Bob Thurman: We can be Buddhas

Translator: Dragan Bocevski Reviewer: Marko Marcevski

Thank you.

Ви благодарам.

And I feel like this whole evening has been very amazing to me.

Се чувствувам како оваа цела вечер да е многу фасцинантна за мене.

I feel it's sort of like the Vimalakirti Sutra,

Ја чувствувам како Вималакирти Сутра,

an ancient work from ancient India

древен текст од древна Индија,

in which the Buddha appears at the beginning and a whole bunch of people

во кој Буда се појавува на почетокот и голема група на луѓе,

come to see him from the biggest city in the area, Vaishali,

од најблискиот град Ваисали, доаѓа да го види

and they bring some sort of jeweled parasols to make an offering to him.

и да му донесе драгоцени подароци.

All the young people, actually, from the city.

Всушност, доаѓаат само младите од градот,

The old fogeys don't come because they're mad at Buddha,

-- старите му се лутат на Буда

because when he came to their city he accepted --

бидејќи кога дошол во нивниот град, тој прифатил --

he always accepts the first invitation that comes to him, from whoever it is,

всушност тој секогаш ја прифаќа првата понуда што ќе дојде до него,

and the local geisha, a movie-star sort of person,

од кого и да е, и локалната гејша, еден вид „филмска“ ѕвезда,

raced the elders of the city in a chariot and invited him first.

ги претркува сите други во градот и го кани прва.

So he was hanging out with the movie star, and of course they were grumbling:

И така тој се здружува со неа, и секако, другите почнале да зборат:

"He's supposed to be religious and all this.

„Тој би требало да е духовен и сето тоа.

What's he doing over there at Amrapali's house with all his 500 monks,"

Што ли бара во куќата на Амрапали со неговите 500 монаси,“ итн.

and so on. They were all grumbling, and so they boycotted him.

Тие сите негодувале и го бојкотирале.

They wouldn't go listen to him.

И не сакале да отидат да го чујат.

But the young people all came.

Но, сите млади дошле.

And they brought this kind of a jeweled parasol, and they put it on the ground.

И донеле подарок - некој вид чадор со скапоцени камења - и го ставиле на подот.

And as soon as they had laid all these,

И во моментот кога го спуштиле на земја,

all their big stack of these jeweled parasols that they used to carry in ancient India,

сите чадори за сонце кои биле вообичаени за Индија во тоа време

he performed a kind of special effect which made it into a giant planetarium,

Буда извел некој вид на специјален ефект, кој го претворил во голем планетариум,

the wonder of the universe. Everyone looked in that, and they saw in there

чудо на универзумот. Сите гледале во него, и ја виделе целосната

the total interconnectedness of all life in all universes.

меѓуповрзаност на сиот живот во сите универзуми.

And of course, in the Buddhist cosmos there are millions and billions of planets

И се разбира, во вселената според будистите постојат милијарди планети

with human life on it,

со човечки живот на нив,

and enlightened beings can see the life on all the other planets.

и сите просветлени суштества можат да го видат животот на сите тие планети.

So they don't -- when they look out and they see those lights that you showed

Значи, кога тие погледнуваат кон ѕвездите, и ги гледаат сите тие светли точки

in the sky -- they don't just see sort of pieces of matter burning

на небото, тие не гледаат само парчиња материја која гори

or rocks or flames or gases exploding.

или камења, или гасови кои експлодираат.

They actually see landscapes and human beings

Тие всушност гледаат рељефи населени со човечки суштества

and gods and dragons and serpent beings and goddesses and things like that.

и богови и змејови и змијолики суштества и божици итн.

He made that special effect at the beginning

Буда го извел тој специјален ефект на почетокот

to get everyone to think about interconnection

за да ги натера присутните да размислуваат за меѓуповрзаноста

and interconnectedness and how everything in life was totally interconnected.

и како се во животот е потполно исповрзано.

And then Leilei -- I know his other name -- told us about interconnection,

И потоа Леилеи - го знам неговото име - ни раскажа за меѓуповрзаноста,

and how we're all totally interconnected here,

и како сите ние сме исповрзани тука,

and how we've all known each other. And of course in the Buddhist universe,

и како сите се познаваме меѓу себе од одамна. И се разбира, во будистичкиот универзум,

we've already done this already billions of times in many, many lifetimes in the past.

веќе сме го правеле ова милијарди пати, во многу многу животи во минатото.

And I didn't give the talk always. You did, and we had to watch you, and so forth.

И не секогаш јас сум го правел овој говор. И вие сте го правеле, а јас сум бил публика итн.

And we're all still trying to, I guess we're all trying to become TEDsters,

И сите сеуште пробуваме, претпоставувам сите пробуваме да станеме ТЕД-овци,

if that's a modern form of enlightenment.

ако тоа е модерната форма на просветлувањато.

I guess so. Because in a way, if a TEDster relates to all the interconnectedness

Претпоставувам дека е. Бидејќи на еден начин, ако ТЕДовецот се однесува на меѓуповрзаноста

of all the computers and everything, it's the forging of a mass awareness,

на сите компјутери и се друго, всушност се работи за стварање на масовна свесност

of where everybody can really know everything

каде што секој може да знае се

that's going on everywhere in the planet.

што се случува било каде на планетата.

And therefore it will become intolerable --

И така ќе стане неподносливо --

what compassion is, is where it will become intolerable for us,

она што сочувството претставува ќе стане неподносливо за нас,

totally intolerable that we sit here in comfort and in pleasure and enjoying

потполно неподносливо да седиме овде удобно и да уживаме

the life of the mind or whatever it is,

во што и да е,

and there are people who are absolutely riddled with disease

а таму некаде постојат луѓе кои се потполно поразени од болести

and they cannot have a bite of food and they have no place,

и не можат да дојдат со залак храна и немаат каде да живеат,

or they're being brutalized by some terrible person and so forth.

или се злоставувани од некој нечувствителен човек итн.

It just becomes intolerable.

Едноставно тоа станува неподносливо.

With all of us knowing everything, we're kind of forced by technology

Со тоа што дознаваме се повеќе, на некој начин сме принудени од технологијата

to become Buddhas or something, to become enlightened.

да станеме Буди или сл, да станеме просветлени.

And of course, we all will be deeply disappointed when we do.

И се разбира, сите ќе се разочараме кога ќе станеме.

Because we think that because we are kind of tired of what we do,

Бидејќи мислиме дека сме изморени од она што го правиме,

a little bit tired, we do suffer.

затоа и страдаме.

We do enjoy our misery in a certain way.

Уживаме во својата мизерија на некој начин.

We distract ourselves from our misery by running around somewhere,

И се обидуваме да побегнеме од неа,

but basically we all have this common misery

но всушност сите не мачи таа заедничка мизерија

that we are sort of stuck inside our skins

дека сме заробени во своите тела

and everyone else is out there.

а сите други се таму некаде надвор.

And occasionally we get together with another person stuck in their skin

И повремено ќе се сретнеме со друга личност која е заглавена во својата кожа

and the two of us enjoy each other, and each one tries to get out of their own,

и уживаме еден во друг, и секој од нас се обидува да излезе од себе,

and ultimately it fails of course, and then we're back into this thing.

но на крајот не успева, и се разбира, се враќаме на старо.

Because our egocentric perception -- from the Buddha's point of view, misperception --

Бидејќи нашата егоцентрична перцепција, или Буда би рекол мисперцепција,

is that all we are is what is inside our skin.

е дека сè што ние сме, се наоѓа внатре во нашата кожа.

And it's inside and outside, self and other,

И тоа е и внатре и надвор, јас и другите,

and other is all very different.

и другите се многу различни од мене.

And everyone here is unfortunately carrying that habitual perception,

И сите тука, за жал, барем по малку ја носат таа навикната перцепција

a little bit, right?

нели?

You know, someone sitting next to you in a seat -- that's OK because you're in a theater,

Знаете, тоа е како кога седите некаде, сега е во ред бидејќи сте во публика,

but if you were sitting on a park bench and someone came up and sat that close to you,

но ако седите на клупа во парк на пример, и некој друг седне до вас,

you'd freak out.

вие ќе се вознемирите.

What do they want from me? Like, who's that?

Што сака од мене? Кој е сега овој?

And so you wouldn't sit that close to another person

И така, ќе одберете да не седнете близу до некој, бидејќи верувате дека

because of your notion that it's you versus the universe -- that's all Buddha discovered.

ситуацијата е вие против универзумот - тоа е се што Буда открил.

Because that cosmic basic idea that it is us all alone, each of us,

Бидејќи тоа е основната идеја дека сите ние сме сами на овој свет,

and everyone else is different,

секој од нас, и сите други се различни,

then that puts us in an impossible situation, doesn't it?

и таквото верување не доведува до невозможна ситуација нели?

Who is it who's going to get enough attention from the world?

Кој ќе добие повеќе внимание од светот?

Who's going to get enough out of the world?

Кој ќе добие доволно од светот?

Who's not going to be overrun by an infinite number of other beings --

Кој нема да биде прегазен од безброј други суштества

if you're different from all the other beings?

ако сме различни од сите други суштества?

So where compassion comes is where you

И затоа, сочуството доаѓа кога ненадејно ќе откриете

surprisingly discover you lose yourself in some way:

дека може да се изгубите себеси на некој начин:

through art, through meditation, through understanding, through knowledge actually,

преку уметност, преку медитација, преку разбирање односно знаење,

knowing that you have no such boundary,

знаење дека всушност и немате таква граница,

knowing your interconnectedness with other beings.

знаејќи ја својата поврзаност со другите суштества.

You can experience yourself as the other beings

Можете да се доживеете себеси како другите суштества

when you see through the delusion of being separated from them.

кога ќе успеете да ја надминете илузијата дека сте одвоени од нив.

When you do that, you're forced to feel what they feel.

И кога ќе го направите тоа, ќе бидете принудени да го чувствувате она што тие го чувствуваат.

Luckily, they say -- I still am not sure --

Ако имате среќа, така велат иако јас не сум 100% сигурен,

but luckily, they say that when you reach that point because some people have said

но ако имате среќа, велат дека ќе стигнете до таа точка што е опишана во будистичките списи

in the Buddhist literature, they say, "Oh who would really want to be compassionate?

Но, кој навистина би сакал да биде толку сочувствителен?

How awful! I'm so miserable on my own. My head is aching.

Колку одвратно! И самиот сум за жалење. Ме боли главата.

My bones are aching. I go from birth to death. I'm never satisfied.

Ме вртат коските. Одам од раѓање до смрт и никогаш не сум задоволен.

I never have enough, even if I'm a billionaire, I don't have enough.

Никогаш немам доволно, дури и кога сум милијардер.

I need a hundred billion." So I'm like that.

Тогаш ми требаат 100 милијарди, итн.

Imagine if I had to feel even a hundred other people's suffering.

И замислете да треба да го чувствувам патењето уште на 100 други луѓе.

It would be terrible.

Би било неподносливо.

But apparently, this is a strange paradox of life.

Но, очигледно, ова е чуден животен парадокс.

When you're no longer locked in yourself,

Кога веќе не сте заклучени во самите себе, и мудроста или интелигенцијата

and as the wisdom or the intelligence or the scientific knowledge

или научното знаење за природата на светот

of the nature of the world, that enables you to let your mind spread out,

ви овозможува да го отворите умот да се прошири, да стане сочувствителен

and empathize, and enhance the basic human ability of empathizing,

и да ја развиете основната човекова способност за емпатија,

and realizing that you are the other being,

и да сфатите дека вие СТЕ другото суштество,

somehow by that opening, you can see the deeper nature of life. And you can,

и некако, со тој процес, може да ја согледате подлабоката природа на нештата,

you get away from this terrible iron circle of I, me, me, mine,

и да излезете од тој челичен круг на јас, мене, мое,

like the Beatles used to sing.

како што пееја Битлсите.

You know, we really learned everything in the '60s.

Знаете, ние всушност научивме се што треба во 60-тите.

Too bad nobody ever woke up to it,

Штета што никој не се свести за тоа,

and they've been trying to suppress it since then.

и пробуваа да го репресираат од тогаш.

I, me, me, mine. It's like a perfect song, that song. A perfect teaching.

Јас, мене, мое. Тоа е како совршена песна. Совршено учење.

But when we're relieved from that,

Но, кога ќе се ослободиме од тоа,

we somehow then become interested in all the other beings.

тогаш некако стануваме позаинтересирани и за другите суштества.

And we feel ourselves differently. It's totally strange.

И се чувствуваме поинаку. Тоа е чудно.

It's totally strange.

Тоа е баш чудно.

The Dalai Lama always likes to say --

Далај Лама милува да каже -

he says that when you give birth in your mind to the idea of compassion,

тој вели дека кога во умот ќе се роди идејата за сочувството,

it's because you realize that you yourself and your pains and pleasures

тоа е бидејќи разбираме дека ние самите и нашите страдања и задоволства

are finally too small a theater for your intelligence.

на крајот на краиштата се многу мала сцена за нашата интелигенција.

It's really too boring whether you feel like this or like that, or what, you know --

Станува здодевно да се чувствуваме вака или онака, или незнам што -

and the more you focus on how you feel, by the way, the worse it gets.

знаете, колку повеќе се фокусирате на тоа како се чувствувате, станува полошо.

Like, even when you're having a good time,

Исто како кога си поминувате добро,

when is the good time over?

се грижите да кога ќе престане.

The good time is over when you think, how good is it?

И убавото чувство ќе почне да ни бледнее тогаш кога ќе се запрашаме колку е всушност убаво.

And then it's never good enough.

И, никогаш не е доволно убаво.

I love that Leilei said that the way of helping those who are suffering badly

Ми се допаѓа кога Леилеи вели дека начинот да им се помогне на оние кои

on the physical plane or on other planes is having a good time,

многу страдаат физички или било како, е да се трудиме да си поминуваме убаво,

doing it by having a good time.

да бидеме расположени.

I think the Dalai Lama should have heard that. I wish he'd been there to hear that.

Мислам дека Далај Лама требаше да го чуе тоа. Посакувам да беше таму да го чуе.

He once told me -- he looked kind of sad;

Тој еднаш ми кажа - изгледаше некако тажен -

he worries very much about the haves and have-nots.

се грижи премногу за имаштијата и немаштијата.

He looked a little sad, because he said, well, a hundred years ago,

Изгледаше малку тажен, бидејќи, како што кажа, пред 100 години,

they went and took everything away from the haves.

тие дојдоа и земаа се од имаштијата.

You know, the big communist revolutions, Russia and China and so forth.

Знаете, големите комунистички револуции, Русија, Кина, итн.

They took it all away by violence,

Земаа се по пат на насилство,

saying they were going to give it to everyone, and then they were even worse.

и велеа дека ќе го распоредат на сите, а потоа станаа уште полоши.

They didn't help at all.

Воопшто не помогнаа.

So what could possibly change this terrible gap that has opened up in the world today?

И што може денес да ја поправи оваа широка празнина која се отвори во светот?

And so then he looks at me.

И потоа ме погледна.

So I said, "Well, you know, you're all in this yourself. You teach: it's generosity,"

Му реков, „Знаете, вие сте најнавлезен во тоа. Вие подучувате: тоа е дарежливост“

was all I could think of. What is virtue?

Тоа е се на што се сетив. Што е тоа доблест?

But of course, what you said, I think the key to saving the world, the key to compassion

Но се разбира, мислам дека клучот за спасение на светот, клучот до

is that it is more fun.

сочувството е тоа дека сето тоа е позабавно.

It should be done by fun. Generosity is more fun. That's the key.

Би требало да се прави како забава. Дарежловоста е позабавна. Тоа е клучот.

Everybody has the wrong idea. They think Buddha was so boring,

Сите имаат погрешна идеја. Мислам дека Буда бил досаден, а потоа

and they're so surprised when they meet Dalai Lama and he's fairly jolly.

се изненадени кога ќе го сретнат Далај Лама и тој е толку весел и разигран.

Even though his people are being genocided --

Дури и кога се врши геноцид врз неговите луѓе -

and believe me, he feels every blow on every old nun's head,

и верувајте ми, тој го чувствува секој удар врз секоја глава на монасите,

in every Chinese prison. He feels it.

во секој кинески затвор. Тој го чувствува тоа.

He feels the way they are harvesting yaks nowadays.

Го чувствува и начинот на кој ги третираме Јак-овите (говедата).

I won't even say what they do. But he feels it.

Дури и нема да ви кажам како ги третираат. Но, тој го чувствува тоа.

And yet he's very jolly. He's extremely jolly.

И, и покрај тоа, тој е разигран. Многу весел.

Because when you open up like that,

Бидејќи, кога ќе се отворите на тој начин, тогаш не можете - всушност

then you can't just -- what good does it do to add being miserable with others' misery?

што е користа од тоа да ја придодавате својата мизерија на веќе постоечките?

You have to find some vision where you see how hopeful it is,

Морате да најдете некоја визија каде што ќе видиме дека има надеж

how it can be changed.

за промена кон подобро.

Look at that beautiful thing Chiho showed us. She scared us with the lava man.

Погледнете ја прекрасната работа што ни ја покажа Чихо. Не исплаши со лава-човекот.

She scared us with the lava man is coming,

Не исплаши дека лава-човекот доаѓа,

then the tsunami is coming,

дека цунамито доаѓа, но најпосле, сето тоа заврши

but then finally there were flowers and trees, and it was very beautiful.

со цветови и дрвја и беше многу убаво.

It's really lovely.

Навистина прекрасно.

So, compassion means to feel the feelings of others,

Значи, сочувството значи да се чувствуваат чувствата на другите,

and the human being actually is compassion.

и така гледано, човечкото суштество е всушност сочувство.

The human being is almost out of time.

И на човечкото суштество скоро му истече времето.

The human being is compassion because what is our brain for?

Човечкото суштество е сочувство бидејќи за што служи мозокот?

Now, Jim's brain is memorizing the almanac.

Мозокот на Џим го меморира алманахот.

But he could memorize all the needs of all the beings that he is, he will, he did.

Но, може да ги меморира сите потреби на сите суштества што е, и веќе го прави тоа.

He could memorize all kinds of fantastic things to help many beings.

Тој може да ги меморира сите тие фантастични работи кои можат да помогнат на многумина.

And he would have tremendous fun doing that.

И би уживал во сето тоа.

So the first person who gets happy,

Значи, првата личност што ќе стане посреќна кога ќе престанете

when you stop focusing on the self-centered situation of, how happy am I,

да се фокусирате на себичната ситуација на сопствената среќа,

where you're always dissatisfied --

каде што патем сте секогаш незадоволни, како што пееше Мик Џегер,

as Mick Jagger told us. You never get any satisfaction that way.

никогаш не може да бидете потполно задоволни на тој начин.

So then you decide, "Well, I'm sick of myself.

И кога ќе решите, знаеш, стварно ми здодеа од самиот себе.

I'm going to think of how other people can be happy.

Ќе почнам да мислам како можам да ги направам другите среќни.

I'm going to get up in the morning and think,

Ќе станам наутро и ќе размислам што се можам да направам

what can I do for even one other person, even a dog, my dog, my cat,

дури и само за една друга личност, дури и моето куче или маче,

my pet, my butterfly?"

мојата пеперутка.

And the first person who gets happy when you do that,

И првата личност што ќе стане посреќна кога ќе го сторите тоа,

you don't do anything for anybody else, but you get happier, you yourself,

не правите ништо за некој друг, туку станувате посреќни самите вие,

because your whole perception broadens

бидејќи вашата перцепција се раширува,

and you suddenly see the whole world and all of the people in it.

и одеднаш го гледате целиот свет и сите луѓе во него.

And you realize that this -- being with these people --

И сфаќате дека - бидувањето со сите тие луѓе -

is the flower garden that Chiho showed us.

е цветната градина што ни ја покажа Чихо.

It is Nirvana.

Тоа е Нирвана.

And my time is up. And I know the TED commandments.

И моето време истече, а јас ги знам десетТЕД заповеди.

Thank you.

Ви благодарам.