

အဲဒီ မော်ဒယ်ပုံစံမျိုးဟာ အခြေခံမှအစ မှားယွင်းနေခြင်းကိုပါပဲ။

And I can show you what's wrong with one click.

မှားနေတာက ဘာလဲဆိုတာကို ကျွန်တော်ဟာ ကလစ်တချက် လုပ်ရုံနဲ့ ပြနိုင်ပါတယ်။

Which is there isn't actually a "you" at the heart of all these experiences.

ခုနက အတွေ့အကြုံတွေ အားလုံးရဲ့ အကြားမှာ "ကျွန်တော်"ဆိုတာ မရှိဘူးဆိုတဲ့ အချက်ပါ။

Strange thought? Well, maybe not.

ထူးဆန်းတဲ့ အတွေးအခေါ် မဟုတ်ပါကလား? တကယ်တော့၊ ဟုတ်ချင်မှ ဟုတ်မှာပါ။

What is there, then?

အဲဒီလိုဆိုရင် အဲဒီမှာ ရှိတာက ဘာများလဲ?

Well, clearly there are memories, desires, intentions, sensations,

အဲဒီမှာ မှတ်ဥဏ်တွေ၊ လိုအင်ဆန္ဒတွေ၊ ရည်မှန်းချက်တွေ၊ ထိတွေ့ခံစားရချက်တွေ၊

and so forth.

စသဖြင့် ရှိနေကြတာကတော့ အမှန်ပါ။

But what happens is these things exist,

တကယ်ဖြစ်ပျက်ပုံက၊ အဲဒါတွေ အားလုံး ရှိနေကြတယ်၊

and they're kind of all integrated,

ပြီးတော့ ၎င်းတို့အားလုံးဟာ ပေါင်းစည်းနေကြကာ

they're overlapped, they're connected in various different ways.

တခုအပေါ်တခု ထပ်လျက် ရှိနေကြပြီး နည်းမျိုးစုံဖြင့် ချိတ်ဆက်လျက် ရှိနေကြတာပါ။

They're connecting partly, and perhaps even mainly,

၎င်းတို့ အားလုံး ချိတ်ဆက်လျက် ရှိနေကြရခြင်းက အဓိကအားဖြင့်

because they all belong to one body and one brain.

ခန္ဓာကိုယ် တခုတည်း၊ ဦးနှောက် တခုတည်းနဲ့ သက်ဆိုင်နေကြလို့ပါ။

But there's also a narrative, a story we tell about ourselves,

ဒါပေမဲ့၊ အဲဒီ တချိန်တည်းမှာ၊ ကျွန်တော်တို့ ကိုယ်တိုင် အကြောင်းကို ပြောခြင်းဖြင့်

the experiences we have when we remember past things.

အတိတ် ဖြစ်ရပ်တွေကို ပြန်သတိရခြင်းဖြင့် ဖန်တီးကြတဲ့ ပုံပြင်လည်း ရှိပါသေးတယ်။

We do things because of other things.

ကျွန်တော်တို့ဟာ အခြား အရာတွေကြောင့် လုပ်ကိုင်ကြရတာ ရှိပါတယ်။

So what we desire is partly a result of what we believe,

ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လိုအင်တောင့်တချက်တွေဟာ တနည်းအားဖြင့် ယုံကြည်မှုရဲ့ ရလဒ်ပါ၊

and what we remember is also informing us what we know.

ပြီးတော့ မှတ်မိကြတာတွေကလည်း ကျွန်တော်တို့ သိတာတွေကို ထောက်ြပနေတာပါ။

And so really, there are all these things,

တကယ်တော့၊ အဲဒီထဲမှာ ခုနက အရာတွေ အားလုံး ပါဝင်နေကြတာပါ၊

like beliefs, desires, sensations, experiences,

ယုံကြည်မှုတွေ၊ လိုအင်ဆန္ဒတွေ၊ ခံစားထိတွေ့မှုတွေ၊ အတွေ့အကြုံတွေ၊

they're all related to each other,

အဲဒါတွေ အားလုံးတို့ဟာ တခုနှင့်တခု ဆက်စပ်နေကြလျက်

and that just is you.

ကျွန်တော်ဆိုတာကို ဖြစ်ပေါ်လာစေတာပါ။

In some ways, it's a small difference from the common-sense understanding.

တနည်းအားဖြင့် အဲဒါဟာ သာမန် နားလည်မှု အချက်တွေ နဲနဲပါးပါး ခြားနားတာ ဖြစ်နိုင်တယ်။

In some ways, it's a massive one.

တချို့ကိစ္စမှာ အကြီးအမား ခြားနားချက် ဖြစ်နိုင်တယ်။

It's the shift between thinking of yourself

အဲဒါကမှ ဘဝအတွေ့အကြုံ အားလုံးရှိနေတဲ့

as a thing which has all the experiences of life,

အရာဖြစ်တဲ့ ကျွန်တော်တို့ဆီကို

and thinking of yourself as simply that collection

တနည်း ကျွန်တော်တို့ဟာ ဘဝအတွေ့အကြုံ အားလုံး တည်ရှိနေတဲ့ အရာပဲ ဆိုတဲ့

of all experiences in life.

အတွေးခေါ်ကို ပေါ်ပေါက် လာစေတာပါ။

You are the sum of your parts.

ကျွန်တော်တို့ဟာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေရဲ့ စုပေါင်းမှုပါပဲ။

Now those parts are also physical parts, of course,

အဲဒီ အစိတ်အပိုင်းတွေဟာ ရုပ်ပိုင်းအရ တည်ရှိနေကြတာ မှန်ပါတယ်၊

brains, bodies and legs and things,

ဦးနှောက်၊ ခန္ဓာကိုယ်၊ ခြေထောက် စသဖြင့် ရှိပေမဲ့၊

but they aren't so important, actually.

တကယ်တမ်းမှာ ၎င်းတို့ဟာ သိပ် အရေးမကြီးကြပါ။

If you have a heart transplant, you're still the same person.

ကျွန်တော့ နှလုံးကို အစားထိုး တပ်ဆင်ထားလည်း ကျွန်တော်ဟာ အဲဒီပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်နေတုန်းပါပဲ။

If you have a memory transplant, are you the same person?

ကျွန်တော့မှတ်ဉာဏ်ကို အစားထိုးထားရင်လည်း အဲဒီပုဂ္ဂိုလ် ဖြစ်နေတုန်းပဲ မဟုတ်လား?

If you have a belief transplant, would you be the same person?

တဦးဦးရဲ့ ယုံကြည်ချက်ကို အစားထိုး တပ်ဆင် ပေးလိုက်ရင်ကော ထိုသူဟာ အဲဒီပုဂ္ဂိုလ်ဘဲလား?

Now this idea, that what we are, the way to understand ourselves,

ကျွန်တော်တို့ဆိုတာ အတွေ့အကြုံများ ရှိနေတဲ့

is as not of some permanent being, which has experiences,

ထာဝရ ပုဂ္ဂိုလ် မဟုတ်ဘဲ၊ အတွေ့အကြုံတွေ

but is kind of a collection of experiences,

စုစည်းလျက် ရှိနေသူ ဖြစ်တယ် ဆိုတဲ့ အချက်ဟာ

might strike you as kind of weird.

ခင်ဗျားတို့ကို စိတ်ပျက်သွားစေနိုင်ပါတယ်။

But actually, I don't think it should be weird.

ဒါပေမဲ့၊ တကယ်လက်တွေ့မှာကျတော့၊ အဲဒါဟာ စိတ်ပျက်စရာ မဟုတ်ဘူးလို့ ထင်တယ်။

In a way, it's common sense.

စဉ်းစားကြည့်ရင် အဲဒါဟာ သာမည အချက်ပါ။

Because I just invite you to think about, by comparison,

ဘာဖြစ်လို့လဲ ဆိုတော့ ကျွန်တော်ဟာ ခင်ဗျားတို့ကို ဖိတ်ကြားလိုပါတယ်၊

think about pretty much anything else in the universe,

ခင်ဗျားတို့ စဉ်းစားကြည့်ပါ၊ နှိုင်းယဉ်လျက် အများသိ စကြာဝဠာထဲက အရာတွေကို၊

maybe apart from the very most fundamental forces or powers.

အခြေခံအကျဆုံး စွမ်းအားတွေ ဒါမှမဟုတ် စွမ်းအင်တွေမှ လွဲပြီး၊ စဉ်းစားကြည့်ကြပါ။

Let's take something like water.

ရေလို အရာကို ကျွန်တော်တို့ ယူကြည့်ကြပါစို့။

Now my science isn't very good.

ကျွန်တော်ဟာ သိပ္ပံပညာထဲမှာ သိပ်မတော်လှပါ။

We might say something like water has two parts hydrogen

ရေထဲမှာ ဟိုက်ဒရိုဂျင် နှစ်ဆ နှင့် အောက်ဆီဂျင် တစ်ဆ

and one parts oxygen, right?

ပါဝင်တယ်လို့ ဆိုနိုင်တယ် မဟုတ်လား?

We all know that.

ကျွန်တော်တို့ အားလုံးကို အဲဒါကို သိကြတယ်။

I hope no one in this room thinks that what that means

ဒီလိုပြောလိုက်လို့ ဒီအခန်းထဲက ဘယ်သူမှာမှ အဲဒါရဲ့ အဓိပ္ပါယ်က

is there is a thing called water, and attached to it

ရေဆိုတဲ့ အရာ ရှိနေတယ်၊ ၎င်းထဲမှာ

are hydrogen and oxygen atoms,

ဟိုက်ဒရိုဂျင် နဲ့ အောက်ဆီဂျင် အဏုမြူတွေ ရှိနေကြတယ်၊

and that's what water is.

အဲဒါကမှ ရေပါပဲလို့ စဉ်းစားကြမှာ မဟုတ်ပါ။

Of course we don't.

ကျွန်တော်တို့ အဲဒီလို မစဉ်းစားတတ်ကြပါ။

We understand, very easily, very straightforwardly,

ကျွန်တော်တို့ နားလည်ထားကြတာက ရိုးရိုးရှင်းရှင်းလေးပါ၊

that water is nothing more

ရေဆိုသည်မှာ ဟိုက်ဒရိုဂျင် နဲ့ အောက်ဆီဂျင် မော်လီကြူးတွေကို

than the hydrogen and oxygen molecules suitably arranged.

သင့်လျော်စွာ စီစဉ်ပေါင်းစပ်မှု ဖြစ်တယ်ဆိုတာကိုပါ။

Everything else in the universe is the same.

ဒီတော့ စကြာဝဠာထဲက အရာတိုင်းဟာလည်း အလားတူပါပဲ။

There's no mystery about my watch, for example.

ဥပမာ၊ နာရီကို ယူကြည့်မယ်ဆိုရင် ထူးဆန်း နားလည်မရတာ ဘာမှ မရှိနိုင်ပါ။

We say the watch has a face, and hands,

နာရီဆီမှာ မျက်နှာပြင်ရှိတယ်၊ လက်တံတွေ ရှိတယ်၊

and a mechanism and a battery,

စက်ယန္တရား နဲ့ ဓာတ်ခဲ ရှိတာ ကျွန်တော်တို့ သိကြတယ်။

But what we really mean is,

ကျွန်တော်တို့ အတွက် အရေးကြီးဆုံးက

we don't think there is a thing called the watch

နာရီဆိုတာ ရှိနေခြင်းပါပဲ၊ နာရီလို့ ဆိုလိုက်တာနဲ့ ကျွန်တော်တို့ဟာ

to which we then attach all these bits.

ခုနက အရာတွေ အားလုံးကို ထည့်မစဉ်းစားကြတော့ပါ။

We understand very clearly that you get the parts of the watch,

အဲဒီတချိန်တည်းမှာ ခုနက ပြောခဲ့တဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေ အားလုံးကို ယူပြီး

you put them together, and you create a watch.

တပ်ဆင်ပေးလိုက်ရင် နာရီကို ဖန်တီးနိုင်တာ အားလုံး ကောင်းကောင်းသိကြပါတယ်။

Now if everything else in the universe is like this,

စကြာဝဠျာထဲက အရာတွေ အားလုံး ဖြစ်ကြတယ်ဆိုရင်၊

why are we different?

ကျွန်တော်တို့ကကော ဘာဖြစ်လို့ တမျိုး ဖြစ်ရမှာလဲ?

Why think of ourselves

ဘာဖြစ်လို့များ ကိုယ့်ကိုကိုယ် အစိတ်အပိုင်းတွေ

as somehow not just being a collection of all our parts,

အားလုံးရဲ့ စုစည်းမှု တခုလို့ မခံယူဘဲ

but somehow being a separate, permanent entity which has those parts?

ဘာဖြစ်လို့ အစိတ်အပိုင်းတွေဖြင့် ထာဝရ ဖွဲ့စည်းထားပေမဲ့ သီးခြား မြင်နေကြတာလဲ?

Now this view is not particularly new, actually.

တကယ်တော့ ဒီလို ရှုထောင့်ဟာ အသစ်ပါလို့ ပြောမရနိုင်ပါ။

It has quite a long lineage.

၎င်းရဲ့ သမိုင်းဟာ အတော့်ကို ရှည်လျားလှပါတယ်။

You find it in Buddhism,

အဲဒါကို ဗုဒ္ဓဘာသာထဲမှာ တွေ့နိုင်သလို၊

you find it in 17th, 18th-century philosophy

၁၇ - ၁၈ ရာစု ဒဿနိက အမြင်ထဲမှာ ရှာတွေ့နိုင်ပါတယ်။

going through to the current day, people like Locke and Hume.

ဒီနေ့အထိ လိုက်ကြည့်မယ်ဆိုရင် Locke နဲ့ Hume တို့လို လူတွေကို တွေ့နိုင်ပါတယ်။

But interestingly, it's also a view

စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းတာက၊ အဲဒီရှုထောင့်ကို

increasingly being heard reinforced by neuroscience.

အာရုံကြောဆိုင်ရာ သိပ္ပံပညာကပါ တိုးတိုး ထောက်ခံအားပေးလာနေပါတယ်။

This is Paul Broks, he's a clinical neuropsychologist,

အဲဒီလို ပုဂ္ဂိုလ်တဦးမှာ အာရုံကြော ကုသသူ Paul Broks ပါ၊

and he says this:

သူ ပြောပြခဲ့တာက၊

"We have a deep intuition that there is a core,

"တနေရာရာမှာ အမာခံ တခုခုရှိတာကို၊

an essence there, and it's hard to shake off,

အနှစ်ချုပ် တခုရှိလျက် အဲဒါကို ခါထုတ်ပစ်ဖို့ မလွယ်တာ ကျွန်တော်တို့ အတွင်းစိတ်ဖြင့် သိတယ်၊

probably impossible to shake off, I suspect.

အဲဒါကို ခါထုတ်ပစ်လို့ မရနိုင်ဘူးလို့ ကျွန်တော် သံသယဖြစ်မိတယ်။

But it's true that neuroscience shows that there is no centre in the brain

ဒါပေမဲ့၊ ဦးနှောက်ထဲမှာ အဲဒါတွေ အားလုံး ထွက်လာတာ ဒီနေရာမှပါလို့

where things do all come together."

ညွှန်ပြစရာ ဌာနမရှိဘူးဆိုတာကိုပါ အာရုံကြော သိပ္ပံပညာက ထောက်ပြနေတယ်။"

So when you look at the brain,

ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့က ဦးနှောက်ကို လေ့လာကြည့်မယ်ဆိုရင်၊

and you look at how the brain makes possible a sense of self,

ဦးနှောက်က ကျွန်တော်တို့ကို ကိုယ်ရယ်လို့ ခံစားရအောင် လုပ်တာကို လေ့လာကြည့်ရင်၊

you find that there isn't a central control spot in the brain.

ဦးနှောက်ထဲမှာ ထိန်းချုပ်ရေး ဗဟိုချက်ရယ်လို့ ရှာတွေ့ရမှာ မဟုတ်ပါ။

There is no kind of center where everything happens.

အရာတွေ ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ ဗဟိုနေရာ အဲဒီမှာ မရှိပါ။

There are lots of different processes in the brain,

ဦးနှောက်ထဲမှာ ဖြစ်ပျက်နေကြတဲ့ ဖြစ်စဉ်တွေဟာ သိပ်ကို များပြားလှပါတယ်၊

all of which operate, in a way, quite independently.

၎င်းတို့ အားလုံးဟာ၊ သူ့နည်းသူဟန်နဲ့ အမှီအခိုကင်းစွာ လုပ်ကိုင်နေကြတာပါ။

But it's because of the way that they relate

ဒါပေမဲ့ ၎င်းတို့ဟာ ဆက်စပ်နေကြလို့

that we get this sense of self.

ကျွန်တော်တို့က ကိုယ့်ကိုကိုယ် ခံစားလာရတာပါ။

The term I use in the book, I call it the ego trick.

ကျွန်တော်က စာအုပ်ထဲမှာ အတ္တ လှည့်ကွက် ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို သုံးထားပါတယ်။

It's like a mechanical trick.

အဲဒါဟာ စက်ပစ္စည်း လှည့်ကွက်နဲ့ တူပါတယ်။

It's not that we don't exist,

ကျွန်တော်ဟာ မရှိဘူးလို့ မဆိုလိုပါ၊

it's just that the trick is to make us feel that inside of us

အဲဒီလှည့်ကွက်က ဘာလဲဆိုတော့ ကျွန်တော်တို့ အထဲတနေရာမှာ

is something more unified than is really there.

တကယ်ထက်ကို တစုတလုံးတည်း တခုခု ရှိနေတယ်လို့ ခံစားလာစေတာပါ။

Now you might think this is a worrying idea.

အဲဒါဟာ စိုးရိမ်စရာ စိတ်ကူးပါလား ခင်ဗျားတို့ ထင်ချင်ထင်မိနိုင်ပါတ်။

You might think that if it's true,

အဲဒါဟာ တကယ်အမှန် ဖြစ်တယ်၊

that for each one of us there is no abiding core of self,

ကျွန်တော်တို့ တဦးချင်းစီအတွက် အထဲမှာ အမာခံ တခုခု မရှိဘူးဆိုရင်၊

no permanent essence,

ထာဝရဖြစ်တဲ့ အနှစ်ချုပ်မျိုး မရှိဘူးဆိုရင်၊

does that mean that really, the self is an illusion?

ကိုယ်ဆိုတဲ့စိတ်ဟာ တကယ်တမ်းမှာ အထင်မှားမှုများလား?

Does it mean that we really don't exist?

အဲဒါက ကျွန်တော်တို့ လက်တွေ့မှာ မရှိကြတာကို ဆိုလိုတာများလား?

There is no real you.

ကျွန်တော်ဆိုတာ လက်တွေ့မှာ မရှိဘူးလား။

Well, a lot of people actually do use this talk of illusion and so forth.

လူတော်တော်များများတို့က ခုနက အထင်မှားမှု၊ အယုံမှားမှု စသဖြင့် ပြောဆိုတတ်ကြပါတယ်။

These are three psychologists, Thomas Metzinger, Bruce Hood,

စိတ်ပညာရှင် Thomas Metzinger၊ Bruce Hood,

Susan Blackmore,

Susan Blackmore သုံးဦးတို့ကျတော့

a lot of these people do talk the language of illusion,

အထင်မှားမှု၊ ကိုယ့်ကိုယ်ကို အထင်မှားခြင်း၊

the self is an illusion, it's a fiction.

ထင်မှတ်မှုပါ စသဖြင့် ဆွေးနွေးထောက်ပြကြပါတယ်။

But I don't think this is a very helpful way of looking at it.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်ကတော့ အဲဒါဟာ အထောက်အကူပြုမယ့် ရှုထောင့် မဟုတ်နိူင်ပါ။

Go back to the watch.

The watch isn't an illusion, because there is nothing to the watch

နာရီဆီကို ပြန်သွားကြရအောင်။

နာရီထဲမျာ အစိတ်အပိုင်းတွေ တသီကြီး ပေါင်းစည်းလျက် ရှိနေကြတာမို့လို့

other than a collection of its parts.

နာရီဟာ အထင်မှားမှုပါလို့ ပြောမရနိုင်ပါ။

In the same way, we're not illusions either.

အလားတူပဲ ကျွန်တော်တို့ဟာလည်း အထင်မှားမှု လုံးဝ မဟုတ်ကြပါ။

The fact that we are, in some ways, just this very, very complex collection,

ကျွန်တော်တို့ ရှိနေပုံက အတော့ကို ရှုပ်ထွေးလို့၊

ordered collection of things,

အရာတွေကို စနစ်တကျ စုစည်းထားမှုဖြစ်လို့၊

does not mean we're not real.

ကျွန်တော်တို့ဟာ လက်တွေ့မှာ မရှိဘူးလို့ ဆိုမရနိုင်ပါ။

I can give you a very sort of rough metaphor for this.

ကျွန်တော်ဟာ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး တင်စားလျက် ဒီလို ဖေါ်ပြပေးနိုင်ပါတယ်။

Let's take something like a waterfall.

ရေတံခွန်လို အရာတခုခုကို ယူကြည့်ကြပါစို့။

These are the Iguazu Falls, in Argentina.

အာဂျင်တီနား နိုင်ငံမှာ Iguazu Falls ဆိုတာ ရှိပါတယ်။

Now if you take something like this,

အဲဒီလို အရာကို ကျွန်တော်တို့ စဉ်းစားကြရာတွင်၊

you can appreciate the fact that in lots of ways,

နည်းအမျိုးမျိုးဖြင့် ချဉ်းကပ်သုံးသပ်လို့ ရနိုင်ပေမဲ့၊

there's nothing permanent about this.

ထာဝရ တည်တံ့တာ ဘာတခုမှ မရှိနိုင်ပါ။

For one thing, it's always changing.

တခုပဲ ပြောရမှာက ၎င်းဟာ တချိန်လုံး ပြောင်းလဲနေတယ်။

The waters are always carving new channels.

ရေဟာ အမြဲတမ်း ရေစီးကြောင်း အသစ်တွေကို တူးဖေါ်လျက် ရှိတတ်ပါတယ်၊

with changes and tides and the weather,

ဒီရေ အတက်အကျ နဲ့ မိုးလေဝသ ပြောင်းလဲတာနဲ့

some things dry up, new things are created.

အရာအချို့ ခြောက်သွေ့သွားကြတယ် အရာအသစ်တွေ ဖြစ်ထွန်းလာကြတယ်။

Of course the water that flows through the waterfall

ခုနက ရေတံခွန်မှာ ကျဆင်းလာနေတဲ့ ရေကျတော့ တချိန်လုံး တဒင်္ဂတိုင်းမှာ

is different every single instance.

မတူ ကွဲပြားခြားနားတာ အမှန်ပါပဲ။

But it doesn't mean that the Iguazu Falls are an illusion.

ဒါပေမဲ့ အဲဒီလို ဆိုလိုက်လို့ Iguazu Falls ရေတံခွန် အထင်မှားမှုပါလို့ ပြောမရနိုင်ပါ။

It doesn't mean it's not real.

အဲဒါဟာ လက်တွေ့မှာ မရှိပါဘူးလို့ ဆိုလိုခြင်း မဟုတ်ပါ။

What it means is we have to understand what it is

ကျွန်တော်တို့ အနေနဲ့ နားလည်ရမှာက ၎င်းဆီမှာ သမိုင်းရှိတယ်၊

as something which has a history,

၎င်းနဲ့အတူ ပါရှိကြတဲ့ အရာတွေတချို့ ရှိကြတယ်၊

has certain things that keep it together,

ဒါပေမဲ့ ၎င်းဟာ ဖြစ်စဉ်တခုပါ၊

but it's a process, it's fluid, it's forever changing.

၎င်းဟာ တချိန်လုံး ပြောင်းလဲနေတဲ့ အရည်ပါ ဆိုတဲ့ အချက်ပါပဲ။

Now that, I think, is a model for understanding ourselves,

ဒီတော့ ကျွန်တော် စိတ်ထင် အဲဒါဟာ ကျွန်တော်တို့ ကိုယ်တိုင်ကို နားလည်ဖို့အတွက်

and I think it's a liberating model.

ပုံစံပါပဲ၊ လွတ်မြောက်စေမှု ပုံစံပါပဲ။

Because if you think that you have this fixed, permanent essence,

ကျွန်တော်တို့က ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပုံသေရှိနေတယ်၊ အနှစ်ချုပ်တွေ ထာဝရရှိနေတယ်၊

which is always the same, throughout your life, no matter what,

အဲဒါဟာ တချိန်လုံး တမျိုးတည်းပါပဲ၊ တသက်တာလုံးမှာ၊ ဘာဘဲဖြစ်ြဖစ်

in a sense you're kind of trapped.

၎င်းဟာ မပြောင်းမလဲ ရှိနေတယ်လို့ ယူဆမှုဟာ ထောင်ချောက်ထဲ မိနေသူနဲ့ တူပါမယ်။

You're born with an essence,

ကျွန်တော်တို့ဟာ မွေးချိန်မှာ အနှစ်သာရတွေ ပါလာကြပါတယ်၊

that's what you are until you die,

တမလွန်ဘဝ ရှိတာကို ကိုယ်က ယုံကြည်လို့ ဆက်ရှိသွားနိုင်တာမျိုး မဟုတ်ဘူးဆိုရင်၊

if you believe in an afterlife, maybe you continue.

ကျွန်တော်တို့ မသေမချင်း အဲဒီလို ရှိသွားကြမယ် သဘောပါ။

But if you think of yourself as being, in a way,

ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့က ကိုယ့်ကိုယ်ကို ခုနကလိုမျိုး မဟုတ်ဘဲ

not a thing as such, but a kind of a process,

အသက်ရှင်သန်သူ၊ ဖြစ်စဉ် တခုလိုမျိုး ခူယူမယ်ဆိုရင်၊

something that is changing,

တချိန်လုံး ပြောင်းလဲနေတဲ့ အရာလို မြင်မယ်ဆိုရင်၊

then I think that's quite liberating.

အဲဒါဟာ အတော်ကလေး လွတ်မြောက်စေမှု ရှိတယ်လို့ ကျွန်တော် ထင်ပါတယ်။

Because unlike the the waterfalls,

ဘာလို့လဲဆိုတော့၊ ရေတံခွန်တွေနဲ့မတူဘဲ၊

we actually have the capacity to channel

ကျွန်တော်တို့ဟာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဦးတည်ချက်ကို အတိုင်းအတာ တစုံတခုအထိ

the direction of our development for ourselves to a certain degree.

လိုချင်တဲ့ဘက်ကို ပြောင်းလွှဲနိုင်စွမ်း ရှိကြပါတယ်။

Now we've got to be careful here, right?

ဒါပေမဲ့ ဒီနေရာမှာ ကျွန်တော်တို့ဟာ အတော်ကလေး သတိထားဖို့ လိုပါလိမ့်မယ်။

If you watch the X-Factor too much, you might buy into this idea

ခင်ဗျားတို့ဟာ X-Factor ရုပ်ရှင်ကို ကြည့်တာ များလွန်းရင်၊ ကျွန်တော်တို့ဟာ

that we can all be whatever we want to be.

ဖြစ်ချင်တာ ဘာမဆိုဖြစ်နိုင်ကြတယ်လို့ ယုံမိသွားနိုင်ပါတယ်။

That's not true.

အဲဒါကတော့ မမှန်ကန်ပါ။

I've heard some fantastic musicians this morning,

ကျွန်တော်ဟာ ဒီနေ့ နံနက်မှာ အံ့အားသင့်ဖွယ် ဂီတသမားတွေကို နားဆင်ခဲ့ရပါတယ်၊

and I am very confident that I could in no way be as good as them.

ကျွန်တော်ဟာ ဘယ်လိုနည်းနဲ့မှ သူတို့လို ဂီတမှာ မတော်နိုင်တာကို ယုံကြည်ပါတယ်။

I could practice hard and maybe be good,

ကျွန်တော်ဟာ ပင်ပင်ပန်းပန်း လေ့ကျင့်ရင် ကောင်းစွာ တီးနိုင်လာပေမဲ့၊

but I don't have that really natural ability.

သူတို့လို အစွမ်းအစ ကျွန်တော်ဆီမှာ သဘာဝအလျောက် ပါမလာခဲ့ပါ။

There are limits to what we can achieve.

ကျွန်တော်တို့ လက်လှမ်းမှီနိုင်တာတွေဟာ ကန့်သတ်ချက် ရှိပါတယ်။

There are limits to what we can make of ourselves.

ကျွန်တော်တို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကို လုပ်နိုင်ကြရာမှာ ကန့်သတ်ချက်တွေ ရှိပါတယ်။

But nevertheless, we do have this capacity

ဒါပေမဲ့ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ကျွန်တော်တို့ဟာ ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပုံသွင်းနိုင်တဲ့

to, in a sense, shape ourselves.

အစွမ်းအစတော့ ရှိကြပါတယ်။

The true self, as it were then,

စစ်မှန်တဲ့ ကိုယ်ဆိုတာ၊ အဲဒီမှာ ရှိနေခဲ့တယ်ဆိုရင်၊

is not something that is just there for you to discover,

ကျွန်တော်တို့ အနေနဲ့ ရှာကြံရန် လိုအပ်တဲ့ အရာတစုံတခု မဟုတ်ပါ၊

you don't sort of look into your soul and find your true self,

ကျွန်တော်တို့ဟာ မိမိရဲ့ စစ်မှန်တဲ့ ကိုယ်ဆိုတာ ရှာတွေ့ရန် အသည်းနှလုံးထဲ ကြည့်ရန် မလိုပါဘူး။

What you are partly doing, at least,

တကယ်တမ်းမှာ ကျွန်တော်တို့ လုပ်ကိုင်နေခြင်းဟာ အနည်းဆုံးအားဖြင့်

is actually creating your true self.

မိမိတို့ရဲ့ စစ်မှန်တဲ့ ကိုယ်ဆိုတာကို ဖန်တီးနေခြင်းပါပဲ။

And this, I think, is very, very significant,

အဲဒီအချက်ဟာ၊ ကျွန်တော် စိတ်ထင်၊ သိပ်သိပ်ကို အရေးကြီးပါတယ်၊

particularly at this stage of life you're at.

အထူးသဖြင့် ကျွန်တော်တို့ အခု ရောက်ရှိနေတဲ့ အသက်အပိုင်းအခြားအတွက် ပေါ့လေ။

You'll be aware of the fact

လွန်ခဲ့တဲ့ မကြာမီတုန်းက နှစ်တွေ အတွင်းမှာ ခင်ဗျားတို့

how much of you changed over recent years.

ဘယ်လောက် ပြောင်းလဲလာတာကို ခင်ဗျားတို့ သိကြမှာပါ။

If you have any videos of yourself, three or four years ago,

ခင်ဗျားတို့ဆီမှာ လွန်ခဲ့တဲ့ လေးနှစ်တုန်းက ဗီဒီယိုများ ရှိရင်၊

you probably feel embarrassed because you don't recognize yourself.

ကိုယ့်ကိုယ်ကို မှတ်မိဖို့ ခဲယဉ်းနေလို့ ခင်ဗျားဟာ စိတ်ပျက်ချင် ပျက်မိနိုင်ပါတယ်။

So I want to get that message over, that what we need to do

ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ အနေနဲ့ လုပ်သင့်တာကို ကျွန်တော် ခင်ဗျးတို့ကို သိစေလိုပါတယ်၊

is think about ourselves as things that we can shape,

ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပုံသွင်းနိုင်ကာ လိုချင်တဲ့ ဘက်ကို ဦးလှည့်ပေးလျက်

and channel and change.

ပြောင်းလဲနိုင်ကြတဲ့ အရာများအဖြစ်ခံယူကြပါ၊

This is the Buddha, again:

ဗုဒ္ဓက မိန့်ကြားခဲ့တာကို ထပ်ပြီးဖေါ်ပြပါရစေ၊

"Well-makers lead the water,

"မြောင်းတူးရေယူသမားတို့သည် ရေကို ဆောင်ယူကုန်၏၊

fletchers bend the arrow,

လေးသမားတို့သည် မြားကိုကွေးညွှတ်သည့်နှယ်၊

carpenters bend a log of wood,

လက်သမားသည် သစ်တုံးကို ကွေးညွှတ်သည့်နှယ်၊

wise people fashion themselves."

အကြင်ပညာရှိအပေါင်းသည် မိမိကိုယ်ကို ပုံသွင်းကြကုန်၏။"

And that's the idea I want to leave you with,

အဲဒီလို အတွေးအခေါ်နဲ့အတူ ကျွန်တော် ခင်ဗျားတို့ ချန်ရစ်ခဲ့ချင်ပါတယ်၊

that your true self is not something that you will have to go searching for,

ခင်ဗျားတို့ရဲ့ စစ်မှန်တဲ့ ကိုယ်ဆိုတာဟာ ဆန်းကြယ်တဲ့ အရာ၊

as a mystery, and maybe never ever find.

တွေ့ချင်မှတွေ့မယ့် ခင်ဗျားတို့ ရှာကြံရန် လိုတဲ့ အရာ မဟုတ်ပါ။

To the extent you have a true self,

တကယ်တမ်းတွင် ခင်ဗျားတို့ရဲ့ စစ်မှန်တဲ့ ကိုယ်ဆိုတာကို

it's something that you in part discover,

တစိတ်တဒေသ ရှာကြံတွေ့ရှိနိုင်တာ ဖြစ်သလို၊

but in part create.

တစိတ်တဒေသကို ဖန်တီးယူရတာပါ။

and that, I think, is a liberating and exciting prospect.

အဲဒါဟာဖြင့် လွတ်လပ်မှုဆီကို ရှေ့ရှုနေတဲ့ စိတ်လှပ်ရှားဖွယ်ရာ အလားအလာကောင်းပါ။

Thank you very much.

အထူး ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။