Hunting for Peru's lost civilizations -- with satellites | Sarah Parcak

Translator: Davor Stevcheski Reviewer: ALEKSANDAR MITEVSKI

In July of 1911,

Во јули 1911год.,

a 35-year-old Yale graduate and professor set out from his rainforest camp

35 годишниот професор на Јеил тргна од кампот во џунглата

with his team.

со неговиот тим.

After climbing a steep hill

По искачувањето на стрмен рид

and wiping the sweat from his brow,

и по бришењето на потта од веѓите,

he described what he saw beneath him.

тој опиша што гледа под него.

He saw rising from the dense rainforest foliage

Го здогледал под густата вегетација на џунглата

this incredible interlocking maze of structures

овој прекрасен лавиринт на структури

built of granite,

изградени од гранит,

beautifully put together.

прекрасно составени

What's amazing about this project

Тоа што е неверојатно за овој проект

is that it was the first funded by National Geographic,

е тоа што е првиот финансиран од Нешнл Џиографик,

and it graced the front cover of its magazine in 1912.

и стоел на насловната страна на магазинот во 1912 год.

This professor used state-of-the-art photography equipment

Овој професор ја користел најдобрата опрема за фотографија

to record the site,

да го забележи овој локалитет,

forever changing the face of exploration.

засекогаш менувајќи го лицето на истражувањето.

The site was Machu Picchu,

Овој локалитет беше Мачу Пикчу,

discovered and explored by Hiram Bingham.

откриен и истражен од Хирам Бингам.

Кога го здогледал локалитетот, прашал,

When he saw the site, he asked,

"This is an impossible dream.

"Ова е невозможен сон.

What could it be?"

Што може да биде?"

So today,

Денес,

100 years later,

100 год. подоцна,

I invite you all on an incredible journey with me,

ве канам на неверојатно патување со мене,

a 37-year-old Yale graduate and professor.

37 годишен професор на Јеил.

(Cheers)

(Честитки)

We will do nothing less than use state-of-the-art technology

Нема да правиме ништо друго освен користење на најнова технологија

to map an entire country.

за да мапираме една цела земја.

This is a dream started by Hiram Bingham,

Овој сон е започнат од Хирам Бингам,

but we are expanding it to the world,

но го прошируваме низ светот,

making archaeological exploration more open, inclusive,

правејќи го археолошкото истражување поотворено, инклузивно,

and at a scale simply not previously possible.

на ниво кое претходно не било возможно.

This is why I am so excited

Поради ова сум многу возбудена

to share with you all today

да споделам со вас денеска

that we will begin the 2016 TED Prize platform

дека ќе ја започнеме 2016 TED Prize платформата

in Latin America,

во Латинска Америка

more specifically Peru.

поточно во Перу.

(Applause)

(Аплауз)

Thank you.

Ви Благодарам.

We will be taking Hiram Bingham's impossible dream

Ќе го земеме невозможниот сон на Хирам Бингам

and turning it into an amazing future

и ќе го претвориме во неверојатна иднина

that we can all share in together.

која сите заедно можеме да ја споделиме.

So Peru doesn't just have Machu Picchu.

Перу го нема само Мачу Пикчу.

It has absolutely stunning jewelry,

Има навистина прекрасен накит,

like what you can see here.

како што можете да видите овде.

It has amazing Moche pottery of human figures.

Има неверојатни Моче глинени човечки фигури

It has the Nazca Lines

Ги има Назка линиите

and amazing textiles.

и неверојатен текстил.

So as part of the TED Prize platform,

Како дел од TED Prize платформата,

we are going to partnering with some incredible organizations,

ќе створиме партнерство со некои организации,

first of all with DigitalGlobe, the world's largest provider

најпрво со DigitalGlobe, светскиот број еден снабдувач

of high-resolution commercial satellite imagery.

на комерцијални сателитски снимки со висока резолуција.

They're going to be helping us build out

Ќе ни помогнат да ја изградиме

this amazing crowdsourcing platform they have.

оваа неверојатна платформа која ќе собира информации.

Maybe some of you used it

Можеби некој од вас ја користи

with the MH370 crash and search for the airplane.

со уривањето на MH370 и потрагата по авионот.

Of course, they'll also be providing us with the satellite imagery.

Секако тие ќе нè снабдуваат со сателитските снимки.

National Geographic will be helping us with education and of course exploration.

Нешнл Џиографик ќе ни помогне со едукацијата и истражувањето.

As well, they'll be providing us with rich content for the platform,

Исто така ќе нè снабдат и со богата содржина за платформата,

including some of the archival imagery like you saw at the beginning of this talk

вклучувајќи и некои архивски слики како онаа што ја видовте на почетокот

and some of their documentary footage.

исто така и некои документарни снимки.

We've already begun to build and plan the platform,

Веќе почнавме да ја градиме и планираме платформата,

and I'm just so excited.

и многу сум возбудена.

So here's the cool part.

Еве интересен дел.

My team, headed up by Chase Childs,

Мојот тим воден од Чејс Чајлдс,

is already beginning to look at some of the satellite imagery.

веќе почна да ги разгледува сателитските снимки.

Of course, what you can see here is 0.3-meter data.

Се разбира овде можете да видите податоци од 0.3-метри

This is site called Chan Chan in northern Peru.

Овој локалитет се вика Чан Чан во Северно Перу

It dates to 850 AD.

Датира од 850 год. п.н.е.

It's a really amazing city, but let's zoom in.

Тоа е навистина интересен град, но да зумираме.

This is the type and quality of data that you all will get to see.

Ова е видот и квалитетот на податоците кои сите вие ќе можете да ги видите.

You can see individual structures, individual buildings.

Можете да видите посебни структури, градби.

And we've already begun to find previously unknown sites.

Почнавме да наоѓаме досега непознати локации.

What we can say already is that as part of the platform,

Можеме да кажеме дека како дел од платформата,

you will all help discover thousands of previously unknown sites,

ќе ни помогнете да откриеме илјадници претходно непознати локации,

like this one here,

како овој овде,

and this potentially large one here.

и можеби како овој поголемиот овде.

Unfortunately, we've also begun to uncover large-scale looting at sites,

За жал, почнавме и да наоѓаме големо ниво на кражби на локациите,

like what you see here.

како што гледате овде.

So many sites in Peru are threatened,

Многу локации во Перу се загрозени,

but the great part is that all of this data

но добрата вест е тоа што сите овие податоци

is going to be shared with archaeologists on the front lines

ќе бидат споделени со археолози од првите редови

of protecting these sites.

кои ги штитат овие локации.

So I was just in Peru, meeting with their Minister of Culture

Неодамна бев во Перу, се сретнав со министерот за култура

as well as UNESCO.

исто како и со УНЕСКО.

We'll be collaborating closely with them.

Ќе бидеме блиски соработници со нив.

Just so you all know,

Само за да знаете,

the site is going to be in both English and Spanish,

локалитетот ќе биде на Англиски, а воедно и на Шпански,

which is absolutely essential to make sure

што е апсолутно потребно за да се осигура

that people in Peru and across Latin America can participate.

дека луѓето во Перу и низ Латинска Америка можат да учествуваат.

Our main project coprincipal investigator is the gentleman you see here,

Нашиот главен истражувач е господинот што го гледате овде,

Dr. Luis Jaime Castillo,

Др. Луис Хаиме Кастило,

professor at Catholic University.

професор на Католичкиот Универзитет.

As a respected Peruvian archaeologist and former vice-minister,

Како реномиран Перуански археолог и поранешен заменик-министер,

Dr. Castillo will be helping us coordinate and share the data with archaeologists

Др. Кастило ќе ни помогне податоците да се координираат и споделат со археолозите

so they can explore these sites on the ground.

за тие да можат да истражуваат

He also runs this amazing drone mapping program,

Тој исто така ја води програмата за мапирање со дронови,

some of the images of which you can see behind me here and here.

некои од снимките кои можете да ги видите позади мене овде и овде.

And this data will be incorporated into the platform,

Овие податоци ќе бидат вметнати во платформата,

and also he'll be helping to image some of the new sites you help find.

и исто така ќе ни помогне да снимиме некои од локалитетите кои вие ќе ги најдете.

Our on-the-ground partner

Нашиот партнер

who will be helping us with education, outreach,

кој ќе ни помогне со едукацијата,

as well as site preservation components,

и со зачувување на компонентите

is the Sustainable Preservation Initiative,

е Sustainable Preservation Initiative,

led by Dr. Larry Coben.

водена од Др. Лару Кобен.

Some of you may not be aware

Некој од вас можеби не знае

that some of the world's poorest communities

дека едни од најсиромашните заедници на планетата

coexist with some of the world's most well-known archaeological sites.

се наоѓаат близу до некои од најпознатите археолошки локалитети.

What SPI does

Тоа што SPI го прави

is it helps to empower these communities,

е зајакнување на овие заедници,

in particular women,

во главно жените,

with new economic approaches and business training.

со нови економски пристапи и бизнис обуки.

So it helps to teach them to create beautiful handicrafts

Тоа им помага да создадат прекрасни ракотворби

which are then sold on to tourists.

кои потоа ги продаваат на туристи.

This empowers the women to treasure their cultural heritage

Ги потикнуваат жените да го ценат културното наследство

and take ownership of it.

и да го присвојат истото.

I had the opportunity to spend some time with 24 of these women

Имав шанса да поминам некое време со 24 од овие жени

at a well-known archaeological site called Pachacamac, just outside Lima.

на добро познатиот археолошки локалитет Пачакамак, веднаш до Лима.

These women were unbelievably inspiring,

Овие жени инспирираат,

and what's great is that SPI will help us transform communities

тоа што SPI го прави ќе ни помогне да ги преобратиме заедниците

near some of the sites that you help to discover.

близу некои локалитети кои вие ќе помогнете да се откријат

Peru is just the beginning.

Перу е само почетокот.

We're going to be expanding this platform to the world,

Ќе ја прошириме оваа платформа низ светот,

but already I've gotten thousands of emails

но веќе добив илјадници мејлови

from people all across the world -- professors, educators, students,

од луѓе насекаде низ светот -- професори, едукатори, студенти,

and other archaeologists -- who are so excited to help participate.

и други археолози -- кои се возбудени да учествуваат.

In fact, they're already suggesting amazing places for us to help discover,

Всушност тие предложуваат интересни локации кои можеме да ги откриеме,

including Atlantis.

вклучувајќи го и Атлантис.

I don't know if we're going to be looking for Atlantis,

Не знам дали ќе го бараме Атлантис, но

but you never know.

никогаш не се знае.

So I'm just so excited to launch this platform.

Многу сум возбудена што ќе ја започнеме оваа платформа.

It's going to be launched formally by the end of the year.

Формално ќе започне на крајот на годината.

And I have to say,

Морам да кажам,

if what my team has already discovered in the past few weeks are any indication,

ако тоа што мојот тим го откри во минатите неколку недели е индикатор,

what the world discovers is just going to be beyond imagination.

тоа што светот ќе го открие е надвор од сите замисли.

Make sure to hold on to your alpacas.

Задолжително држете се за вашите алпаки.

Thank you very much.

Ви Благодарам.

(Applause)

(Аплауз)

Thank you.

Ви Благодарам

(Applause)

(Аплауз)