Julian Baggini: Is there a real you?

Julian Baggini: Gerçek bir sen var mı?

Çeviri: Ayşenur Ahsen Gözden geçirme: Başak Karadağ

Is there a real you?

Gerçek bir sen var mı?

This might seem to you like a very odd question.

Bu size çok garip bir soru gibi gelebilir.

Because, you might ask,

Çünkü gerçek "sen"i nasıl bulacağınızı,

how do we find the real you,

gerçek "sen"in ne olduğunu nasıl bileceğinizi sorabilirsiniz.

how do you know what the real you is?

And so forth.

But the idea that there must be a real you,

Fakat gerçek bir "sen"in olması gerektiği fikri oldukça bariz.

surely that's obvious.

If there's anything real in the world, it's you.

Dünya üzerinde gerçek olan bir şey varsa o da sensin.

Well, I'm not quite sure.

Bundan tam olarak emin değilim.

At least we have to understand a bit better what that means.

En azından bunun ne anlama geldiğini biraz daha iyi anlamamız gerekiyor.

Now certainly, I think there are lots of things in our culture around us

İçinde yaşadığımız kültürde

her birimizin bir öz, ruh gibi bir şeye sahip olduğu düşüncesini destekleyen

which sort of reinforce the idea

that for each one of us, we have a kind of a core, an essence.

bir çok şeyin olduğunu düşünüyorum.

There is something about what it means to be you which defines you,

"Sen"i tanımlayan, sen olmanın anlamıyla ilgili

and it's kind of permanent and unchanging.

sabit ve değişmeyen bir şey var.

Burçlar, bir şekilde kendimizi tanımlamanın en ilkel yollarından biri.

The most kind of crude way in which we have it,

are things like horoscopes.

You know, people are very wedded to these, actually.

İnsanlar bunlara gerçekten bağlanmış durumda.

People put them on their Facebook profile

Bunları, anlamlı olduklarını düşünerek

as though they are meaningul,

Facebook profillerine ekliyorlar,

you even know your Chinese horoscope as well.

Çin burçlarınızı bile biliyorsunuz.

There are also more scientific versions of this,

Kişilik profili çıkartmak için bunun daha bilimsel versiyonları da var;

all sorts of ways of profiling personality type,

Myers-Briggs testleri gibi.

such as the Myers-Briggs tests, for example.

Bunlardan birini yaptınız mı bilmiyorum.

I don't know if you've done those.

A lot of companies use these for recruitment.

Çok sayıda şirket bu testleri personel alımında kullanıyor.

You answer a lot of questions,

Çok sayıda soruya cevap veriyorsunuz

and this is supposed to reveal something about your core personality.

ve sonuçların sizin gerçek karakterinizi ortaya çıkaracağı varsayılıyor.

And of course, the popular fascination with this is enormous.

Ve tabi ki, bunlara duyulan hayranlık muazzam ölçüde.

In magazines like this, you'll see,

Böyle dergilerde sol alt köşede

in the bottom left corner, they'll advertise in virtually every issue

kişilikle ilgili hemen hemen her konunun reklamını yapıyorlar.

some kind of personality thing.

And if you pick up one of those magazines,

Böyle bir dergi aldığınızda da (testlere)

it's hard to resist, isn't it?

karşı koymak da zor oluyor değil mi?

Doing the test to find what is your learning style,

Testi çözerek öğrenme stilinizin, sevme stilinizin

what is your loving style, or what is your working style?

veya çalışma stilinizin ne olduğunu keşfetmek.

Are you this kind of person or that?

Bu tarz bir insan mısın yoksa şu tarz mı?

So I think that we have a common-sense idea

Sonuçta keşfedilmesi gereken

that there is a kind of core or essence of ourselves

bir çekirdeğimizin, özümüzün olması fikrinde birleştiğimizi düşünüyorum.

to be discovered.

And that this is kind of a permanent truth about ourselves,

Bu da kendimizle ilgili hayat boyunca değişmeyen

something that's the same throughout life.

sabit bir gerçeklik gibi.

Well, that's the idea I want to challenge.

Üzerinde durmak istediğim düşünce de bu.

And I have to say now, I'll say it a bit later,

Şimdi ve biraz sonra da belirteceğim gibi

but I'm not challenging this just because I'm weird,

bunu sadece garip biri olduğum için sorgulamıyorum,

the challenge actually has a very, very long and distinguished history.

bu sorgulama çok uzun ve hatırı sayılır bir tarihe sahip.

Genel fikir şu,

Here's the common-sense idea.

There is you.

siz buradasınız.

You are the individuals you are, and you have this kind of core.

Bireyler olarak sizlerin böyle bir merkezi var.

Now in your life, what happens is that you, of course,

Hayatınız boyunca tabii ki birbirinden farklı olan

deneyimlerinizi ve benzeri şeyleri biriktiriyorsunuz.

accumulate different experiences and so forth.

So you have memories,

Anılarınız var ve

and these memories help to create what you are.

bu anılar kim olduğunuzu oluştururken yardımcı oluyor.

You have desires, maybe for a cookie,

Arzularınız var, bir kurabiye için olabilir

maybe for something that we don't want to talk about

ya da sabah saat 11'de bir okulda

at 11 o'clock in the morning in a school.

konuşmak istemediğimiz şeyler için olabilir.

You will have beliefs.

İnançlarınız var.

This is a number plate from someone in America.

Bu Amerika'da birinin arabasının plakası.

I don't know whether this number plate, which says "messiah 1,"

"Mesih 1" yazan bu plaka,

indicates that the driver believes in the messiah,

sürücünün Mesih'e olan inancını mı yoksa

or that they are the messiah.

Mesih olduklarını mı ifade ediyor emin değilim.

Either way, they have beliefs about messiahs.

Her iki açıdan da mesihlere inanıyorlar.

We have knowledge.

Bilgi birikimimiz var.

We have sensations and experiences as well.

Hislerimiz ve deneyimlerimiz de var.

It's not just intellectual things.

Sadece entelektüel şeyler değil.

So this is kind of the common-sense model, I think,

Bir kişinin ne olduğuyla ilgili

of what a person is.

kabul edilen genel model bu sanırım.

There is a person who has all the things that make up our life experiences.

Yaşam tecrübelerimizden oluşan tüm her şeye sahip bir kişi var.

But the suggestion I want to put to you today

Bugün ortaya koymak istediğim düşünce de

is that there's something fundamentally wrong with this model.

bu modelde çok temel bir hata var.

And I can show you what's wrong with one click.

Tek bir tıklamayla bu hatayı gösterebilirim.

Which is there isn't actually a "you" at the heart of all these experiences.

Aslında tüm bu deneyimlerinizin merkezinde "siz" yoksunuz.

Strange thought? Well, maybe not.

Garip bir düşünce mi? Belki de değil.

What is there, then?

Orada ne var o zaman?

Tabii ki ortada anılar, arzular, niyetler, duygular vesaire var.

Well, clearly there are memories, desires, intentions, sensations,

and so forth.

Ancak aslında olan, bu şeylerin varlığı

But what happens is these things exist,

and they're kind of all integrated,

ve bunların bir şekilde bütünleşip, çakışıp,

they're overlapped, they're connected in various different ways.

birçok farklı şekilde birbirine bağlanıyor olması.

They're connecting partly, and perhaps even mainly,

Kısmen veya bütün olarak da bağlantılı olabilirler

because they all belong to one body and one brain.

çünkü hepsi tek bir beden ve beyine aitler.

But there's also a narrative, a story we tell about ourselves,

Bununla beraber geçmişi hatırladığımızda kendimizle, deneyimlerimizle

the experiences we have when we remember past things.

ilgili anlattığımız bir hikaye olarak varlar.

We do things because of other things.

Başka şeylerden dolayı bir şeyler yaparız.

So what we desire is partly a result of what we believe,

İsteklerimiz, inandıklarımızın bir sonucu aslında

and what we remember is also informing us what we know.

ve hatırladıklarımız da ne bildiğimiz hakkında bilgi veriyor.

And so really, there are all these things,

Yani ortada tüm bu inançlar,

like beliefs, desires, sensations, experiences,

istekler, duygular, deneyimler var

they're all related to each other,

ve bunların hepsi birbiriyle bağlantılı;

and that just is you.

bu da sizsiniz.

In some ways, it's a small difference from the common-sense understanding.

Bazı açılardan genel kanıyla arasında ufak farklar var

In some ways, it's a massive one.

ve bazı açılardan da çok büyük.

It's the shift between thinking of yourself

Bu (fark) kendinizi,

hayattaki bütün deneyimlere sahip bir şey olarak görmek

as a thing which has all the experiences of life,

and thinking of yourself as simply that collection

veya hayattaki deneyimlerinizin bir derlemesi olarak görmek,

of all experiences in life.

arasındaki değişimdir.

You are the sum of your parts.

Parçalarınızın bir bütünüsünüz.

Now those parts are also physical parts, of course,

Fiziksel parçalar da bu parçalara dahil tabii ki;

brains, bodies and legs and things,

beyin, vücut ve kollar gibi ama aslında çok önemli değiller.

but they aren't so important, actually.

Eğer kalp nakli geçirirseniz halen aynı kişisinizdir.

If you have a heart transplant, you're still the same person.

If you have a memory transplant, are you the same person?

Hafıza nakli geçirseniz aynı kişi olur musunuz?

If you have a belief transplant, would you be the same person?

İnanç nakli geçirseniz aynı kişi olabilir misiniz?

Now this idea, that what we are, the way to understand ourselves,

Kim olduğumuz, kendimizi anlama şeklimiz

is as not of some permanent being, which has experiences,

deneyimleri olan sabit bir varlıktan ibaret değil de

but is kind of a collection of experiences,

deneyimleri toplayan bir şey olması fikri garip gelebilir.

might strike you as kind of weird.

But actually, I don't think it should be weird.

Ama garip gelmemeli bence.

In a way, it's common sense.

Bir bakıma bu genel kanı.

Because I just invite you to think about, by comparison,

Az önce sizi karşılaştırmak için evrendeki,

think about pretty much anything else in the universe,

en temel güçler hariç tutulursa,

maybe apart from the very most fundamental forces or powers.

hemen hemen her şey hakkında düşünmeye davet ettim.

Let's take something like water.

Suyu ele alım mesela.

Now my science isn't very good.

Fen bilgisinde pek iyi değilimdir.

We might say something like water has two parts hydrogen

Su iki parça hidrojen ve bir parça oksijene sahip diyebiliriz değil mi?

and one parts oxygen, right?

Bunu hepimiz biliyoruz.

We all know that.

I hope no one in this room thinks that what that means

Umuyorum ki bu odadaki hiç kimse bunun

is there is a thing called water, and attached to it

su adında bir şeye hidrojen ve oksijen atomlarının tutunduğunu

are hydrogen and oxygen atoms,

ve buna su dediğimiz anlamına geldiğini düşünmemiştir.

and that's what water is.

Of course we don't.

Tabii ki hiçbirimiz böyle düşünmedik.

We understand, very easily, very straightforwardly,

Çok basit ve net bir şekilde

that water is nothing more

suyun hidrojen ve oksijen moleküllerinin uygun bir şekilde birleşmesinden

than the hydrogen and oxygen molecules suitably arranged.

başka bir şey olmadığını anladık.

Everything else in the universe is the same.

Evrendeki diğer her şey de aynı.

There's no mystery about my watch, for example.

Saatimle ilgili bir gizem yok mesela.

Saatin bir yüzü, kolları, mekanizması

We say the watch has a face, and hands,

and a mechanism and a battery,

ve bataryası var deriz.

But what we really mean is,

Ama asıl anlatmak istediğimiz,

we don't think there is a thing called the watch

saat adında bir şeye

to which we then attach all these bits.

tüm bu parçaları bağladığımızı düşünmediğimiz.

We understand very clearly that you get the parts of the watch,

Açık bir şekilde saatin parçalarını alıp

you put them together, and you create a watch.

hepsini birleştirip bir saat oluşturduğunu anlıyoruz.

Now if everything else in the universe is like this,

Evrendeki diğer her şey böyleyse

why are we different?

biz neden farklı olalım?

Why think of ourselves

Neden kendimizi

as somehow not just being a collection of all our parts,

tüm parçalarımızın bir bütünü olarak görmeyiz de

but somehow being a separate, permanent entity which has those parts?

bu parçalara sahip ayrı, daimi bir varlık olarak görürüz?

Now this view is not particularly new, actually.

Bu bakış açısı çok da yeni değil aslında.

It has quite a long lineage.

Köklü bir geçmişi var.

You find it in Buddhism,

Budizm'de bulabilirsiniz,

you find it in 17th, 18th-century philosophy

17. ve 18. yüzyıl felsefesi zamanında

going through to the current day, people like Locke and Hume.

Locke ve Huma'a baktığınızda görebilirsiniz.

But interestingly, it's also a view

Daha ilginç olan ise bu bakış açısının

increasingly being heard reinforced by neuroscience.

git gide nöroloji bilimi tarafından da desteklendiğini duyuyoruz.

This is Paul Broks, he's a clinical neuropsychologist,

Bir nöropsikolog olan Paul Broks diyor ki,

and he says this:

"Bir merkez ve içerisinde de bir öz olduğuna dair

"We have a deep intuition that there is a core,

an essence there, and it's hard to shake off,

derin bir öngörümüz var ve bundan kurtulmamız zor

probably impossible to shake off, I suspect.

hatta imkansızdır diye tahmin ediyorum.

But it's true that neuroscience shows that there is no centre in the brain

Ancak nöroloji bilimi gösteriyor ki

beyinde her şeyin bir araya geldiği bir merkez yok."

where things do all come together."

So when you look at the brain,

Beyne ve beynin kendimizle ilgili algıyı

and you look at how the brain makes possible a sense of self,

nasıl gerçekleştirdiğine bakarsak,

you find that there isn't a central control spot in the brain.

beyinde böyle bir kontrol noktası olmadığını görürsünüz.

There is no kind of center where everything happens.

Her şeyin olduğu böyle bir merkez yok.

There are lots of different processes in the brain,

Beyinde birçok işlem var

all of which operate, in a way, quite independently.

ve bunlar tamamen birbirinden bağımsız sürdürülüyor.

But it's because of the way that they relate

Birbirleriyle olan ilişkilerinden ise

that we get this sense of self.

kendimizle ilgili algıyı çıkartıyoruz.

The term I use in the book, I call it the ego trick.

Kitapta bunun için "benlik hilesi" terimini kullandım.

It's like a mechanical trick.

Mekanik bir hile gibi.

It's not that we don't exist,

Olmadığımız anlamına gelmiyor.

it's just that the trick is to make us feel that inside of us

Sadece içimizin aslında olandan

is something more unified than is really there.

daha bütünleşik olduğunu hissettiren bir hile.

Now you might think this is a worrying idea.

Bunun endişe verici bir iddia olduğunu düşünebilirsiniz.

You might think that if it's true,

"Eğer bu doğruysa,

that for each one of us there is no abiding core of self,

hiç birimizin benliğinin daimi bir esası olmadığı,

no permanent essence,

kalıcı bir özün yokluğu anlamına mı geliyor,

does that mean that really, the self is an illusion?

benliğimiz bir illüzyon muydu?" diye düşünebilirsiniz.

Does it mean that we really don't exist?

Bu gerçekten var olmadığımız anlamına mı geliyor?

There is no real you.

Gerçek bir "sen" yoktur.

Well, a lot of people actually do use this talk of illusion and so forth.

Aslında birçok insan bu illüzyon konuşmasını kullandı.

These are three psychologists, Thomas Metzinger, Bruce Hood,

Üç psikolog, Thomas Metzinger, Bruce Hood,

Susan Blackmore,

Susan Blackmore gibi birçok kişi

a lot of these people do talk the language of illusion,

illüzyon diliyle, benliğimizin bir illüzyon, hayal ürünü

the self is an illusion, it's a fiction.

olduğunu konuştu.

But I don't think this is a very helpful way of looking at it.

Fakat bunun faydalı bir bakış açısı olduğunu sanmıyorum.

Go back to the watch.

The watch isn't an illusion, because there is nothing to the watch

Saate geri dönelim.

Saatin sadece kendi parçalarının bir bütünü olması

other than a collection of its parts.

saati bir illüzyon yapmadı.

In the same way, we're not illusions either.

Aynı şekilde biz de bir illüzyon değiliz.

The fact that we are, in some ways, just this very, very complex collection,

Aslında çok karışık bir derleme,

bir şeylerin sıralı bir oluşumu olmamız

ordered collection of things,

does not mean we're not real.

bizim gerçek olmadığımız anlamına gelmiyor.

I can give you a very sort of rough metaphor for this.

Kabaca şöyle bir benzetmede bulunabilirim.

Let's take something like a waterfall.

Şelaleyi ele alalım mesela.

These are the Iguazu Falls, in Argentina.

Arjantin'de Iguazu Şelaleleri vardır.

Now if you take something like this,

Takdir edersiniz ki böyle bir şeyi düşündüğünüzde

you can appreciate the fact that in lots of ways,

daimi olan hemen hemen hiçbir şeyini bulamazsınız.

there's nothing permanent about this.

Öncelikle her zaman değişiyor.

For one thing, it's always changing.

The waters are always carving new channels.

Değişiklikler, gelgitler ve hava koşullarından dolayı

with changes and tides and the weather,

su sürekli yeni kanallar açıyor.

some things dry up, new things are created.

Bazıları kuruyor, yenileri yapılıyor.

Of course the water that flows through the waterfall

Şelaleden akan suyun her bir örneği farklı tabii ki.

is different every single instance.

But it doesn't mean that the Iguazu Falls are an illusion.

Ama bu Iguazu Şelaleleri'nin bir illüzyon olduğu anlamına gelmez.

It doesn't mean it's not real.

Gerçek olmadıkları anlamına da gelmez.

What it means is we have to understand what it is

Bundan anlamamız gerekense,

as something which has a history,

bir geçmişi olduğu, bütünlüğü sağlayan şeyler oluşturduğu

has certain things that keep it together,

ve de akıcı bir süreç, her zaman değişen bir şey olduğudur.

but it's a process, it's fluid, it's forever changing.

Now that, I think, is a model for understanding ourselves,

Bence bu kendimizi anlamamız için bir model.

and I think it's a liberating model.

Özgürleştiren bir model olduğunu da düşünüyorum.

Because if you think that you have this fixed, permanent essence,

Zira eğer sabit, daimi ve ne olursa olsun

which is always the same, throughout your life, no matter what,

hayatınız boyunca değişmeyen bir özünüz olduğunu düşünürseniz

in a sense you're kind of trapped.

bir anlamda kapana kısılmış olursunuz.

You're born with an essence,

Bir özle doğdunuz,

that's what you are until you die,

bu ölene kadar olacağınız şey

ve eğer ölümden sonraki hayata inanıyorsanız belki de devam edecek.

if you believe in an afterlife, maybe you continue.

But if you think of yourself as being, in a way,

Ama eğer kendinizi böyle değil de

not a thing as such, but a kind of a process,

bir süreç, değişen bir şey olarak düşünürseniz,

something that is changing,

bence bu çok daha özgürleştirici olacaktır.

then I think that's quite liberating.

Because unlike the the waterfalls,

Şelaleden farklı olarak

we actually have the capacity to channel

kendi değişimimizi bir dereceye kadar yönlendirecek

the direction of our development for ourselves to a certain degree.

kapasiteye sahibiz.

Now we've got to be careful here, right?

Bu noktada dikkatli olmamız gerekiyor değil mi?

If you watch the X-Factor too much, you might buy into this idea

Eğer çok fazla X-Factor izliyorsanız

ne istersek olabileceğimiz fikrine kapılmış olabilirsiniz.

that we can all be whatever we want to be.

That's not true.

Bu doğru değil.

I've heard some fantastic musicians this morning,

Bu sabah harika müzisyenler dinledim

and I am very confident that I could in no way be as good as them.

ve asla onlar kadar iyi olamayacağıma eminim.

I could practice hard and maybe be good,

Çok çalışırım ve belki iyi de olabilirim

but I don't have that really natural ability.

ama asıl doğuştan yeteneğe sahip değilim.

There are limits to what we can achieve.

Başarabileceklerimize dair limitler var.

There are limits to what we can make of ourselves.

Kendimizle ne yapabileceğimize dair limitler var.

But nevertheless, we do have this capacity

Ancak en azından bir anlamda kendimizi şekillendirme

to, in a sense, shape ourselves.

kapasitemiz de var.

Gerçek benliğiniz, önceden olduğu gibi,

The true self, as it were then,

is not something that is just there for you to discover,

bir yerlerde olup sizin keşfedeceğiniz bir şey değil.

you don't sort of look into your soul and find your true self,

Ruhunuzun içine falan bakıp gerçek benliğinizi bulamazsınız.

What you are partly doing, at least,

Kısmen yaptığınız, elinizden gelen

is actually creating your true self.

gerçek benliğinizi oluşturmaktır.

And this, I think, is very, very significant,

Bence bu çok, çok önemli, özellikle yaşamınızın bu döneminde.

particularly at this stage of life you're at.

You'll be aware of the fact

Son bir kaç yıldır ne kadar çok değiştiğinizin farkına varacaksınız.

how much of you changed over recent years.

If you have any videos of yourself, three or four years ago,

Eğer üç veya dört yıl öncesinin videoları varsa

you probably feel embarrassed because you don't recognize yourself.

kendinizi tanıyamadığınız için utanacaksınız muhtemelen.

So I want to get that message over, that what we need to do

Bu yüzden kendimizi şekillendirebileceğimiz, kanalize edip

is think about ourselves as things that we can shape,

değiştirebileceğimiz bir şey olarak

görmemiz gerektiği mesajını iletmek istiyorum.

and channel and change.

This is the Buddha, again:

Bu da Buda'dan,

"Well-makers lead the water,

"Kuyu yapanlar suya yön verir,

ok yapıcılar oku büker,

fletchers bend the arrow,

carpenters bend a log of wood,

marangozlar odun kütüğü büker,

wise people fashion themselves."

akıllı insanlar kendilerini tasarlar."

And that's the idea I want to leave you with,

Sizi şu düşünceyle bırakmak isterim;

that your true self is not something that you will have to go searching for,

gerçek benliğiniz dışarıda aramanız gereken,

as a mystery, and maybe never ever find.

gizemli ve belki de asla bulamayacağınız bir şey değildir.

To the extent you have a true self,

Yani gerçek bir benliğiniz var

it's something that you in part discover,

ve bu biraz keşfetmeniz

but in part create.

ve biraz da oluşturmanız gereken bir şey.

and that, I think, is a liberating and exciting prospect.

Bence bu özgürleştirici ve heyecanlı bir imkan.

Thank you very much.

Çok teşekkürler.