Hans Rosling on HIV: New facts and stunning data visuals

Translator: Tanmay Purohit Reviewer: Pratik Dixit

(Applause)

(टाळ्या)

AIDS was discovered 1981; the virus, 1983.

एड्सचा शोध लागला १९८१ मध्ये आणि विषाणूचा -- १९८३ मध्ये.

These Gapminder bubbles show you

हे गॅपमाईंडर चे बुडबुडे तुम्हाला दाखवतात

how the spread of the virus was in 1983 in the world,

या विषाणूचा जागतिक प्रसार १९८३ मध्ये,

or how we estimate that it was.

किंवा कसा आपण आडाखा बांधतो त्या प्रसाराचा.

What we are showing here is --

आम्ही येथे हे दाखवत आहोत--

on this axis here, I'm showing percent of infected adults.

या अक्षावर लागण झालेल्या प्रौढ लोकांची टक्केवारी.

And on this axis, I'm showing dollars per person in income.

आणि या अक्षावर, मी दाखवली आहे प्रती माणशी प्राप्ती डॉलर्समध्ये.

And the size of these bubbles, the size of the bubbles here,

आणि या बुडबुड्यांचा आकार, येथील बुडबुड्यांचा आकार,

that shows how many are infected in each country,

दाखवतो की प्रत्येक देशात किती लोकांना रोगाची लागण झाली,

and the color is the continent.

आणि रंग म्हणजे खंड आहेत.

Now, you can see United States, in 1983,

आता, संयुक्त संस्थाने पाहा, १९८३ मध्ये,

had a very low percentage infected,

तेंव्हा खुप बाधित टक्केवारी फार कमी होती,

but due to the big population, still a sizable bubble.

पण जास्त लोकसंख्येमुळे बुडबुडा ब-यापैकी मोठाच आहे.

There were quite many people infected in the United States.

तेंव्हा संयुक्त संस्थानातील ब-याच लोकांना बाधा झाली होती.

And, up there, you see Uganda.

आणि, तिथे वर, युगांडा पाहा.

They had almost five percent infected,

त्यांच्यातील अगदी ५ टक्के बाधित होते,

and quite a big bubble in spite of being a small country, then.

आणि त्यावेळी लहान देश असुनही मोठा बुडबुडा.

And they were probably the most infected country in the world.

आणि त्यावेळी बहुदा जागातील सगळ्यात जास्त बाधा झालेला देश होता.

Now, what has happened?

आता, काय झाले आहे?

Now you have understood the graph

आता तुम्हाला आलेख समजला आहे,

and now, in the next 60 seconds,

आणि आता, पुढच्या ६० सेकंदांत

we will play the HIV epidemic in the world.

आपण एच आय व्ही च्या जागतिक साथीबरोबर खेळू.

But first, I have a new invention here.

पण पहिल्यांदा माझा एक नविन शोध आहे.

(Laughter)

(हशा)

I have solidified the beam of the laser pointer.

मी लेसर पॉईंटरची शलाका जाड केली आहे.

(Laughter)

(हशा)

(Applause)

(टाळ्या)

So, ready, steady, go!

एक, दोन, साडे माडे, तीन!

First, we have the fast rise in Uganda and Zimbabwe.

पहिल्यांदा, आपल्याला युगांडा आणि झिंबाब्वेमध्ये गतीमान वाढ दिसते.

They went upwards like this.

अशा पद्धतीने ते वर गेले.

In Asia, the first country to be heavily infected was Thailand --

अशियामध्ये, जास्त बाधा झालेला पहिला देश थायलंड होता.

they reached one to two percent.

ते एक ते दोन टक्के पर्यंंत पोचले.

Then, Uganda started to turn back,

मग युगांडाने मागे वळण्यास सुरुवात केली

whereas Zimbabwe skyrocketed,

तर झिंबाब्वेमध्ये प्रचंड वाढ झाली,

and some years later South Africa had a terrible rise of HIV frequency.

आणि काही वर्षांनी दक्षिण आफ्रिकेत एच आय व्ही ची भयानक वाढ झाली.

Look, India got many infected,

हे पाहा, भारतात बरेच लोक बाधित झाले,

but had a low level.

पण पातळी कमी होती.

And almost the same happens here.

आणि जवळजवळ तसेच इथे होतेय.

See, Uganda coming down, Zimbabwe coming down,

पाहा युगांडा आणि झिंबाब्वे खाली येत आहेत,

Russia went to one percent.

रशिया १% ने वर गेला.

In the last two to three years,

गेल्या २ ते ३ वर्षांत,

we have reached a steady state of HIV epidemic in the world.

आपण जगात एच.आय.व्ही साथीची स्थिर स्थिती पाहतो आहे.

25 years it took.

२५ वर्षे लागली त्याला.

But, steady state doesn't mean that things are getting better,

पण, स्थिर स्थिती असणे म्हणजे गोष्टी चांगल्या होतायत असे नाही.

it's just that they have stopped getting worse.

फक्त एवढेच की त्या खराब होत नाही आहेत.

And it has -- the steady state is, more or less,

आणि त्याची -- स्थिती स्थिर आहे -- कमी जास्त प्रमाणत,

one percent of the adult world population is HIV-infected.

जगातील १ टक्का लोक एच.आय.व्ही. ने बाधित आहेत.

It means 30 to 40 million people,

याचा अर्थ ३ ते ४ कोटी लोक

the whole of California -- every person,

संपूर्ण कॅलिफोर्निया, तेथील प्रत्येक माणूस,

that's more or less what we have today in the world.

आज जगात कमी-जास्त प्रमाणात अशी स्थिती आहे.

Now, let me make a fast replay of Botswana.

आता, बोस्तवानासाठी परत चालवूया.

Botswana -- upper middle-income country in southern Africa,

बोस्तवाना -- अफ्रिकेच्या दक्षिणेतील उच्च-मध्यम प्राप्ती असलेला देश,

democratic government, good economy,

लोकशाही सरकार आणि चांगली अर्थव्यवस्था,

and this is what happened there.

आणि हे पाहा काय झाले तिथे.

They started low, they skyrocketed,

ते कमी प्रमाणात सुरु झाले आणि मग भयानक वाढले,

they peaked up there in 2003,

२००३ मध्ये त्यांनी शिखर गाठले,

and now they are down.

आणि आता ते कमी झाले.

But they are falling only slowly,

पण ते हळू हळू उतरत आहेत.

because in Botswana, with good economy and governance,

कारण बोस्तवानामध्ये, चांगल्या अर्थव्यवस्थेमुळे आणि सरकारमुळे,

they can manage to treat people.

लोकांवर उपचार करणे त्यांना शक्य झाले.

And if people who are infected are treated, they don't die of AIDS.

आणि बाधा झालेल्या लोकांवर उपचार केले ते एड्सने मरत नाहीत.

These percentages won't come down

ही टक्केवारी खाली येणार नाही.

because people can survive 10 to 20 years.

कारण लोक १० ते २० वर्षे जगू शकतात.

So there's some problem with these metrics now.

म्हणून या मोजमापात काही त्रुटी आहेत.

But the poorer countries in Africa, the low-income countries down here,

पन आफ्रिकेतले गरीब देश, या खालिल बाजूचे कमी प्राप्तीवाले देश,

there the rates fall faster, of the percentage infected,

तेथे बाधित लोकांच्या टक्केवारीचे दर जोरात पडत आहेत

because people still die.

कारण लोक अजुनही मरतात.

In spite of PEPFAR, the generous PEPFAR,

PEPFAR असुनही,

all people are not reached by treatment,

सर्व लोकांपर्यंत उपचार पोचत नाहीत,

and of those who are reached by treatment in the poor countries,

आणि गरीब देशांतील ज्यांना उपचार मिळतो,

only 60 percent are left on treatment after two years.

त्यातील फक्त ६० टक्के लोक २ वर्षांनंतर उपचार घेत असतात.

It's not realistic with lifelong treatment

आयुष्यभर उपचार घेणे शक्य नाही

for everyone in the poorest countries.

गरीब देशांतील सर्वांना.

But it's very good that what is done is being done.

पण जे काही केले जाते आहे ते फारच चांगले आहे.

But focus now is back on prevention.

पण लक्ष्य पुन्हा प्रसार रोखण्याकडे दिले पाहिजे.

It is only by stopping the transmission

फक्त संक्रमण रोखूनच

that the world will be able to deal with it.

जग याचा सामना करू शकेल.

Drugs is too costly -- had we had the vaccine,

औषधे खुप महाग आहेत -- लस असती तर

or when we will get the vaccine, that's something more effective --

किंवा जेंव्हा जेंव्हा ती तयार होईल, ती जास्त फायदेशीर आसेल --

but the drugs are very costly for the poor.

पण औषधे गरीबांसाठी फार महाग आहेत.

Not the drug in itself, but the treatment

फक्त औषधेच नाहीत तर सगळी उपचार पद्धती

and the care which is needed around it.

आणि त्यासाठी लागणारी काळजी फार महागडी आहे.

So, when we look at the pattern,

मग जेंव्हा आपण या प्रकाराकडे पाहतो,

one thing comes out very clearly:

एक गोष्ट स्पष्टपणे कळते:

you see the blue bubbles

हे निळे बुडबुडे दिसतायत

and people say HIV is very high in Africa.

आणि लोक म्हणतात एच.आय.व्ही. आफ्रिकेत जास्त आहे.

I would say, HIV is very different in Africa.

माझ्यामते, आफ्रिकेतला एच.आय.व्ही. फार वेगळा आहे.

You'll find the highest HIV rate in the world

एच आय व्ही चे जगातला सर्वात जास्त दर

in African countries,

तुम्हाला आफ्रिकेतील देशांत दिसेल,

and yet you'll find Senegal, down here --

आणि तरी सेनेगलमध्ये, येथे खाली,

the same rate as United States.

अमेरीकेएवढाच दर आहे.

And you'll find Madagascar,

तुम्हाला मादागास्करही दिसेल,

and you'll find a lot of African countries

आणि अनेक आफ्रिकेतील देश दिसतील

about as low as the rest of the world.

बाकीच्या जगाएवढाच कमी दर असेलेले.

It's this terrible simplification that there's one Africa

आपल्याला असे वाटते की आफ्रिकेत एवढे प्रमाण आहे

and things go on in one way in Africa.

आणि तिथे असेच चालते.

We have to stop that.

ते आपल्याला थांबवायाला हवं.

It's not respectful, and it's not very clever

हे योग्य नाही किंवा हुशारीचे नाही

to think that way.

तसा विचार करणे

(Applause)

(टाळ्या)

I had the fortune to live and work for a time in the United States.

मला नशिबाने खुप दिले आणी संयुक्त संस्थानांसाठी मी काम केले.

I found out that Salt Lake City and San Francisco were different.

मला असे कळाले की सॉल्ट लेक सिटी आणि सॅन फ्रँसिस्को यांत फरक आहे.

(Laughter)

(हशा)

And so it is in Africa -- it's a lot of difference.

तसाच तो आफ्रिकेत आहे -- फारच मोठा.

So, why is it so high? Is it war?

तर, तेथे एवढे जास्त प्रमाण का? युद्ध?

No, it's not. Look here.

नाही, हे पाहा

War-torn Congo is down there -- two, three, four percent.

युद्धात गुरफटलेल्या काँगोमध्ये प्रमाण कमी आहे -- दोन, तीन, चार टक्के.

And this is peaceful Zambia, neighboring country -- 15 percent.

आणि शांततेत नांदणा-या शेजारच्या झांबियात - १५ टक्के.

And there's good studies of the refugees coming out of Congo --

आणि एक सर्वेक्षण काँगोतून येणा-या नीर्वासितांचे --

they have two, three percent infected,

त्यांच्यात २ ते ३ टक्के लोक बाधित आहेत,

and peaceful Zambia -- much higher.

आणि शांत झांबियात -- त्यापेक्षा बरेच जास्त.

There are now studies clearly showing

अभ्यास आता स्पष्टपणे दाखवतो की

that the wars are terrible, that rapes are terrible,

युद्धे भयंकर असतात, बलात्कार भयंकर असतात.

but this is not the driving force for the high levels in Africa.

पण आफ्रिकेतल्या जास्त प्रमाणामागील मुख्य कारण हे नाही आहे.

So, is it poverty?

मग, गरिबी?

Well if you look at the macro level,

पण आपण वरून पाहिले,

it seems more money, more HIV.

तर असे दिसते की जास्त पैसा म्हणजे जास्त एच.आय.व्ही.

But that's very simplistic,

पण हे एवढे सोपे नाही आहे,

so let's go down and look at Tanzania.

म्हणून आपण खोलात जाऊ आणि टांझानियात पाहू.

I will split Tanzania in five income groups,

मी टांझानियाचे ५ प्राप्तीगट केले आहेत.

from the highest income to the lowest income,

सर्वात अधिक उत्पन्नापासून ते सर्वात कमी पर्यंत

and here we go.

आणी आता पाहा.

The ones with the highest income, the better off -- I wouldn't say rich --

ज्यांच्याकडे सरवात जास्त पैसा आहे, मी श्रीमंत म्हणणार नाही.

they have higher HIV.

त्यामच्यात एच.आय.व्ही. जास्त आहे.

The difference goes from 11 percent down to four percent,

हा फरक ११ टक्केपासून ४ टक्केपर्यंत जातो,

and it is even bigger among women.

आणि महिलांमध्ये तर याहूनही अधिक आहे.

There's a lot of things that we thought, that now, good research,

आम्हाला वाटत असलेल्या ब-याच गोष्टी, आता चांगल्या संशोधनामुळे,

done by African institutions and researchers

आफ्रिकेतील संस्थांनी आणि संशोधकांनी केलल्या

together with the international researchers, show that that's not the case.

आंतरराष्ट्रीय संशोधकांबरोबर, खोट्या ठरवल्या गेल्या आहेत.

So, this is the difference within Tanzania.

म्हणून आता, टांझानियातील फरक पुढे आला आहे

And, I can't avoid showing Kenya.

आणि केनियाची माहिती दाखवल्याशिवार मी राहू शकत नाही.

Look here at Kenya.

येथे पाहा केनिया.

I've split Kenya in its provinces.

मी केनियाचे प्रांतांनुसार भआग केले आहेत

Here it goes.

हे पाहा

See the difference within one African country --

एकाच आफ्रिकेतील देशात किती फरक आहे --

it goes from very low level to very high level,

अगदी कमी प्रमाणापासून जास्त प्रमाणापर्यंत,

and most of the provinces in Kenya is quite modest.

आणि ब-याच प्रांतात मध्यम ते कमी प्रमाण आहे.

So, what is it then?

मग, काय?

Why do we see this extremely high levels in some countries?

काही देशात प्रचंड प्रमाण का दिसते?

Well, it is more common with multiple partners,

तर, जास्त लोकांबरोबर शारीरिक संबंध असूनही,

there is less condom use,

निरोधचा वापर कमी आहे,

and there is age-disparate sex --

आणि संभोग करणा-यांच्या वयातील फरकही जास्त आहे --

that is, older men tend to have sex with younger women.

म्हणजे वयाने जास्त असलेले पुरूक्ष वयाने तरूण असलेल्या स्त्रियांशी संभोग करतात.

We see higher rates in younger women than younger men

आपल्याला तरूण स्त्रियांमध्ये जास्त बाधा दिसते तरूण पुरुषांपेक्षा

in many of these highly affected countries.

या जास्त बाधा झालेल्या देशांत.

But where are they situated?

पण ते कुठे वसले आहेत?

I will swap the bubbles to a map.

मी बुडबुडे एक नकाशावर दाखवतो.

Look, the highly infected are four percent of all population

सर्वात जास्त प्रमाण असलेले लोकसंख्येतील ४ टक्के आहेत

and they hold 50 percent of the HIV-infected.

आणि त्यांत एच आय व्ही बाधित ५० टक्के आहेत.

HIV exists all over the world.

एच.आय.व्ही. सर्व जगात आहे.

Look, you have bubbles all over the world here.

पाहा, सर्व जगभरातील बुडबुडे.

Brazil has many HIV-infected.

ब्राझीलमध्ये बरेच एचआयव्ही बाधित लोक आहेत.

Arab countries not so much, but Iran is quite high.

अरब देशात जास्त नाहीत पण इराण मध्ये बरेच जास्त.

They have heroin addiction and also prostitution in Iran.

तिथे गर्द आणि वेश्याव्यवसाय जास्त चालतो.

India has many because they are many.

भारतात जास्त आहे जास्त लोकसंख्येमुळे.

Southeast Asia, and so on.

अग्नेय-अशिया आणि बाकीचे.

But, there is one part of Africa --

पण आफ्रिकेचा एक भाग आहे --

and the difficult thing is, at the same time,

आणि अवघड गोष्ट ही आहे की, त्याचवेळी,

not to make a uniform statement about Africa,

आफ्रिकेबद्दल एकच म्हणणे मांडता येणार नाही,

not to come to simple ideas of why it is like this, on one hand.

तेथिल प्रमाणाचे कारण सांगता येणार नाही एका बाजूला

On the other hand, try to say that this is not the case,

आणि दुस-या बाजुला, [परिस्थिती गंभीर आहे हे मान्य करणे],

because there is a scientific consensus about this pattern now.

कारण या गोष्टीबद्दल शास्त्रीय एकमत आहे.

UNAIDS have done good data available, finally,

UNAIDS हे बरीच माहिती उपलब्ध करून दिली आहे,

about the spread of HIV.

एचआयव्हीच्या प्रसाराबद्दल.

It could be concurrency.

एकाच वेळी अनेकांशी केलेल्या संभोगामुळे असेल.

It could be some virus types.

विशिष्ट प्रकारचा विषाणू असेल.

It could be that there is other things

किंवा आणि काही गोष्टी असतील

which makes transmission occur in a higher frequency.

ज्यामुळे संक्रमणाची वारंवारत जास्त आहे.

After all, if you are completely healthy and you have heterosexual sex,

जर तुम्ही निरोगी असाल आणि विषमलिंगी संभोग करत असाल,

the risk of infection in one intercourse is one in 1,000.

तर लागण होण्याची शक्यता हजारात एक असते.

Don't jump to conclusions now on how to

लगेच अनुमान काढू नका.

behave tonight and so on.

आज रात्रीपासूनच व्यवस्थित वागा.

(Laughter)

(हशा)

But -- and if you are in an unfavorable situation,

पण -- आणि तुम्ही वाईट परिस्थिती असाल,

more sexually transmitted diseases, it can be one in 100.

तर हीच शक्यता शंभरात एक एवढी असते.

But what we think is that it could be concurrency.

पण आम्हाला असे वाटते हे एकाच वेळी अनेक साथीदारांंमुळे आहे.

And what is concurrency?

आणि एकाचवेळी अनेक साथीदार म्हणजे काय?

In Sweden, we have no concurrency.

स्वीडनमध्ये, एकाचवेळी अनेक साथीदार नसतात.

We have serial monogamy.

तेथे एकानंतर एक साथीदार बदलातात.

Vodka, New Year's Eve -- new partner for the spring.

वोडका, नववर्ष -- वसंतात नविन साथीदार

Vodka, Midsummer's Eve -- new partner for the fall.

पुन्हा अर्ध्या उन्हाळ्यानंतर - आणी एक साथीदार

Vodka -- and it goes on like this, you know?

आणि हे असेच चालू राहते.

And you collect a big number of exes.

आणि तुमचे बरेच जुने साथीदार असतात.

And we have a terrible chlamydia epidemic --

आणि त्यामुळे च्लॅमिडीया रोगाची भयंकर साथ तेथे आहे --

terrible chlamydia epidemic which sticks around for many years.

जी साथ वर्षानुवर्षे सुरू राहते.

HIV has a peak three to six weeks after infection

एचआयव्ही ३ ते ६ आठवड्यात शिगेला पोहचतो

and therefore, having more than one partner in the same month

आणि म्हणून, एकाच महिन्यात एकापेक्षा जास्त साथीदार असणे

is much more dangerous for HIV than others.

एचआयव्हीच्या संक्रमणासाठी धोकादायक असते इतर रोगांपेक्षा.

Probably, it's a combination of this.

बहुदा या सर्व गोष्टीमचा एकत्र परिणां असेल.

And what makes me so happy is that we are moving now

आणि मी आनंदी आहे कारण आपण पुढे जात आहोत

towards fact when we look at this.

आपण ही माहिती पाहू शकतो ही त्यातील पहिली पायरी आहे.

You can get this chart, free.

हा आलेख तुम्हाला विनामुल्य मिळू शकतो.

We have uploaded UNAIDS data on the Gapminder site.

आम्ही UNAIDS ची सर्व माहिती gapminder.org वर टाकली आहे.

And we hope that when we act on global problems in the future

अशी आशा आहे की जेंव्हा आपण जागतीक मुद्दयांवर विचार करू

we will not only have the heart,

तेंव्हा फक्त मनच नाही,

we will not only have the money,

फक्त पैसाच नाही,

but we will also use the brain.

तर आपण आपली बुद्धीही वापरायला हवी.

Thank you very much.

मी तुमचा आभारी आहे.

(Applause)

(टाळ्या)