Julian Baggini: Is there a real you?

Julian Baggini: Bạn có thật sự là bạn không?

Translator: Nhu PHAM Reviewer: Ngoc Minh Tran

Is there a real you?

Bạn có thật sự là bạn không?

This might seem to you like a very odd question.

Điều này với bạn có vẻ là một câu hỏi ngớ ngẩn.

Because, you might ask,

Bởi vì, bạn có thể hỏi

how do we find the real you,

làm sao tìm ra chính mình,

how do you know what the real you is?

làm sao biết bạn thật sự là gì?

And so forth.

Vân vân.

But the idea that there must be a real you,

Nhưng hiển nhiên rằng bạn phải có một con người thật.

surely that's obvious.

If there's anything real in the world, it's you.

Nếu có bất cứ điều gì thật sự tồn tại trên thế giới, đó là bạn.

Well, I'm not quite sure.

À, tôi không chắc lắm.

At least we have to understand a bit better what that means.

Ít nhất, phải tìm hiểu rõ hơn điều đó nghĩa là gì.

Now certainly, I think there are lots of things in our culture around us

Tôi nghĩ rằng có rất nhiều điều trong văn hóa quanh ta

which sort of reinforce the idea

củng cố khái niệm

that for each one of us, we have a kind of a core, an essence.

rằng trong mỗi chúng ta, có một loại cốt lõi, một bản chất.

There is something about what it means to be you which defines you,

Ý nghĩa của việc bạn là ai giúp xác định con người bạn

and it's kind of permanent and unchanging.

và điều đó giống như là cố định và không đổi.

The most kind of crude way in which we have it,

Cách thô sơ nhất mà chúng ta có

are things like horoscopes.

là những thứ như bói toán.

You know, people are very wedded to these, actually.

Con người rất gắn bó với những thứ này. Thật đấy.

People put them on their Facebook profile

Họ đưa chòm sao của mình lên Facebook

as though they are meaningul,

như thể chúng rất có ý nghĩa

you even know your Chinese horoscope as well.

bạn có thể biết cả tử vi Trung hoa của mình.

There are also more scientific versions of this,

Ngoài ra, cũng có nhiều phiên bản khoa học

all sorts of ways of profiling personality type,

mô tả các loại tính cách,

such as the Myers-Briggs tests, for example.

ví dụ như bài kiểm tra Myers-Briggs.

I don't know if you've done those.

Tôi không biết bạn đã làm nó bao giờ chưa.

A lot of companies use these for recruitment.

Nhiều công ty sử dụng nó để tuyển dụng.

You answer a lot of questions,

Bạn trả lời nhiều câu hỏi,

and this is supposed to reveal something about your core personality.

và nó sẽ tiết lộ điều gì đó về tính cách cốt lõi của bạn.

And of course, the popular fascination with this is enormous.

Dĩ nhiên, rất nhiều người yêu thích những thứ này.

In magazines like this, you'll see,

Trong các tạp chí như vầy, bạn sẽ thấy,

in the bottom left corner, they'll advertise in virtually every issue

cột bên trái dưới cùng, luôn có quảng cáo bắt mắt về

some kind of personality thing.

mọi vấn đề kiểu như tính cách cá nhân.

And if you pick up one of those magazines,

Và nếu cầm một trong số tạp chí này lên thật khó cưỡng lại, phải không?

it's hard to resist, isn't it?

Doing the test to find what is your learning style,

Làm kiểm tra để tìm ra phong cách học tập,

what is your loving style, or what is your working style?

cách yêu hoặc phong cách làm việc của bạn là gì?

Are you this kind of person or that?

Bạn là loại người này hay kia?

So I think that we have a common-sense idea

Vậy tôi nghĩ, chúng ta có một khái niệm thông thường

that there is a kind of core or essence of ourselves

rằng có một loại cốt lõi hoặc một bản thể

to be discovered.

cần được khám phá,

And that this is kind of a permanent truth about ourselves,

Điều đó là sự thật không đổi về chúng ta,

something that's the same throughout life.

xuyên suốt cuộc đời.

Well, that's the idea I want to challenge.

Vâng, đó là ý tưởng mà tôi muốn thách thức.

And I have to say now, I'll say it a bit later,

Phải nói rằng, tôi sẽ nói về nó lát nữa đây,

but I'm not challenging this just because I'm weird,

tôi không thách thức điều này chỉ để cho vui,

the challenge actually has a very, very long and distinguished history.

vấn đề này đã có từ rất lâu và có một lịch sử lâu dài và khác biệt.

Here's the common-sense idea.

Đây là khái niệm thông thường

There is you.

Đó là bạn.

You are the individuals you are, and you have this kind of core.

Bạn là cá thể và có loại cốt lõi này.

Now in your life, what happens is that you, of course,

Dĩ nhiên là trong cuộc sống của mình,

bạn tích lũy những kinh nghiệm khác nhau.

accumulate different experiences and so forth.

So you have memories,

Vậy nên, bạn có kí ức,

and these memories help to create what you are.

và những kí ức sẽ giúp tạo nên bạn.

You have desires, maybe for a cookie,

Bạn có mong muốn, có thể là mong muốn một cái bánh quy

maybe for something that we don't want to talk about

có thể là một mong muốn thầm kín, khó nói

at 11 o'clock in the morning in a school.

vào lúc 11h sáng ở trường.

You will have beliefs.

Bạn sẽ có niềm tin.

This is a number plate from someone in America.

Đây là biển số của một người Mỹ nào đó.

I don't know whether this number plate, which says "messiah 1,"

Tôi không biết có phải nó viết là "Chúa cứu thế 1",

indicates that the driver believes in the messiah,

cho thấy rằng người tài xế tin vào Chúa cứu thế,

or that they are the messiah.

hay chính họ là Chúa cứu thế.

Either way, they have beliefs about messiahs.

Dù sao đi nữa, họ đều có niềm tin vào Chúa cứu thế.

We have knowledge.

Chúng ta có kiến thức.

We have sensations and experiences as well.

Chúng ta cũng có cảm giác và kinh nghiệm.

It's not just intellectual things.

Không chỉ là những điều thuộc về trí tuệ.

So this is kind of the common-sense model, I think,

Do vậy, tôi nghĩ đây là kiểu mô hình thông thường

of what a person is.

để miêu tả một người.

There is a person who has all the things that make up our life experiences.

Một người có tất cả những điều để tạo nên kinh nghiệm sống của chúng ta.

But the suggestion I want to put to you today

Nhưng hôm nay, tôi muốn đề xuất với các bạn là

is that there's something fundamentally wrong with this model.

có điều gì đó cơ bản không đúng với mô hình này.

And I can show you what's wrong with one click.

Tôi có thể cho bạn thấy chỉ với một cú nhấp chuột.

Which is there isn't actually a "you" at the heart of all these experiences.

Đó là: "bạn" không thật sự là trung tâm của tất cả trải nghiệm này.

Strange thought? Well, maybe not.

Suy nghĩ lạ, phải không? Có lẽ không.

What is there, then?

Vậy thì có gì ở đó?

Well, clearly there are memories, desires, intentions, sensations,

Vâng, rõ ràng, có kí ức, ước muốn, ý định, cảm giác,

and so forth.

vân vân.

But what happens is these things exist,

Vấn đề là những điều này đều tồn tại

and they're kind of all integrated,

và dường như tích hợp với nhau,

they're overlapped, they're connected in various different ways.

chồng chéo lên nhau, kết nối với nhau bằng nhiều cách.

They're connecting partly, and perhaps even mainly,

Chúng kết nối một phần, và có thể là phần lớn,

because they all belong to one body and one brain.

bởi chúng thuộc về một cơ thể và một bộ não.

But there's also a narrative, a story we tell about ourselves,

Mỗi chúng ta đều có một câu chuyện để kể về mình

the experiences we have when we remember past things.

các kinh nghiệm có được trong quá khứ.

We do things because of other things.

Chúng ta làm những điều này vì những điều khác.

So what we desire is partly a result of what we believe,

Điều ta mong ước là một phần kết quả của những gì ta tin

and what we remember is also informing us what we know.

và điều chúng ta nhớ thông báo cho ta những gì ta biết.

And so really, there are all these things,

Vậy nên thực sự, tất cả những điều

like beliefs, desires, sensations, experiences,

như đức tin, mong ước, cảm giác, kinh nghiệm,

they're all related to each other,

đều liên quan đến nhau,

and that just is you.

và đó chính là bạn.

In some ways, it's a small difference from the common-sense understanding.

Trên vài phương diện, có sự khác biệt nhỏ so với hiểu biết thông thường.

Trên vài phương diện khác, đó là sự khác biệt lớn.

In some ways, it's a massive one.

It's the shift between thinking of yourself

Đó là bước chuyển biến giữa suy nghĩ về bản thân

as a thing which has all the experiences of life,

như một đối tượng có tất cả những trải nghiệm về cuộc sống,

and thinking of yourself as simply that collection

và suy nghĩ về bản thân đơn giản là tập hợp

of all experiences in life.

của tất cả các kinh nghiệm trong cuộc sống.

You are the sum of your parts.

Bạn là tổng thể các bộ phận của chính mình.

Now those parts are also physical parts, of course,

Những bộ phận này, dĩ nhiên, bao gồm những phần cơ thể,

brains, bodies and legs and things,

não, thân thể, chân tay và vân vân,

but they aren't so important, actually.

nhưng chúng thực sự không quá quan trọng.

If you have a heart transplant, you're still the same person.

Nếu được ghép tim, bạn vẫn là bạn.

If you have a memory transplant, are you the same person?

Nếu được cấy ghép bộ nhớ, bạn có là mình nữa không?

If you have a belief transplant, would you be the same person?

Nếu được cấy ghép đức tin, bạn có còn là mình?

Now this idea, that what we are, the way to understand ourselves,

Nào, khái niệm mà ta hiểu về bản thân

is as not of some permanent being, which has experiences,

không phải như là những thực thể cố định sở hữu trải nghiệm

but is kind of a collection of experiences,

mà là tập hợp những trải nghiệm,

might strike you as kind of weird.

nghe có thể xa lạ đối với bạn.

But actually, I don't think it should be weird.

Nhưng tôi thật sự không nghĩ nó lạ lùng.

In a way, it's common sense.

Ở một khía cạnh, nó là khái niệm thông thường.

Because I just invite you to think about, by comparison,

Bởi tôi chỉ mời các bạn suy nghĩ, bằng cách so sánh,

think about pretty much anything else in the universe,

suy nghĩ về hầu hết mọi thứ khác trên thế gian,

maybe apart from the very most fundamental forces or powers.

có thể loại trừ các thế lực cơ bản.

Let's take something like water.

Lấy ví dụ như nước.

Now my science isn't very good.

Kiến thức khoa học của tôi không được giỏi cho lắm.

We might say something like water has two parts hydrogen

Ta có thể miêu tả nước có 2 nguyên tử hydro

and one parts oxygen, right?

và một nguyên tử oxy đúng không?

We all know that.

Chúng ta đều biết điều này.

I hope no one in this room thinks that what that means

Hy vọng không ai trong khán phòng này sẽ nghĩ rằng,

is there is a thing called water, and attached to it

có một thứ gọi là nước và gắn liền với nó

are hydrogen and oxygen atoms,

là nguyên tử hydro và oxy

and that's what water is.

và đó gọi là nước.

Of course we don't.

Dĩ nhiên, ta không nghĩ thế

We understand, very easily, very straightforwardly,

mà hiểu đơn giản và rõ ràng

that water is nothing more

rằng nước chỉ là

than the hydrogen and oxygen molecules suitably arranged.

phân tử hydro và oxy liên kết với nhau một cách phù hợp.

Everything else in the universe is the same.

Mọi thứ khác trên thế gian cũng như vậy.

There's no mystery about my watch, for example.

Không có gì bí ẩn về đồng hồ của tôi, chẳng hạn.

We say the watch has a face, and hands,

Ta nói đồng hồ có một mặt và hai kim,

and a mechanism and a battery,

phần cơ khí và một pin.

But what we really mean is,

Nhưng điều ta muốn nói là,

we don't think there is a thing called the watch

ta không nghĩ có thứ gọi là đồng hồ đeo tay

to which we then attach all these bits.

rồi gắn các thứ này lại để tạo thành nó.

We understand very clearly that you get the parts of the watch,

Ta hiểu rõ, thu thập từng bộ phận của cái đồng hồ

you put them together, and you create a watch.

ráp chúng lại, và tạo thành đồng hồ đeo tay.

Now if everything else in the universe is like this,

Nếu tất cả mọi thứ trên thế gian cũng như vậy,

why are we different?

thì tại sao chúng ta lại khác biệt?

Why think of ourselves

Tại sao ta nghĩ rằng mình

as somehow not just being a collection of all our parts,

không phải là tổ hợp tất cả những bộ phận của chính mình

but somehow being a separate, permanent entity which has those parts?

mà là một thực thể cố định và riêng biệt sở hữu những bộ phận đó.

Now this view is not particularly new, actually.

Quan điểm này thật ra không có gì mới.

It has quite a long lineage.

Nó có nguồn gốc từ rất lâu.

You find it in Buddhism,

Bạn có thể tìm thấy nó trong Phật giáo,

you find it in 17th, 18th-century philosophy

trong triết học thế kỷ thứ 17-18,

going through to the current day, people like Locke and Hume.

cho đến ngày hôm nay, từ những học giả như Locke và Hume.

But interestingly, it's also a view

Nhưng thú vị rằng, quan điểm này

increasingly being heard reinforced by neuroscience.

đang dần được lắng nghe và củng cố bởi khoa học thần kinh.

This is Paul Broks, he's a clinical neuropsychologist,

Đây là Paul Broks, nhà nghiên cứu tâm lý thần kinh lâm sàng,

and he says this:

và ông ấy nói:

"We have a deep intuition that there is a core,

"Chúng ta có trực giác rằng có một cốt lõi,

an essence there, and it's hard to shake off,

một bản thể hiện hữu ở đó, và rất khó để rũ bỏ,

probably impossible to shake off, I suspect.

có lẽ là không thể rũ bỏ, đó là điều tôi nghi ngờ.

But it's true that neuroscience shows that there is no centre in the brain

Nhưng thực tế, khoa học thần kinh đã chỉ ra rằng não không có trung tâm

where things do all come together."

để mọi thứ có thể tập trung lại."

So when you look at the brain,

Thế nên, khi nhìn vào bộ não,

and you look at how the brain makes possible a sense of self,

và cách mà bộ não khả thi tạo nên cái tôi,

you find that there isn't a central control spot in the brain.

bạn nhận ra rằng não không hề có tâm điểm.

There is no kind of center where everything happens.

Không hề có trung tâm, nơi mọi thứ xảy ra.

There are lots of different processes in the brain,

Có rất nhiều quy trình trong bộ não

all of which operate, in a way, quite independently.

và chúng hoạt động một cách độc lập.

But it's because of the way that they relate

Nhưng nhờ cách mà chúng liên kết với nhau

that we get this sense of self.

mà ta có thể cảm nhận được cái tôi trong chúng ta.

The term I use in the book, I call it the ego trick.

Từ mà tôi dùng để miêu tả trong sách gọi là mưu mẹo của cái tôi.

It's like a mechanical trick.

Nó giống như một trình tự.

It's not that we don't exist,

Không phải chúng ta không tồn tại,

it's just that the trick is to make us feel that inside of us

nhưng mưu mẹo này làm ta cảm thấy rằng trong ta,

is something more unified than is really there.

có điều gì đó độc nhất hơn cả những gì thật sự có ở đó.

Now you might think this is a worrying idea.

Bạn sẽ nghĩ rằng khái niệm này rất đáng lo ngại.

You might think that if it's true,

Bạn sẽ nghĩ rằng nếu khái niệm này đúng,

that for each one of us there is no abiding core of self,

trong mỗi chúng ta, không hề có một cái tôi cốt lõi,

no permanent essence,

không hề có một bản thể cố định.

does that mean that really, the self is an illusion?

Thế điều đó có thật sự mang ý nghĩa rằng cái tôi là ảo giác?

Does it mean that we really don't exist?

Rằng chúng ta không hề tồn tại?

There is no real you.

Bạn không có thật.

Well, a lot of people actually do use this talk of illusion and so forth.

Rất nhiều người đã nói về ảo giác này.

These are three psychologists, Thomas Metzinger, Bruce Hood,

Có 3 nhà tâm lý học, Thomas Metzinger, Bruce Hood,

Susan Blackmore,

Susan Blackmore,

a lot of these people do talk the language of illusion,

Có rất nhiều người như vậy nói về ngôn ngữ của ảo giác.

the self is an illusion, it's a fiction.

Cái tôi là một ảo giác, là một điều hư không

But I don't think this is a very helpful way of looking at it.

Nhưng tôi không nghĩ đó là cách hữu ích để nhìn vào vấn đề.

Go back to the watch.

The watch isn't an illusion, because there is nothing to the watch

Quay lại với đồng hồ đeo tay.

Nó không phải một ảo giác, chỉ vì nó không là gì hơn

other than a collection of its parts.

một tập hợp các bộ phận.

In the same way, we're not illusions either.

Tương tự, chúng ta không phải là ảo giác.

The fact that we are, in some ways, just this very, very complex collection,

Chúng ta chỉ là một tổ hợp rất phức tạp ở một vài khía cạnh,

một tổ hợp sắp xếp theo một trật tự nhất định,

ordered collection of things,

does not mean we're not real.

không có nghĩa là ta không có thật.

I can give you a very sort of rough metaphor for this.

Tôi có thể lấy một ẩn dụ nho nhỏ để giải thích.

Let's take something like a waterfall.

Ví dụ như thác nước.

These are the Iguazu Falls, in Argentina.

Đây là thác nước Iguazu ở Argentina.

Now if you take something like this,

Nhìn vào một thứ như thế này,

you can appreciate the fact that in lots of ways,

bạn có thể biết rõ rằng, trên thực tế,

there's nothing permanent about this.

không có gì là cố định ở thác nước này.

For one thing, it's always changing.

Chắc chắn là nó luôn thay đổi.

The waters are always carving new channels.

Những dòng nước luôn tạo ra các con kênh mới

with changes and tides and the weather,

với những thay đổi từ thủy triều và thời tiết,

some things dry up, new things are created.

một số thứ khô cạn đi, một số thứ mới được hình thành.

Of course the water that flows through the waterfall

Và dĩ nhiên lượng nước chảy qua dòng thác

is different every single instance.

thay đổi theo từng khoảnh khắc

But it doesn't mean that the Iguazu Falls are an illusion.

nhưng không có nghĩa là thác Iguazu là một ảo giác,

It doesn't mean it's not real.

không có nghĩa là nó không có thật.

What it means is we have to understand what it is

Nó có nghĩa là chúng ta phải hiểu rằng

as something which has a history,

nó là một thứ có lịch sử,

has certain things that keep it together,

có một số thứ nhất định kết hợp lại với nhau,

but it's a process, it's fluid, it's forever changing.

nhưng là một quá trình, một thể lỏng và nó sẽ mãi mãi thay đổi.

Now that, I think, is a model for understanding ourselves,

Tôi nghĩ, đây chính là kiểu mẫu để hiểu về bản thân chúng ta

and I think it's a liberating model.

và là một kiểu mẫu rất tự do.

Because if you think that you have this fixed, permanent essence,

Vì nếu nghĩ rằng bạn có một bản chất cố định và không đổi,

which is always the same, throughout your life, no matter what,

dù điều gì xảy ra, nó vẫn luôn cố định,

in a sense you're kind of trapped.

theo một nghĩa nào đó, bạn như bị mắc kẹt.

You're born with an essence,

Bạn được sinh ra với một bản chất

that's what you are until you die,

và đó là bạn cho tới khi bạn chết,

if you believe in an afterlife, maybe you continue.

nếu tin vào kiếp sau, có thể bạn sẽ tiếp tục sống.

But if you think of yourself as being, in a way,

Nhưng nếu nghĩ về bản thân như một thực thể,

not a thing as such, but a kind of a process,

không hẳng là vật thể, mà như một quá trình,

something that is changing,

một thứ luôn thay đổi,

then I think that's quite liberating.

Because unlike the the waterfalls,

tôi cho rằng đó là một suy nghĩ rất tự do.

Bởi vì không như thác nước này,

we actually have the capacity to channel

ta có khả năng tự kiến tạo

the direction of our development for ourselves to a certain degree.

hướng phát triển của chúng ta ở một mức nhất định.

Now we've got to be careful here, right?

Chúng ta phải thận trọng ở đây.

If you watch the X-Factor too much, you might buy into this idea

Nếu xem quá nhiều X-Factor bạn sẽ tin vào khái niệm rằng

that we can all be whatever we want to be.

tất cả chúng ta có thể trở thành bất kì điều gì ta muốn.

That's not true.

Điều đó không đúng.

I've heard some fantastic musicians this morning,

Sáng nay, tôi đã nghe nhạc của một số nhạc sĩ tuyệt vời

and I am very confident that I could in no way be as good as them.

và tôi tin rằng tôi không thể nào bằng họ,

I could practice hard and maybe be good,

tôi có thể chăm chỉ tập luyện và có thể chơi giỏi

but I don't have that really natural ability.

nhưng tôi không có tài năng bẩm sinh.

There are limits to what we can achieve.

Luôn có giới hạn cho những gì ta có thể đạt được,

There are limits to what we can make of ourselves.

những gì ta có thể làm được cho bản thân.

But nevertheless, we do have this capacity

Nhưng chúng ta có khả năng,

to, in a sense, shape ourselves.

theo một nghĩa nào đó, tự hình thành bản thân

bản thân thật sự, như người ta hay nghĩ

The true self, as it were then,

is not something that is just there for you to discover,

không phải là một cái gì đó ở đó chờ để được khám phá,

you don't sort of look into your soul and find your true self,

bạn không nhìn vào tâm hồn của mình và tìm thấy con người thật.

Những gì bạn làm một phần nào đó, ít nhất,

What you are partly doing, at least,

is actually creating your true self.

tạo nên con người thật của bạn.

And this, I think, is very, very significant,

Tôi nghĩ điều này rất rất quan trọng

particularly at this stage of life you're at.

đặc biệt ở giai đoạn mà bạn đang sống.

You'll be aware of the fact

Bạn sẽ nhận thức được sự thật

how much of you changed over recent years.

bạn đã thay đổi bao nhiêu trong những năm gần đây

If you have any videos of yourself, three or four years ago,

nếu có bất kì video nào về bản thân, 3 hay 4 năm về trước,

you probably feel embarrassed because you don't recognize yourself.

bạn chắc sẽ cảm thấy xấu hổ, vì không nhận ra mình.

So I want to get that message over, that what we need to do

Thế nên, tôi muốn truyền đạt thông điệp, những gì nên làm

is think about ourselves as things that we can shape,

là nghĩ về bản thân mình như những thứ có thể được tạo hình,

and channel and change.

kiến tạo và thay đổi.

This is the Buddha, again:

"Well-makers lead the water,

Theo Đức Phật:

"người làm giếng điều khiển nước,

fletchers bend the arrow,

người làm nỏ bẻ cong mũi tên,

carpenters bend a log of wood,

thợ mộc bẻ cong khúc củi,

wise people fashion themselves."

người khôn ngoan tạo ra phong cách cho bản thân.

Và đó chính là khái niệm tôi muốn gửi đến các bạn,

And that's the idea I want to leave you with,

that your true self is not something that you will have to go searching for,

con người thật không phải là thứ bạn phải đi tìm để thấy

as a mystery, and maybe never ever find.

như là đi tìm một điều bí ẩn, và có thể không bao giờ tìm thấy được.

To the extent you have a true self,

Trong một mức độ nào đó, bạn có một bản chất thật,

it's something that you in part discover,

thứ mà bạn một phần khám phá

but in part create.

và một phần sáng tạo ra,

and that, I think, is a liberating and exciting prospect.

và điều đó, theo tôi, là một viễn cảnh tự do và truyền cảm hứng.

Thank you very much.

Cám ơn các bạn rất nhiều.